حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ مَعِينٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ عَنْ عِكْرِمَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ أَبِى كَثِيرٍ عَنْ أَبِى سَلَمَةَ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم : "لاَ يَزَالُ قَوْمٌ يَتَأَخَّرُونَ عَنِ الصَّفِّ الأَوَّلِ حَتَّى يُؤَخِّرَهُمُ اللَّهُ فِى النَّارِ."

Bize Yahya b. Main, ona Abdürrezzak, ona İkrime b. Ammar, ona Yahya b. Ebu Kesir, ona Ebu Seleme, ona da Aişe, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "(Namazdaki) ilk saftan geri durmaya devam eden bir topluluğu Allah, ateşten en son çıkarır."

Açıklama: 'حَتَّى يُؤَخِّرَهُمُ اللَّهُ فِى النَّارِ' ifadesinin tercümedeki gibi anlaşılabileceğine dair bk. Azîmâbâdî, Avnu'l-ma'bûd, II, 264.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 99, /161

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ عَنْ زَكَرِيَّا بْنِ أَبِى زَائِدَةَ عَنْ أَبِى الْقَاسِمِ الْجَدَلِىِّ قَالَ سَمِعْتُ النُّعْمَانَ بْنَ بَشِيرٍ يَقُولُ أَقْبَلَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم عَلَى النَّاسِ بِوَجْهِهِ فَقَالَ "أَقِيمُوا صُفُوفَكُمْ. ثَلاَثًا. وَاللَّهِ لَتُقِيمُنَّ صُفُوفَكُمْ أَوْ لَيُخَالِفَنَّ اللَّهُ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ." [ قَالَ فَرَأَيْتُ الرَّجُلَ يُلْزِقُ مَنْكِبَهُ بِمَنْكِبِ صَاحِبِهِ وَرُكْبَتَهُ بِرُكْبَةِ صَاحِبِهِ وَكَعْبَهُ بِكَعْبِهِ .]

Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Veki', ona Zekeriyya b. Ebu Zâide, ona Ebu Kasım el-Cedelî, ona da Numan b. Beşir şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) yüzünü insanlarla doğru dönüp üç defa: "saflarınızı düzeltin. Vallahi ya saflarınızı düzeltirsiniz ya da Allah, kalpleriniz arasında ihtilaf meydana getirir" buyurdu. [(Ravi Numan), (Hz. Peygamber'in (sav) bu talimatından sonra saftaki) adamı, omuzunu arkadaşının omuzuna, dizini arkadaşının dizine, topuğunu da onun topuğuna yapıştırırken gördüm dedi.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 95, /158

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ عَنْ سِمَاكِ بْنِ حَرْبٍ قَالَ سَمِعْتُ النُّعْمَانَ بْنَ بَشِيرٍ يَقُولُ كَانَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم يُسَوِّينَا فِى الصُّفُوفِ كَمَا يُقَوَّمُ الْقِدْحُ حَتَّى إِذَا ظَنَّ أَنْ قَدْ أَخَذْنَا ذَلِكَ عَنْهُ وَفَقِهْنَا أَقْبَلَ ذَاتَ يَوْمٍ بِوَجْهِهِ إِذَا رَجُلٌ مُنْتَبِذٌ بِصَدْرِهِ فَقَالَ "لَتُسَوُّنَّ صُفُوفَكُمْ أَوْ لَيُخَالِفَنَّ اللَّهُ بَيْنَ وُجُوهِكُمْ."

Bize Musa b. İsmail, ona Hammad, ona Simak b. Harb, ona da Numan b. Beşir şöyle rivayet etmiştir: Nebi (sav), bizleri okun dik durması gibi saflarda düzene sokardı. Öyle ki, bizim bunu ondan alıp öğrendiğimizi bilene (dek buna devam etti). Bir gün yüzü ile (bize doğru) döndü de bir adam safın önünde duruyor! (Bunun üzerine) Hz. Peygamber (sav), "ya saflarınızı düzeltirsiniz ya da Allah, kalpleriniz (vücûhiküm) arasında ihtilaf meydana getirir." buyurdu.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 95, /159

حَدَّثَنَا هَنَّادُ بْنُ السَّرِىِّ وَأَبُو عَاصِمِ بْنِ جَوَّاسٍ الْحَنَفِىُّ عَنْ أَبِى الأَحْوَصِ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ طَلْحَةَ الْيَامِىِّ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَوْسَجَةَ عَنِ الْبَرَاءِ بْنِ عَازِبٍ قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَتَخَلَّلُ الصَّفَّ مِنْ نَاحِيَةٍ إِلَى نَاحِيَةٍ يَمْسَحُ صُدُورَنَا وَمَنَاكِبَنَا وَيَقُولُ : "لاَ تَخْتَلِفُوا فَتَخْتَلِفَ قُلُوبُكُمْ." وَكَانَ يَقُولُ "إِنَّ اللَّهَ وَمَلاَئِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى الصُّفُوفِ الأُوَلِ."

Bize Hennâd b. Serî ve Ebu Âsım b. Cevvâs el-Hanefî, ona Ebu Ahvas, ona Mansur, ona Talha el-İyâmî, ona Abdurrahman b. Avsece, ona da Bera b. Azib şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav), bir tarafından diğer tarafına saflar arasında girip göğüslerimize ve omuzlarımıza dokunarak; 'ihtilafa düşmeyin, sonra kalpleriniz de ihtilafa düşer' buyururdu. (Ayrıca), 'Allah ve melekleri ilk saflara rahmet eder' buyururdu."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 95, /159

حَدَّثَنَا أَبُو الْوَلِيدِ الطَّيَالِسِىُّ وَسُلَيْمَانُ بْنُ حَرْبٍ قَالاَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ قَتَادَةَ عَنْ أَنَسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم : "سَوُّوا صُفُوفَكُمْ فَإِنَّ تَسْوِيَةَ الصَّفِّ مِنْ تَمَامِ الصَّلاَةِ."

Bize Ebu Velid et-Tayâlisî ve Süleyman b. Harb, onlara Şube, ona Katade, ona da Enes, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Saflarınızı düzeltin. Zira safların düzgünlüğü, namazın tamam olmasındandır."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 95, /160

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ حَدَّثَنَا حَاتِمُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ عَنْ مُصْعَبِ بْنِ ثَابِتِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الزُّبَيْرِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمِ بْنِ السَّائِبِ صَاحِبِ الْمَقْصُورَةِ قَالَ صَلَّيْتُ إِلَى جَنْبِ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ يَوْمًا فَقَالَ هَلْ تَدْرِى لِمَ صُنِعَ هَذَا الْعُودُ فَقُلْتُ لاَ وَاللَّهِ . قَالَ: " كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَضَعُ يَدَهُ عَلَيْهِ فَيَقُولُ : اسْتَوُوا وَعَدِّلُوا صُفُوفَكُمْ."

Bize Kuteybe, ona Hatim b. İsmail, ona Musab b. Sabit, ona Abdullah b. Zübeyr, ona da Sâhibü'l-maksûre Muhammed b. Müslim b. Saib şöyle rivayet etmiştir: Bir gün Enes b. Malik'in yanında namaz kıldım. Bana, bu değneğin niçin yapıldığını biliyor musun? dedi. Ben, bilmiyorum dedim. Bunun üzerine, "Rasulullah (sav) onu eline alıp düz durun, saflarınızı düzeltin," buyururdu dedi.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 95, /160

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا حُمَيْدُ بْنُ الأَسْوَدِ حَدَّثَنَا مُصْعَبُ بْنُ ثَابِتٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَنَسٍ بِهَذَا الْحَدِيثِ قَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَانَ إِذَا قَامَ إِلَى الصَّلاَةِ أَخَذَهُ بِيَمِينِهِ ثُمَّ الْتَفَتَ فَقَالَ : "اعْتَدِلُوا سَوُّوا صُفُوفَكُمْ." ثُمَّ أَخَذَهُ بِيَسَارِهِ فَقَالَ "اعْتَدِلُوا سَوُّوا صُفُوفَكُمْ."

Bize Müsedded, ona Humeyd b. Esved, ona Musab b. Sabit, ona Muhammed b. Müslim, ona da Enes bu hadisi rivayet edip Rasulullah'ın (sav) namaza kalktığında o (değneği) sağ eline aldığını, ardından dönüp "düzgün durun, saflarınızı düzeltin" buyurduğunu, sonra da onu sol eline alıp "düzgün durun, saflarınızı düzeltin" dediğini aktarmıştır.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 95, /160

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سُلَيْمَانَ الأَنْبَارِىُّ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَهَّابِ - يَعْنِى ابْنَ عَطَاءٍ - عَنْ سَعِيدٍ عَنْ قَتَادَةَ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "أَتِمُّوا الصَّفَّ الْمُقَدَّمَ ثُمَّ الَّذِى يَلِيهِ فَمَا كَانَ مِنْ نَقْصٍ فَلْيَكُنْ فِى الصَّفِّ الْمُؤَخَّرِ."

Bize Muhammed b. Süleyman el-Enbari, ona Abdulvehhab b. Ata, ona Said, ona Katade, ona da Enes b. Malik, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "İlk safı, ardından onu takıp eden (safı) tamamlayın. Eğer bir boşluk olursa bu, son safta olsun."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 95, /160

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ يَحْيَى بْنِ هَانِئٍ عَنْ عَبْدِ الْحَمِيدِ بْنِ مَحْمُودٍ قَالَ "صَلَّيْتُ مَعَ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ يَوْمَ الْجُمُعَةِ فَدُفِعْنَا إِلَى السَّوَارِى فَتَقَدَّمْنَا وَتَأَخَّرْنَا فَقَالَ أَنَسٌ كُنَّا نَتَّقِى هَذَا عَلَى عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم."

Bize Muhammed b. Beşşâr, ona Abdurrahman, ona Süfyan, ona Yahya b. Hani, ona da Abdulhamid b. Mahmud şöyle rivayet etmiştir: "Enes b. Malik ile beraber cuma günü namaz kılmıştım. (Cemaatin kalabalığından dolayı direklere) doğru itildik de (kimimiz) önde, (kimimiz) de arkada kaldık. Enes de bizler Rasulullah (sav) zamanında bundan sakınırdık dedi."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 96, /160

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا مُعَاوِيَةُ بْنُ هِشَامٍ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ أُسَامَةَ بْنِ زَيْدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ عُرْوَةَ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "إِنَّ اللَّهَ وَمَلاَئِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى مَيَامِنِ الصُّفُوفِ."

Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Muaviye b. Hişam, ona Süfyan, ona Üsame b. Zeyd, ona Osman b. Urve, ona Urve, ona da Aişe, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Allah ve melekleri safların sağ taraflarına rahmet ederler."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 97, /161