حَدَّثَنَا هَارُونُ بْنُ سَعِيدٍ الْمِصْرِىُّ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ وَهْبٍ أَنْبَأَنَا أُسَامَةُ بْنُ زَيْدٍ عَنْ نَافِعٍ عَنِ ابْنِ عُمَرَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم مَرَّ بِنِسَاءِ عَبْدِ الأَشْهَلِ يَبْكِينَ هَلْكَاهُنَّ يَوْمَ أُحُدٍ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم " لَكِنَّ حَمْزَةَ لاَ بَوَاكِىَ لَهُ " . فَجَاءَ نِسَاءُ الأَنْصَارِ يَبْكِينَ حَمْزَةَ فَاسْتَيْقَظَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ " وَيْحَهُنَّ مَا انْقَلَبْنَ بَعْدُ مُرُوهُنَّ فَلْيَنْقَلِبْنَ وَلاَ يَبْكِينَ عَلَى هَالِكٍ بَعْدَ الْيَوْمِ ".

Bize Harun b. Said el-Mısrî, ona Abdullah b. Vehb, ona Üsame b. Zeyd, ona Nafi', ona da (Abdullah) İbn Ömer (ra) şöyle rivayet etmiştir: Rasulullah, Uhud'da şehit olan yakınları için ağlayan Abdüleşhel kadınlarının yanından geçmişti. (Üzüntü içinde) "Fakat Hamza'nın ağlayanları yok!" dedi. Bunun üzerine, Ensar kadınları toplanarak Hamza için ağladılar. Bir müddet sonra Rasulullah uyandı ve "Yazık şu kadınlara! Hâlâ (evlerine) dönmemişler! Söyleyin onlara dönsünler! Bugünden sonra da ölen hiç kimse üzerine ağlamasınlar!" buyurdu.

Açıklama: Elbani bu hadisin hasen sahih olduğunu ifade etmiştir

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Mâ câe fi'-cenâiz 53, /255

حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ عَمَّارٍ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ إِبْرَاهِيمَ الْهَجَرِىِّ عَنِ ابْنِ أَبِى أَوْفَى قَالَ نَهَى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم عَنِ الْمَرَاثِى .

Bize Hişam b. Ammar, ona Süfyan, ona İbrahim el-Hecerî, ona da İbn Ebu Evfâ (ra), Rasulullah'ın (sav) ölenin iyiliklerini söyleyerek ağlamayı (mersiye) yasakladığını rivayet etmiştir.

Açıklama: Klasik mersiyede üç ana bölüm vardır. Bunlar ölen kişinin yitirilmesinden duyulan acı ve üzüntünün dile getirildiği ağlama bölümü (nedb, nevh), erdemlerinin anlatıldığı övgü bölümü (te’bîn) ve duyulan acılara katlanmanın tavsiye edildiği bölümdür (sabır, azâ’). bkz. M. Faruk Toprak, "Mersiye", DİA, 2000, 29/215-217.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Mâ câe fi'-cenâiz 53, /255

أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الأَعْلَى قَالَ حَدَّثَنَا خَالِدٌ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ قَتَادَةَ عَنْ مُطَرِّفٍ عَنْ حَكِيمِ بْنِ قَيْسٍ أَنَّ قَيْسَ بْنَ عَاصِمٍ قَالَ لاَ تَنُوحُوا عَلَىَّ فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لَمْ يُنَحْ عَلَيْهِ . مُخْتَصَرٌ .

Bize Muhammed b. Abdüla'la, ona Halid, ona Şube, ona Katade, ona Mutarrif, ona Hakim b. Kays, ona da Kays b. Asım (ra) şöyle demiştir: Ben öldüğümde arkamdan feryat ederek ağlamayın. Çünkü Rasulullah'ın (sav) (vefat ettiğinde) arkasından feryat edilerek ağlanmadı. [(Rivayet) ihtisar edilerek aktarılmıştır.]

Açıklama: Niyâha: Ölünün ardından fiziksel özelliklerini, iyiliklerini sayarak yüksek sesle ağlamak, feryat etmek, çığlık koparmak anlamındadır.

• Nesâî Sünen-i Nesâî Cenâiz 1852, /2209

أَخْبَرَنَا إِسْحَاقُ قَالَ أَخْبَرَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ قَالَ حَدَّثَنَا مَعْمَرٌ عَنْ ثَابِتٍ عَنْ أَنَسٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَخَذَ عَلَى النِّسَاءِ حِينَ بَايَعَهُنَّ أَنْ لاَ يَنُحْنَ فَقُلْنَ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ نِسَاءً أَسْعَدْنَنَا فِى الْجَاهِلِيَّةِ أَفَنُسْعِدُهُنَّ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "لاَ إِسْعَادَ فِى الإِسْلاَمِ " .

Bize İshak, ona Abdürrezzak, ona Ma'mer, ona Sabit, ona da Enes (ra) şöyle rivayet etmiştir: Rasulullah (sav), kadınlardan biat aldığı zaman ölünün arkasından feryat ederek ağlamayacakları sözünü de almıştı. Bunun üzerine kadınlar 'Ey Allah'ın Rasulü! Cahiliye döneminde bazı kadınlar bizim ağlamamıza ortak olmuşlardı. Şimdi biz de onlara katılarak ağlayabilir miyiz?' diye sordular. Bunun üzerine Rasulullah (sav): "İslâm'da (ölünün ardından) toplu halde bir araya gelip ağlamak, bu konuda yardımlaşmak yoktur." buyurdu.

Açıklama: إِسْعَادَ:Vefat eden biri için komşuların ölen kimsenin yanında toplanıp birlikte ağlaşması.

• Nesâî Sünen-i Nesâî Cenâiz 1853, /2209

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْفَرْوِىُّ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَرَ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَحْشٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمْنَةَ بِنْتِ جَحْشٍ أَنَّهُ قِيلَ لَهَا قُتِلَ أَخُوكِ . فَقَالَتْ رَحِمَهُ اللَّهُ وَإِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ . قَالُوا قُتِلَ زَوْجُكِ . قَالَتْ وَاحُزْنَاهُ . فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم " إِنَّ لِلزَّوْجِ مِنَ الْمَرْأَةِ لَشُعْبَةً مَا هِىَ لِشَىْءٍ " .

Bize Muhammed b. Yahya, ona İshak b. Muhammed el-Fevrî, ona Abdullah b. Ömer, ona İbrahim b. Muhammed b. Abdullah b. Cahş, ona babası (Muhammed b. Abdullah), ona Hamne bt. Cahş şöyle rivayet etmiştir: Kendisine (Hamne bt. Cahş) 'Kardeşin öldürüldü' denildi. 'Allah ona rahmet etsin, innâ lillah ve innâ ileyhi râciûn (Allah'tan geldik, Allah'a döneceğiz)' dedi. Arkadan 'Kocan öldürüldü' denildi. Bu defa ise 'Vah benim dertli başım!' dedi. Bunun üzerine Rasulullah (sav), "Kadının kocasına karşı öyle bir sevgisi vardır ki, bu, bir başka şeyi için olmaz." buyurdular.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Mâ câe fi'-cenâiz 53, /255

أَخْبَرَنَا هَنَّادُ بْنُ السَّرِىِّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو الأَحْوَصِ عَنْ عَطَاءِ بْنِ السَّائِبِ عَنْ عِكْرِمَةَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسِ قَالَ لَمَّا حُضِرَتْ بِنْتٌ لِرَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم صَغِيرَةٌ فَأَخَذَهَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَضَمَّهَا إِلَى صَدْرِهِ ثُمَّ وَضَعَ يَدَهُ عَلَيْهَا فَقَضَتْ وَهِىَ بَيْنَ يَدَىْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَبَكَتْ أُمُّ أَيْمَنَ فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم " يَا أُمَّ أَيْمَنَ أَتَبْكِينَ وَرَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم عِنْدَكِ " . فَقَالَتْ مَا لِى لاَ أَبْكِى وَرَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَبْكِى فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « إِنِّى لَسْتُ أَبْكِى وَلَكِنَّهَا رَحْمَةٌ » . ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم " الْمُؤْمِنُ بِخَيْرٍ عَلَى كُلِّ حَالٍ تُنْزَعُ نَفْسُهُ مِنْ بَيْنِ جَنْبَيْهِ وَهُوَ يَحْمَدُ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ " .

Bize Hennad b. Seriy, ona Ebu Ahvas, ona Ata b. Saib, ona İkrime, ona da İbn Abbas'dan (ra) şöyle rivayet etmiştir: Ölmek üzere olan küçük bir kız çocuğu Rasulullah'a (sav) getirildi. Rasulullah (sav) da onu kucağına aldı ve elini onun üzerine koydu. Çocuk Resulullah'ın (sav) önündeyken ruhunu teslim etti. Bunun üzerine Ümmü Eymen ağlamaya başladı. Rasulullah (sav) ona dedi ki "Ey Ümmü Eymen! Rasulullah (sav) yanında iken niçin (sesli bir şekilde) ağlıyorsun?" Ümmü Eymen de, 'Rasulullah (sav) ağlarken ben niçin ağlamayayım'dedi. Rasulullah (sav), "Ben (yüksek sesle) ağlamıyorum fakat o (sessiz ağlayarak gözden yaş akması) rahmet duygusunun eseridir" diyerek şöyle buyurdu: "Mümin daima hayır üzeredir, vücudundan ruhu çıkarılırken bile Allah'a hamd eder."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Cenâiz 1844, /2209

أَخْبَرَنَا عَمْرُو بْنُ يَزِيدَ قَالَ حَدَّثَنَا بَهْزُ بْنُ أَسَدٍ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْمُنْكَدِرِ عَنْ جَابِرٍ أَنَّ أَبَاهُ قُتِلَ يَوْمَ أُحُدٍ - قَالَ - فَجَعَلْتُ أَكْشِفُ عَنْ وَجْهِهِ وَأَبْكِى وَالنَّاسُ يَنْهَوْنِى وَرَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لاَ يَنْهَانِى وَجَعَلَتْ عَمَّتِى تَبْكِيهِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لاَ تَبْكِيهِ مَا زَالَتِ الْمَلاَئِكَةُ تُظِلُّهُ بِأَجْنِحَتِهَا حَتَّى رَفَعْتُمُوهُ .

Bize Amr b. Yezid, ona Behz b. Esed, ona Şube, ona Muhammed b. Münkedir, ona da Cabir (ra) şöyle rivayet etmiştir: Cabir'in babası (Abdullah), Uhud savaşında şehit olmuştu. Cabir dedi ki, babamın yüzündeki örtüyü açmak ve ağlamak istedim. İnsanlar bana engel oldular. Rasulullah (sav) ise beni engellemedi. Halam da ona ağlamaya başladı. Bunu üzerine Rasulullah (sav) şöyle buyurdu: "Onun için ağlamayın, siz onu kaldırıncaya (öldüğü yerden kaldırıp defnedinceye) kadar melekler onu kanatlarıyla gölgelemeye devam ederler."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Cenâiz 1846, /2209

أَخْبَرَنَا عَلِىُّ بْنُ خَشْرَمٍ قَالَ حَدَّثَنَا عِيسَى عَنِ الأَعْمَشِ ح وأَخْبَرَنَا الْحَسَنُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ قَالَ حَدَّثَنَا ابْنُ إِدْرِيسَ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُرَّةَ عَنْ مَسْرُوقٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم " لَيْسَ مِنَّا مَنْ ضَرَبَ الْخُدُودَ وَشَقَّ الْجُيُوبَ وَدَعَا بِدُعَاءِ الْجَاهِلِيَّةِ " . وَاللَّفْظُ لِعَلِىٍّ وَقَالَ الْحَسَنُ « بِدَعْوَى » .

Bize Ali b. Haşrem, ona İsa, ona A'meş; (T) Bize Hasan b. İsmail, ona İbn İdris, ona A'meş, ona Abdullah b. Mürre, ona Mesruk, ona da Abdullah (ra) Rasulullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "(Ölenin ardından) Elleriyle yanaklarına vuran, yakalarını yırtan ve cahiliye adeti olarak bağırıp çağırarak feryat eden kimse bizden değildir." Hadisin aktarılan lafzı (ravi) Ali'ye aittir. Hasan ise rivayette (dua lafzı yerine) 'da'va' lafzı ile rivayet etmiştir.

• Nesâî Sünen-i Nesâî Cenâiz 1861, /2210

أَخْبَرَنَا عَمْرُو بْنُ عَلِىٍّ قَالَ حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ حَرْبٍ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ عَوْفٍ عَنْ خَالِدٍ الأَحْدَبِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ مُحْرِزٍ قَالَ أُغْمِىَ عَلَى أَبِى مُوسَى فَبَكَوْا عَلَيْهِ فَقَالَ أَبْرَأُ إِلَيْكُمْ كَمَا بَرِئَ إِلَيْنَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم " لَيْسَ مِنَّا مَنْ حَلَقَ وَلاَ خَرَقَ وَلاَ سَلَقَ" .

Bize Amr b. Ali, ona Süleyman b. Harb, ona Şube, ona Avf, ona Halid el-Ahdeb, ona da Safvan b. Muhrîz (ra) şöyle rivayet etmiştir: Ebu Musa (ra) bayılınca yanında bulunanlar onun için ağlamaya başladılar. Ebu Musa ayılınca onlara şöyle dedi: Rasulullah'ın (sav) uzak olduğunu bildirdiği şeyleri ben de size bildiriyorum: "(Ölünün ardından) Saçını başını yolan, elbiselerini (yaka paça) yırtan, sesini yükselterek bağırıp çağıran bizden değildir."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Cenâiz 1862, /2210

أَخْبَرَنِى مُحَمَّدُ بْنُ مَنْصُورٍ قَالَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ قَالَ سَمِعْتُ ابْنَ الْمُنْكَدِرِ يَقُولُ سَمِعْتُ جَابِرًا يَقُولُ جِىءَ بِأَبِى يَوْمَ أُحُدٍ وَقَدْ مُثِّلَ بِهِ فَوُضِعَ بَيْنَ يَدَىْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَقَدْ سُجِّىَ بِثَوْبٍ فَجَعَلْتُ أُرِيدُ أَنْ أَكْشِفَ عَنْهُ فَنَهَانِى قَوْمِى فَأَمَرَ بِهِ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم فَرُفِعَ فَلَمَّا رُفِعَ سَمِعَ صَوْتَ بَاكِيَةٍ فَقَالَ " مَنْ هَذِهِ " . فَقَالُوا هَذِهِ بِنْتُ عَمْرٍو أَوْ أُخْتُ عَمْرٍو . قَالَ " فَلاَ تَبْكِى - أَوْ فَلِمَ تَبْكِى - مَا زَالَتِ الْمَلاَئِكَةُ تُظِلُّهُ بِأَجْنِحَتِهَا حَتَّى رُفِعَ " .

Bize Muhammed b. Mansur, ona Süfyan, ona İbn Münkedir, ona da Cabir (ra) şöyle rivayet etmiştir: Uhud savaşında şehit olan babam Müsle yapılmış (kulağı, burnu kesilerek) halde getirilerek Rasulullah'ın (sav) önüne konulmuştu. Üzeri de bir örtüyle örtülmüştü. Örtüyü üzerinden açmak istedim. İnsanlar bana engel oldu. Rasulullah (sav) onun (Cabir'in babasının) kaldırılmasını emretti, kaldırıldığında Rasulullah (sav) ağlayan bir kadın sesi duydu. "Kim bu" diye sordu. Oradakiler, bu Amr'ın kızı veya Amr'ın kız kardeşi dediler. Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurdu: "Ağlama! -ya da Niçin ağlıyorsun?- Kaldırılıncaya (öldüğü yerden kaldırılıp defnedilinceye) kadar melekler onu kanatlarıyla gölgelemeye devam ettiler."

Açıklama: Resulullah (sav) meleklerin kanatlarıyla gölgelediği bir sahâbî için ağlamak değil, sevinmek gerektiğine dikkat çekmiştir.

• Nesâî Sünen-i Nesâî Cenâiz 1843, /2209