حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ أَيُّوبَ وَقُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ وَابْنُ حُجْرٍ قَالُوا حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ ح وَحَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى - وَاللَّفْظُ لَهُ - قَالَ أَخْبَرَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِى حَرْمَلَةَ عَنْ كُرَيْبٍ مَوْلَى ابْنِ عَبَّاسٍ عَنْ أُسَامَةَ بْنِ زَيْدٍ قَالَ: رَدِفْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم مِنْ عَرَفَاتٍ فَلَمَّا بَلَغَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم الشِّعْبَ الأَيْسَرَ الَّذِى دُونَ الْمُزْدَلِفَةِ أَنَاخَ فَبَالَ ثُمَّ جَاءَ فَصَبَبْتُ عَلَيْهِ الْوَضُوءَ فَتَوَضَّأَ وُضُوءًا خَفِيفًا ثُمَّ قُلْتُ الصَّلاَةَ يَا رَسُولَ اللَّهِ. فَقَالَ "الصَّلاَةُ أَمَامَكَ." فَرَكِبَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم حَتَّى أَتَى الْمُزْدَلِفَةَ فَصَلَّى ثُمَّ رَدِفَ الْفَضْلُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم غَدَاةَ جَمْعٍ. [قَالَ كُرَيْبٌ فَأَخْبَرَنِى عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَبَّاسٍ عَنِ الْفَضْلِ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لَمْ يَزَلْ يُلَبِّى حَتَّى بَلَغَ الْجَمْرَةَ.]

Bize Yahya b. Eyyüb, Kuteybe b. Said ve İbn Hucr, o ikisine İsmail (T); Bize Yahya b. Yahya -hadisin lafzı da ona aittir-, ona İsmail b. Cafer, ona Muhammed b. Ebu Harmele, ona İbn Abbas'ın azatlısı Küreyb ona da Üsame b. Zeyd şöyle demiştir: Arafat'tan dönerken Hz. Peygamber'in (sav) bineğinin arkasına binmiştim. Hz. Peygamber (sav) Müzdelife'ye yakın olan vadiye girince devesini çökertti ve sonra bevledip geldi. Kendisine abdest alması için su döktüm. O da hafif bir abdest aldı. Ben namaz ey Allah'ın Rasulü dedim. "Namaz ileride" buyurdu. Hz. Peygamber (sav) devesine bindi, Müzdelife'ye geldi ve namaz kıldı. Ertesi sabah Rasulullah'ın (sav) bineğinin arkasına Fadl bindi. [Küreyb dedi ki: Abdullah b. Abbas, Fadl'dan, Rasulullah'ın (sav), şeytan taşlanan yere (cemerat) gelinceye kadar telbiye getirmeye devam ettiğini nakletti.]

Açıklama: Hadisteki "hafif bir abdest aldı" ifadesi, abdest azalarını birer kez yıkaması, dolayısıyla genel olarak kullandığından daha az miktardaki su ile yetinmesini beyan etmektedir. Musa Şahin Laşin, Fethu'l-Mun'im Şerhu Sahih-i Müslim, Daru'ş-Şuruk, 2002, c. 5, s. 307.

• Müslim Sahîh-i Müslim Hac, 3087, /511

حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ أَخْبَرَنَا وَكِيعٌ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ كُرَيْبٍ عَنْ أُسَامَةَ بْنِ زَيْدٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لَمَّا أَتَى النَّقْبَ الَّذِى يَنْزِلُهُ الأُمَرَاءُ نَزَلَ فَبَالَ - وَلَمْ يَقُلْ أَهْرَاقَ - ثُمَّ دَعَا بِوَضُوءٍ فَتَوَضَّأَ وُضُوءًا خَفِيفًا فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ الصَّلاَةَ. فَقَالَ "الصَّلاَةُ أَمَامَكَ."

Bize İshak b. İbrahim, ona Veki', ona Süfyan, ona Muhammed b. Ukbe ona da Küreyb, Üsame b. Zeyd'den şunu nakletmiştir: Hz. Peygamber (sav), (eskiden) emirlerin konakladığı vadiye geldiğinde bineğinden inerek bevletti. -Üsame burada su döktü demedi.- Daha sonra abdest suyu istedi ve hafifçe abdest aldı. -Üsame şöyle dedi:- Ey Allah'ın Rasulü, namaz dedim. "Namaz ileride" buyurdu.

Açıklama: Hadiste geçen "hafifçe abdest aldı" ile kastedilen Hz. Peygamber'in (sav) abdestini eksiksiz şekilde almakla birlikte azalarını birer kere yıkaması veya âdeti olduğu üzere kullandığına nispetle daha az su kullanmasıdır (Nevevî, el-Minhâc, y.y.: Müessesetü Kurtuba, 1414/1994 IX, 36).

• Müslim Sahîh-i Müslim Hac, 3103, /514

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ حَدَّثَنَا لَيْثٌ ح وَحَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ رُمْحِ بْنِ الْمُهَاجِرِ أَخْبَرَنَا اللَّيْثُ عَنْ يَحْيَى بْنِ سَعِيدٍ عَنْ سَعْدِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ نَافِعِ بْنِ جُبَيْرٍ عَنْ عُرْوَةَ بْنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ أَبِيهِ الْمُغِيرَةِ بْنِ شُعْبَةَ عَنْ "رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَنَّهُ خَرَجَ لِحَاجَتِهِ فَاتَّبَعَهُ الْمُغِيرَةُ بِإِدَاوَةٍ فِيهَا مَاءٌ فَصَبَّ عَلَيْهِ حِينَ فَرَغَ مِنْ حَاجَتِهِ فَتَوَضَّأَ وَمَسَحَ عَلَى الْخُفَّيْنِ." [وَفِى رِوَايَةِ ابْنِ رُمْحٍ مَكَانَ حِينَ حَتَّى.]

Bize Kuteybe b. Said, ona Leys (T); Bize Muhammed b. Rumh b. Muhacir, ona Leys, ona Yahya b. Said, ona Sa'd b. İbrahim, ona Nafi' b. Cübeyr ona da Urve b. Muğîra, babası Muğîra b. Şube'den şunu nakletmiştir: "Hz. Peygamber (sav), hacetini gidermek için çıktığında Muğîra de su dolu bir kapla onu takip etti ve hacetini giderince Hz. Peygamber'e (abdest alması için) su döktü. Peygamber (sav), mestlerine mesh ederek abdest aldı." [İbn Rumh'un rivayetinde hîne yerine hatta kelimesi kullanılmıştır.]

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 626, /128

وَحَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى التَّمِيمِىُّ أَخْبَرَنَا أَبُو الأَحْوَصِ عَنْ أَشْعَثَ عَنِ الأَسْوَدِ بْنِ هِلاَلٍ عَنِ الْمُغِيرَةِ بْنِ شُعْبَةَ قَالَ: "بَيْنَا أَنَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ذَاتَ لَيْلَةٍ إِذْ نَزَلَ فَقَضَى حَاجَتَهُ ثُمَّ جَاءَ فَصَبَبْتُ عَلَيْهِ مِنْ إِدَاوَةٍ كَانَتْ مَعِى فَتَوَضَّأَ وَمَسَحَ عَلَى خُفَّيْهِ."

Bize Yahya b. Yahya et-Temîmî, ona Ebu Ahvas, ona Eşas, ona Esved b. Hilâl ona da Muğîra b. Şube dedi ki: "Bir gece Hz. Peygamber'le (sav) beraberken, O ihtiyacını gidermek için (bineğinden) indi ve hâcetini giderdi. Sonra geldi, ben de yanımda olan kaptan ona su döktüm. Mestlerine mesh ederek abdest aldı."

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 628, /129

حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ مُعَاذٍ حَدَّثَنَا أَبِى حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ أَبِى بَكْرٍ - يَعْنِى ابْنَ حَفْصِ بْنِ عُمَرَ بْنِ سَعْدٍ - سَمِعَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِى عَبْدِ الرَّحْمَنِ السُّلَمِىِّ "أَنَّهُ شَهِدَ عَبْدَ الرَّحْمَنِ بْنَ عَوْفٍ يَسْأَلُ بِلاَلاً عَنْ وُضُوءِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ كَانَ يَخْرُجُ يَقْضِى حَاجَتَهُ فَآتِيهِ بِالْمَاءِ فَيَتَوَضَّأُ وَيَمْسَحُ عَلَى عِمَامَتِهِ وَمُوقَيْهِ." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ هُوَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ مَوْلَى بَنِى تَيْمِ بْنِ مُرَّةَ.]

Bize Ubeydullah b. Muaz, ona babası, ona Şube, ona Ebu Bekir -yani İbn Hafs b. Ömer b. Sa'd-, ona Ebu Abdullah, ona Ebu Abdurrahman es-Sülemî şöyle demiştir: "Abdurrahman b. Avf'ın, Bilal'e Rasulullah'ın nasıl abdest aldığını sorarken gördüm. Bilal şöyle dedi: Tuvalet ihtiyacını gidermek için dışarı çıkardı. Ben de ona su getirirdim. Abdest alır, sarık ve çizmelerinin üzerine mesh ederdi." [Ebu Davud şöyle dedi: Ebu Abdullah, Teym b. Mürre oğullarının azatlısıdır.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 59, /42

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ مَرْوَانَ وَمَحْمُودُ بْنُ خَالِدٍ الدِّمَشْقِىُّ - الْمَعْنَى - قَالاَ حَدَّثَنَا الْوَلِيدُ - قَالَ مَحْمُودٌ - أَخْبَرَنَا ثَوْرُ بْنُ يَزِيدَ عَنْ رَجَاءِ بْنِ حَيْوَةَ عَنْ كَاتِبِ الْمُغِيرَةِ بْنِ شُعْبَةَ عَنِ الْمُغِيرَةِ بْنِ شُعْبَةَ قَالَ : "وَضَّأْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم فِى غَزْوَةِ تَبُوكَ فَمَسَحَ أَعْلَى الْخُفَّيْنِ وَأَسْفَلَهُمَا." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ وَبَلَغَنِى أَنَّهُ لَمْ يَسْمَعْ ثَوْرٌ هَذَا الْحَدِيثَ مِنْ رَجَاءٍ (بن حيوة).]

Bize Musa b. Mervan ve Mahmud b. Halid ed-Dımaşkî -mana rivayetiyle-, onlara Velid, ona Sevr b. Yezid, ona Reca b. Hayve, ona da Muğîra b. Şube'nin kâtibi, ona da Muğîra b. Şube şöyle demiştir: "Tebük Gazvesi'nde Hz. Peygamber (sav) abdest alırken O'na su döktüm. Mestin üstünü ve altını meshetti." [Ebû Davud şöyle dedi: Bana, Sevr'in bu hadisi Reca b. Hayve'den işitmediği ulaştı.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 63, /45

وَحَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ رُمْحٍ أَخْبَرَنَا اللَّيْثُ عَنْ يَحْيَى بْنِ سَعِيدٍ عَنْ مُوسَى بْنِ عُقْبَةَ مَوْلَى الزُّبَيْرِ عَنْ كُرَيْبٍ مَوْلَى ابْنِ عَبَّاسٍ عَنْ أُسَامَةَ بْنِ زَيْدٍ قَالَ: انْصَرَفَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بَعْدَ الدَّفْعَةِ مِنْ عَرَفَاتٍ إِلَى بَعْضِ تِلْكَ الشِّعَابِ لِحَاجَتِهِ فَصَبَبْتُ عَلَيْهِ مِنَ الْمَاءِ فَقُلْتُ أَتُصَلِّى. فَقَالَ "الْمُصَلَّى أَمَامَكَ."

Bize Muhammed b. Rumh, ona Leys, ona Yahya b. Said, ona Zübeyr'in azatlısı Musa b. Ukbe, ona İbn Abbas'ın azatlısı Küreyb ona da Üsame b. Zeyd şöyle demiştir: Hz. Peygamber (sav) Arafat'tan dönerken hacetini gidermek için dağ yollarından birine doğru ayrıldı. Dönüşte ona su döktüm ve namaz kılacak mısınız? dedim. Hz. Peygamber (sav); "namaz ileride kılınacak" buyurdu.

• Müslim Sahîh-i Müslim Hac, 3100, /513

وَحَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْمُبَارَكِ ح وَحَدَّثَنَا أَبُو كُرَيْبٍ - وَاللَّفْظُ لَهُ - حَدَّثَنَا ابْنُ الْمُبَارَكِ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ كُرَيْبٍ مَوْلَى ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ سَمِعْتُ أُسَامَةَ بْنَ زَيْدٍ يَقُولُ أَفَاضَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم مِنْ عَرَفَاتٍ فَلَمَّا انْتَهَى إِلَى الشِّعْبِ نَزَلَ فَبَالَ - وَلَمْ يَقُلْ أُسَامَةُ أَرَاقَ الْمَاءَ - قَالَ فَدَعَا بِمَاءٍ فَتَوَضَّأَ وُضُوءًا لَيْسَ بِالْبَالِغِ - قَالَ - فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ الصَّلاَةَ. قَالَ "الصَّلاَةُ أَمَامَكَ." قَالَ ثُمَّ سَارَ حَتَّى بَلَغَ جَمْعًا فَصَلَّى الْمَغْرِبَ وَالْعِشَاءَ.

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona Abdullah b. Mübarek (T); Bize Ebu Küreyb -hadisin lafzı da ona aittir-, ona İbn Mübarek, ona İbrahim b. Ukbe, ona İbn Abbas'ın azatlısı Küreyb ona da Üsame b. Zeyd şöyle demiştir: Hz. Peygamber (sav) Arafat'tan indi, vadiye vardığında bineğinden indi ve bevletti. -Üsame, su döktü demedi.- Hz. Peygamber (sav) su istedi ve (abdest azalarını yıkamada) aşırıya kaçmadan abdest aldı. -Üsame şöyle dedi:- Ey Allah'ın Resulü, namaz kılınacak mı? dedim. "Namaz ileridedir" buyurdu. Sonra yürüdü, (Müzdelife'ye) ulaştı. Akşam ve yatsıyı orada (cemederek) eda etti.

• Müslim Sahîh-i Müslim Hac, 3101, /513

حَدَّثَنَا عَبْدُ بْنُ حُمَيْدٍ أَخْبَرَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ أَخْبَرَنَا مَعْمَرٌ عَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ عَطَاءٍ مَوْلَى سِبَاعٍ عَنْ أُسَامَةَ بْنِ زَيْدٍ أَنَّهُ "كَانَ رَدِيفَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم حِينَ أَفَاضَ مِنْ عَرَفَةَ فَلَمَّا جَاءَ الشِّعْبَ أَنَاخَ رَاحِلَتَهُ ثُمَّ ذَهَبَ إِلَى الْغَائِطِ فَلَمَّا رَجَعَ صَبَبْتُ عَلَيْهِ مِنَ الإِدَاوَةِ فَتَوَضَّأَ ثُمَّ رَكِبَ ثُمَّ أَتَى الْمُزْدَلِفَةَ فَجَمَعَ بِهَا بَيْنَ الْمَغْرِبِ وَالْعِشَاءِ."

Bize Abd b. Humeyd, ona Abdürrezzak, ona Mamer, ona ez-Zührî, ona Sibâ'ın azatlısı Ata ona da Üsame b. Zeyd şöyle demiştir: "Hz. Peygamber (sav) Arafat'tan inerken onun terkisindeydim. Rasulullah (sav), vadiye inince bineğini çökertti ve def-i hacet için ayrıldı. Dönünce kendisine kaptan su döktüm o da abdest aldı. Sonra bineğine binip Müzdelife'ye geldi. Akşam ve yatsı namazlarını orada cemetti."

• Müslim Sahîh-i Müslim Hac, 3104, /514