حَدَّثَنَا ابْنُ الْمُثَنَّى حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ قَالَ سَمِعْتُ عُبَيْدَةَ يُحَدِّثُ عَنْ إِبْرَاهِيمَ عَنِ ابْنِ مِنْجَابٍ عَنْ قَرْثَعٍ عَنْ أَبِى أَيُّوبَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ "أَرْبَعٌ قَبْلَ الظُّهْرِ لَيْسَ فِيهِنَّ تَسْلِيمٌ تُفْتَحُ لَهُنَّ أَبْوَابُ السَّمَاءِ ." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ بَلَغَنِى عَنْ يَحْيَى بْنِ سَعِيدٍ الْقَطَّانِ قَالَ لَوْ حَدَّثْتُ عَنْ عُبَيْدَةَ بِشَىْءٍ لَحَدَّثْتُ عَنْهُ بِهَذَا الْحَدِيثِ.] [قَالَ أَبُو دَاوُدَ عُبَيْدَةُ ضَعِيفٌ.] [قَالَ أَبُو دَاوُدَ ابْنُ مِنْجَابٍ هُوَ سَهْمٌ.]

Bize İbnu'l-Müsenna, ona Muhammed b. Cafer, ona Şube, ona Ubeyde, ona İbrahim, ona İbn Mincab, ona Karse', ona da Ebu Eyyüb'ün rivayet ettiğine göre, Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurmuştur: "Öğle namazının farzından önce, arada selam vermeden kılınan dört rekât namaz için gök kapılan açılır." [Ebû Davud dedi ki: Yahya b. Saîd el-Kattân'dan naklen bana söylendiğine göre o, eğer ben Ubeyde'den bir şey rivayet etmiş olsaydım, ondan bu hadisi rivâyet ederdim" dedi.] [Ebû Davud dedi ki: Ubeyde zayıftır.] [Yine Ebû Davud, İbn Mincâb'ın adı Sehm'dir dedi.]

Açıklama: “Gök kapıları açılır” ifâdesi, o namazın kabul edileceğinden kinâyedir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 297, /298

حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ عُمَرَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ أَبِى إِسْحَاقَ عَنْ عَاصِمِ بْنِ ضَمْرَةَ عَنْ عَلِىٍّ عَلَيْهِ السَّلاَمُ "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم كَانَ يُصَلِّى قَبْلَ الْعَصْرِ رَكْعَتَيْنِ."

Bize Hafs b. Ömer, ona Şube, ona Ebu İshak, ona Asım b. Damre'nin Hz Ali'den (ra) naklen haber verdiğine göre, "Rasulullah (sav) ikindi namazından önce iki rekât sünnet kılardı.

Açıklama: Hz. Peygamber ikindi namazının farzından önce bazen iki, bazen de dört rekât sünnet kılardı. Hanefî fukahası da ikindinin sünnetini iki veya dört rekât olarak kılmayı müstahab görür.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 298, /299

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحِيمِ الْبَزَّازُ أَخْبَرَنَا سَعِيدُ بْنُ سُلَيْمَانَ حَدَّثَنَا مَنْصُورُ بْنُ أَبِى الأَسْوَدِ عَنِ الْمُخْتَارِ بْنِ فُلْفُلٍ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ صَلَّيْتُ الرَّكْعَتَيْنِ قَبْلَ الْمَغْرِبِ عَلَى عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم . قَالَ قُلْتُ لأَنَسٍ أَرَآكُمْ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ نَعَمْ رَآنَا فَلَمْ يَأْمُرْنَا وَلَمْ يَنْهَنَا .

Bize Muhammed b. Abdurrahîm el-Bezzâz, ona Said b. Süleyman, ona Mansur b. Ebu'l-Esved, ona el-Muhtar b. Fülfül, ona da Enes b. Malik (ra) şöyle dedi: "Ben Rasulullah (sav) zamanında akşamın farzından önce iki rekât namaz kılardım. (Ravi Muhtar) dedi ki: Ben Enes'e; Rasulullah (sav) sizi gördü mü? diye sordum. O: Evet bizi gördü, fakat bize ne onu kılmayı emretti ne de ondan men etti! dedi."

Açıklama: Akşamın farzından önce iki rekât sünnet kılındığına dair rivayetler olduğu gibi, hiçbir şey kılınmadığına dair rivayetler de vardır. Bu konudaki farklı rivayetler, ictihadların da farklılığına yol açmıştır. Bu hususta iki görüş vardır: 1- Güneş battıktan sonra hemen akşamın farzı kılınır, nafile kılınmaz. Ashabdan ve ekseri fukahadan nakledilen ve meşhur olan görüş, budur. Hatta İbrahim en-Nehaî, nâfile kılmanın bid’at olduğunu söyler. 2- Bir görüşe göre de farzdan önce iki rekât nâfile kılmak, müstahabdır. Delilleri de bu konudaki rivayetlerdir. Bu konudaki rivayetleri uyuşturmak açısından üçüncü bir görüş olarak, başlangıçta farzdan önce sünnet kılınırken, bilâhare bunun nesh edildiği de söylenmiştir

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 301, /301

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ حَدَّثَنَا أَبُو دَاوُدَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مِهْرَانَ الْقُرَشِىُّ حَدَّثَنِى جَدِّى أَبُو الْمُثَنَّى عَنِ ابْنِ عُمَرَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "رَحِمَ اللَّهُ امْرَأً صَلَّى قَبْلَ الْعَصْرِ أَرْبَعًا."

Bize Ahmed b. İbrahim, ona Ebû Dâvûd, ona Muhammed b. Mihran el-Kuraşî, ona dedesi Ebû'l-Müsennâ, ona da İbn Ömer (ra), Rasulullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "İkindinin farzından önce dört rekât namaz kılan kimseye Allah merhamet buyursun."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 298, /298

حَدَّثَنَا مُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ هِلاَلِ بْنِ يِسَافٍ عَنْ وَهْبِ بْنِ الأَجْدَعِ عَنْ عَلِىٍّ "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم نَهَى عَنِ الصَّلاَةِ بَعْدَ الْعَصْرِ إِلاَّ وَالشَّمْسُ مُرْتَفِعَةٌ."

Bize Müslim b. İbrahim, ona Şube, ona Mansur, ona Hilal b. Yesaf, ona Vehb b. el-Ecda', ona da Hz. Ali'nin (ra) haber verdiğine göre; "Rasulullah (sav) ikindiden sonra güneş hala yükseklerde bulunmadığı zaman namaz kılmayı yasaklamıştır."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 300, /299

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ كَثِيرٍ أَخْبَرَنَا سُفْيَانُ عَنْ أَبِى إِسْحَاقَ عَنْ عَاصِمِ بْنِ ضَمْرَةَ عَنْ عَلِىٍّ قَالَ "كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يُصَلِّى فِى إِثْرِ كُلِّ صَلاَةٍ مَكْتُوبَةٍ رَكْعَتَيْنِ إِلاَّ الْفَجْرَ وَالْعَصْرَ."

Bize Muhammed b. Kesir, ona Süfyan, ona Ebu İshak, ona Asım b. Damra, ona da Hz. Ali (ra) şöyle demiştir: "Rasulullah (sav) sabah ve ikindi namazlarının dışında her farz namazını müteâkip iki rekât namaz kılardı."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 300, /299

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ صَالِحٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ وَهْبٍ أَخْبَرَنِى عَمْرُو بْنُ الْحَارِثِ عَنْ بُكَيْرِ بْنِ الأَشَجِّ عَنْ كُرَيْبٍ مَوْلَى ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عَبَّاسٍ وَعَبْدَ الرَّحْمَنِ بْنَ أَزْهَرَ وَالْمِسْوَرَ بْنَ مَخْرَمَةَ أَرْسَلُوهُ إِلَى عَائِشَةَ زَوْجِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَقَالُوا اقْرَأْ عَلَيْهَا السَّلاَمَ مِنَّا جَمِيعًا وَسَلْهَا عَنِ الرَّكْعَتَيْنِ بَعْدَ الْعَصْرِ وَقُلْ إِنَّا أُخْبِرْنَا أَنَّكِ تُصَلِّينَهُمَا وَقَدْ بَلَغَنَا أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم نَهَى عَنْهُمَا . فَدَخَلْتُ عَلَيْهَا فَبَلَّغْتُهَا مَا أَرْسَلُونِى بِهِ فَقَالَتْ سَلْ أُمَّ سَلَمَةَ . فَخَرَجْتُ إِلَيْهِمْ فَأَخْبَرْتُهُمْ بِقَوْلِهَا فَرَدُّونِى إِلَى أُمِّ سَلَمَةَ بِمِثْلِ مَا أَرْسَلُونِى بِهِ إِلَى عَائِشَةَ فَقَالَتْ أُمُّ سَلَمَةَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَنْهَى عَنْهُمَا ثُمَّ رَأَيْتُهُ يُصَلِّيهِمَا أَمَّا حِينَ صَلاَّهُمَا فَإِنَّهُ صَلَّى الْعَصْرَ ثُمَّ دَخَلَ وَعِنْدِى نِسْوَةٌ مِنْ بَنِى حَرَامٍ مِنَ الأَنْصَارِ فَصَلاَّهُمَا فَأَرْسَلْتُ إِلَيْهِ الْجَارِيَةَ فَقُلْتُ قُومِى بِجَنْبِهِ فَقُولِى لَهُ تَقُولُ أُمُّ سَلَمَةَ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَسْمَعُكَ تَنْهَى عَنْ هَاتَيْنِ الرَّكْعَتَيْنِ وَأَرَاكَ تُصَلِّيهِمَا فَإِنْ أَشَارَ بِيَدِهِ فَاسْتَأْخِرِى عَنْهُ . قَالَتْ فَفَعَلَتِ الْجَارِيَةُ فَأَشَارَ بِيَدِهِ فَاسْتَأْخَرَتْ عَنْهُ فَلَمَّا انْصَرَفَ قَالَ "يَا بِنْتَ أَبِى أُمَيَّةَ سَأَلْتِ عَنِ الرَّكْعَتَيْنِ بَعْدَ الْعَصْرِ إِنَّهُ أَتَانِى نَاسٌ مِنْ عَبْدِ الْقَيْسِ بِالإِسْلاَمِ مِنْ قَوْمِهِمْ فَشَغَلُونِى عَنِ الرَّكْعَتَيْنِ اللَّتَيْنِ بَعْدَ الظُّهْرِ فَهُمَا هَاتَانِ."

Bize Ahmed b. Salih, ona Abdullah b. Vehb, ona Amr b. el-Haris, ona Bükeyr b. el-Eşec, ona da İbn Abbas (ra) âzâtlı kölesi Küreyb'in haber verdiğine göre; Abdullah b. Abbas ile Abdurrahman b. Ezher ve el-Misver b. Mahreme kendisini Hz. Peygamber'in (sav) zevcesi Hz. Aişe'ye göndererek şöyle demişler: Aişe'ye bizim hepimizden selam söyle. Ona ikindiden sonraki iki rekât namazın hükmünü sor ve de ki: Senin bu iki rekât namazı kıldığın bize haber verildi. Halbuki biz Rasulullah'ın (sav) bunu yasakladığını işitmiştik. Hz. Aişe'ye gittim, ona beni kendisine neden gönderdiklerini anlattım. Hz. Aişe (r.anha), bunu git, Ümmü Seleme'ye sor! dedi. Bunun üzerine hemen beni gönderen kimselerin yanına dönerek Hz. Âişe'nin sözünü kendilerine naklettim. Onlar da beni Hz. Aişe'ye sormamı istedikleri soruyu kendisine sormam için Ümmü Seleme'ye (r.anha) gönderdiler. Ümmü Seleme (r.anha), ben, Rasulullah'ın (sav) bunu yasakladığını duymuştum. Fakat sonra kendisinin ikindi namazını kıldığında o iki rekâtı da kıldığını gördüm. Sonra benim yanıma geldi, o sırada yanımda Ensâr'dan Benû Haram kabilesinden kadınlar vardı. Hz. Peygamber o iki rekâtı kıldı. Bunun üzerine ben kendisine cariyeyi gönderdim ve ona şöyle tembih ettim: Git, Rasulullah'ın (sav) yanında dur ve kendisine; Ümmü Seleme sana; ey Allah'ın Rasulü, Senin bu iki rekâtı kılmaktan men ettiğini işitmiştim. Şimdi ise senin onu kıldığını görüyorum diye soruyor de! Eğer eliyle işaret ederse, geri çekil! Ümmü Seleme şöyle devam eder: Cariye söyleneni yaptı. Hz. Peygamber eliyle işaret etti, o da geri çekildi. Namazını bitirince bana hitaben dedi ki: "Ey Ebu Ümeyye'nin kızı (Ümmü Seleme)! İkindiden sonraki iki rekâtı soruyorsun. Bana Abdülkays kabilesinden bazı insanlar, kabilelerinden ayrılarak müslüman olmak için gelmişlerdi. Öğleden sonra kıldığım iki rekâtı onlarla meşgul olurken kılamamıştım. İşte bu kıldığım, o iki rekâttır."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 299, /299

حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَرَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَارِثِ بْنُ سَعِيدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ الْمُعَلِّمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُرَيْدَةَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ الْمُزَنِىِّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "صَلُّوا قَبْلَ الْمَغْرِبِ رَكْعَتَيْنِ." ثُمَّ قَالَ "صَلُّوا قَبْلَ الْمَغْرِبِ رَكْعَتَيْنِ لِمَنْ شَاءَ." خَشْيَةَ أَنْ يَتَّخِذَهَا النَّاسُ سُنَّةً .

Bize Ubeydullah b. Ömer, ona Abdulvâris b. Saîd, ona el-Hasan el-Muallim, ona Abdullah b. Büreyde, ona da Abdullah el-Müzenî'nin (ra) haber verdiğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurmuştur: "Akşam namazından önce iki rekât namaz kılınız." Daha sonra halkın bu namazı sünnet telâkki etmesinden korkarak; "dileyen, akşam namazının farzından önce iki rekât sünnet kılabilir" buyurdu.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 301, /301

حَدَّثَنَا مُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ حَدَّثَنَا أَبَانُ حَدَّثَنَا قَتَادَةُ عَنْ أَبِى الْعَالِيَةِ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ شَهِدَ عِنْدِى رِجَالٌ مَرْضِيُّونَ فِيهِمْ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ وَأَرْضَاهُمْ عِنْدِى عُمَرُ أَنَّ نَبِىَّ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ "لاَ صَلاَةَ بَعْدَ صَلاَةِ الصُّبْحِ حَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ وَلاَ صَلاَةَ بَعْدَ صَلاَةِ الْعَصْرِ حَتَّى تَغْرُبَ الشَّمْسُ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 300, /299

حَدَّثَنَا الرَّبِيعُ بْنُ نَافِعٍ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْمُهَاجِرِ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِى سَلاَّمٍ عَنْ أَبِى أُمَامَةَ عَنْ عَمْرِو بْنِ عَبَسَةَ السُّلَمِىِّ أَنَّهُ قَالَ قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَىُّ اللَّيْلِ أَسْمَعُ قَالَ "جَوْفُ اللَّيْلِ الآخِرُ فَصَلِّ مَا شِئْتَ فَإِنَّ الصَّلاَةَ مَشْهُودَةٌ مَكْتُوبَةٌ حَتَّى تُصَلِّىَ الصُّبْحَ ثُمَّ أَقْصِرْ حَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ فَتَرْتَفِعَ قِيْسَ رُمْحٍ أَوْ رُمْحَيْنِ فَإِنَّهَا تَطْلُعُ بَيْنَ قَرْنَىْ شَيْطَانٍ وَتُصَلِّى لَهَا الْكُفَّارُ ثُمَّ صَلِّ مَا شِئْتَ فَإِنَّ الصَّلاَةَ مَشْهُودَةٌ مَكْتُوبَةٌ حَتَّى يَعْدِلَ الرُّمْحُ ظِلَّهُ ثُمَّ أَقْصِرْ فَإِنَّ جَهَنَّمَ تُسْجَرُ وَتُفْتَحُ أَبْوَابُهَا فَإِذَا زَاغَتِ الشَّمْسُ فَصَلِّ مَا شِئْتَ فَإِنَّ الصَّلاَةَ مَشْهُودَةٌ حَتَّى تُصَلِّىَ الْعَصْرَ ثُمَّ أَقْصِرْ حَتَّى تَغْرُبَ الشَّمْسُ فَإِنَّهَا تَغْرُبُ بَيْنَ قَرْنَىْ شَيْطَانٍ وَيُصَلِّى لَهَا الْكُفَّارُ." ]وَقَصَّ حَدِيثًا طَوِيلاً قَالَ الْعَبَّاسُ هَكَذَا حَدَّثَنِى أَبُو سَلاَّمٍ عَنْ أَبِى أُمَامَةَ إِلاَّ أَنْ أُخْطِئَ شَيْئًا لاَ أُرِيدُهُ فَأَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَأَتُوبُ إِلَيْهِ.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 300, /300