حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ وَأَحْمَدُ بْنُ عَمْرِو بْنِ السَّرْحِ - وَهَذَا لَفْظُهُ - قَالاَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ عَطَاءِ بْنِ يَزِيدَ اللَّيْثِىِّ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ الْخُدْرِىِّ "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم نَهَى عَنْ بَيْعَتَيْنِ وَعَنْ لِبْسَتَيْنِ أَمَّا الْبَيْعَتَانِ فَالْمُلاَمَسَةُ وَالْمُنَابَذَةُ وَأَمَّا اللِّبْسَتَانِ فَاشْتِمَالُ الصَّمَّاءِ وَأَنْ يَحْتَبِىَ الرَّجُلُ فِى ثَوْبٍ وَاحِدٍ كَاشِفًا عَنْ فَرْجِهِ أَوْ لَيْسَ عَلَى فَرْجِهِ مِنْهُ شَىْءٌ."

Açıklama: Hadiste geçen Mülâmese, "Top halindeki kumaşı açıp iyice bakmadan elle dokunmak suretiyle satın alma şekli" olup yasalanma gerekçesi, akdin temeli sayılan karşılıklı rızanın yeterince oluşmasına fırsat vermememesi, akdi rastlantı ve şansa bağlayan bir satış biçimi olmasıdır. Münâbeze ise, "taraflardan birinin veya ikisinin alacağı malı incelemeden, elbise veya kumaşı karşı tarafa atmasıyla gerçekleşen satış şekli" olup yasaklanma gerekçesi, açıklık ve karşılıklı rıza ilkesiyle bağdaşmaması, haksızlık veya taraflar arasında tartışmaya yol açacak bir satış şekli olmasıdır. (Yeniçeri, Celal, "Mülâmese", DİA,XXXI, 536-537; "Münâbeze", DİA, XXXI, 563).

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Buyû' 25, /787

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ وَأَحْمَدُ بْنُ عَمْرِو بْنِ السَّرْحِ - وَهَذَا لَفْظُهُ - قَالاَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ عَطَاءِ بْنِ يَزِيدَ اللَّيْثِىِّ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ الْخُدْرِىِّ "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم نَهَى عَنْ بَيْعَتَيْنِ وَعَنْ لِبْسَتَيْنِ أَمَّا الْبَيْعَتَانِ فَالْمُلاَمَسَةُ وَالْمُنَابَذَةُ وَأَمَّا اللِّبْسَتَانِ فَاشْتِمَالُ الصَّمَّاءِ وَأَنْ يَحْتَبِىَ الرَّجُلُ فِى ثَوْبٍ وَاحِدٍ كَاشِفًا عَنْ فَرْجِهِ أَوْ لَيْسَ عَلَى فَرْجِهِ مِنْهُ شَىْءٌ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Buyû' 25, /787

حَدَّثَنَا زَكَرِيَّاءُ بْنُ يَحْيَى أَخْبَرَنَا أَبُو أُسَامَةَ قَالَ أَخْبَرَنِى الْوَلِيدُ بْنُ كَثِيرٍ قَالَ أَخْبَرَنِى بُشَيْرُ بْنُ يَسَارٍ مَوْلَى بَنِى حَارِثَةَ أَنَّ رَافِعَ بْنَ خَدِيجٍ وَسَهْلَ بْنَ أَبِى حَثْمَةَ حَدَّثَاهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم نَهَى عَنِ الْمُزَابَنَةِ بَيْعِ الثَّمَرِ بِالتَّمْرِ ، إِلاَّ أَصْحَابَ الْعَرَايَا فَإِنَّهُ أَذِنَ لَهُمْ . قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ وَقَالَ ابْنُ إِسْحَاقَ حَدَّثَنِى بُشَيْرٌ مِثْلَهُ .

Bize Zekeriya b. Yahya, ona Ebu Seleme, ona Velîd b. Kesîr, ona Harise oğullarının azatlısı Büşeyr b. Yesâr, ona da Râfi b. Hadîc ve Sehl ibn Ebu Hasme şöyle rivayet etmişlerdir: Rasulullah (sav) muzâbene satışını, yani yaş hurmayı, ağaçtaki miktarını tahmîn ederek, kuru hurma ile satmayı yasakladı. Ancak ariyye satışı yapanları bundan muaf tutarak onlara izn verdi. Ebu Abdullah (el-Buhârî) der ki: İbn İshâk " Beşîr bana bu hadisin benzerini rivayet etti" demiştir.

Açıklama: Ariyye ya da Araya satışı: Ağaçtaki taze hurmanın aynı miktardaki kuru hurma karşılığında satılmasıdır. Elinde nakit parası olmayan kimsenin dalında olgunlaşmış taze hurmayı ihtiyaç miktarınca kuru ile karşılığında satın alması caizdir.(daha geniş bilgi için DİA - Diyanet İslam Ansiklopedisi'nde ilgili maddeye bakılabilir.)

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Müsâkât 17, 1/664

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ وَيَحْيَى بْنُ مَعِينٍ قَالاَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ حُمَيْدٍ الأَعْرَجِ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ عَتِيقٍ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم نَهَى عَنْ بَيْعِ السِّنِينَ وَوَضَعَ الْجَوَائِحَ." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ لَمْ يَصِحَّ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فِى الثُّلُثِ شَىْءٌ وَهُوَ رَأْىُ أَهْلِ الْمَدِينَةِ.]

Açıklama: Hadisin başka bir tarikinde Rasulullah doğal afetler sonucu telef olan meyvelerin ücretinin müşteriye iade edilmesini emretti yer almakla birlikte söz konusu ifade istihbab anlamı taşıdığından dolayı tavsiye etti diye çevrilmiştir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Buyû' 24, /786

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ عَنْ أَيُّوبَ عَنْ أَبِى الزُّبَيْرِ وَسَعِيدِ بْنِ مِينَاءَ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم نَهَى عَنِ الْمُعَاوَمَةِ." [وَقَالَ أَحَدُهُمَا بَيْعِ السِّنِينَ.]

Açıklama: Hadiste kastedilen, bir kişinin bahçesinin üç beş yıllığına meyvesini satmasıdır. Oysaki gelecek yıllarda meyvenin olup olmayacağı belli değildir. Yani satılan meyve aslında ortada yoktur. Satılan ürünün meçhul olması sebebiyle bu türden satış yasaklanmıştır. bkz. Azîmâbâdî, Avnu'l-Ma'bûd (cc) fî şerhi Süneni Ebu Dâvûd (Mektebetü'ş-Şamile), IX, 164.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Buyû' 24, /787

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرٍ وَعُثْمَانُ ابْنَا أَبِى شَيْبَةَ قَالاَ حَدَّثَنَا ابْنُ إِدْرِيسَ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِى الزِّنَادِ عَنِ الأَعْرَجِ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم نَهَى عَنْ بَيْعِ الْغَرَرِ." [زَادَ عُثْمَانُ - وَالْحَصَاةِ.]

Açıklama: "Garer satışı" tutulmamış balık, avlanmamış hayvan, kayıp bir inek, doğmamış kuzu gibi halihazırda mevcut olmayan veya satıcı tarafından elde edilmemiş bir şeyin satımıdır. Hasât satışı ise bir kişinin taş fırlatıp düştüğü yere kadarki arazisinin bölümünü satmasıdır. Her iki satışta da meçhullük ve aldatma durumu olduğu için yasaklanmıştır. bkz. San'ânî, et-Tahbîr li idâhi meâni't-Teysîr (Şâmile Programı online nüshası), I, 527.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Buyû' 25, /787

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ وَيَحْيَى بْنُ مَعِينٍ قَالاَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ حُمَيْدٍ الأَعْرَجِ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ عَتِيقٍ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم نَهَى عَنْ بَيْعِ السِّنِينَ وَوَضَعَ الْجَوَائِحَ." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ لَمْ يَصِحَّ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فِى الثُّلُثِ شَىْءٌ وَهُوَ رَأْىُ أَهْلِ الْمَدِينَةِ.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Buyû' 24, /786

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ عَنْ أَيُّوبَ عَنْ أَبِى الزُّبَيْرِ وَسَعِيدِ بْنِ مِينَاءَ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم نَهَى عَنِ الْمُعَاوَمَةِ." [وَقَالَ أَحَدُهُمَا بَيْعِ السِّنِينَ.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Buyû' 24, /787

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرٍ وَعُثْمَانُ ابْنَا أَبِى شَيْبَةَ قَالاَ حَدَّثَنَا ابْنُ إِدْرِيسَ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِى الزِّنَادِ عَنِ الأَعْرَجِ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم نَهَى عَنْ بَيْعِ الْغَرَرِ." [زَادَ عُثْمَانُ - وَالْحَصَاةِ.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Buyû' 25, /787

أخبرنا عبد الرزاق قال : أخبرنا معمر عن يحيى بن أبي كثير عن رجل عن ابن عباس قال : لا بأس أن يباع اللحم بالشاة.

• Abdürrezzak b. Hemmam Musannef Buyû' 14164, 8/27