حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا جَرِيرٌ عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ بْنِ رُفَيْعٍ عَنْ أُنَاسٍ مِنْ آلِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ صَفْوَانَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ "يَا صَفْوَانُ هَلْ عِنْدَكَ مِنْ سِلاَحٍ." قَالَ عَارِيَةً أَمْ غَصْبًا قَالَ "لاَ بَلْ عَارِيَةً." فَأَعَارَهُ مَا بَيْنَ الثَّلاَثِينَ إِلَى الأَرْبَعِينَ دِرْعًا وَغَزَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم حُنَيْنًا فَلَمَّا هُزِمَ الْمُشْرِكُونَ جُمِعَتْ دُرُوعُ صَفْوَانَ فَفَقَدَ مِنْهَا أَدْرَاعًا فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لِصَفْوَانَ "إِنَّا قَدْ فَقَدْنَا مِنْ أَدْرَاعِكَ أَدْرَاعًا فَهَلْ نَغْرَمُ لَكَ." قَالَ لاَ يَا رَسُولَ اللَّهِ لأَنَّ فِى قَلْبِى الْيَوْمَ مَا لَمْ يَكُنْ يَوْمَئِذٍ. [قَالَ أَبُو دَاوُدَ وَكَانَ أَعَارَهُ قَبْلَ أَنْ يُسْلِمَ ثُمَّ أَسْلَمَ.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud İcâre 90, /824

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا أَبُو الأَحْوَصِ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنُ رُفَيْعٍ عَنْ عَطَاءٍ عَنْ نَاسٍ مِنْ آلِ صَفْوَانَ قَالَ اسْتَعَارَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم فَذَكَرَ مَعْنَاهُ.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud İcâre 90, /824

حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ الْمُسْتَمِرِّ الْعُصْفُرِىُّ حَدَّثَنَا حَبَّانُ بْنُ هِلاَلٍ حَدَّثَنَا هَمَّامٌ عَنْ قَتَادَةَ عَنْ عَطَاءِ بْنِ أَبِى رَبَاحٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَعْلَى عَنْ أَبِيهِ قَالَ قَالَ لِى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "إِذَا أَتَتْكَ رُسُلِى فَأَعْطِهِمْ ثَلاَثِينَ دِرْعًا وَثَلاَثِينَ بَعِيرًا." قَالَ فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَعَارِيَةً مَضْمُونَةً أَوْ عَارِيَةً مُؤَدَّاةً قَالَ "بَلْ مُؤَدَّاةً." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ حَبَّانُ خَالُ هِلاَلِ الرَّأْىِ.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud İcâre 90, /824

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ صَالِحٍ حَدَّثَنَا ابْنُ وَهْبٍ أَخْبَرَنِى يُونُسُ عَنِ ابْنِ شِهَابٍ أَخْبَرَنِى خَارِجَةُ بْنُ زَيْدِ بْنِ ثَابِتٍ عَنْ أَبِيهِ "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم رَخَّصَ فِى بَيْعِ الْعَرَايَا بِالتَّمْرِ وَالرُّطَبِ."

Açıklama: Şâfiiler araya satışını (beyu'l-arâyâ) "beş vesak miktarından az olmak kaydıyla kuru hurmaya karşılık daldaki yaş hurmanın veya kuru üzüme karşılık daldaki yaş üzümün satımı" diye tanımlarken Hanbeliler "daldaki yaş hurmanın, kuruduğunda ne kadar geleceğini kestirmek suretiyle belirlenen bir ölçeğe denk miktarda kuru hurmaya karşılık satımı" diye tarif etmişlerdir. bkz. el-Mevsûatu'l-fıkhiyye, Kuveyt: Vizâratu'l-Evkâf, 1987, IX, 91.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Buyû' 20, /784

حَدَّثَنَا هَنَّادُ بْنُ السَّرِىِّ عَنْ عَبْدَةَ عَنِ ابْنِ إِسْحَاقَ قَالَ "الْعَرَايَا أَنْ يَهَبَ الرَّجُلُ لِلرَّجُلِ النَّخَلاَتِ فَيَشُقَّ عَلَيْهِ أَنْ يَقُومَ عَلَيْهَا فَيَبِيعَهَا بِمِثْلِ خَرْصِهَا."

Açıklama: 'Arâyâ/ariyye'nin, dînî terminolojideki tanımı konusunda alimler farklı görüşler ortaya koymuşlardır. Bu rivayet İbn İshâk'ın tanımını içermektedir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Buyû' 22, /785

أَخْبَرَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ قَالَ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ عَنْ يَحْيَى عَنْ بُشَيْرِ بْنِ يَسَارٍ عَنْ أَصْحَابِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَنَّهُمْ قَالُوا رَخَّصَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِى بَيْعِ الْعَرَايَا بِخَرْصِهَا .

Açıklama: Şâfiiler göre arâyâ satışı, "daldaki yaş hurmanın kurutulmuş hurmaya karşılık veya daldaki yaş üzümün kurutulmuş üzüme karşılık beş vesak miktarını geçmemek şartıyla satılmasıdır". Hanefiler ise "bir kişinin başka birine bir hurma ağacının meyvesini bağışladıktan sonra bağışladığı kişinin bahçesine sık sık girip çıkmasından rahatsızlık duyup bağışladığı ağacın dalındaki meyvenin kuruduğunda ne kadar geleceğini tahminen kestirmek suretiyle belirlenen miktarda kuru hurma verip bağışladığı yaş hurmayı geri alması" olarak tarif etmişlerdir. Ancak Hanefilere göre aslında bu bir satış akdi değildir. Çünkü bağışlanan daldaki hurma hala bağışlayan kişinin mülkiyetindeki ağaçtan indirilmemiş, kabz/teslim gerçekleşmemiştir. Malikiler de Hanefilere yakın tarif etmişlerdir. Hanbeliler ise "daldaki yaş hurmayı kuruduğunda ne kadar kilo döveceğini tahmin etmek suretiyle belirlenen miktarda kuru hurmaya karşılık satmak" olarak tarif etmişlerdir. bkz. İbn Ebi'l-Hayr el-İmrânî, el-Beyân fî fıkhi'l-İmam eş-Şâfiî, V, 204-5; Baberti, el-İnâye şerhu'l-Hidâye, VI, 415; el-Mevsûatu'l-fıkhiyye el-kuveytiyye, IX, 91.

• Nesâî Sünen-i Nesâî Buyû' 35, /2382

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا ابْنُ عُيَيْنَةَ عَنْ يَحْيَى بْنِ سَعِيدٍ عَنْ بَشِيرِ بْنِ يَسَارٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ أَبِى حَثْمَةَ "أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم نَهَى عَنْ بَيْعِ الثَّمَرِ بِالتَّمْرِ وَرَخَّصَ فِى الْعَرَايَا أَنْ تُبَاعَ بِخَرْصِهَا يَأْكُلُهَا أَهْلُهَا رُطَبًا."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Buyû' 20, /785

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ سَعِيدٍ الْهَمْدَانِىُّ حَدَّثَنَا ابْنُ وَهْبٍ قَالَ أَخْبَرَنِى عَمْرُو بْنُ الْحَارِثِ عَنْ عَبْدِ رَبِّهِ بْنِ سَعِيدٍ الأَنْصَارِىِّ أَنَّهُ قَالَ "الْعَرِيَّةُ الرَّجُلُ يُعْرِى الرَّجُلَ النَّخْلَةَ أَوِ الرَّجُلُ يَسْتَثْنِى مِنْ مَالِهِ النَّخْلَةَ أَوْ الاِثْنَتَيْنِ يَأْكُلُهَا فَيَبِيعُهَا بِتَمْرٍ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Buyû' 22, /785

أخبرنا عبد الرزاق قال : أخبرنا إسرائيل عن عبد العزيز بن رفيع عن ابن أبي مليكة وكان قاضيا ، قال : سألت ابن عباس ، أضمن العارية ؟ فقال : نعم ، إن شاء أهلها.

• Abdürrezzak b. Hemmam Musannef Buyû' 14791, 8/180

أخبرنا عبد الرزاق قال : أخبرنا ابن عيينة عن عمرو ابن دينار عن عبد الرحمن بن السائب عن أبي هريرة قال : العارية تغرم ، قال عمرو : وأخبرني ابن أبي مليكة عن ابن عباس مثله.[قال : أخبرنا إسرائيل عن عبد العزيز بن رفيع عن ابن أبي مليكة وكان قاضيا ، قال : سألت ابن عباس ، أضمن العارية ؟ فقال : نعم ، إن شاء أهلها.]

• Abdürrezzak b. Hemmam Musannef Buyû' 14792, 8/180