حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ رُمْحِ بْنِ الْمُهَاجِرِ أَخْبَرَنَا اللَّيْثُ عَنِ ابْنِ شِهَابٍ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أُمِّ قَيْسٍ بِنْتِ مِحْصَنٍ: "أَنَّهَا أَتَتْ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بِابْنٍ لَهَا لَمْ يَأْكُلِ الطَّعَامَ فَوَضَعَتْهُ فِى حِجْرِهِ فَبَالَ - قَالَ - فَلَمْ يَزِدْ عَلَى أَنْ نَضَحَ بِالْمَاءِ."

Bize Muhammed b. Rumh b. Muhacir, ona Leys, ona İbn Şihâb, ona Ubeydullah b. Abdullah, ona da Ümmü Kays bt. Mihsan şöyle rivayet etmiştir: "Henüz yemek yemeyen bir oğlan ço­cuğunu getirerek Rasulullah'ın (sav) kucağına oturtmuştum. Çocuk çişini yaptı; ancak Rasulullah (sav) bevlin üzerine sadece su serpti, başka bir şey yapmadı."

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 665, /134

حَدَّثَنَا أَبُو الرَّبِيعِ سُلَيْمَانُ بْنُ دَاوُدَ الْعَتَكِىُّ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَارِثِ حَدَّثَنَا أَبُو التَّيَّاحِ حَدَّثَنَا أَنَسُ بْنُ مَالِكٍ؛ (ح) وَحَدَّثَنَا شَيْبَانُ بْنُ فَرُّوخَ - وَاللَّفْظُ لَهُ - حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَارِثِ عَنْ أَبِى التَّيَّاحِ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ: "كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَحْسَنَ النَّاسِ خُلُقًا. وَكَانَ لِى أَخٌ، يُقَالُ لَهُ أَبُو عُمَيْرٍ - قَالَ أَحْسِبُهُ قَالَ - كَانَ فَطِيمًا - قَالَ - فَكَانَ إِذَا جَاءَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَرَآهُ قَالَ: ’أَبَا عُمَيْرٍ! مَا فَعَلَ النُّغَيْرُ؟’. قَالَ: ’فَكَانَ يَلْعَبُ بِهِ’."

Bize Ebu Rabî' Süleyman b. Davud el-Atekî, ona Abdulvâris, ona Ebu Teyyah, ona Enes b. Malik; (T) Bize Şeyban b. Ferruh -hadis Şeyban'ın lafızlarıyla nakledilmiştir-, ona Abdulvâris, ona da Ebu't-Teyyah, Enes b. Malik'in şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) insanların en güzel ahlaklısıydı. Benim bir kardeşim vardı; ona Ebu Umeyr denilirdi. -Ravi (hadisin lafzında şüphe ederek) 'zannediyorum sütten kesilmişti' dedi-. Rasulullah bize ne zaman gelse onu gördüğü zaman: 'Ey Ebu Umeyr! Ne yaptı nuğayr (bülbülcük)?' derdi. Ebu Umeyr (Nuğayr ismini verdiği) bu bülbülle oynardı."

• Müslim Sahîh-i Müslim Âdâb 5622, /913

حَدَّثَنَا بَهْزٌ حَدَّثَنِي مُثنى بْنُ سَعِيدٍ عَنْ أَبِي التَّيَّاحِ عَنْ أَنَسٍ قَالَ: "كَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَزُورُ أُمَّ سُلَيْمٍ. وَلَهَا ابْنٌ صَغِيرٌ، يُقَالُ لَهُ أَبُو عُمَيْرٍ. وَكَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ: ’يَا أَبَا عُمَيْرٍ! مَا فَعَلَ النُّغَيْرُ؟’ قَالَ: ’نُغَرٌ يَلْعَبُ بِهِ’. وَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ يَزُورُ أُمَّ سُلَيْمٍ أَحْيَانًا، وَيَتَحَدَّثُ عِنْدَهَا. فَتُدْرِكُهُ الصَّلَاةُ، فَيُصَلِّي عَلَى بِسَاطٍ. وَهُوَ حَصِيرٌ يَنْضَحُهُ بِالْمَاءِ."

Bize Behz, ona Müsennâ b. Said, ona da Ebu’t-Teyyâh, Enes’in şöyle anlattığını rivayet etti: "Hz. Peygamber (s.a.v.) (annem) Ümmü Süleym’i ziyaret ederdi. Onun Ebu Umeyr adında küçük bir oğlu vardı. Hz. Peygamber (sav) ona: 'Ey Ebû Umeyr! Ne yaptı nuğayr (bülbülcük)?' derdi. Ebu Umeyr (Nuğayr ismini verdiği) bu kuşla oynardı. Rasulullah (sav), Ümmü Süleym’i kimi zaman ziyaret ederdi. Onun evinde ailesiyle sohbet ederdi. Namaz vakti girince, suyla ıslatılmış bir hasır üzerinde namaz kılardı."

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Enes b. Malik 13010, 4/492

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ أَبِي التَّيَّاحِ أَنَّهُ سَمِعَ أَنَسَ بْنَ مَالِكٍ قَالَ: "كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُخَالِطُنَا. حَتَّى إِنْ كَانَ لَيَقُولُ لِأَخٍ لِي: ’يَا أَبَا عُمَيْرٍ! مَا فَعَلَ النُّغَيْرُ؟’ قَالَ: وَكَانَ إِذَا حَضَرَتْ الصَّلَاةُ، نَضَحْنَا لَهُ طَرَفَ بِسَاطٍ، ثُمَّ أَمَّنَا، وَصَفَّنَا خَلْفَهُ." قَالَ شُعْبَةُ: ثُمَّ إِنَّ أَبَا التَّيَّاحِ بَعْدَمَا كَبِرَ قَالَ: ’ثُمَّ قَامَ فَصَلَّى، وَلَمْ يَقُلْ صَفَّنَا خَلْفَهُ، وَلَا أَمَّنَا.’

Bize Muhammed b. Cafer, ona Şu’be, ona da Ebu’t-Teyyâh, Enes b. Mâlik’in şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Allah Rasulü (sav) bizimle iç içe olurdu. O kadar ki, bir gün kardeşime: 'Ey Ebû Umeyr! Ne yaptı ğumeyr (bülbülcük)?' diye sormuştu. (Enes sözüne şöyle devam etti) Namaz vakti girince, serginin bir kenarına onun için su serptik. Bize imamlık yaptı. Biz de arkasına saf olduk." (Hadisin ravilerinden) Şu‘be şöyle dedi: 'Ebu’t-Teyyâh yaşlandıktan sonra hadisi: 'Sonra kalktı ve namaz kıldı' ifadeleriyle nakletti. (Rivayetinde) 'Biz de arkasına saf olduk' ve 'bize imamlık yaptı' ifadelerini kullanmadı.'

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Enes b. Malik 12783, 4/442

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ حَدَّثَنَا حُمَيْدٌ الطَّوِيلُ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ: "أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ يَدْخُلُ عَلَى أُمِّ سُلَيْمٍ. وَلَهَا ابْنٌ مِنْ أَبِي طَلْحَةَ، يُكْنَى أَبَا عُمَيْرٍ، وَكَانَ يُمَازِحُهُ. فَدَخَلَ عَلَيْهِ، فَرَآهُ حَزِينًا، فَقَالَ: ’مَالِي، أَرَى أَبَا عُمَيْرٍ حَزِينًا؟’ فَقَالُوا: ’مَاتَ نُغَرُهُ الَّذِي كَانَ يَلْعَبُ بِهِ.’ قَالَ: فَجَعَلَ يَقُولُ: ’أَبَا عُمَيْرٍ، مَا فَعَلَ النُّغَيْرُ؟’"

Bize Muhammed b. Abdullah, onada Humeyd et-Tavîl, Enes b. Mâlik’in şöyle dediğini nakletmiştir: "Hz. Peygamber (sav), (annem) Ümmü Süleym’in yanına (zaman zaman) gelirdi. Onun Ebû Talha’dan olan bir oğlu vardı; ona Ebû Umeyr künyesiyle verilmişti. Peygamberimiz onunla şakalaşırdı. Bir gün onun yanına girmiş ve üzgün olduğunu görmüştü. 'Ne oldu da Ebû Umeyr’i üzgün görüyorum?' diye sordu. 'Oynadığı bülbül öldü' dediler. Rasulullah (sav) bunun üzerine: 'Ah Ebû Umeyr! Ne yaptı ğumeyr (bülbülcük).' buyurdu."

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Enes b. Malik 12988, 4/487

حَدَّثَنَا عَفَّانُ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ حَدَّثَنَا ثَابِتٌ عَنْ أَنَسٍ قَالَ: "كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَدْخُلُ عَلَيْنَا. وَكَانَ لِي أَخٌ صَغِيرٌ، وَكَانَ لَهُ نُغَيْرٌ يَلْعَبُ بِهِ، فَمَاتَ نُغَرُهُ الَّذِي كَانَ يَلْعَبُ بِهِ. فَدَخَلَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ذَاتَ يَوْمٍ، فَرَآهُ حَزِينًا، فَقَالَ لَهُ: ’مَا شَأْنُ أَبِي عُمَيْرٍ حَزِينًا؟’ فَقَالُوا: ’مَاتَ نُغَرُهُ الَّذِي كَانَ يَلْعَبُ بِهِ يَا رَسُولَ اللَّهِ.’ فَقَالَ: ’أَبَا عُمَيْرٍ، مَا فَعَلَ النُّغَيْرُ؟’"

Bize Affân, ona Hammâd, ona da Sâbit, Enes’in şöyle dediğini nakletti: "Rasulullah (sav) (zaman zaman) evimize gelirdi. Benim küçük bir kardeşim vardı. Onun minik bir bülbülü vardı; onunla oynardı. Bir gün oynadığı o bülbül öldü. Hz. Peygamber de o gün bize gelmişti. Kardeşimin çok üzgün olduğunu gördü. 'Ebû Umeyr’in nesi var? Çok üzgün görünüyor.” diye sordu. '(Sürekli) Oynadığı bülbülü öldü' dediler. Bunun üzerine Hz. Peygamber (sav): 'Ey Ebû Umeyr! Ne yaptı nuğayr (bülbülcük)?' buyurdu."

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Enes b. Malik 14117, 4/734

حَدَّثَنَا هَاشِمٌ حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ عَنْ ثَابِتٍ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ: "كَانَ ابْنٌ لِأَبِي طَلْحَةَ، لَهُ نُغَرٌ يَلْعَبُ بِهِ. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: ’يَا أَبَا عُمَيْرٍ! مَا فَعَلَ النُّغَيْرُ؟’"

Bize Hâşim, ona Süleymân, ona da Sâbit, Enes b. Mâlik’in şöyle dediğini rivayet etmiştir: "(Üvey babam) Ebu Talha’nın bir oğlu vardı. Onun bir bülbülü vardı; onunla oynardı. Hz. Peygamber (sav) ona: 'Ey Ebu Umeyr! Ne yaptı nuğayr (bülbülcük?' diye sorardı."

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Enes b. Malik 13358, 4/573

حَدَّثَنَا عَبْدُ الله حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ عَامِرٍ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ قَتَادَةَ عَنْ أَنَسٍ قَالَ: "إِنْ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لَيُلَاطِفُنَا كَثِيرًا، حَتَّى إِنَّهُ قَالَ لِأَخٍ لِي صَغِيرٍ: ’يَا أَبَا عُمَيْرٍ! مَا فَعَلَ النُّغَيْرُ؟’"

Bize Abdullah, ona Muhammed b. Beşşâr, ona Said b. Âmir, ona Şu’be, ona da Katâde, Enes’in şöyle dediğini nakletmiştir: "Hz. Peygamber (s.a.v.) bizlerle çokça şakalaşırdı. Hatta bir keresinde küçük kardeşime: 'Ey Ebû Umeyr! Ne yaptı nuğayr (bülbülcük)?' diyerek onunla şakalaştı."

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Enes b. Malik 13999, 4/708

حَدَّثَنَا هَنَّادُ بْنُ السَّرِيِّ، حَدَّثَنَا وَكِيعٌ، عَنْ شُعْبَةَ، عَنْ أَبِي التَّيَّاحِ، عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ، قَالَ: "إِنْ كَانَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم، لَيُخَالِطُنَا. حَتَّى يَقُولَ لأَخٍ لِي صَغِيرٍ: ’يَا أَبَا عُمَيْرٍ، مَا فَعَلَ النُّغَيْرُ؟’." [قَالَ أَبُو عِيسَى: وَفِقْهُ هَذَا الْحَدِيثِ، أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم كَانَ يُمَازِحُ. وَفِيهِ: أَنَّهُ كَنَّى غُلامًا صَغِيرًا، فَقَالَ لَهُ: ’يَا أَبَا عُمَيْرٍ.’ وَفِيهِ: أَنَّهُ لا بَأْسَ أَنْ يُعْطَى الصَّبِيُّ الطَّيْرَ، لِيَلْعَبَ بِهِ. وَإِنَّمَا قَالَ لَهُ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم: ’يَا أَبَا عُمَيْرٍ، مَا فَعَلَ النُّغَيْرُ؟’ لأَنَّهُ كَانَ لَهُ نُغَيْرٌ يَلْعَبُ بِهِ، فَمَاتَ، فَحَزِنَ الْغُلامُ عَلَيْهِ، فَمَازَحَهُ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم: ’يَا أَبَا عُمَيْرٍ، مَا فَعَلَ النُّغَيْرُ؟’]

Bize Hennad b. Serî, ona Vekî, ona Şu'be, ona da Ebu't-Teyyah'ın naklettiğine göre, Enes b. Malik şöyle demiştir: "Allah Rasulü (sav) bizimle hep iç içe olmuştur. O kadar ki, küçük kardeşime 'Ey Ebu Umeyr! Ne yaptı nuğayr (bülbülcük)?' derdi." [Ebu İsa (et-Tirmizî) şöyle demiştir: Bu hadisten çıkarılan fıkhî sonuç, Nebi'nin (sav) insanlarla şakalaştığı hususudur. Bu hadiste dikkat çeken bir diğer husus, Nebi'nin (sav) küçük bir çocuğu künye ile isimlendirmesidir. Nitekim ona: 'Ey Ebu Umeyr' demiştir. Yine bu hadisten, küçük çocuklara oynaması için kuş verilmesinde bir sakınca olmadığı anlaşılmaktadır. Zira Nebi (sav), 'Ey Ebu Umeyr! Ne yaptı nuğayr (bülbülcük)?' demiştir. Çünkü Ebu Umeyr'in kendisiyle oyun oynadığı minik bülbülü bir vardı. O ölmüştü. Küçük çocuk buna çok üzülmüştü. Rasulullah (sav): 'Ey Ebu Umeyr! Ne yaptı nuğayr (bülbülcük)?' diyerek onunla şakalaşmıştı.]

• Tirmizî Şemail-i Muhammediyye 236, /380

حَدَّثَنَا أَبُو الْيَمَانِ أَخْبَرَنَا شُعَيْبٌ عَنِ الزُّهْرِىِّ قَالَ أَخْبَرَنِى عَبْدُ اللَّهُ بْنُ ثَعْلَبَةَ بْنِ صُعَيْرٍ - وَكَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَدْ مَسَحَ عَنْهُ - أَنَّهُ رَأَى سَعْدَ بْنَ أَبِى وَقَّاصٍ يُوتِرُ بِرَكْعَةٍ .

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Da'vât 31, 2/553