Açıklama: Hadisin ravilerinden Ebü'z-Zübeyr Muhammed b. Müslim el-Mekki hakkında kaynaklarda çoğunlukla ta'dil, biraz cerh ifadeleri bulunmaktadır. "Cabir'in hadislerini en iyi bilenimizdi", "Çok hadis rivayet eden sika bir raviydi" de denilmiştir, "Şube, yaptığı bir davranışı gördüğü iddiasıyla hadislerini terketmiştir" de denilmiştir (İbn Sa'd, et-Tabakatü'l-kübra, VI, 30). Şu'be'nin muhtemelen namazı güzel kılmadığını gördüğü için hadislerini terkettiği anlaşılmaktadır (bk. İbn Ebi Hatim, el-Cerh ve't-tadil, VIII, 75). Başka gerekçeler de yazılmıştır (Zehebi, el-Muğni fi'd-duafa, II, 632). Ebü'z-Zübeyr'in İbn Uyeyne, Şube ve İbn Cüreyc tarafından zayıf görüldüğü, Ebu Zür'a'ya "Ebü'z-Zübeyr'in hadisleri delil olur mu?" diye sorulduğunda "Sikaların hadisleri delil alınabilir" dediği nakledilmiştir (İbnü'l-Cevzi, ed-Duafa ve'l-metrukin, III, 100). Müdellis olduğu da söylenmiştir (Zehebi, Tezkiretü'l-huffaz, I, 95). Dolayısıyla bu isnada sıhhat hükmü verilirken ihtiyatlı olmak gerekir. "Hasen derecesine yakın sahih hadistir" denilebilir.
Bu hadis şöyle yorumlanmıştır:
"Biraz önce neredeyse Farslılar ve Rumlar gibi davranıyordunuz. Kralları otururken onlar kralları için ayakta duruyorlar" sözü Hz. Peygamber'in (sav) ashabına oturma emri vermesinin sebebini açıklamaktadır. Ayrıca bu davranışın, bu ümmete yakıştırılmadığının delilidir. Ayağa kalkmayı yasaklayan rivayetler ve "İnsanların karşısında ayakta durmalarından hoşlanan kimse" hakkındaki tehditler bu tarzda yorumlanmalıdır. Yani "o otururken" muhataplarının ayakta durması anlamına gelir. Ömer b. Abdilaziz karşısında ayakta bekleyenlere şöyle demiştir: "Eğer ayakta bekleyecekseniz biz de kalkalım, oturacaksanız oturalım". Yani oturanın karşısında ayakta beklenmesini hoş görmemiştir. Hz. Peygamber'in, Cafer, İkrime, Üsame ve başkaları için ayağa kalktığına dair pek çok sahih hadis nakledilmiştir" (Kadı İyaz, İkmalü'l-Mu'lim, II, 316).
"Bu hadis ihtiyaç olmadığı halde hizmetçi ve tebaanın oturan iktidar sahipleri karşısında ayakta beklemesini yasaklamaktadır. İçeri giren fazilet ve hayır ehli kimseler için ayağa kalkmak bununla aynı değildir. Bilakis bu davranış caizdir. Bunu gösteren birçok hadisler nakledilmiş, selef halef alimler böyle davranmışlardır" (Nevevi, Şerhu Sahihi Müslim, IV, 135).
Öneri Formu
Hadis Id, No:
70361, HM014644
Hadis:
حَدَّثَنَا يُونُسُ وَحُجَيْنٌ حَدَّثَنَا لَيْثٌ عَنْ أَبِي الزُّبَيْرِ عَنْ جَابِرٍ قَالَ
اشْتَكَى رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَصَلَّيْنَا وَرَاءَهُ وَهُوَ قَاعِدٌ وَأَبُو بَكْرٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ يُكَبِّرُ يُسْمِعُ النَّاسَ تَكْبِيرَهُ فَالْتَفَتَ إِلَيْنَا فَرَآنَا قِيَامًا فَأَشَارَ إِلَيْنَا فَقَعَدْنَا فَصَلَّيْنَا بِصَلَاتِهِ قُعُودًا فَلَمَّا صَلَّى قَالَ إِنْ كِدْتُمْ آنِفًا تَفْعَلُونَ فِعْلَ فَارِسَ وَالرُّومِ يَقُومُونَ عَلَى مُلُوكِهِمْ وَهُمْ قُعُودٌ فَلَا تَفْعَلُوا ائْتَمُّوا بِأَئِمَّتِكُمْ إِنْ صَلَّى قَائِمًا فَصَلُّوا قِيَامًا وَإِنْ صَلَّى قَاعِدًا فَصَلُّوا قُعُودًا
Tercemesi:
Yunus ve Huceyn Leys'ten, o da Ebü'z-Zübeyr'den, o da Cabir'den şunu nakletmiştir: "Resulullah hasta oldu. O otururken biz arkasında namaz kıldık. Ebubekir tekbir getiriyor ve insanlara Resulullah'ın tekbirini duyuruyordu. Bize döndü ve ayakta olduğumuzu gördü. Bize işaret etti, biz de oturduk. Ona oturarak namazda uyduk. Namaz bitince şöyle buyurdu: "Biraz önce neredeyse Farslılar ve Rumlar gibi davranıyordunuz. Kralları otururken onlar kralları için ayakta duruyorlar. Böyle yapmayın! İmamlarınıza uyun! Eğer imam ayakta namaz kılarsa siz de ayakta namaz kılın! Oturarak namaz kılarsa siz de oturarak namaz kılın!"
Açıklama:
Hadisin ravilerinden Ebü'z-Zübeyr Muhammed b. Müslim el-Mekki hakkında kaynaklarda çoğunlukla ta'dil, biraz cerh ifadeleri bulunmaktadır. "Cabir'in hadislerini en iyi bilenimizdi", "Çok hadis rivayet eden sika bir raviydi" de denilmiştir, "Şube, yaptığı bir davranışı gördüğü iddiasıyla hadislerini terketmiştir" de denilmiştir (İbn Sa'd, et-Tabakatü'l-kübra, VI, 30). Şu'be'nin muhtemelen namazı güzel kılmadığını gördüğü için hadislerini terkettiği anlaşılmaktadır (bk. İbn Ebi Hatim, el-Cerh ve't-tadil, VIII, 75). Başka gerekçeler de yazılmıştır (Zehebi, el-Muğni fi'd-duafa, II, 632). Ebü'z-Zübeyr'in İbn Uyeyne, Şube ve İbn Cüreyc tarafından zayıf görüldüğü, Ebu Zür'a'ya "Ebü'z-Zübeyr'in hadisleri delil olur mu?" diye sorulduğunda "Sikaların hadisleri delil alınabilir" dediği nakledilmiştir (İbnü'l-Cevzi, ed-Duafa ve'l-metrukin, III, 100). Müdellis olduğu da söylenmiştir (Zehebi, Tezkiretü'l-huffaz, I, 95). Dolayısıyla bu isnada sıhhat hükmü verilirken ihtiyatlı olmak gerekir. "Hasen derecesine yakın sahih hadistir" denilebilir.
Bu hadis şöyle yorumlanmıştır:
"Biraz önce neredeyse Farslılar ve Rumlar gibi davranıyordunuz. Kralları otururken onlar kralları için ayakta duruyorlar" sözü Hz. Peygamber'in (sav) ashabına oturma emri vermesinin sebebini açıklamaktadır. Ayrıca bu davranışın, bu ümmete yakıştırılmadığının delilidir. Ayağa kalkmayı yasaklayan rivayetler ve "İnsanların karşısında ayakta durmalarından hoşlanan kimse" hakkındaki tehditler bu tarzda yorumlanmalıdır. Yani "o otururken" muhataplarının ayakta durması anlamına gelir. Ömer b. Abdilaziz karşısında ayakta bekleyenlere şöyle demiştir: "Eğer ayakta bekleyecekseniz biz de kalkalım, oturacaksanız oturalım". Yani oturanın karşısında ayakta beklenmesini hoş görmemiştir. Hz. Peygamber'in, Cafer, İkrime, Üsame ve başkaları için ayağa kalktığına dair pek çok sahih hadis nakledilmiştir" (Kadı İyaz, İkmalü'l-Mu'lim, II, 316).
"Bu hadis ihtiyaç olmadığı halde hizmetçi ve tebaanın oturan iktidar sahipleri karşısında ayakta beklemesini yasaklamaktadır. İçeri giren fazilet ve hayır ehli kimseler için ayağa kalkmak bununla aynı değildir. Bilakis bu davranış caizdir. Bunu gösteren birçok hadisler nakledilmiş, selef halef alimler böyle davranmışlardır" (Nevevi, Şerhu Sahihi Müslim, IV, 135).
Yazar, Kitap, Bölüm:
Ahmed b. Hanbel, Müsned-i Ahmed, Cabir b. Abdullah el-Ensarî 14644, 5/115
Senetler:
1. Cabir b. Abdullah el-Ensârî (Cabir b. Abdullah b. Amr b. Haram b. Salebe)
2. Ebu Zübeyr Muhammed b. Müslim el-Kuraşi (Muhammed b. Müslim b. Tedrus)
3. Ebu Haris Leys b. Sa'd el-Fehmî (Leys b. Sa'd b. Abdurrahman)
4. Ebu Muhammed Yunus b. Muhammed el-Müeddib (Yunus b. Muhammed b. Müslim)
4. Huceyn b. Müsenna el-Yemamî (Huceyn b. Müsenna)
Konular:
Hastalık, Hz. Peygamber, hastalığı
Namaz, imama uyanın yapması gerekenler
Namaz, oturarak ya da uzanarak namaz kılmak
Namaz, tekbir
Saygı, ayağa kalkmak ya da kendisi için ayağa kalkılmasından hoşlanmak
Saygı, Hz. Peygamber için ayağa kalkmak
70361
HM014644
Ahmed b. Hanbel, Müsned, XXII, 443-444; Müslim, Sahih, I, 309; Nesai, Sünen, III, 9; a.mlf., es-Sünenü'l-kübra, I, 289.
Öneri Formu
Hadis Id, No:
58246, HM006512
Hadis:
حَدَّثَنَا يَحْيَى عَنْ سُفْيَانَ حَدَّثَنَا مَنْصُورٌ عَنْ هِلَالِ بْنِ يَسَافٍ عَنْ أَبِي يَحْيَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو
رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُصَلِّي جَالِسًا قُلْتُ لَهُ حُدِّثْتُ أَنَّكَ تَقُولُ صَلَاةُ الْقَاعِدِ عَلَى نِصْفِ صَلَاةِ الْقَائِمِ قَالَ إِنِّي لَيْسَ كَمِثْلِكُمْ
Tercemesi:
Açıklama:
Yazar, Kitap, Bölüm:
Ahmed b. Hanbel, Müsned-i Ahmed, Abdullah b. Amr b. el-As 6512, 2/596
Senetler:
()
Konular:
Hz. Peygamber, namaz kılış şekli
Hz. Peygamber, sorumluluk olarak diğer insanlardan farkı
Namaz, oturarak ya da uzanarak namaz kılmak
حدثنا محمد بن بشار قال حدثنا أبو داود قال حدثنا شعبة عن يزيد بن خمير قال سمعت عبد الله بن أبي موسى قال قالت عائشة : لا تدع قيام الليل فان النبي صلى الله عليه وسلم كان لا يذره وكان إذا مرض أو كسل صلى قاعدا
Öneri Formu
Hadis Id, No:
165082, EM000800
Hadis:
حدثنا محمد بن بشار قال حدثنا أبو داود قال حدثنا شعبة عن يزيد بن خمير قال سمعت عبد الله بن أبي موسى قال قالت عائشة : لا تدع قيام الليل فان النبي صلى الله عليه وسلم كان لا يذره وكان إذا مرض أو كسل صلى قاعدا
Tercemesi:
Hazreti Âişe'nin şöyle dediği rivayet edilmiştir: «Gece kalkıp ibadet etmeyi bırakma; çünkü Peygamber Aleyhi ve Setkm) bunu terk etmezdi, hasta olduğu veya üzerinde ağırlık bulunduğu zaman namazı otururken kılardı (ve böylece gece ibadetini terk etmezdi).»[321]
Hazreti A i ş e (Radtyallahü anha), Peygamber (Salhihhü Aleyhi ve Seîîem)\n gece yapmış olduğu ibadeti bildirirken, bazan hastalık veya vücuda arız olan halsizlik ve ağırlık halleri ile de onu vasıflamıştır. İşte Hz. A i ş e 'nin bu ifadesinden cesaret alarak bir kimsenin : «Bende üşengeçlik var» demesinde bir beis olmadığı neticesi çıkarılmaktadır. Zaten acziyet gibi bir özür bulunmaksızın farz olmayan namazların oturarak kılınmaları caizdir; ancak sevab yarıya inmiş olur. Aczi yet halinde ise, kolaya geldiği şekilde ima ile farz olan namazlar kılınır.[322]
Açıklama:
Yazar, Kitap, Bölüm:
Buhârî, el-Edebü'l-Müfred, 800, /633
Senetler:
()
Konular:
Hastalık, Hz. Peygamber, hastalığı
Hz. Peygamber, namaz kılış şekli
Namaz, oturarak ya da uzanarak namaz kılmak
Namaz, Teheccüt namazı
حدثنا أبو بكر ثنا عباس بن محمد حدثنا جعفر : بهذا ولم يقل تطوعا
Öneri Formu
Hadis Id, No:
184809, DK001563
Hadis:
حدثنا أبو بكر ثنا عباس بن محمد حدثنا جعفر : بهذا ولم يقل تطوعا
Tercemesi:
Açıklama:
Yazar, Kitap, Bölüm:
Darekutni, Sünen-i Darekutni, salat 1563, 2/298
Senetler:
()
Konular:
Namaz, oturarak ya da uzanarak namaz kılmak
ثنا عبد الله بن محمد بن عبد العزيز ثنا عبيد الله بن محمد العيشي ثنا حماد بن سلمة عن هشام بن عروة عن أبيه عن عائشة : أن رسول الله صلى الله عليه و سلم كان وجعا فأمر أبا بكر أن يصلي بالناس فوجد رسول الله صلى الله عليه و سلم خفة فجاء فقعد إلى جنب أبي بكر فأم رسول الله صلى الله عليه و سلم أبا بكر وهو قاعد وأم أبو بكر الناس وهو قائم
Öneri Formu
Hadis Id, No:
184730, DK001483
Hadis:
ثنا عبد الله بن محمد بن عبد العزيز ثنا عبيد الله بن محمد العيشي ثنا حماد بن سلمة عن هشام بن عروة عن أبيه عن عائشة : أن رسول الله صلى الله عليه و سلم كان وجعا فأمر أبا بكر أن يصلي بالناس فوجد رسول الله صلى الله عليه و سلم خفة فجاء فقعد إلى جنب أبي بكر فأم رسول الله صلى الله عليه و سلم أبا بكر وهو قاعد وأم أبو بكر الناس وهو قائم
Tercemesi:
Açıklama:
Yazar, Kitap, Bölüm:
Darekutni, Sünen-i Darekutni, salat 1483, 2/252
Senetler:
()
Konular:
Namaz, oturarak ya da uzanarak namaz kılmak
حدثنا علي بن عبد الله بن مبشر ثنا محمد بن حرب ثنا محمد بن ربيعة عن سفيان عن جابر عن الشعبي قال قال رسول الله صلى الله عليه و سلم : لا يؤمن أحد بعدي جالسا لم يروه غير جابر الجعفي عن الشعبي وهو متروك والحديث مرسل لا تقوم به حجة
Öneri Formu
Hadis Id, No:
184732, DK001485
Hadis:
حدثنا علي بن عبد الله بن مبشر ثنا محمد بن حرب ثنا محمد بن ربيعة عن سفيان عن جابر عن الشعبي قال قال رسول الله صلى الله عليه و سلم : لا يؤمن أحد بعدي جالسا لم يروه غير جابر الجعفي عن الشعبي وهو متروك والحديث مرسل لا تقوم به حجة
Tercemesi:
Açıklama:
Yazar, Kitap, Bölüm:
Darekutni, Sünen-i Darekutni, salat 1485, 2/252
Senetler:
()
Konular:
Namaz, oturarak ya da uzanarak namaz kılmak
حدثنا أحمد بن نصر بن سندويه ثنا يوسف بن موسى نا أبو أسامة ثنا حسين بن ذكوان عن عبد الله بن بريدة عن عمران بن حصين قال قال رسول الله صلى الله عليه و سلم : صلاة القاعد على النصف من صلاة القائم وصلاة النائم على النصف من صلاة القاعد
Öneri Formu
Hadis Id, No:
184807, DK001561
Hadis:
حدثنا أحمد بن نصر بن سندويه ثنا يوسف بن موسى نا أبو أسامة ثنا حسين بن ذكوان عن عبد الله بن بريدة عن عمران بن حصين قال قال رسول الله صلى الله عليه و سلم : صلاة القاعد على النصف من صلاة القائم وصلاة النائم على النصف من صلاة القاعد
Tercemesi:
Açıklama:
Yazar, Kitap, Bölüm:
Darekutni, Sünen-i Darekutni, salat 1561, 2/296
Senetler:
()
Konular:
Namaz, oturarak ya da uzanarak namaz kılmak
حدثنا أحمد بن عباس البغوي ثنا حماد بن الحسن ثنا أبو عامر ثنا خالد بن إياس حدثني إبراهيم بن عبيد بن رفاعة قال : دخلت على جابر بن عبد الله فوجدته يصلي بأصحابه جالسا فلما انصرف وسألته عن ذلك فقال قلت لهم إني لا أستطيع أن أقوم فإن أردتم أن تصلوا بصلاتي فاجلسوا فإني سمعت رسول الله صلى الله عليه و سلم يقول إنما الإمام جنة فإن صلى قائما فصلوا قياما وإن صلى جالسا فصلوا جلوسا
Öneri Formu
Hadis Id, No:
184810, DK001564
Hadis:
حدثنا أحمد بن عباس البغوي ثنا حماد بن الحسن ثنا أبو عامر ثنا خالد بن إياس حدثني إبراهيم بن عبيد بن رفاعة قال : دخلت على جابر بن عبد الله فوجدته يصلي بأصحابه جالسا فلما انصرف وسألته عن ذلك فقال قلت لهم إني لا أستطيع أن أقوم فإن أردتم أن تصلوا بصلاتي فاجلسوا فإني سمعت رسول الله صلى الله عليه و سلم يقول إنما الإمام جنة فإن صلى قائما فصلوا قياما وإن صلى جالسا فصلوا جلوسا
Tercemesi:
Açıklama:
Yazar, Kitap, Bölüm:
Darekutni, Sünen-i Darekutni, salat 1564, 2/298
Senetler:
()
Konular:
Namaz, oturarak ya da uzanarak namaz kılmak
حدثنا إبراهيم بن محمد بن علي بن بطحا ثنا الحسين بن زيد بن الحكم الجبري ثنا حسن بن حسين العرني حدثنا حسين بن زيد عن جعفر بن محمد عن أبيه عن علي بن حسين عن الحسين بن علي عن علي بن أبي طالب عن النبي صلى الله عليه و سلم قال : يصلي المريض قائما إن استطاع فإن لم يستطع صلى قاعدا فإن لم يستطع أن يسجد أومأ وجعل سجوده أخفض من ركوعه فإن لم يستطع أن يصلي قاعدا صلى على جنبه الأيمن مستقبل القبلة فإن لم يستطع أن يصلي على جنبه الأيمن صلى مستلقيا ورجلاه مما يلي القبلة
Öneri Formu
Hadis Id, No:
184953, DK001706
Hadis:
حدثنا إبراهيم بن محمد بن علي بن بطحا ثنا الحسين بن زيد بن الحكم الجبري ثنا حسن بن حسين العرني حدثنا حسين بن زيد عن جعفر بن محمد عن أبيه عن علي بن حسين عن الحسين بن علي عن علي بن أبي طالب عن النبي صلى الله عليه و سلم قال : يصلي المريض قائما إن استطاع فإن لم يستطع صلى قاعدا فإن لم يستطع أن يسجد أومأ وجعل سجوده أخفض من ركوعه فإن لم يستطع أن يصلي قاعدا صلى على جنبه الأيمن مستقبل القبلة فإن لم يستطع أن يصلي على جنبه الأيمن صلى مستلقيا ورجلاه مما يلي القبلة
Tercemesi:
Açıklama:
Yazar, Kitap, Bölüm:
Darekutni, Sünen-i Darekutni, Vitr 1706, 2/377
Senetler:
()
Konular:
Namaz, ima ile
Namaz, oturarak ya da uzanarak namaz kılmak