حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو عَامِرٍ الْعَقَدِىُّ قَالَ حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ بِلاَلٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ دِينَارٍ عَنْ أَبِى صَالِحٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ - رضى الله عنه - عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: " الإِيمَانُ بِضْعٌ وَسِتُّونَ شُعْبَةً ، وَالْحَيَاءُ شُعْبَةٌ مِنَ الإِيمَانِ ."

Bize Abdullah b. Muhammed, ona Ebu Amir el-Akadî, ona Süleyman b. Bilal, ona Abdullah b. Dînâr, ona Ebu Salih, ona da Ebu Hüreyre'nin (ra) rivayet ettiğine göre Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurdu: "İman, altmış küsur şubedir. Haya da imandan bir şubedir."

Açıklama: İmanın şubeleri vurgusu, imanın eylem olarak tezahürü şeklinde anlaşılabilir. Zira utanma duygusu olarak görülen haya, imanın gereği olarak kişide tezahür etmektedir.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî İmân 3, 1/196

حَدَّثَنَا مُؤَمَّلُ بْنُ الْفَضْلِ الْحَرَّانِىُّ حَدَّثَنَا عِيسَى - يَعْنِى ابْنَ يُونُسَ - حَدَّثَنَا جَعْفَرٌ - يَعْنِى ابْنَ مَيْمُونٍ صَاحِبَ الأَنْمَاطِ - حَدَّثَنِى أَبُو عُثْمَانَ عَنْ سَلْمَانَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "إِنَّ رَبَّكُمْ تَبَارَكَ وَتَعَالَى حَيِىٌّ كَرِيمٌ يَسْتَحْيِى مِنْ عَبْدِهِ إِذَا رَفَعَ يَدَيْهِ إِلَيْهِ أَنْ يَرُدَّهُمَا صِفْرًا."

Bize Müemmel b. Fadl el-Harrânî, ona İsa b. Yunus, ona Cafer b. Meymun, ona Ebu Osman (en-Nehdî), ona da Selman (el-Fârisî), Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu nakletmiştir: "Rabbiniz Tebâreke ve Teâlâ, hayalıdır ve kerimdir. Kulu ellerini kaldırıp da kendisine dua ettiği zaman, onu boş çevirmekten haya eder."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Vitr 359, /349

أخبرنا عبد الرزاق عن معمر عن سهيل بن أبي صالح عن أبيه عن أبي هريرة قال : قال رسول الله صلى الله عليه وسلم : " الايمان بضعة وسبعون - أو قال : بضعة وستون - بابا ، أفضلها شهادة أن لا إله إلا الله ، وأصغرها إماطة الاذى عن الطريق ، والحياء شعبة من الايمان."

Bize Abdürrezzak, ona Ma'mer, ona Süheyl b. Ebu Salih, ona babası, ona da Ebu Hureyre, Hz. Peygamber'den (sav) rivayet etmiştir: "İman, altmış ya da yetmiş küsür kısımdır. En üstünü 'lâ ilahe illallah' diyerek şahadet getirmek, en küçük olanı ise geçenlere rahatsızlık veren şeyleri yoldan kaldırmaktır. Haya da imandan bir şubedir."

• Abdürrezzak b. Hemmam Musannef Câmi' 20105, 11/126

5536 - وَعَنْ أَبِيهِ، أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ سَمِعَ رَجُلًا يَعِظُ أَخَاهُ فِي الْحَيَاءِ فَقَالَ: «إِنَّ الْحَيَاءَ مِنَ الْإِيمَانِ»

Açıklama: Hadisin isnadı için bk. EYM005530.

• Ebû Ya'lâ el-Mevsılî Müsned-i Ebû Ya'la Abdullah b. Ömer b. el-Hattab 5536, 9/399

6001 - حَدَّثنا أَحْمَدُ بْنُ عَبْدَةَ، حَدَّثَنا سُفْيَانُ، عَن الزُّهْرِيّ، عَنْ سَالِمٍ، عَنْ أَبِيهِ، أَنَّ النَّبِيّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيه وَسَلَّم سَمِعَ رَجُلا مِنَ الأَنْصَارِ يَعِظُ أَخَاهُ فِي الْحَيَاءِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيه وَسَلَّم: الْحَيَاءُ مِنَ الإِيمان.

• Bezzâr Müsned-i Bezzâr İbn Abbas 6001 , 12/251

حَدَّثَنَا عَلِيٌّ، أنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، حَدَّثَنِي ابْنُ شِهَابٍ، عَنْ سَالِمٍ، عَنْ أَبِيهِ، قَالَ: مَرَّ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِرَجُلٍ وَهُوَ يُعَاتِبُ أَخَاهُ فِي الْحَيَاءِ، يَقُولُ: إِنَّكَ لَتَسْتَحِي، حَتَّى كَأَنَّهُ يَقُولُ: قَدْ أَضَرَّ بِكَ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: " دَعْهُ، فَإِنَّ الْحَيَاءَ مِنَ الإِيمَانِ "

• İbn Ca'd el-Cevherî Müsned-i İbn Ca'd İbn Şihab 2978, 2/1028

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ، وَأَبُو خَيْثَمَةَ، وَغَيْرُ وَاحِدٍ، قَالُوا: نَا ابْنُ عُيَيْنَةَ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، عَنْ سَالِمٍ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ، سَمِعَ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ رَجُلا يَعِظُ أَخَاهُ فِي الْحَيَاءِ، فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: " الْحَيَاءُ مِنَ الإِيمَانِ "

• İbn Ca'd el-Cevherî Müsned-i İbn Ca'd İbn Şihab 2979, 2/1028

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ، وَأَبُو خَيْثَمَةَ، وَغَيْرُ وَاحِدٍ، قَالُوا: نَا ابْنُ عُيَيْنَةَ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، عَنْ سَالِمٍ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ، سَمِعَ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ رَجُلا يَعِظُ أَخَاهُ فِي الْحَيَاءِ، فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: " الْحَيَاءُ مِنَ الإِيمَانِ "

• İbn Ca'd el-Cevherî Müsned-i İbn Ca'd İbn Şihab 2979, 2/1028

حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ أَخْبَرَنَا رَوْحُ بْنُ عُبَادَةَ حَدَّثَنَا عَوْفٌ عَنِ الْحَسَنِ وَمُحَمَّدٍ وَخِلاَسٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ - رضى الله عنه - قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم " إِنَّ مُوسَى كَانَ رَجُلاً حَيِيًّا ، وَذَلِكَ قَوْلُهُ تَعَالَى يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لاَ تَكُونُوا كَالَّذِينَ آذَوْا مُوسَى فَبَرَّأَهُ اللَّهُ مِمَّا قَالُوا وَكَانَ عِنْدَ اللَّهِ وَجِيهًا "

Bize İshak b. İbrahim, ona Ravh b. Ubâde, ona Avf, ona Hasan ve Muhammed ve Hilâs, onlara Ebu Hüreyre Rasulullah'ın (sav) şöyle söylediğini nakletmiştir: "Musa (as) çok haya sahibi bir kişi idi." Yüce Allah'ın şu buyruğu bunu göstermektedir. "Ey iman edenler! Musa'yı incitenler gibi olmayın. Allah onun, hakkında söylediklerinden uzak, tertemiz biri olduğunu ortaya koymuştu. Gerçekten o, Allah katında itibarlı idi." (Ahzâb 33/69)

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Tefsîr 11, 2/248

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ مُوسَى حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُبَيْدٍ عَنْ أَبَانَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنِ الصَّبَّاحِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُرَّةَ الْهَمْدَانِىِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم : " اسْتَحْيُوا مِنَ اللَّهِ حَقَّ الْحَيَاءِ . " قَالَ :قُلْنَا يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّا لَنَسْتَحْيِى وَالْحَمْدُ لِلَّهِ . قَالَ: " لَيْسَ ذَاكَ وَلَكِنَّ الاِسْتِحْيَاءَ مِنَ اللَّهِ حَقَّ الْحَيَاءِ أَنْ تَحْفَظَ الرَّأْسَ وَمَا وَعَى وَتَحْفَظَ الْبَطْنَ وَمَا حَوَى وَلتَذَكَّرَ الْمَوْتَ وَالْبِلَى وَمَنْ أَرَادَ الآخِرَةَ تَرَكَ زِينَةَ الدُّنْيَا فَمَنْ فَعَلَ ذَلِكَ فَقَدِ اسْتَحْيَا مِنَ اللَّهِ حَقَّ الْحَيَاءِ ." [ قَالَ أَبُو عِيسَى :هَذَا حَدِيثٌ غَرِيبٌ إِنَّمَا نَعْرِفُهُ مِنْ هَذَا الْوَجْهِ مِنْ حَدِيثِ أَبَانَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنِ الصَّبَّاحِ بْنِ مُحَمَّدٍ .]

Bize Yahya b. Musa, ona Muhammed b. Ubeyd, ona Ebân b. İshak, ona Sabbâh b. Muhammed, ona Mürra el-Hemdânî, ona da Abdullah b. Mesud, Hz. Peygamber (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Allah'tan gereğince haya ediniz." Bizler, 'Yâ Rasulullah, bizler gerçekten haya ediyoruz, Allah'a hamd olsun' dedik. O ise şöyle buyurdu: "Böyle değil. Allah'tan gereğince haya etmek başı ve sahip olduğu organları, karnı ve bağlı bulunduğu organları korumak, ölümü ve çürümeyi hatırlamak demektir. Ahireti isteyen dünya süsünü bırakır. Kim bunu yaparsa Allah'tan gereğince haya etmiş olur." Ebu İsa şöyle demiştir: Bu rivayet, sadedece bu tarikten; Ebân b. İshah'ın, Muhammed b. Sabbâh'tan rivayeti olarak bildiğimiz garîb bir hadistir.

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Sıfatü'l-Kıyâme 24, 4/637