حَدَّثَنَا الْحُمَيْدِىُّ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ قَالَ حَدَّثُونِى عَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُبَيْرِ بْنِ مُطْعِمٍ عَنْ أَبِيهِ - رضى الله عنه - قَالَ سَمِعْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم يَقْرَأُ فِى الْمَغْرِبِ بِالطُّورِ فَلَمَّا بَلَغَ هَذِهِ الآيَةَ ( أَمْ خُلِقُوا مِنْ غَيْرِ شَىْءٍ أَمْ هُمُ الْخَالِقُونَ * أَمْ خَلَقُوا السَّمَوَاتِ وَالأَرْضَ بَلْ لاَ يُوقِنُونَ * أَمْ عِنْدَهُمْ خَزَائِنُ رَبِّكَ أَمْ هُمُ الْمُسَيْطِرُونَ ) كَادَ قَلْبِى أَنْ يَطِيرَ . قَالَ سُفْيَانُ فَأَمَّا أَنَا فَإِنَّمَا سَمِعْتُ الزُّهْرِىَّ يُحَدِّثُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُبَيْرِ بْنِ مُطْعِمٍ عَنْ أَبِيهِ سَمِعْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم يَقْرَأُ فِى الْمَغْرِبِ بِالطُّورِ . لَمْ أَسْمَعْهُ زَادَ الَّذِى قَالُوا لِى .

Bize Humeydî, ona Süfyan, ona Zührî, ona Muhammed b. Cübeyr b. Mut’im, ona da babası (Cübeyr b. Mut’im) (ra) şöyle dedi: "Nebi’yi (sav) akşam namazında Tûr suresini okurken dinledim, “Acaba onlar bir yaratan olmadan mı yaratıldılar? Yoksa kendilerini bizzat kendileri mi yaratıyorlar? Yoksa gökleri ve yeri onlar mı yarattılar? Hayır! Aslında onlar, Allah’ın varlığına gerçek anlamda inanmıyorlar. Yahut Rabbinin hazineleri onların yanında mı? Yoksa kâinatı yöneten onlar mı?” [Tûr, 52/35-37] ayetlerine varınca kalbim neredeyse uçacaktı." [Süfyan der ki: Bana Zührî, ona da Muhammed b. Cübeyr b. Mut’im'in aktardığı rivayette babasının “Ben Nebi’yi (sav) akşam namazında Tûr suresini okurken dinledim” dediğini işittim, ama onların bana dedikleri diğer eklemeleri duymadım.]

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Tefsîr 1, 2/268

حَدَّثَنَا الْحُمَيْدِىُّ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ قَالَ حَدَّثُونِى عَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُبَيْرِ بْنِ مُطْعِمٍ عَنْ أَبِيهِ - رضى الله عنه - قَالَ سَمِعْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم يَقْرَأُ فِى الْمَغْرِبِ بِالطُّورِ فَلَمَّا بَلَغَ هَذِهِ الآيَةَ ( أَمْ خُلِقُوا مِنْ غَيْرِ شَىْءٍ أَمْ هُمُ الْخَالِقُونَ * أَمْ خَلَقُوا السَّمَوَاتِ وَالأَرْضَ بَلْ لاَ يُوقِنُونَ * أَمْ عِنْدَهُمْ خَزَائِنُ رَبِّكَ أَمْ هُمُ الْمُسَيْطِرُونَ ) كَادَ قَلْبِى أَنْ يَطِيرَ . قَالَ سُفْيَانُ فَأَمَّا أَنَا فَإِنَّمَا سَمِعْتُ الزُّهْرِىَّ يُحَدِّثُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُبَيْرِ بْنِ مُطْعِمٍ عَنْ أَبِيهِ سَمِعْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم يَقْرَأُ فِى الْمَغْرِبِ بِالطُّورِ . لَمْ أَسْمَعْهُ زَادَ الَّذِى قَالُوا لِى .

Bize Humeydî, ona Süfyan, ona Zührî, ona Muhammed b. Cübeyr b. Mut’im, ona da babası (Cübeyr b. Mut’im) (ra) şöyle dedi: "Nebi’yi (sav) akşam namazında Tûr suresini okurken dinledim, “Acaba onlar bir yaratan olmadan mı yaratıldılar? Yoksa kendilerini bizzat kendileri mi yaratıyorlar? Yoksa gökleri ve yeri onlar mı yarattılar? Hayır! Aslında onlar, Allah’ın varlığına gerçek anlamda inanmıyorlar. Yahut Rabbinin hazineleri onların yanında mı? Yoksa kâinatı yöneten onlar mı?” [Tûr, 52/35-37] ayetlerine varınca kalbim neredeyse uçacaktı." [Süfyan der ki: Bana Zührî, ona da Muhammed b. Cübeyr b. Mut’im'in aktardığı rivayette babasının “Ben Nebi’yi (sav) akşam namazında Tûr suresini okurken dinledim” dediğini işittim, ama onların bana dedikleri diğer eklemeleri duymadım.]

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Tefsîr 1, 2/268

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُنِيرٍ سَمِعَ وَهْبَ بْنَ جَرِيرٍ وَعَبْدَ الْمَلِكِ بْنَ إِبْرَاهِيمَ قَالاَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى بَكْرِ بْنِ أَنَسٍ عَنْ أَنَسٍ - رضى الله عنه - قَالَ سُئِلَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم عَنِ الْكَبَائِرِ قَالَ: "الإِشْرَاكُ بِاللَّهِ ، وَعُقُوقُ الْوَالِدَيْنِ ، وَقَتْلُ النَّفْسِ ، وَشَهَادَةُ الزُّورِ" تَابَعَهُ غُنْدَرٌ وَأَبُو عَامِرٍ وَبَهْزٌ وَعَبْدُ الصَّمَدِ عَنْ شُعْبَةَ .

Bize Abdullah b. Münir, ona Vehb b. Cerir ve Abdülmelik b. İbrahim, onlara Şu'be, ona Ubeydullah b. Ebu Bekir b. Enes, ona da Enes şöyle rivayet etmiştir: "Hz. Peygamber'e bü­yük günahlar soruldu. Peygamber (sav) de “Allah'a şirk koşmak, ana-babaya isyan etmek, (haksız olarak) cana kıymak, yalancı şâhitlik yapmaktır” buyurdu." [Şu'be'den nakledilen bu rivayette, Gunder, Ebu Âmir, Behz ve Abdussamed, Vehb b. Cerîr'e mutâbaat etmişlerdir.]

Açıklama: Rivayet muallaktır; Buhar ile Gunder arasında inkıta vardır.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Şehâdât 10, 1/717

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُنِيرٍ سَمِعَ وَهْبَ بْنَ جَرِيرٍ وَعَبْدَ الْمَلِكِ بْنَ إِبْرَاهِيمَ قَالاَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى بَكْرِ بْنِ أَنَسٍ عَنْ أَنَسٍ - رضى الله عنه - قَالَ سُئِلَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم عَنِ الْكَبَائِرِ قَالَ: " الإِشْرَاكُ بِاللَّهِ ، وَعُقُوقُ الْوَالِدَيْنِ ، وَقَتْلُ النَّفْسِ ، وَشَهَادَةُ الزُّورِ" . تَابَعَهُ غُنْدَرٌ وَأَبُو عَامِرٍ وَبَهْزٌ وَعَبْدُ الصَّمَدِ عَنْ شُعْبَةَ .

Bize Abdullah b. Münir, ona Vehb b. Cerir ve Abdülmelik b. İbrahim, onlara Şu'be, ona Ubeydullah b. Ebu Bekir b. Enes, ona da Enes şöyle rivayet etmiştir: "Hz. Peygamber'e bü­yük günahlar soruldu. Peygamber (sav) de “Allah'a şirk koşmak, ana-babaya isyan etmek, (haksız olarak) cana kıymak, yalancı şâhitlik yapmaktır” buyurdu." [Şu'be'den nakledilen bu rivayette, Gunder, Ebu Âmir, Behz ve Abdussamed, Vehb b. Cerîr'e mutâbaat etmişlerdir.]

Açıklama: Rivayet muallaktır; Buhar ile Abdülmelik b. Amr arasında inkıta vardır.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Şehâdât 10, 1/717

حَدَّثَنَا حُمَيْدُ بْنُ مَسْعَدَةَ حَدَّثَنَا بِشْرُ بْنُ الْفَضَّلِ عَنِ الْجُرَيْرِىِّ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِى بَكْرَةَ عَنْ أَبِيهِ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ « أَلاَ أُخْبِرُكُمْ بِأَكْبَرِ الْكَبَائِرِ؟ » . قَالُوا بَلَى يَا رَسُولَ اللَّهِ . قَالَ: « الإِشْرَاكُ بِاللَّهِ وَعُقُوقُ الْوَالِدَيْنِ وَشَهَادَةُ الزُّورِ أَوْ قَوْلُ الزُّورِ » . قَالَ: فَمَا زَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُهَا حَتَّى قُلْنَا لَيْتَهُ سَكَتَ . قَالَ أَبُو عِيسَى : هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ . وَفِى الْبَابِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو .

Bize Humeyd b. Mes'ade, ona Bişr b. Fadl, ona Cüreyrî, ona Abdurrahman b. Ebu Bekre, ona da babası (Ebu Bekre) şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) “Size en büyük günahları haber vereyim mi?” diye sordu. Sahabe “Elbette ey Allah'ın resulü” dedi. Hz. Peygamber “Allah'a ortak koşmak, ana babaya kötülük etmek, yalancı şahitlik” buyurdu. Rasulullah bu sözleri o kadar tekrar etti ki “Keşke sükut buyursa” dedik." [Ebu İsa der ki: Bu hasen-sahîh bir hadistir. Bu konuda Abdullah b. Amr'dan da hadis rivayet edilmiştir.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Şehâdât 3, 4/548

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُنِيرٍ سَمِعَ وَهْبَ بْنَ جَرِيرٍ وَعَبْدَ الْمَلِكِ بْنَ إِبْرَاهِيمَ قَالاَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى بَكْرِ بْنِ أَنَسٍ عَنْ أَنَسٍ - رضى الله عنه - قَالَ سُئِلَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم عَنِ الْكَبَائِرِ قَالَ: " الإِشْرَاكُ بِاللَّهِ ، وَعُقُوقُ الْوَالِدَيْنِ ، وَقَتْلُ النَّفْسِ ، وَشَهَادَةُ الزُّورِ " . تَابَعَهُ غُنْدَرٌ وَأَبُو عَامِرٍ وَبَهْزٌ وَعَبْدُ الصَّمَدِ عَنْ شُعْبَةَ .

Bize Abdullah b. Münir, ona Vehb b. Cerir ve Abdülmelik b. İbrahim, onlara Şu'be, ona Ubeydullah b. Ebu Bekir b. Enes, ona da Enes şöyle rivayet etmiştir: "Hz. Peygamber'e bü­yük günahlar soruldu. Peygamber (sav) de “Allah'a şirk koşmak, ana-babaya isyan etmek, (haksız olarak) cana kıymak, yalancı şâhitlik yapmaktır” buyurdu." [Şu'be'den nakledilen bu rivayette, Gunder, Ebu Âmir, Behz ve Abdussamed, Vehb b. Cerîr'e mutâbaat etmişlerdir.]

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Şehâdât 10, 1/717

أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ فِرَاسٍ عَنِ الشَّعْبِىِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو عَنِ النَّبِىِّ -صلى الله عليه وسلم- قَالَ: "الْكَبَائِرُ الإِشْرَاكُ بِاللَّهِ وَعُقُوقُ الْوَالِدَيْنِ وَقَتْلُ النَّفْسِ - شُعْبَةُ الشَّاكُّ - أَوِ الْيَمِينُ الْغَمُوسُ "

Bize Muhammed b. Beşşâr, ona Muhammed b. Cafer, ona Şube, ona Firas, ona eş-Şa'bî, ona Abdullah b. Amr'ın söylediğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurmuştur: "Allah'a ortak koşmak, anne-babaya isyan etmek, cana kıymak" veya "yalan yere yemin etmek büyük günahlardandır." [Burada veya diyerek şüpheye düşen Ravi Şu'be'dir.]

• Dârimî Sünen-i Dârimî Diyât 9, 3/1525

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُنِيرٍ سَمِعَ وَهْبَ بْنَ جَرِيرٍ وَعَبْدَ الْمَلِكِ بْنَ إِبْرَاهِيمَ قَالاَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى بَكْرِ بْنِ أَنَسٍ عَنْ أَنَسٍ - رضى الله عنه - قَالَ سُئِلَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم عَنِ الْكَبَائِرِ قَالَ: "الإِشْرَاكُ بِاللَّهِ ، وَعُقُوقُ الْوَالِدَيْنِ ، وَقَتْلُ النَّفْسِ ، وَشَهَادَةُ الزُّورِ" تَابَعَهُ غُنْدَرٌ وَأَبُو عَامِرٍ وَبَهْزٌ وَعَبْدُ الصَّمَدِ عَنْ شُعْبَةَ .

Bize Abdullah b. Münir, ona Vehb b. Cerir ve Abdülmelik b. İbrahim, onlara Şu'be, ona Ubeydullah b. Ebu Bekir b. Enes, ona da Enes şöyle rivayet etmiştir: "Hz. Peygamber'e bü­yük günahlar soruldu. Peygamber (sav) de “Allah'a şirk koşmak, ana-babaya isyan etmek, (haksız olarak) cana kıymak, yalancı şâhitlik yapmaktır” buyurdu." [Şu'be'den nakledilen bu rivayette, Gunder, Ebu Âmir, Behz ve Abdussamed, Vehb b. Cerîr'e mutâbaat etmişlerdir.]

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Şehâdât 10, 1/717