حَدَّثَنَا أَبُو سَعِيدٍ حَدَّثَنَا إِسْرَائِيلُ عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ عَنِ الْحَارِثِ عَنْ عَلِيٍّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: لِلْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ مِنْ الْمَعْرُوفِ سِتٌّ يُسَلِّمُ عَلَيْهِ إِذَا لَقِيَهُ وَيُشَمِّتُهُ إِذَا عَطَسَ وَيَعُودُهُ إِذَا مَرِضَ وَيُجِيبُهُ إِذَا دَعَاهُ وَيَشْهَدُهُ إِذَا تُوُفِّيَ وَيُحِبُّ لَهُ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ وَيَنْصَحُ لَهُ بِالْغَيْبِ

Bize Ebu Sa’id, ona İsrail, ona Ebu İshak, ona el-Haris, ona Ali (ra) Hz. Peygamber’in şöyle buyurduğunu rivayet etti: "Müslümanın müslüman üzerinde bilinen altı hakkı vardır: Karşılaştığında selam vermek, aksırdığında ‘yerhamukellah’ diyerek hayır duada bulunmak, hastalandığı zaman ziyaret etmek, davet ettiğinde davetine icabet etmek, vefat ettiğinde cenazesinde bulunmak, kendisi için istediğini kardeşi içinde de istemek, gıyabında iyiliğini sağlamaktır"

Açıklama: Sahih li-gayrihidir. İsnatta yer alan Haris, zayıf olduğu için sahih li-gayrihidir.

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Ali b. Ebu Talib 673, 1/273

حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ مُحَمَّدٍ حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِيَةَ عَنْ أَبِى رَجَاءٍ عَنْ بُرْدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مَكْحُولٍ عَنْ وَاثِلَةَ بْنِ الأَسْقَعِ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « يَا أَبَا هُرَيْرَةَ كُنْ وَرِعًا تَكُنْ أَعْبَدَ النَّاسِ وَكُنْ قَنِعًا تَكُنْ أَشْكَرَ النَّاسِ وَأَحِبَّ لِلنَّاسِ مَا تُحِبُّ لِنَفْسِكَ تَكُنْ مُؤْمِنًا وَأَحَسِنْ جِوَارَ مَنْ جَاوَرَكَ تَكُنْ مُسْلِمًا وَأَقِلَّ الضَّحِكَ فَإِنَّ كَثْرَةَ الضَّحِكِ تُمِيتُ الْقَلْبَ » .

Bize Ali b. Muhammed, ona Ebu Muâviye, ona Ebu Recâ, ona Bürd b. Sinân, ona Mekhûl, ona Vâsile b. el-Eska' (ra), ona da Ebu Hureyre'nin (ra) rivayet ettiğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurmuştur: "Ey Ebu Hureyre! Şüpheli şeylerden titizlikle sakın ki insanların en çok ibadet edeni olasın. Kanaatkar ol ki insanların en çok şükredeni olasın. Kendin için istediğin şeyi diğer insanlar için de iste ki kamil bir mümin olasın. Komşularına iyi muamele et ki kamil bir Müslüman olasın. Az gül, çünkü çok gülmek kalbi öldürür."

Açıklama: Kültürümüzde Hadisler projesini ilgilendiren kısım: كُنْ وَرِعًا تَكُنْ أَعْبَدَ النَّاسِ

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Zühd 24, /684

حَدَّثَنَا سُوَيْدُ بْنُ نَصْرٍ أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْمُبَارَكِ عَنْ شُعْبَةَ عَنْ قَتَادَةَ عَنْ أَنَسٍ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ : " لاَ يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى يُحِبَّ لأَخِيهِ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ " . [ قَالَ : هَذَا حَدِيثٌ صَحِيحٌ .]

Bize Süveyd b. Nasr, ona Abdullah b. Mübârek, ona Şu'be, ona Katâde, ona da Enes, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Sizden biri, kendisi için istediğini kardeşi için de istemedikçe (tam anlamıyla) iman etmiş olmaz." [Ebu İsa şöyle demiştir: Bu, sahih bir hadistir.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Sıfatü'l-Kıyâme 59, 4/667

حَدَّثَنَا هَنَّادٌ حَدَّثَنَا أَبُو الأَحْوَصِ عَنْ أَبِى إِسْحَاقَ عَنِ الْحَارِثِ عَنْ عَلِىٍّ قَالَ :قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: « لِلْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ سِتٌّ بِالْمَعْرُوفِ :يُسَلِّمُ عَلَيْهِ إِذَا لَقِيَهُ وَيُجِيبُهُ إِذَا دَعَاهُ وَيُشَمِّتُهُ إِذَا عَطَسَ وَيَعُودُهُ إِذَا مَرِضَ وَيَتْبَعُ جَنَازَتَهُ إِذَا مَاتَ وَيُحِبُّ لَهُ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ » . وَفِى الْبَابِ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ وَأَبِى أَيُّوبَ وَالْبَرَاءِ وَأَبِى مَسْعُودٍ . قَالَ أَبُو عِيسَى: هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ وَقَدْ رُوِىَ مِنْ غَيْرِ وَجْهٍ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم . وَقَدْ تَكَلَّمَ بَعْضُهُمْ فِى الْحَارِثِ الأَعْوَرِ .

Bize Hennad, ona Ebü’l-Ahvas, ona Ebu İshak, ona Haris, ona da Ali'nin rivayet ettiğine göre Rasulullah şöyle buyurmuştur: "Müslümanın Müslüman üzerinde bilinen altı hakkı vardır: Karşılaştığında selam verir, davet edince davetine icabet eder, aksırdığında (elhamdülillah derse) yerhamükallah diyerek hayır duada bulunur, hastalandığında ziyaret eder, öldüğünde cenazesine katılır, kendisi için istediğini o kardeşi için de ister." [Bu konuda Ebu Hureyre, Ebu Eyyub, Berâ ve Ebu Mesud’dan da hadis rivayet edilmiştir. Ebu İsa (Tirmizî) dedi ki: Bu hadis hasendir. Hz. Peygamber’den birden fazla senedle rivayet edilmiştir. Bazı hadisçiler, Haris el A'ver'i tenkit etmişlerdir.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Edeb 1, 5/80

أَخْبَرَنَا يَزِيدُ بْنُ هَارُونَ أنبأنا شُعْبَةُ عَنْ قَتَادَةَ عَنْ أَنَسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- : " لاَ يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى يُحِبَّ لأَخِيهِ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ ".

Bize Yezîd b. Harun, ona Şu'be, ona Katâde, ona da Enes, Rasûlullah’ın (sav) şöyle buyurduğunu haber verdi: "Sizden biri, kendisi için sevdiğini kardeşi için de sevmedikçe iman etmiş olmaz"

• Dârimî Sünen-i Dârimî Rikâk 29, 3/1801

حَدَّثَنَا حَسَنٌ حَدَّثَنَا ابْنُ لَهِيعَةَ حَدَّثَنَا زَبَّانُ بْنُ فَائِدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ مُعَاذٍ عَنْ أَبِيهِ أَنَّهُ سَأَلَ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنْ أَفْضَلِ الْإِيمَانِ قَالَ أَفْضَلُ الْإِيمَانِ أَنْ تُحِبَّ لِلَّهِ وَتُبْغِضَ فِي اللَّهِ وَتُعْمِلَ لِسَانَكَ فِي ذِكْرِ اللَّهِ قَالَ وَمَاذَا يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ وَأَنْ تُحِبَّ لِلنَّاسِ مَا تُحِبُّ لِنَفْسِكَ وَتَكْرَهَ لَهُمْ مَا تَكْرَهُ لِنَفْسِكَ وَأَنْ تَقُولَ خَيْرًا أَوْ تَصْمُتَ

Açıklama: Hadis mütabileriyle birlikte sahih li ğayrihidir.

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Muaz b. Cebel 22483, 7/385

أَخْبَرَنَا إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ قَالَ حَدَّثَنَا النَّضْرُ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ ح وَأَخْبَرَنَا حُمَيْدُ بْنُ مَسْعَدَةَ قَالَ حَدَّثَنَا بِشْرٌ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ قَتَادَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَنَسًا يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَقَالَ حُمَيْدُ بْنُ مَسْعَدَةَ فِى حَدِيثِهِ إِنَّ نَبِىَّ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: " لاَ يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى يُحِبَّ لأَخِيهِ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ " .

Bize İshak b. İbrahim, ona en-Nadr, ona Şu’be; (T) Bize Humeyd b. Mes’ade, ona Bişr, ona Şu’be, ona Katâde, ona da Enes şöyle demiştir: Rasulullah (sav) şöyle buyurmuştur. [Humeyd b. Mes'ade naklettiği rivayette şüphesiz Hz. Peygamber (s.a) şöyle buyurmuştur demiştir.-]: "Sizden biriniz kendisi için istediği şeyi kardeşi için de istemedikçe hakiki manada iman etmiş olmaz."

• Nesâî Sünen-i Nesâî İmân ve şerâi'uhâ 19, /2411

أَخْبَرَنَا مُوسَى بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو أُسَامَةَ عَنْ حُسَيْنٍ - وَهُوَ الْمُعَلِّمُ - عَنْ قَتَادَةَ عَنْ أَنَسٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: " وَالَّذِى نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ لاَ يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى يُحِبَّ لأَخِيهِ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ مِنَ الْخَيْرِ " .

Bize Musa b. Abdurrahman, ona Ebu Üsame, ona Hüseyin -el-Muallim-, ona Katâde, ona da Enes b. Malik’in naklettiğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurmuştur: "Muhammed’in nefsi elinde olan Allah’a and olsun ki! Sizden biriniz kendisi için istediği hayırlı işleri kardeşi için de istemedikçe (gerçek manada) iman etmiş olamaz."

• Nesâî Sünen-i Nesâî İmân ve şerâi'uhâ 19, /2411

234 - أَخْبَرَنَا الْحَسَنُ بْنُ سُفْيَانَ حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ مُعَاذٍ الْعَنْبَرِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِي قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ قَتَادَةَ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: "لَا يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ بِاللَّهِ حَتَّى يُحِبَّ لِأَخِيهِ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ"

Bize el-Hasen b. Süfyân, ona Ubeydullâh b. Muâz el-Anberî, ona babası, ona Şu'be, ona Katâde, ona da Enes İbn Mâlik, Hz. Peygamber (sav)'den rivayet etmiştir: "Sizden biriniz, kendisi için istediğini kardeşi için de istemedikçe, Allah'a iman etmiş olmaz."

• İbn Hibban Sahih-i İbn Hibban İmân 234, 1/470

أَخْبَرَنَا إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ قَالَ حَدَّثَنَا النَّضْرُ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ ح وَأَخْبَرَنَا حُمَيْدُ بْنُ مَسْعَدَةَ قَالَ حَدَّثَنَا بِشْرٌ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ قَتَادَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَنَسًا يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَقَالَ حُمَيْدُ بْنُ مَسْعَدَةَ فِى حَدِيثِهِ إِنَّ نَبِىَّ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: " لاَ يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى يُحِبَّ لأَخِيهِ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ " .

Bize İshak b. İbrahim, ona en-Nadr, ona Şu’be (T) Bize Humeyd b. Mes’ade, ona Bişr, ona Şu’be, ona Katâde, ona da Enes'in rivayet ettiğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurmuştur: [Humeyd b. Mes'ade'nin naklettiği rivayette şüphesiz Hz. Peygamber (s.a) şöyle buyurdu demiştir]: "Sizden biriniz kendisi için istediğini kardeşi için de istemedikçe hakiki manada iman etmiş olmaz."

• Nesâî Sünen-i Nesâî İmân ve şerâi'uhâ 19, /2411