حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ عُمَرَ وَمُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ قَالاَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ ح وَحَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا أَبُو عَوَانَةَ - وَهَذَا لَفْظُ حَفْصٍ - عَنْ سُلَيْمَانَ عَنْ أَبِى وَائِلٍ عَنْ حُذَيْفَةَ قَالَ "أَتَى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم سُبَاطَةَ قَوْمٍ فَبَالَ قَائِمًا ثُمَّ دَعَا بِمَاءٍ فَمَسَحَ عَلَى خُفَّيْهِ." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ قَالَ مُسَدَّدٌ قَالَ فَذَهَبْتُ أَتَبَاعَدُ فَدَعَانِى حَتَّى كُنْتُ عِنْدَ عَقِبِهِ.]

Bize Hafs b. Ömer ve Müslim b. İbrahim, onlara Şube (T) Bize Müsedded, ona Ebu Avane -hadisin lafzı Hafs'a aittir- Şube ve Ebu Avane'ye Süleyman, ona Ebu Vâil, ona da Huzeyfe şöyle demiştir: "Hz. Peygamber (sav) bir kavmin çöplüğüne geldi, ayakta durarak küçük abdest bozdu ve su istedi. Bu suyla mestlerinin üzerine mesh yaptı." [Ebû Davud şöyle dedi: Müsedded'in bildirdiğine göre Huzeyfe şöyle demiştir: Hz. Peygamberin (sav) abdest bozarken yalnız kalmak isteyeceğini düşünerek oradan uzaklaşmak istedim. Rasulullah (sav) beni çağırdı. Ben de hemen arkasında durdum.]

Açıklama: Huzeyfe'den (ra) rivayet edilen bu hadisin arka planı ile ilgili Ebu Hüreyre'nin (ra) naklettiği, "Hz. Peygamber (sav), dizinin iç tarafındaki bir yara nedeniyle ayakta bevletmiştir." (Bkz. Hâkim en-Neysaburi, el-Müstedrek, I, 290) hadisi önemlidir. Diğer taraftan Şâfiî de ayakta bevletmenin istisnai bir durum olduğu görüşünü kabul etmiş olmalı ki, Araplar bel ağrısından kurtulmak için ayakta bevletmekten şifa umardı, görüşünü dile getirmiştir. Bu tespiti yorumlayan Zerkeşî'ye göre Şâfiî'nin kanaati rivayetler arasında cem' fikrini desteklemektedir. Dolayısıyla Hz. Peygamber'in ayakta bevletme fiili söz konusu rahatsızlıklardan birine hamledilmelidir. (Bkz. Zerkeşi, Hz. Aişe'nin Sahabe'ye Yönelttiği Eleştiriler, s. 54.)

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 12, /15

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى التَّمِيمِىُّ أَخْبَرَنَا أَبُو خَيْثَمَةَ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ شَقِيقٍ عَنْ حُذَيْفَةَ قَالَ: "كُنْتُ مَعَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم، فَانْتَهَى إِلَى سُبَاطَةِ قَوْمٍ، فَبَالَ. قَائِمًا فَتَنَحَّيْتُ فَقَالَ : ’ادْنُهْ’. فَدَنَوْتُ، حَتَّى قُمْتُ عِنْدَ عَقِبَيْهِ. فَتَوَضَّأَ، فَمَسَحَ عَلَى خُفَّيْهِ."

Bize Yahya b. Yahya et-Teymî, ona Ebu Hayseme, ona A'meş, ona Şakîk, ona da Huzeyfe şöyle rivayet etmiştir: "Hz. Peygamber (sav) ile birlikteydim. Bir mahallenin çöplüğüne doğru çekildi ve (orada) ayakta durarak küçük abdestini bozdu. Ben biraz kenara çekilmiştim. Bana 'yaklaş' dedi. O'na yaklaştım ve hemen arkasında ayakta durdum. Sonra abdest aldı ve mestlerinin üzerine mesh etti."

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 624, /128

وَحَدَّثَنَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ الْمُثَنَّى حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَهَّابِ قَالَ سَمِعْتُ يَحْيَى بْنَ سَعِيدٍ بِهَذَا الإِسْنَادِ، وَقَالَ: "فَغَسَلَ وَجْهَهُ وَيَدَيْهِ، وَمَسَحَ بِرَأْسِهِ، ثُمَّ مَسَحَ عَلَى الْخُفَّيْنِ."

Bize Muhammed b. Müsenna, ona Abdülvehhab, ona da Yahya b. Said hadisi bu isnatla rivayet etmiş ve şöyle demiştir: "Rasulullah (sav) yüzünü ve kollarını yıkadı, başını mesh etti, sonra da mestleri üzerine mesh etti."

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 627, /129

حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ خَالِدٍ قَالَ الْحَرَّانِىُّ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ عَنْ يَحْيَى بْنِ سَعِيدٍ عَنْ سَعْدِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ نَافِعِ بْنِ جُبَيْرٍ عَنْ عُرْوَةَ بْنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ أَبِيهِ الْمُغِيرَةِ بْنِ شُعْبَةَ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "أَنَّهُ خَرَجَ لِحَاجَتِهِ، فَاتَّبَعَهُ الْمُغِيرَةُ بِإِدَاوَةٍ فِيهَا مَاءٌ، فَصَبَّ عَلَيْهِ حِينَ فَرَغَ مِنْ حَاجَتِهِ، فَتَوَضَّأَ، وَمَسَحَ عَلَى الْخُفَّيْنِ."

Bize Amr b. Halid el-Harranî, ona Leys, ona Yahya b. Said, ona Sa'd b. İbrahim, ona Nafi b. Cübeyr, ona Urve b. Muğire, ona da babası Muğire b. Şu'be şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav), tuvalet ihtiyacını gidermek için dışarı çıkmıştı. Muğire de içerisinde su bulunan bir kapla O'nun (sav) peşinden gitti. Rasulullah (sav) ihtiyacını giderince, Muğîre su döktü O da (sav) abdest aldı ve mestleri üzerine mesh etti."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Vudû 48, 1/238

حَدَّثَنَا أُمَيَّةُ بْنُ بِسْطَامَ وَمُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الأَعْلَى قَالاَ حَدَّثَنَا الْمُعْتَمِرُ عَنْ أَبِيهِ قَالَ حَدَّثَنِى بَكْرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ ابْنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ أَبِيهِ : "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم مَسَحَ عَلَى الْخُفَّيْنِ، وَمُقَدَّمِ رَأْسِهِ، وَعَلَى عِمَامَتِهِ."

Bize Ümeyye b. Bistam ve Muhammed b. Abdüla'lâ, o ikisine Mu'temir, ona babası (Süleyman b. Tarhân et-Teymî), ona Bekir b. Abdullah, ona İbn Muğire, ona da babası (Mugîre b. Şu'be) şöyle rivayet etmiştir: "Hz. Peygamber (sav) mestlerinin üzerine, başının ön tarafına (alnına, perçemine) ve sarığının üzerine mesh etmiştir."

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 634, /130

وَحَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الأَعْلَى حَدَّثَنَا الْمُعْتَمِرُ عَنْ أَبِيهِ عَنْ بَكْرٍ عَنِ الْحَسَنِ عَنِ ابْنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم بِمِثْلِهِ.

Bize Muhammed b. Abdüla'la, ona Mu'temir, ona babası (Süleyman b. Tarhân et-Teymî), ona Bekir, ona Hasan, ona İbn Muğîre, ona da babası (Muğîre b. Şu'be) Hz. Peygamber'den (sav) bu hadisin benzerini nakletmiştir.

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 635, /130

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ كُهَيْلٍ قَالَ سَمِعْتُ إِبْرَاهِيمَ التَّيْمِىَّ يُحَدِّثُ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ مَيْمُونٍ عَنْ خُزَيْمَةَ بْنِ ثَابِتٍ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "ثَلاَثَةُ أَيَّامٍ - أَحْسِبُهُ قَالَ - وَلَيَالِيهِنَّ لِلْمُسَافِرِ؛ فِى الْمَسْحِ عَلَى الْخُفَّيْنِ."

Bize Muhammed b. Beşşar, ona Muhammed b. Cafer, ona Şu'be, ona Seleme b. Küheyl, ona İbrahim et-Teymî, ona Haris b. Süveyd, ona Amr b. Meymun, ona da Huzeyme b. Sabit'in rivayet ettiğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurmuştur: "Mestler üzerine mesh etmede (süre), seferî olan bir kimse için üç gün -(Ravi hadisin lafzında şüpheye düşmüş) 'Sanıyorum Hz. Peygamber 'leyâlihinne (üç gece)" lafzını da söylemişti' diyerek hadisi nakletmiştir-ve üç gecedir."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 86, /97

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ وَبِشْرُ بْنُ هِلاَلٍ الصَّوَّافُ قَالاَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَهَّابِ بْنُ عَبْدِ الْمَجِيدِ قَالَ حَدَّثَنَا الْمُهَاجِرُ أَبُو مَخْلَدٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِى بَكْرَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم: "أَنَّهُ رَخَّصَ لِلْمُسَافِرِ، إِذَا تَوَضَّأَ وَلَبِسَ خُفَّيْهِ ثُمَّ أَحْدَثَ وُضُوءًا، أَنْ يَمْسَحَ ثَلاَثَةَ أَيَّامٍ وَلَيَالِيَهُنَّ؛ وَلِلْمُقِيمِ يَوْمًا وَلَيْلَةً ."

Bize Muhammed b. Beşşar ve Bişr b. Hilal es-Savvaf, onlara Abdulvehhab b. Abdülmecid, ona Muhacir Ebu Mahled, ona Abdurrahman b. Ebu Bekre, ona da babası (Nüfey' b. Mesrûh es-Sekafî) şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav), seferî olan bir kimseye abdest alıp mestlerini giydikten sonra yeniden abdest aldığı andan itibaren, üç gün üç gece boyunca; yolcu olmayan (yaşadığı yerde bulunan) kimse için ise, bir gün bir gece (mestleri üzerine) mesh etmeye ruhsat vermiştir (izin vermiş; kolaylık tanımıştır)."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 86, /97

حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ عَمَّارٍ حَدَّثَنَا عِيسَى بْنُ يُونُسَ عَنِ الأَعْمَشِ عَنِ الْحَكَمِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِى لَيْلَى عَنْ كَعْبِ بْنِ عُجْرَةَ عَنْ بِلاَلٍ: "أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم مَسَحَ عَلَى الْخُفَّيْنِ وَالْخِمَارِ."

Bize Hişam b. Ammar, ona İsa b. Yunus, ona A'meş, ona Hakem, ona Abdurrahman b. Ebu Leyla, ona da Ka'b b. Ucra, Hz. Bilal'in şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Hz. Peygamber (sav), (abdest alırken) mestlerinin ve sarığının üzerine mesh etmiştir."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 89, /98

حَدَّثَنا إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ قَالَ أَخْبَرَنَا عِيسَى بْنُ يُونُسَ قَالَ حَدَّثَنَا الأَعْمَشُ عَنْ شَقِيقٍ عَنْ حُذَيْفَةَ قَالَ: "كُنْتُ أَمْشِى مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَانْتَهَى إِلَى سُبَاطَةِ قَوْمٍ فَبَالَ قَائِمًا، فَتَنَحَّيْتُ عَنْهُ فَدَعَانِي وَكُنْتُ عِنْدَ عَقِبَيْهِ حَتَّى فَرَغَ، ثُمَّ تَوَضَّأَ وَمَسَحَ عَلَى خُفَّيْهِ."

Bize İshak b. İbrahim, ona İsa b. Yunus, ona el-A'meş, ona Şakik rivayet ettiğine göre Huzeyfe (ra) şöyle demiştir: "Rasulullah (sav) ile birlikte yürüyordum. Bir mahallenin çöplüğüne gidip orada ayakta dururarak küçük abdestini bozdu. Bu sırada ben ondan uzaklaşmıştım. Sonra beni çağırdı. Arkasında durdum. Ardından abdest aldı ve mestleri üzerine mesh etti."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 17, /2088