حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ خَالِدٍ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَمْرٍو عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عَمِّهِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ زَيْدٍ قَالَ أَرَادَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم فِى الأَذَانِ أَشْيَاءَ لَمْ يَصْنَعْ مِنْهَا شَيْئًا قَالَ فَأُرِىَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ زَيْدٍ الأَذَانَ فِى الْمَنَامِ فَأَتَى النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم فَأَخْبَرَهُ فَقَالَ "أَلْقِهِ عَلَى بِلاَلٍ." فَأَلْقَاهُ عَلَيْهِ فَأَذَّنَ بِلاَلٌ فَقَالَ عَبْدُ اللَّهِ أَنَا رَأَيْتُهُ وَأَنَا كُنْتُ أُرِيدُهُ قَالَ "فَأَقِمْ أَنْتَ."

Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Hammâd b. Halid, ona Muhammed b. Amr, ona Muhammed b. Abdullah, ona da amcası Abdullah b. Zeyd şöyle rivayet etti: "Hz. Peygamber (sav), ezan konusunda bazı şeyler yapmak istedi ancak hiçbirini yapmadı. (Ravi Muhammed b. Abdullah), 'Abdullah b. Zeyd'e, rüyasında ezan gösterildi. O da Hz. Peygamber'e (sav) geldi ve ona rüyasını anlattı' dedi. Hz. Peygamber (sav), 'onu Bilal'e öğret' diye söyledi. O, Bilal'e öğretti, Bilal de ezanı okudu. Abdullah, 'ezanı (rüyamda) ben gördüm, onu ben okumak isterdim' dedi. Rasulullah (sav), 'sen de kamet getir' diye buyurdu."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 30, /128

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مَسْلَمَةَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَرَ بْنِ غَانِمٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ زِيَادٍ - يَعْنِى الإِفْرِيقِىَّ - أَنَّهُ سَمِعَ زِيَادَ بْنَ نُعَيْمٍ الْحَضْرَمِىَّ أَنَّهُ سَمِعَ زِيَادَ بْنَ الْحَارِثِ الصُّدَائِىَّ قَالَ لَمَّا كَانَ أَوَّلُ أَذَانِ الصُّبْحِ أَمَرَنِى - يَعْنِى النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم - فَأَذَّنْتُ فَجَعَلْتُ أَقُولُ أُقِيمُ يَا رَسُولَ اللَّهِ فَجَعَلَ يَنْظُرُ إِلَى نَاحِيَةِ الْمَشْرِقِ إِلَى الْفَجْرِ فَيَقُولُ "لاَ." حَتَّى إِذَا طَلَعَ الْفَجْرُ نَزَلَ فَبَرَزَ ثُمَّ انْصَرَفَ إِلَىَّ وَقَدْ تَلاَحَقَ أَصْحَابُهُ - يَعْنِى فَتَوَضَّأَ - فَأَرَادَ بِلاَلٌ أَنْ يُقِيمَ فَقَالَ لَهُ نَبِىُّ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "إِنَّ أَخَا صُدَاءٍ هُوَ أَذَّنَ وَمَنْ أَذَّنَ فَهُوَ يُقِيمُ." قَالَ فَأَقَمْتُ .

Bize Abdullah b. Mesleme, ona Abdullah b. Ömer b. Ğânim, ona Abdurrahman b. Ziyad el-İfriki, ona Ziyad b. Nuaym el-Hadrami, ona da Ziyad b. Haris es-Sudai şöyle rivayet etmiştir: "Sabah namazı vakti girince Hz. Peygamber (sav), bana ezan okumamı emir buyurdu. Ben de ezanı okudum. Ardından kamet de getireyim mi? diye sordum. O ise doğu tarafına, fecre bakmaya başladı ve 'hayır dedi. Nihayet fecr doğduğunda (bineğinden) indi, abdest aldı ve bana doğru yöneldi. O esnada ashab'ı grup grup olmuşlardı. Bilal kamet getirmek istedi. Hz. Peygamber (sav), ona, 'Sudâlı kardeş ezanı okudu; ezanı okuyan kameti de getirir' buyurdu. (Ziyad), ben de kamet getirdim dedi."

Açıklama: '' أَوَّلُ أَذَانِ الصُّبْحِ'', fecrin doğuşundan önceki an anlamına geldiğinden, tercümede vaktin girmesi olarak ifade edilmiştir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 30, /129

حَدَّثَنَا مَحْمُودُ بْنُ خَالِدٍ حَدَّثَنَا الْوَلِيدُ قَالَ قَالَ أَبُو عَمْرٍو ح وَحَدَّثَنَا دَاوُدُ بْنُ رُشَيْدٍ حَدَّثَنَا الْوَلِيدُ - وَهَذَا لَفْظُهُ - عَنِ الأَوْزَاعِىِّ عَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ أَبِى سَلَمَةَ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ "أَنَّ الصَّلاَةَ كَانَتْ تُقَامُ لِرَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَيَأْخُذُ النَّاسُ مَقَامَهُمْ قَبْلَ أَنْ يَأْخُذَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم."

Bize Mahmud b. Halid, ona Velid, ona Ebu Amr; (T) Bize Davud b. Rüşeyd, ona Velid, -hadisin lafızları Davud b. Rüşeyd'e aittir- onlara el-Evzaî, ona ez-Zührî, ona Ebu Seleme, ona da Ebu Hureyre şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah'ın (sav) duyacağı şekilde kamet getirilir, Hz. Peygamber (sav) yerini almadan önce de insanlar saftaki yerlerini alırlardı."

Açıklama: Metindeki ''أَنَّ الصَّلاَةَ'' ifadesi, hadisin manası dikkate alınmak suretiyle, kasten tercümeye yansıtılmamıştır.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 46, /134

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى بْنِ فَارِسٍ حَدَّثَنَا أَبُو عَامِرٍ - يَعْنِى الْعَقَدِىَّ عَبْدُ الْمَلِكِ بْنُ عَمْرٍو - حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ مُؤَذِّنِ مَسْجِدِ الْعُرْيَانِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْمُثَنَّى مُؤَذِّنَ مَسْجِدِ الأَكْبَرِ يَقُولُ سَمِعْتُ ابْنَ عُمَرَ وَسَاقَ الْحَدِيثَ.

Bize Muhammed b. Yahya b. Fâris, ona Ebu Âmir Abdülmelik b. Amr el-Akadî, ona Şube, ona Uryân mescidinin müezzini Ebu Cafer, ona mescid-i ekberin müezzini Ebu Müsenna, ona da İbn Ömer rivayet etmiştir. (Ravilerden Muhammed b. Yahya ya da Ebu Müsenna, bir önceki) hadisi sevk etmiştir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 29, /128

حَدَّثَنَا حُسَيْنُ بْنُ مُعَاذٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الأَعْلَى عَنْ حُمَيْدٍ قَالَ سَأَلْتُ ثَابِتًا الْبُنَانِىَّ عَنِ الرَّجُلِ يَتَكَلَّمُ بَعْدَ مَا تُقَامُ الصَّلاَةُ فَحَدَّثَنِى عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ : "أُقِيمَتِ الصَّلاَةُ فَعَرَضَ لِرَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم رَجُلٌ فَحَبَسَهُ بَعْدَ مَا أُقِيمَتِ الصَّلاَةُ."

Bize Hüseyin b. Muaz, ona Abdula'lâ (b. Abdüla'lâ), ona da Humeyd (b. Tarhan et-Tavîl) şöyle demiştir: Sabit (b. Eslem) el-Bünanî'ye 'bir kimse, namaz için kamet getirildikten sonra konuşabilir mi?' diye sordum. O da bana Enes b. Malik'ten şöyle rivayet etti: "Namaz için kamet getirilmişti. Sonrasında Hz. Peygamber'in (sav) karşısına bir adam çıktı ve kamet getirildikten sonra Hz. Peygamber'i (sav) namaza durmaktan alıkoydu."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 46, /134

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ إِسْحَاقَ الْجَوْهَرِىُّ أَخْبَرَنَا أَبُو عَاصِمٍ عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ عَنْ مُوسَى بْنِ عُقْبَةَ عَنْ سَالِمٍ أَبِى النَّضْرِ قَالَ : "كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم حِينَ تُقَامُ الصَّلاَةُ فِى الْمَسْجِدِ إِذَا رَآهُمْ قَلِيلاً جَلَسَ لَمْ يُصَلِّ وَإِذَا رَآهُمْ جَمَاعَةً صَلَّى."

Bize Abdullah b. İshak el-Cevherî, ona Ebu Âsım, ona İbn Cüreyc, ona Musa b. Ukbe, ona da Salim b. Ebu Nadr şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav), namaz için kamet getirildiğinde, cemaatin henüz gelmediğini görürse, namaza durmaz, otururdu. Cemaatin geldiğini gördüğünde ise namaza başlardı."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 46, /135

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ إِسْحَاقَ أَخْبَرَنَا أَبُو عَاصِمٍ عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ عَنْ مُوسَى بْنِ عُقْبَةَ عَنْ نَافِعِ بْنِ جُبَيْرٍ عَنْ أَبِى مَسْعُودٍ الزُّرَقِىِّ عَنْ عَلِىِّ بْنِ أَبِى طَالِبٍ - رضى الله عنه - مِثْلَ ذَلِكَ.

Bize Abdullah b. İshak, ona Ebu Âsım, ona İbn Cüreycc, ona Musa b. Ukbe, ona Nafi' b. Cübeyr, ona Ebu Mesud ez-Züraki, ona da Ali b. Ebu Talib, bunun gibi rivayette bulunmuştur.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 46, /135

وَحَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ حَاتِمٍ وَعُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ سَعِيدٍ قَالاَ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ سَعِيدٍ عَنْ حَجَّاجٍ الصَّوَّافِ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ أَبِى كَثِيرٍ عَنْ أَبِى سَلَمَةَ وَعَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى قَتَادَةَ عَنْ أَبِى قَتَادَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "إِذَا أُقِيمَتِ الصَّلاَةُ فَلاَ تَقُومُوا حَتَّى تَرَوْنِى." وَقَالَ ابْنُ حَاتِمٍ "إِذَا أُقِيمَتْ أَوْ نُودِىَ."

• Müslim Sahîh-i Müslim Mesâcid ve Mevâdi'u's-salât 1365, /239

وَحَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ بْنُ عُيَيْنَةَ عَنْ مَعْمَرٍ قَالَ أَبُو بَكْرٍ وَحَدَّثَنَا ابْنُ عُلَيَّةَ عَنْ حَجَّاجِ بْنِ أَبِى عُثْمَانَ ح قَالَ وَحَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ أَخْبَرَنَا عِيسَى بْنُ يُونُسَ وَعَبْدُ الرَّزَّاقِ عَنْ مَعْمَرٍ وَقَالَ إِسْحَاقُ أَخْبَرَنَا الْوَلِيدُ بْنُ مُسْلِمٍ عَنْ شَيْبَانَ كُلُّهُمْ عَنْ يَحْيَى بْنِ أَبِى كَثِيرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى قَتَادَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم. وَزَادَ إِسْحَاقُ فِى رِوَايَتِهِ حَدِيثَ مَعْمَرٍ وَشَيْبَانَ "حَتَّى تَرَوْنِى قَدْ خَرَجْتُ."

• Müslim Sahîh-i Müslim Mesâcid ve Mevâdi'u's-salât 1366, /239

وَحَدَّثَنِى إِبْرَاهِيمُ بْنُ مُوسَى أَخْبَرَنَا الْوَلِيدُ بْنُ مُسْلِمٍ عَنِ الأَوْزَاعِىِّ عَنِ الزُّهْرِىِّ قَالَ حَدَّثَنِى أَبُو سَلَمَةَ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ "أَنَّ الصَّلاَةَ كَانَتْ تُقَامُ لِرَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَيَأْخُذُ النَّاسُ مَصَافَّهُمْ قَبْلَ أَنْ يَقُومَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم مَقَامَهُ."

• Müslim Sahîh-i Müslim Mesâcid ve Mevâdi'u's-salât 1369, /240