حدثنا عمران بن ميسرة عن حفص بن غياث عن أشعث عن أبي بردة بن أبي موسى قال : جلست إلى عبد الله بن سلام فقال إنك جلست إلينا وقد حان منا قيام فقلت فإذا شئت فقام فاتبعته حتى بلغ الباب

Bize İmrân b. Meysere, ona Hafs b. Ğıyâs, ona Eş'as, ona da Ebu Bürde b. Ebu Musa'nın rivayet ettiğine göre o (Ebu Bürde), şöyle demiştir "Abdullah b. Selâm'ın yanına oturdum." O (Abdullah b. Selâm), dedi ki "Sen gelip bizim yanımıza oturdun ama, biz de birazdan kalkıp gideceğiz." Ben de "Dilediğin zaman (gidersin)!" dedim. Bunun üzerine o (Abdullah b. Selâm) kalk­tı, ben de o, kapıya varana kadar onu takip ettim."

Açıklama: Bir arkadaşın yanına gidildiğinde, yanına gidilen kimsenin hemen ayrılıp gitmesi edeb ve nezakete uygun değildir. Sebepsiz yere olursa, zi­yaretçiden nefret duyulduğunu ve ondan hoşlanılmadığını ihsas eden bir davranış olacağından, bundan sakınmak gerekir. önemli bir iş için veya verilen bir sözü yerine getirmek için kalkmak icab ettiği vakit, gelen misa­firden izin istemek suretiyle onun gönlünü almak gerekir. Muvafakat ve anlayış havası içinde bu hareket yapılırsa, kardeşlik sevgisine halel veril­memiş olur. Diğer taraftan ayrılıp giden arkadaşı en az kapıya kadar uğurlamanın, nezaket ve terbiye açısından uygun olduğu da anlaşılmaktadır.

• Buhârî el-Edebü'l-Müfred 1173, /888

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ نُمَيْرٍ ح وَحَدَّثَنَا ابْنُ نُمَيْرٍ حَدَّثَنَا أَبِى ح وَحَدَّثَنَا زُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ حَدَّثَنَا يَحْيَى وَهْوَ الْقَطَّانُ ح وَحَدَّثَنَا ابْنُ الْمُثَنَّى حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَهَّابِ يَعْنِى الثَّقَفِىَّ كُلُّهُمْ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ ح وَحَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ - وَاللَّفْظُ لَهُ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بِشْرٍ وَأَبُو أُسَامَةَ وَابْنُ نُمَيْرٍ قَالُوا حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ عَنْ نَافِعٍ عَنِ ابْنِ عُمَرَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: " لاَ يُقِيمُ الرَّجُلُ الرَّجُلَ مِنْ مَقْعَدِهِ ثُمَّ يَجْلِسُ فِيهِ وَلَكِنْ تَفَسَّحُوا وَتَوَسَّعُوا "

Bize Yahya b. Yahya, ona Abdullah b. Nümeyr (T) Bize İbn Nümeyr, ona babası (T) Bize Züheyr b. Harb, ona Yahya el-Kattân (T) Bize İbnü'l-Müsennâ ona Abdülvehhab es-Sekafî, hepsine Ubeydullah (T) Bize Ebu Bekir b. Ebû Şeybe -lafız ona aittir- ona Muhammed b. Bişr ve Ebu Üsame ve İbn Nümeyr, onlara Ubeydullah, ona Nâfi', ona İbn Ömer'in rivayet ettiğine göre Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurmuştur: "Bir kişi başka bir adamı oturduğu yerinden kaldırıp onun yerine oturmasın. Ancak biraz açılın ve halkayı genişletin."

• Müslim Sahîh-i Müslim Selâm 5684, /923

وَحَدَّثَنَا أَبُو الرَّبِيعِ وَأَبُو كَامِلٍ قَالاَ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ حَدَّثَنَا أَيُّوبُ ح وَحَدَّثَنِى يَحْيَى بْنُ حَبِيبٍ حَدَّثَنَا رَوْحٌ ح وَحَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ رَافِعٍ وَحَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ كِلاَهُمَا عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ ح وَحَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ رَافِعٍ حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِى فُدَيْكٍ أَخْبَرَنَا الضَّحَّاكُ - يَعْنِى ابْنَ عُثْمَانَ - كُلُّهُمْ عَنْ نَافِعٍ عَنِ ابْنِ عُمَرَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم بِمِثْلِ حَدِيثِ اللَّيْثِ وَلَمْ يَذْكُرُوا فِى الْحَدِيثِ " وَلَكِنْ تَفَسَّحُوا وَتَوَسَّعُوا " وَزَادَ فِى حَدِيثِ ابْنِ جُرَيْجٍ قُلْتُ فِى يَوْمِ الْجُمُعَةِ قَالَ فِى يَوْمِ الْجُمُعَةِ وَغَيْرِهَا .

Bize Ebu'r-Rabi' ve Ebu Kâmil, onlara Hammâd, ona Eyyub (T) Bana Yahya b. Habîb, ona Ravh (T) Bana Muhammed b. Râfi', ona Abdürrezzak, her ikisine İbn Cüreyc (T) Bana Muhammed b. Râfi ona İbn Füdeyk, ona Dahhâk b. Osman, hepsine Nâfi', ona İbn Ömer Hz. Peygamber'den (sav) Leys'in rivayetinin bir benzerini nakletmişler, ancak hadiste "Açılın ve halkayı genişletin." kısmını zikretmemişlerdir. İbn Cüreyc'in rivayetinde ["Cuma gününde mi? dedim, Hem Cuma'da hem diğer günlerde." dedi.] şeklinde bir ziyade vardır.

• Müslim Sahîh-i Müslim Selâm 5685, /923

وَحَدَّثَنَا أَبُو الرَّبِيعِ وَأَبُو كَامِلٍ قَالاَ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ حَدَّثَنَا أَيُّوبُ ح وَحَدَّثَنِى يَحْيَى بْنُ حَبِيبٍ حَدَّثَنَا رَوْحٌ ح وَحَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ رَافِعٍ وَحَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ كِلاَهُمَا عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ ح وَحَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ رَافِعٍ حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِى فُدَيْكٍ أَخْبَرَنَا الضَّحَّاكُ يَعْنِى ابْنَ عُثْمَانَ كُلُّهُمْ عَنْ نَافِعٍ عَنِ ابْنِ عُمَرَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم . بِمِثْلِ حَدِيثِ اللَّيْثِ وَلَمْ يَذْكُرُوا فِى الْحَدِيثِ " وَلَكِنْ تَفَسَّحُوا وَتَوَسَّعُوا " وَزَادَ فِى حَدِيثِ ابْنِ جُرَيْجٍ قُلْتُ فِى يَوْمِ الْجُمُعَةِ قَالَ فِى يَوْمِ الْجُمُعَةِ وَغَيْرِهَا .

Bize Ebu'r-Rabi' ve Ebu Kamil, onlara Hammâd, ona Eyyub (T) Bana Yahya b. Habib, ona Ravh (T) Bana Muhammed b. Râfi', ona Abdürrezzak, her ikisine İbn Cüreyc (T) Bana Muhammed b. Râfi', ona İbn Füdeyk, ona Dahhâk b. Osman, hepsine Nâfi', ona İbn Ömer Hz. Peygamber'den (sav) Leys'in rivayetinin bir benzerini nakletmişler, ancak hadiste "Açılın ve halkayı genişletin." kısmını zikretmemişlerdir. İbn Cüreyc'in rivayetinde ["Cuma gününde mi? dedim, Hem Cuma'da hem diğer günlerde." dedi.] şeklinde bir ziyade vardır. i.

• Müslim Sahîh-i Müslim Selâm 5685, /923

وَحَدَّثَنَا أَبُو الرَّبِيعِ وَأَبُو كَامِلٍ قَالاَ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ حَدَّثَنَا أَيُّوبُ ح وَحَدَّثَنِى يَحْيَى بْنُ حَبِيبٍ حَدَّثَنَا رَوْحٌ ح وَحَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ رَافِعٍ وَحَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ كِلاَهُمَا عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ ح وَحَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ رَافِعٍ حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِى فُدَيْكٍ أَخْبَرَنَا الضَّحَّاكُ يَعْنِى ابْنَ عُثْمَانَ كُلُّهُمْ عَنْ نَافِعٍ عَنِ ابْنِ عُمَرَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم . بِمِثْلِ حَدِيثِ اللَّيْثِ وَلَمْ يَذْكُرُوا فِى الْحَدِيثِ " وَلَكِنْ تَفَسَّحُوا وَتَوَسَّعُوا " وَزَادَ فِى حَدِيثِ ابْنِ جُرَيْجٍ قُلْتُ فِى يَوْمِ الْجُمُعَةِ قَالَ فِى يَوْمِ الْجُمُعَةِ وَغَيْرِهَا .

Bize Ebu'r-Rabi' ve Ebu Kamil, onlara Hammâd, ona Eyyub (T) Bana Yahya b. Habib, ona Ravh (T) Bana Muhammed b. Râfi', ona Abdürrezzak, her ikisine İbn Cüreyc (T) Bana Muhammed b. Râfi', ona İbn Füdeyk, ona Dahhâk b. Osman, hepsine Nâfi', ona İbn Ömer Hz. Peygamber'den (sav) Leys'in rivayetinin bir benzerini nakletmişler, ancak hadiste "Açılın ve halkayı genişletin." kısmını zikretmemişlerdir. İbn Cüreyc'in rivayetinde ["Cuma gününde mi? dedim, Hem Cuma'da hem diğer günlerde." dedi.] şeklinde bir ziyade vardır.

• Müslim Sahîh-i Müslim Selâm 5685, /923

وَحَدَّثَنَا أَبُو الرَّبِيعِ وَأَبُو كَامِلٍ قَالاَ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ حَدَّثَنَا أَيُّوبُ ح وَحَدَّثَنِى يَحْيَى بْنُ حَبِيبٍ حَدَّثَنَا رَوْحٌ ح وَحَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ رَافِعٍ وَحَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ كِلاَهُمَا عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ ح وَحَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ رَافِعٍ حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِى فُدَيْكٍ أَخْبَرَنَا الضَّحَّاكُ يَعْنِى ابْنَ عُثْمَانَ كُلُّهُمْ عَنْ نَافِعٍ عَنِ ابْنِ عُمَرَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم . بِمِثْلِ حَدِيثِ اللَّيْثِ وَلَمْ يَذْكُرُوا فِى الْحَدِيثِ " وَلَكِنْ تَفَسَّحُوا وَتَوَسَّعُوا" وَزَادَ فِى حَدِيثِ ابْنِ جُرَيْجٍ قُلْتُ فِى يَوْمِ الْجُمُعَةِ قَالَ فِى يَوْمِ الْجُمُعَةِ وَغَيْرِهَا .

Bize Ebu'r-Rabi' ve Ebu Kamil, onlara Hammâd, ona Eyyub (T) Bana Yahya b. Habib, ona Ravh (T) Bana Muhammed b. Râfi', ona Abdürrezzak, her ikisine İbn Cüreyc (T) Bana Muhammed b. Râfi', ona İbn Füdeyk, ona Dahhâk b. Osman, hepsine Nâfi', ona İbn Ömer Hz. Peygamber'den (sav) Leys'in rivayetinin bir benzerini nakletmişler, ancak hadiste "Açılın ve halkayı genişletin." kısmını zikretmemişlerdir. İbn Cüreyc'in rivayetinde ["Cuma gününde mi? dedim, Hem Cuma'da hem diğer günlerde." dedi.] şeklinde bir ziyade vardır.

• Müslim Sahîh-i Müslim Selâm 5685, /923

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ سَعِيدٍ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ الْأَخْنَسِ عَنْ أَبِي الزُّبَيْرِ عَنْ جَابِرٍ عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ إِذَا جَلَسَ (أَوْ اسْتَلْقَى) أَحَدُكُمْ فَلَا يَضَعْ رِجْلَيْهِ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَى

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Cabir b. Abdullah el-Ensarî 14247, 5/26

أَخْبَرَنَا عُمَرُ بْنُ سَعِيدِ بْنِ سِنَانٍ، قَالَ: أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ أَبِي بَكْرٍ، عَنْ مَالِكٍ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، عَنْ عَبَّادِ بْنِ تَمِيمٍ، عَنْ عَمِّهِ، «أَنَّهُ رَأَى رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مُسْتَلْقِيًا فِي الْمَسْجِدِ وَاضِعًا إِحْدَى رِجْلَيْهِ عَلَى الْأُخْرَى» قَالَ أَبُو حَاتِمٍ: «هَذَا الْفِعْلُ الَّذِي اسْتَعْمَلَهُ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ هُوَ مَدُّ الرِّجْلَيْنِ جَمِيعًا، وَوَضْعُ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَى دُونَ ذَلِكَ الْفِعْلِ الَّذِي نَهَى عَنْهُ، وَهُوَ ضِدُّ قَوْلِ مَنْ جَهِلَ صِنَاعَةَ الْحَدِيثِ، فَزَعَمَ أَنَّ أَخْبَارَ الْمُصْطَفَى صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ تَتَضَادَّ وَتَتَهَاتَرَ»

• İbn Hibban Sahih-i İbn Hibban Zîneti ve't-Tatyîb 5552, 12/362

أخبرنا عبد الرزاق قال : أخبرنا معمر عن يحيى بن أبي كثير عن أبي سلمة بن عبد الرحمن أن رجلا من أهل الصفة قال : دعاني النبي صلى الله عليه وسلم إلى منزله ورهط معه من أهل الصفة ، فدخلنا منزله ، فقال : أطعمينا يا عائشة ! فأتت بشئ فأكلوه ، ثم قال : زيدينا با عائشة ! فزادتهم شيئا يسيرا أقل من الاول ، ثم قال : اسقينا يا عائشة ! فجاءت بقدح من لبن فشربوا ، ثم قال : زيدينا يا عائشة ! فجاءت بقعب من لبن ، ثم قال رسول الله صلى الله عليه وسلم : إن شئتم رقدتم هاهنا ، وإن شئتم في المسجد ، قالوا : بل في المسجد ، قال : فخرجنا فنمنا في المسجد ، حتى إذا كان السحر كظني بطني ، فنمت على بطني ، فإذا رجل يحركني برجله ويقول : هكذا ، فإن هذه ضجعة يبغضها الله . قال : فرفعت رأسي فإذا هو رسول الله صلى الله عليه وسلم.

• Abdürrezzak b. Hemmam Musannef Câmi' 19802, 11/25

حدثنا الحسن بن بشر قال حدثنا الحكم بن عبد الملك عن قتادة عن الحسن عن عمران بن حصين قال قال رسول الله صلى الله عليه وسلم : ما تقولون في الزنى وشرب الخمر والسرقة قلنا الله ورسوله أعلم قال هن الفواحش وفيهن العقوبة ألا أنبئكم بأكبر الكبائر الشرك بالله عز وجل وعقوق الوالدين وكان متكئا فاحتفز قال والزور

• Buhârî el-Edebü'l-Müfred 30, /82