أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ : إِسْحَاقُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ يُوسُفَ السُّوسِىُّ حَدَّثَنَا أَبُو الْعَبَّاسِ : مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَوْفٍ حَدَّثَنَا أَبُو الْمُغِيرَةَ حَدَّثَنَا الأَوْزَاعِىُّ قَالَ حَدَّثَنِى هَارُونُ بْنُ رِئَابٍ قَالَ : دَخَلَ الأَحْنَفُ بْنُ قَيْسٍ مَسْجِدَ دِمَشْقَ فَإِذَا بِرَجُلٍ يُكْثِرُ الرُّكُوعَ وَالسُّجُودَ فَقَالَ : وَاللَّهِ لاَ أَبْرَحُ حَتَّى أَنْظُرَ عَلَى شَفْعٍ يَنْصَرِفُ أَمْ عَلَى وِتْرٍ ، قَالَ : فَلَمَّا انْصَرَفَ الرَّجُلُ قَالَ لَهُ : يَا عَبْدَ اللَّهِ هَلْ تَدْرِى أَعَلَى شَفَعٍ انْصَرَفْتَ أَمْ عَلَى وِتْرٍ؟ قَالَ : أَلاَّ أَكُونُ أَدْرِى ، فَإِنَّ اللَّهَ يَدْرِى ، إِنِّى سَمِعْتُ خَلِيلِى أَبَا الْقَاسِمِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَسَلاَمُهُ يَقُولُ ، ثُمَّ بَكَى ، ثُمَّ قَالَ : إِنِّى سَمِعْتُ خَلِيلِى أَبَا الْقَاسِمِ -صلى الله عليه وسلم- يَقُولُ :« مَا مِنْ عَبْدٍ يَسْجُدُ لِلَّهِ سَجْدَةً إِلاَّ رَفَعَهُ اللَّهُ بِهَا دَرَجَةً ، وَحَطَّ عَنْهُ بِهَا خَطِيئَةً ». قَالَ فَقَالَ الأَحْنَفُ بْنُ قَيْسٍ : مَنْ أَنْتَ يَرْحَمُكَ اللَّهُ؟ قَالَ : أَبُو ذَرٍّ. قَالَ : فَتَقَاصَرَتْ إِلَىَّ نَفْسِى مِمَّا وَقَعَ فِى نَفْسِى عَلَيْهِ.

Bize Ebû Abdullah İshak b. Muhammed b. Yusuf es-Sûsî, ona Ebû'l-Abbas Muhammed b. Yakub, ona Muhammed b. Avf, ona Ebû'l-Muğîre, ona el-Evzâî, ona Harun b. Riâb şöyle haber verdi: "el-Ahnef b. Kays Dımaşk Mescidine girdi. Bir adam çok fazla rukû ve secde yaptığını gördü. Vallahi bu adamın onları tek mi yoksa çift mi yaptığını görmeden buradan çıkmayacağım, dedi. Adam namazını bitirince kendisine dedi ki: "- Ey Allah'ın kulu! Rukû ve secdelerini tek mi yoksa çift mi yaptığını biliyor musun?" Adam; "- Ben bilmesem de hiç şüphesiz Allah biliyor. Ben, Allah'ın salât ve selamları üzerine olsun dostum Ebû'l-Kasım'ın (sav) şöyle buyurduğunu işittim" dedi, sonra ağladı. Ağlaması bitince, "Ben dostum Ebû'l-Kasım'ın (sav) şöyle buyurduğunu işittim: "Allah için secde yapan bir kulu Allah mutlaka bir derece yükseltir ve onun bir günahını siler." Bunun üzerine el-Ahnef b. Kays şöyle dedi: "- Allah sana rahmetiyle muâmele etsin! Sen kimsin?" "- Ben Ebû Zer'im." Bunun üzerine içimde öyle duygular uyandı ki, kendimi küçük görmeye başladım.

• Beyhakî Sünen-i Kebir Salât 4642, 5/308

أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الْحَافِظُ وَأَبُو عَبْدِ اللَّهِ : إِسْحَاقُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ يُوسُفَ السُّوسِىُّ وَأَبُو سَعِيدِ بْنُ أَبِى عَمِرٍو قَالُوا حَدَّثَنَا أَبُو الْعَبَّاسِ : مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ حَدَّثَنَا الْعَبَّاسُ بْنُ الْوَلِيدِ بْنِ مَزْيَدٍ أَخْبَرَنِى أَبِى حَدَّثَنِى الأَوْزَاعِىُّ حَدَّثَنَا الْوَلِيدُ بْنُ هِشَامٍ عَنْ مَعْدَانَ بْنِ طَلْحَةَ قَالَ قُلْتُ لِثَوْبَانَ مَوْلَى رَسُولِ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- : دُلَّنِى عَلَى عَمَلٍ يَنْفَعُنِى اللَّهُ بِهِ ، فَسَكَتَ عَنِّى ، قُلْتُ : دُلَّنِى عَلَى عَمَلٍ يَنْفَعُنِى اللَّهُ بِهِ ، فَسَكَتَ عَنِّى ، قُلْتُ : دُلَّنِى عَلَى عَمَلٍ يَنْفَعُنِى اللَّهُ بِهِ. فَقَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- يَقُولُ :« مَا مِنْ عَبْدٍ يَسْجُدُ لِلَّهِ سَجْدَةً إِلاَّ رَفَعَهُ اللَّهُ بِهَا دَرَجَةً ، وَحَطَّ عَنْهُ بِهَا خَطِيئَةً ».قَالَ مَعْدَانُ : ثُمَّ لَقِيتُ أَبَا الدَّرْدَاءِ فَحَدَّثَنِى مِثْلَ ذَلِكَ. وَفِى رِوَايَةِ السُّوسِىِّ وَحْدَهُ مَعْدَانُ بْنُ أَبِى طَلْحَةَ. أَخْرَجَهُ مُسْلِمٌ فِى الصَّحِيحِ مِنْ حَدِيثِ الْوَلِيدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنِ الأَوْزَاعِىِّ وَزَادَ فِيهِ :« عَلَيْكَ بِالسُّجُودِ لِلَّهِ ».

Bize Ebû Abdullah el-Hafız ile Ebû Abdullah İshak b. Muhammed b. Yusuf es-Sûsî ve Ebû Saîd b. Ebî Amr rivâyet ettiler ve dediler ki: Bize Ebû'l-Abbas Muhammed b. Yakub, ona el-Abbas b. el-Velîd b. Mezyed, ona babası, ona el-Evzâî, ona el-Velîd b. Hişâm, ona Ma'dân b. Talha şöyle rivâyet etti: Rasûlullah'ın (sav) azatlısı Sevbân'a (ra) dedim ki: "- Bana, Cenâb-ı Hakk'ın beni yararlandıracağı bir amel söyle!" Sustu, cevap vermedi. Sonra tekrar; "- Bana, Cenâb-ı Hakk'ın beni yararlandıracağı bir amel söyle!" dedim. Yi,ne sustu, cevap vermedi. Tekrar; "- Bana, Cenâb-ı Hakk'ın beni yararlandıracağı bir amel söyle!" dedim. Bu sefer, "Ben Rasûlullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu işittim" dedi: "Allah için secde eden bir kulu Cenâb-ı Hak bir derece yükseltir ve onun bir hatasını siler." Ma'dân dedi ki: Sonra Ebû'd-Derdâ'ya (ra) rastladım, o da bana bu hadisin benzerini söyledi. Ma'dân b. Ebî Talha, yalnız es-Sûsî'nin rivâyetinde zikredilmektedir. Bunu Müslim Sahîh'inde, el-Velîd b. Müslim'in el-Evzâî'den rivâyeti olarak zikretmektedir, bu rivâyette şu ilave de yer almaktadır: "Allah için secdeler yapmalısın!"

• Beyhakî Sünen-i Kebir Salât 4628, 5/298

أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الْحَافِظُ وَأَبُو عَبْدِ اللَّهِ : إِسْحَاقُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ يُوسُفَ السُّوسِىُّ وَأَبُو سَعِيدِ بْنُ أَبِى عَمِرٍو قَالُوا حَدَّثَنَا أَبُو الْعَبَّاسِ : مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ حَدَّثَنَا الْعَبَّاسُ بْنُ الْوَلِيدِ بْنِ مَزْيَدٍ أَخْبَرَنِى أَبِى حَدَّثَنِى الأَوْزَاعِىُّ حَدَّثَنَا الْوَلِيدُ بْنُ هِشَامٍ عَنْ مَعْدَانَ بْنِ طَلْحَةَ قَالَ قُلْتُ لِثَوْبَانَ مَوْلَى رَسُولِ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- : دُلَّنِى عَلَى عَمَلٍ يَنْفَعُنِى اللَّهُ بِهِ ، فَسَكَتَ عَنِّى ، قُلْتُ : دُلَّنِى عَلَى عَمَلٍ يَنْفَعُنِى اللَّهُ بِهِ ، فَسَكَتَ عَنِّى ، قُلْتُ : دُلَّنِى عَلَى عَمَلٍ يَنْفَعُنِى اللَّهُ بِهِ. فَقَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- يَقُولُ :« مَا مِنْ عَبْدٍ يَسْجُدُ لِلَّهِ سَجْدَةً إِلاَّ رَفَعَهُ اللَّهُ بِهَا دَرَجَةً ، وَحَطَّ عَنْهُ بِهَا خَطِيئَةً ».قَالَ مَعْدَانُ : ثُمَّ لَقِيتُ أَبَا الدَّرْدَاءِ فَحَدَّثَنِى مِثْلَ ذَلِكَ. وَفِى رِوَايَةِ السُّوسِىِّ وَحْدَهُ مَعْدَانُ بْنُ أَبِى طَلْحَةَ. أَخْرَجَهُ مُسْلِمٌ فِى الصَّحِيحِ مِنْ حَدِيثِ الْوَلِيدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنِ الأَوْزَاعِىِّ وَزَادَ فِيهِ :« عَلَيْكَ بِالسُّجُودِ لِلَّهِ ».

Bize Ebû Abdullah el-Hafız ile Ebû Abdullah İshak b. Muhammed b. Yusuf es-Sûsî ve Ebû Saîd b. Ebî Amr rivâyet ettiler ve dediler ki: Bize Ebû'l-Abbas Muhammed b. Yakub, ona el-Abbas b. el-Velîd b. Mezyed, ona babası, ona el-Evzâî, ona el-Velîd b. Hişâm, ona Ma'dân b. Talha şöyle rivâyet etti: Rasûlullah'ın (sav) azatlısı Sevbân'a (ra) dedim ki: "- Bana, Cenâb-ı Hakk'ın beni yararlandıracağı bir amel söyle!" Sustu, cevap vermedi. Sonra tekrar; "- Bana, Cenâb-ı Hakk'ın beni yararlandıracağı bir amel söyle!" dedim. Yi,ne sustu, cevap vermedi. Tekrar; "- Bana, Cenâb-ı Hakk'ın beni yararlandıracağı bir amel söyle!" dedim. Bu sefer, "Ben Rasûlullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu işittim" dedi: "Allah için secde eden bir kulu Cenâb-ı Hak bir derece yükseltir ve onun bir hatasını siler." Ma'dân dedi ki: Sonra Ebû'd-Derdâ'ya (ra) rastladım, o da bana bu hadisin benzerini söyledi. Ma'dân b. Ebî Talha, yalnız es-Sûsî'nin rivâyetinde zikredilmektedir. Bunu Müslim Sahîh'inde, el-Velîd b. Müslim'in el-Evzâî'den rivâyeti olarak zikretmektedir, bu rivâyette şu ilave de yer almaktadır: "Allah için secdeler yapmalısın!"

• Beyhakî Sünen-i Kebir Salât 4628, 5/298

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ إِسْحَاقَ قَالَ أَخْبَرَنَا وُهَيْبُ بْنُ خَالِدٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ طَاوُوسٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ أُمِرْتُ أَنْ أَسْجُدَ عَلَى سَبْعَةِ أَعْظُمٍ الْجَبْهَةِ وَأَشَارَ بِيَدِهِ إِلَى أَنْفِهِ وَالْيَدَيْنِ وَالرُّكْبَتَيْنِ وَأَطْرَافِ الْأَصَابِعِ وَلَا أَكُفَّ الثِّيَابَ وَلَا الشَّعَرَ

Açıklama: hadis mütabileriyle birlikte sahih tir.

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Abdullah b. Abbas b. Abdulmuttalib 2778, 1/778

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ صَالِحٍ وَأَحْمَدُ بْنُ عَمْرِو بْنِ السَّرْحِ وَمُحَمَّدُ بْنُ سَلَمَةَ قَالُوا حَدَّثَنَا ابْنُ وَهْبٍ أَخْبَرَنَا عَمْرٌو - يَعْنِى ابْنَ الْحَارِثِ - عَنْ عُمَارَةَ بْنِ غَزِيَّةَ عَنْ سُمَىٍّ مَوْلَى أَبِى بَكْرٍ أَنَّهُ سَمِعَ أَبَا صَالِحٍ ذَكْوَانَ يُحَدِّثُ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ "أَقْرَبُ مَا يَكُونُ الْعَبْدُ مِنْ رَبِّهِ وَهُوَ سَاجِدٌ فَأَكْثِرُوا الدُّعَاءَ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 153, /206

أَخْبَرَنَا قُتَيْبَةُ قَالَ حَدَّثَنَا بَكْرٌ عَنِ ابْنِ الْهَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ عَامِرِ بْنِ سَعْدٍ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ أَنَّهُ سَمِعَ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ « إِذَا سَجَدَ الْعَبْدُ سَجَدَ مِنْهُ سَبْعَةُ آرَابٍ وَجْهُهُ وَكَفَّاهُ وَرُكْبَتَاهُ وَقَدَمَاهُ » .

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tatbîk 41, /2157

أَخْبَرَنَا مَحْمُودُ بْنُ غَيْلاَنَ قَالَ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ عَنْ سُفْيَانَ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ أَبِى الضُّحَى عَنْ مَسْرُوقٍ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ فِى رُكُوعِهِ وَسُجُودِهِ « سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا وَبِحَمْدِكَ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِى » . يَتَأَوَّلُ الْقُرْآنَ .

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tatbîk 65, /2159

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ صَالِحٍ وَأَحْمَدُ بْنُ عَمْرِو بْنِ السَّرْحِ وَمُحَمَّدُ بْنُ سَلَمَةَ قَالُوا حَدَّثَنَا ابْنُ وَهْبٍ أَخْبَرَنَا عَمْرٌو - يَعْنِى ابْنَ الْحَارِثِ - عَنْ عُمَارَةَ بْنِ غَزِيَّةَ عَنْ سُمَىٍّ مَوْلَى أَبِى بَكْرٍ أَنَّهُ سَمِعَ أَبَا صَالِحٍ ذَكْوَانَ يُحَدِّثُ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ "أَقْرَبُ مَا يَكُونُ الْعَبْدُ مِنْ رَبِّهِ وَهُوَ سَاجِدٌ فَأَكْثِرُوا الدُّعَاءَ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 153, /206

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ صَالِحٍ وَأَحْمَدُ بْنُ عَمْرِو بْنِ السَّرْحِ وَمُحَمَّدُ بْنُ سَلَمَةَ قَالُوا حَدَّثَنَا ابْنُ وَهْبٍ أَخْبَرَنَا عَمْرٌو - يَعْنِى ابْنَ الْحَارِثِ - عَنْ عُمَارَةَ بْنِ غَزِيَّةَ عَنْ سُمَىٍّ مَوْلَى أَبِى بَكْرٍ أَنَّهُ سَمِعَ أَبَا صَالِحٍ ذَكْوَانَ يُحَدِّثُ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ "أَقْرَبُ مَا يَكُونُ الْعَبْدُ مِنْ رَبِّهِ وَهُوَ سَاجِدٌ فَأَكْثِرُوا الدُّعَاءَ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 153, /206