حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ مَعِينٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ عَنْ عِكْرِمَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ أَبِى كَثِيرٍ عَنْ أَبِى سَلَمَةَ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم : "لاَ يَزَالُ قَوْمٌ يَتَأَخَّرُونَ عَنِ الصَّفِّ الأَوَّلِ حَتَّى يُؤَخِّرَهُمُ اللَّهُ فِى النَّارِ."

Bize Yahya b. Main, ona Abdürrezzak, ona İkrime b. Ammar, ona Yahya b. Ebu Kesir, ona Ebu Seleme, ona da Aişe, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "(Namazdaki) ilk saftan geri durmaya devam eden bir topluluğu Allah, ateşten en son çıkarır."

Açıklama: 'حَتَّى يُؤَخِّرَهُمُ اللَّهُ فِى النَّارِ' ifadesinin tercümedeki gibi anlaşılabileceğine dair bk. Azîmâbâdî, Avnu'l-ma'bûd, II, 264.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 99, /161

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا مُعَاوِيَةُ بْنُ هِشَامٍ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ أُسَامَةَ بْنِ زَيْدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ عُرْوَةَ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "إِنَّ اللَّهَ وَمَلاَئِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى مَيَامِنِ الصُّفُوفِ."

Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Muaviye b. Hişam, ona Süfyan, ona Üsame b. Zeyd, ona Osman b. Urve, ona Urve, ona da Aişe, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Allah ve melekleri safların sağ taraflarına rahmet ederler."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 97, /161

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ وَمُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْخُزَاعِىُّ قَالاَ حَدَّثَنَا أَبُو الأَشْهَبِ عَنْ أَبِى نَضْرَةَ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ الْخُدْرِىِّ: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم رَأَى فِى أَصْحَابِهِ تَأَخُّرًا فَقَالَ لَهُمْ : تَقَدَّمُوا فَائْتَمُّوا بِى وَلْيَأْتَمَّ بِكُمْ مَنْ بَعْدَكُمْ وَلاَ يَزَالُ قَوْمٌ يَتَأَخَّرُونَ حَتَّى يُؤَخِّرَهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ."

Bize Musa b. İsmail ve Muhammed b. Abdullah el-Huzâî, onlara Ebu Eşheb, ona Ebu Nadre, ona da Ebu Said el-Hudrî şöyle rivayet etmiştir: Rasulullah (sav) ashabında (safta durmaya karşı) bir gecikme gördü de onlara "ilerleyin! Bana uyun! Sizlerden sonrakiler de size uysunlar! (İlk) saftan geri duran bir topluluğu Allah (cc), (rahmetinden) geri bırakır."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 99, /162

حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ حَرْبٍ وَحَفْصُ بْنُ عُمَرَ قَالاَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ عَمْرِو بْنِ مُرَّةَ عَنْ هِلاَلِ بْنِ يِسَافٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ رَاشِدٍ عَنْ وَابِصَةَ: "أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم رَأَى رَجُلاً يُصَلِّى خَلْفَ الصَّفِّ وَحْدَهُ فَأَمَرَهُ أَنْ يُعِيدَ - قَالَ سُلَيْمَانُ بْنُ حَرْبٍ - الصَّلاَةَ."

Bize Süleyman b. Harb ve Hafs b. Ömer, onlara Şube, ona Amr b. Mürre, ona Hilal b. Yesaf, ona Amr b. Raşid, ona da Vabise şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) safın arkasında tek başına namaz kılan bir adam gördü de ona (namazı) iade etmesini emretti." [Süleyman b. Harb, namazı iade etmesini emretti diye rivayet etmiştir.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 101, /162

حَدَّثَنَا حُمَيْدُ بْنُ مَسْعَدَةَ أَنَّ يَزِيدَ بْنَ زُرَيْعٍ حَدَّثَهُمْ حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ أَبِى عَرُوبَةَ عَنْ زِيَادٍ الأَعْلَمِ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ: أَنَّ أَبَا بَكْرَةَ حَدَّثَ أَنَّهُ دَخَلَ الْمَسْجِدَ وَنَبِىُّ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم رَاكِعٌ - قَالَ - فَرَكَعْتُ دُونَ الصَّفِّ فَقَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم: "زَادَكَ اللَّهُ حِرْصًا وَلاَ تَعُدْ."

Bize Humeyd b. Mes'ade, ona Yezid b. Zürey', ona Said b. Ebu Arûbe, ona Ziyâd el-A'lem, ona Hasan, ona da Ebu Bekre şöyle rivayet etmiştir: Kendisi, Nebî (sav) rükûda iken mescide girmiş. (Ebu Bekre devam ediyor): (Hemen) saffın gerisinde rükûa vardım. Hz. Peygamber de (sav) "Allah, hırsını arttırsın (ancak, bunu bir daha) yapma," buyurdu.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 102, /162

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ أَخْبَرَنَا زِيَادٌ الأَعْلَمُ عَنِ الْحَسَنِ أَنَّ أَبَا بَكْرَةَ جَاءَ وَرَسُولُ اللَّهِ رَاكِعٌ فَرَكَعَ دُونَ الصَّفِّ ثُمَّ مَشَى إِلَى الصَّفِّ فَلَمَّا قَضَى النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم صَلاَتَهُ قَالَ : "أَيُّكُمُ الَّذِى رَكَعَ دُونَ الصَّفِّ ثُمَّ مَشَى إِلَى الصَّفِّ. فَقَالَ أَبُو بَكْرَةَ أَنَا . فَقَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم زَادَكَ اللَّهُ حِرْصًا وَلاَ تَعُدْ." [ قَالَ أَبُو دَاوُدَ زِيَادٌ الأَعْلَمُ زِيَادُ بْنُ فُلاَنِ بْنِ قُرَّةَ وَهُوَ ابْنُ خَالَةِ يُونُسَ بْنِ عُبَيْدِ.]

Bize Musa b. İsmail, ona Hammad, ona Ziyad el-A'lem, ona da Hasan şöyle rivayet etmiştir: "Ebu Bekre (es-Sekafî), Rasulullah (sav) rükûda iken (mescide) gelip (hemen) safın gerisinde rükûa gitti. Ardında da safa doğru yürüdü. Namazını bitirince Nebî (sav), 'safın gerisinde rükûa varıp safa doğru yürüyen hanginizdi' buyurdu. Ebu Bekre de bendim dedi. Hz. Peygamber (sav), 'Allah (cemaate katılma) hırsını arttırsın ancak, bir daha böyle yapma' buyurdu."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 102, /162

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ بْنُ عُيَيْنَةَ عَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ جِئْتُ عَلَى حِمَارٍ ح وَحَدَّثَنَا الْقَعْنَبِىُّ عَنْ مَالِكٍ عَنِ ابْنِ شِهَابٍ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُتْبَةَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ : "أَقْبَلْتُ رَاكِبًا عَلَى أَتَانٍ وَأَنَا يَوْمَئِذٍ قَدْ نَاهَزْتُ الاِحْتِلاَمَ وَرَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يُصَلِّى بِالنَّاسِ بِمِنًى فَمَرَرْتُ بَيْنَ يَدَىْ بَعْضِ الصَّفِّ فَنَزَلْتُ فَأَرْسَلْتُ الأَتَانَ تَرْتَعُ وَدَخَلْتُ فِى الصَّفِّ فَلَمْ يُنْكِرْ ذَلِكَ أَحَدٌ." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ وَهَذَا لَفْظُ الْقَعْنَبِىِّ وَهُوَ أَتَمُّ.] [قَالَ مَالِكٌ وَأَنَا أَرَى ذَلِكَ وَاسِعًا إِذَا قَامَتِ الصَّلاَةُ.]

Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Süfyan b. Uyeyne, ona ez-Zührî, ona Ubeydullah b. Abdullah, ona da İbn Abbas, bir eşek üzerinde geldim şeklinde rivayette bulunurken; (T) Bize el-Ka'neb, ona Malik, ona İbn Şihab, ona Ubeydullah b. Abdullah b. Utbe, ona da İbn Abbas şöyle rivayet etmiştir: "O zaman(lar) bulûğ çağına henüz ulaşmıştım; dişi bir binek üzerinde (cemaate) geldim. Rasulullah da (sav) Minâ'da insanlara namaz kıldırıyordu. Bazı safların önünden geçtim. Eşek otlasın diye onu salıverdim. Ben de safa girip (namaza durdum ve) kimse bunu ayıplamadı." [Ebû Davud şöyle demiştir: Bu, el-Ka'nebî'nin rivayet ettiği tarikin lafızlarıdır ki, daha tamdır.] [Malik (b. Enes), namaz kılındığında (safların arasından geçmeyi) ben de uygun görüyorum demiştir.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 114, /169

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا أَبُو عَوَانَةَ عَنْ مَنْصُورٍ عَنِ الْحَكَمِ عَنْ يَحْيَى بْنِ الْجَزَّارِ عَنْ أَبِى الصَّهْبَاءِ قَالَ: "تَذَاكَرْنَا مَا يَقْطَعُ الصَّلاَةَ عِنْدَ ابْنِ عَبَّاسٍ فَقَالَ جِئْتُ أَنَا وَغُلاَمٌ مِنْ بَنِى عَبْدِ الْمُطَّلِبِ عَلَى حِمَارٍ وَرَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يُصَلِّى فَنَزَلَ وَنَزَلْتُ وَتَرَكْنَا الْحِمَارَ أَمَامَ الصَّفِّ فَمَا بَالاَهُ وَجَاءَتْ جَارِيَتَانِ مِنْ بَنِى عَبْدِ الْمُطَّلِبِ فَدَخَلَتَا بَيْنَ الصَّفِّ فَمَا بَالَى ذَلِكَ."

Bize Müsedded, ona Ebu Avane, ona Mansur, ona Hakem, ona Yahya b. Cezzar, ona da Ebu Sahbâ şöyle rivayet etmiştir: "İbn Abbas'ın yanında namazı bozan şeyler hakkında müzakere ettik. İbn Abbas, ben ve Abdülmuttalib oğullarından bir çocuk, Rasulullah (sav) namaz kılarken eşek üzerinde (cemaate) geldik. O ve ben inip eşeği safın önünde bıraktık. Hz. Peygamber (sav), buna aldırış etmedi. (Ardından), Abdülmuttalib oğullarından iki kız çocuğu gelip safların arasında girdiler de Rasulullah (sav), buna da aldırış etmedi."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 114, /169

أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُبَارَكِ الْمُخَرِّمِىُّ حَدَّثَنَا أَبُو هِشَامٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبَانُ حَدَّثَنَا قَتَادَةُ قَالَ حَدَّثَنَا أَنَسٌ أَنَّ نَبِىَّ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ « رَاصُّوا صُفُوفَكُمْ وَقَارِبُوا بَيْنَهَا وَحَاذُوا بِالأَعْنَاقِ فَوَالَّذِى نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ إِنِّى لأَرَى الشَّيَاطِينَ تَدْخُلُ مِنْ خَلَلِ الصَّفِّ كَأَنَّهَا الْحَذَفُ » .

Bize Muhammed b. Abdullah b. Mübarek el-Mahramî, ona Ebu Hişam, ona Ebân, ona Katade, ona da Enes'in rivayet ettiğine göre Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurmuştur: "Saflarınızı sıklaştırın ve saf aralarını birbirine yakın tutun ve boyunlarınızla hizalayın. Muhammed'in hayatı elinde olana yemin ederim ki şeytanların, küçük siyah koyunlar gibi saflar arasındaki boşluklardan girdiklerini görüyorum."

• Nesâî Sünen-i Nesâî İmâmet 28, /2139

أَخْبَرَنَا أَبُو عَلِىٍّ الرُّوذْبَارِىُّ أَخْبَرَنَا أَبُو بَكْرٍ : مُحَمَّدُ بْنُ بَكْرٍ حَدَّثَنَا أَبُو دَاوُدَ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ مَعِينٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ عَنْ عِكْرِمَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ أَبِى كَثِيرٍ عَنْ أَبِى سَلَمَةَ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- : " لاَ يَزَالُ قَوْمٌ يَتَأَخَّرُونَ عَنِ الصَّفِّ الأَوَّلِ حَتَّى يُؤَخِّرَهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ فِى النَّارِ "

• Beyhakî Sünen-i Kebir Salât 5264, 6/29