عبد الرزاق عن معمر عن الزهري عن سالم بن عبد الله عن ابن عمر قال : طلق غيلان بن سلمة الثقفي نساءه ، وقسم ماله بين بنيه - قال : في خلافة عمر - فبلغ ذلك عمر ، فقال : طلقت نساءك ، وقسمت مالك بين بنيك ؟ قال : نعم ، قال : والله إني لارى الشيطان فيما يسرق من السمع سمع بموتك ، فألقاه في نفسك ، فلعلك أن لا تمكث إلا قليلا ، وأيم الله لئن لم تراجع نساءك ، وترجع في مالك ، لاورثهن منك إذا مت ، ثم لامرن بقبرك فليرجمن كما رجم قبر أبي رغال - قال الزهري : وأبو رغال أبو ثقيف - قال : فراجع نساءه ، وراجع ماله ، قال نافع : فما مكث إلا سبعا حتى مات .

• Abdürrezzak b. Hemmam Musannef Talak 12216, 7/66

وَحَدَّثَنِى أَبُو الرَّبِيعِ الْعَتَكِىُّ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ حَدَّثَنَا أَيُّوبُ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِيدٍ عَنْ حُمَيْدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْحِمْيَرِىِّ عَنْ ثَلاَثَةٍ مِنْ وَلَدِ سَعْدٍ قَالُوا مَرِضَ سَعْدٌ بِمَكَّةَ فَأَتَاهُ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَعُودُهُ. بِنَحْوِ حَدِيثِ الثَّقَفِىِّ

Bize Ebu Râbi' el-Atekî, ona Hammad, ona Eyyüb, ona Amr b. Said, ona da Humeyd b. Abdurrahman el-Hımyeri, ona da Sa'd oğullarının üçü “Sa'd Mekke'de hastalandı da Rasulullah (sav) onu dolaşmağa geldi” demiş ve hadisi Sakafî hadisi gibi rivayet etmişlerdir.

Açıklama: Hadisin tam metni için M004215 numaralı rivayete bakınız.

• Müslim Sahîh-i Müslim Vasiyyet 4216, /683

وَحَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ الْمُثَنَّى حَدَّثَنَا عَبْدُ الأَعْلَى حَدَّثَنَا هِشَامٌ عَنْ مُحَمَّدٍ عَنْ حُمَيْدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ حَدَّثَنِى ثَلاَثَةٌ مِنْ وَلَدِ سَعْدِ بْنِ مَالِكٍ كُلُّهُمْ يُحَدِّثُنِيهِ بِمِثْلِ حَدِيثِ صَاحِبِهِ فَقَالَ مَرِضَ سَعْدٌ بِمَكَّةَ فَأَتَاهُ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم يَعُودُهُ. بِمِثْلِ حَدِيثِ عَمْرِو بْنِ سَعِيدٍ عَنْ حُمَيْدٍ الْحِمْيَرِىِّ

Bize Muhammed b. el-Müsenna, ona Abdüla'lâ, ona Hişam, ona Muhammed, ona Humeyd b. Abdurrahman, ona da Sa'd b. Malik'in çocuklarından üçünden her biri diğer arkadaşı gibi rivayet ederek “Sa'd Mekke'de hastalandı da Peygamber (sav) onu dolaşmaya geldi” dedi ve Amr b. Said'in Humeyd el-Hımyerî'den riva­yet ettiği hadisin benzerini rivayet etti.

Açıklama: Hadisin tam metni için M004215 numaralı rivayete bakınız.

• Müslim Sahîh-i Müslim Vasiyyet 4217, /683

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِى عُمَرَ الْمَكِّىُّ حَدَّثَنَا الثَّقَفِىُّ عَنْ أَيُّوبَ السَّخْتِيَانِىِّ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِيدٍ عَنْ حُمَيْدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْحِمْيَرِىِّ عَنْ ثَلاَثَةٍ مِنْ وَلَدِ سَعْدٍ كُلُّهُمْ يُحَدِّثُهُ عَنْ أَبِيهِ أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم دَخَلَ عَلَى سَعْدٍ يَعُودُهُ بِمَكَّةَ فَبَكَى قَالَ: "مَا يُبْكِيكَ." فَقَالَ قَدْ خَشِيتُ أَنْ أَمُوتَ بِالأَرْضِ الَّتِى هَاجَرْتُ مِنْهَا كَمَا مَاتَ سَعْدُ ابْنُ خَوْلَةَ. فَقَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم "اللَّهُمَّ اشْفِ سَعْدًا اللَّهُمَّ اشْفِ سَعْدًا." ثَلاَثَ مِرَارٍ. قَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ لِى مَالاً كَثِيرًا وَإِنَّمَا يَرِثُنِى ابْنَتِى أَفَأُوصِى بِمَالِى كُلِّهِ قَالَ: "لاَ." قَالَ فَبِالثُّلُثَيْنِ قَالَ: "لاَ." قَالَ فَالنِّصْفُ قَالَ: "لاَ." قَالَ فَالثُّلُثُ قَالَ: "الثُّلُثُ وَالثُّلُثُ كَثِيرٌ إِنَّ صَدَقَتَكَ مِنْ مَالِكَ صَدَقَةٌ وَإِنَّ نَفَقَتَكَ عَلَى عِيَالِكَ صَدَقَةٌ وَإِنَّ مَا تَأْكُلُ امْرَأَتُكَ مِنْ مَالِكَ صَدَقَةٌ وَإِنَّكَ أَنْ تَدَعَ أَهْلَكَ بِخَيْرٍ - أَوْ قَالَ بِعَيْشٍ - خَيْرٌ مِنْ أَنْ تَدَعَهُمْ يَتَكَفَّفُونَ النَّاسَ." وَقَالَ بِيَدِهِ.

Bize Muhammed b. Ebu Ömer el-Mekkî, ona es-Sekafî, ona Eyyüb es-Sehtiyânî, ona Amr b. Said, ona Humeyd b. Abdurrahman el-Himyerî, ona Sa'd'ın çocuklarından üçü, onlara da babaları (Sa'd b. Ebu Vakkâs) şöyle rivayet etmiştir: "Peygamber Efendimiz (sav) Mekke'de, hastalanan Sa'd'ı ziyarete geldi. Sa'd ağlamaya başladı. Allah'ın Rasulü 'neden ağlıyorsun' diye sordu, o da 'hicret ederek ayrıldığım bu topraklarda, Sa'd b. Havle gibi ölmekten korkuyorum' dedi. Hz. Peygamber (sav) 'Allah'ım! Sa'd'a şifa ver. Allah'ım! Sa'd'a şifa ver' diye üç defa dua etti. Sa'd 'ey Allah'ın Rasulü! Benim çok malım, mirasçı olarak da bir tek kızım var. Bütün malımı vasiyet edip (hayra bağışlayabilir miyim?)' diye sordu. Efendimiz 'olmaz' dedi. Sa'd 'o zaman üçte ikisini bıraksam' Hz. peygamber (sav) 'yine 'olmaz' dedi. 'Yarısını bıraksam' dedi. Hz. Peygamber (sav) yine 'Olmaz' buyurdu. Sa'd 'üçte birini? bıraksam' deyince Allah'ın Rasulü (sav) 'üçte bir de çok ama olur. Senin malından yaptığın sadaka, sadaka sevabı getirdiği gibi, ailene yaptığın harcamalar da sadaka sevabı getirir. Karının, senin malından yediği de sadakadır. Ailene geçimlik mal bırakman, onları insanlara muhtaç bir durumda koyup gitmenden daha iyidir' buyurdu." [Ravi der ki: metinde "insaların eline (بِيَدِهِ)" ifadesi de kullanılmış olabilir.]

• Müslim Sahîh-i Müslim Vasiyyet 4215, /682

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ قَالَ سَمِعْتُ ابْنَ الْمُنْكَدِرِ أَنَّهُ سَمِعَ جَابِرًا يَقُولُ: "مَرِضْتُ، فَأَتَانِى النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم يَعُودُنِى هُوَ وَأَبُو بَكْرٍ مَاشِيَيْنِ. وَقَدْ أُغْمِىَ عَلَىَّ فَلَمْ أُكَلِّمْهُ، فَتَوَضَّأَ وَصَبَّهُ عَلَىَّ فَأَفَقْتُ فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ كَيْفَ أَصْنَعُ فِى مَالِى وَلِى أَخَوَاتٌ قَالَ فَنَزَلَتْ آيَةُ الْمَوَارِيثِ (يَسْتَفْتُونَكَ، قُلِ اللَّهُ يُفْتِيكُمْ فِى الْكَلاَلَةِ)."

Bize Ahmed b. Hanbel, ona Süfyân, ona da İbnü'l-Münkedir, Câbir'in şöyle anlattığını rivayet etmiştir: "Bir keresinde hastalanmıştım. Hz. Peygamber (sav), Ebu Bekir ile yaya olarak beni ziyarete gelmişler. Ben o sırada kendimde olmadığım için Hz. Peygamber'le (sav) konuşamamışım. Bunun üzerine Hz. Peygamber (sav) abdest alıp suyundan üzerime serpince kendime geldim. Ona 'Ey Allah'ın Rasulü! Malımı ne yapayım? (Nasıl paylaştırayım?) Geride kalacak kız kardeşlerim var dedim. Bunun üzerine mirastan bahseden şu ayet-i kerime nâzil oldu: (Senden (geride kalan kız kardeşlerin mirasları konusunda) fetva isterler. De ki Allah (cc), babası ve çocuğu olmayan kimsenin mirası hakkındaki hükmü şöyle açıklıyor...) (en-Nisa 4/176)"

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Ferâiz 2, /672

حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ مُوسَى حَدَّثَنَا هِشَامٌ أَنَّ ابْنَ جُرَيْجٍ أَخْبَرَهُمْ قَالَ أَخْبَرَنِى ابْنُ مُنْكَدِرٍ عَنْ جَابِرٍ رضى الله عنه قَالَ: "عَادَنِى النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم وَأَبُو بَكْرٍ فِى بَنِى سَلِمَةَ مَاشِيَيْنِ. فَوَجَدَنِى النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم لاَ أَعْقِلُ، فَدَعَا بِمَاءٍ فَتَوَضَّأَ مِنْهُ، ثُمَّ رَشَّ عَلَىَّ، فَأَفَقْتُ. فَقُلْتُ مَا تَأْمُرُنِى أَنْ أَصْنَعَ فِى مَالِى يَا رَسُولَ اللَّهِ؟ فَنَزَلَتْ (يُوصِيكُمُ اللَّهُ فِى أَوْلاَدِكُمْ)."

Bize İbrahim b. Musa, ona Hişâm, ona İbn Cüreyc, ona da İbn Münkedir, Cabir’in (ra) şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Hz. Peygamber (sav) ve Ebu Bekir (hastalığım sırasında) yürüyerek Seleme oğulları yurdundaki (evimde) beni ziyarete gelmişlerdi. Hz. Peygamber (sav) (geldiğinde) beni bilincim kapalı olarak bulmuş. Bunun üzerine biraz su isteyip abdest almış, sonra da (bu sudan) üzerime serpmiş. Derken ayılıp kendime geldim ve 'Ey Allah’ın Rasulü! Malım hususunda ne yapmamı emredersiniz?' diye (mirasımı) sordum. Bu sorum üzerine (Allah size, çocuklarınız hakkında, erkeğe iki kadın payı kadar vermenizi emreder...) (Nisâ 4/11) diye başlayan ayet-i kerime nâzil oldu."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Tefsîr 4, 2/169

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا كَثِيرُ بْنُ هِشَامٍ حَدَّثَنَا هِشَامٌ - يَعْنِى الدَّسْتُوَائِىَّ - عَنْ أَبِى الزُّبَيْرِ عَنْ جَابِرٍ قَالَ: "اشْتَكَيْتُ، وَعِنْدِى سَبْعُ أَخَوَاتٍ. فَدَخَلَ عَلَىَّ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَنَفَخَ فِى وَجْهِى فَأَفَقْتُ فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَلاَ أُوصِى لأَخَوَاتِى بِالثُّلُثِ؟ قَالَ أَحْسِنْ. قُلْتُ الشَّطْرَ قَالَ أَحْسِنْ. ثُمَّ خَرَجَ وَتَرَكَنِى فَقَالَ يَا جَابِرُ لاَ أُرَاكَ مَيِّتًا مِنْ وَجَعِكَ هَذَا. وَإِنَّ اللَّهَ قَدْ أَنْزَلَ فَبَيَّنَ الَّذِى لأَخَوَاتِكَ فَجَعَلَ لَهُنَّ الثُّلُثَيْنِ. قَالَ فَكَانَ جَابِرٌ يَقُولُ أُنْزِلَتْ هَذِهِ الآيَةُ فِىَّ (يَسْتَفْتُونَكَ قُلِ اللَّهُ يُفْتِيكُمْ فِى الْكَلاَلَةِ)."

Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Kesîr b. Hişâm, ona Hişâm ed-Destüvâî, ona da Ebu Zübeyr, Cabir'in şöyle anlattığını rivayet etmiştir: "(Bir defasında) hastalanmıştım. Benim tam yedi kız kardeşim vardı. (Kendimde olmadığım bir zamanda) Hz. Peygamber (sav) yanıma gelip yüzüme üfürmüş. Bunun üzerine kedime geldim. Hz. Peygamber'e (sav) 'Ey Allah'ın Rasulü! Malımın üçte birisini kız kardeşlerime vasiyet edebilir miyim?' diye sordum. Hz. Peygamber (sav) 'Biraz daha artır' buyurdu. 'Malımın yarısını vasiyet etsem olur mu?' dediğimde, 'Yarıyı da geçebilirsin' buyurdu. Sonra beni bırakıp çıkıp giderken 'Ey Câbir! Bu hastalığından dolayı öleceğini sanmıyorum. Şüphesiz Allah (cc) miras ayetini indirdi ve kız kardeşlerine düşecek olan payı da açıkladı ve onlara mirastan üçte iki oranında pay ayırdı' buyurdu. Ebu Zübeyr’in nakline göre Câbir (Senden fetva isterler. De ki Allah (cc), babası ve çocuğu olmayan kimsenin mirası hakkındaki hükmü şöyle açıklıyor...) (en-Nisa 4/176) mealindeki ayet-i kerime, benim hakkımda inmiştir derdi."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Ferâiz 3, /672