حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ عَمَّارٍ حَدَّثَنَا يُوسُفُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ صَيْفِىِّ بْنِ صُهَيْبِ الْخَيْرِ حَدَّثَنِى عَبْدُ الْحَمِيدِ بْنُ زِيَادِ بْنِ صَيْفِىِّ بْنِ صُهَيْبٍ عَنْ شُعَيْبِ بْنِ عَمْرٍو حَدَّثَنَا صُهَيْبُ الْخَيْرِ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ « أَيُّمَا رَجُلٍ يَدِينُ دَيْنًا وَهُوَ مُجْمِعٌ أَنْ لاَ يُوَفِّيَهُ إِيَّاهُ لَقِىَ اللَّهَ سَارِقًا » . حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ الْمُنْذِرِ الْحِزَامِىُّ حَدَّثَنَا يُوسُفُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ صَيْفِىٍّ عَنْ عَبْدِ الْحَمِيدِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ صُهَيْبٍ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم نَحْوَهُ .

Bize Hişam b. Ammar, ona Yusuf b. Muhammed b. Sayfî b. Süheyb el-Hayr, ona Abdülhamid b. Ziyad b. Sayfî b. Süheyb, ona Şuayb b. Amr, ona da Süheyb el-Hayr'dan rivayet edildiğine göre: Rasulullah (sav) şöyle buyurmuştur: "Herhangi bir adam ödünç alacağı şeyi sahibine ödememek kararı ile borçlanırsa Allah'ın huzuruna hırsız olarak çıkar." Bu hadis başka bir senedle de Süheyb'den, merfu olarak rivayet edilmiştir.

Açıklama: Elbani hasen sahih demiştir.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Sadakât 11, /386

حَدَّثَنَا وَكِيعٌ ، عَنِ الأَعْمَشِ ، عَنْ سَعِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ ، مِثْلَ حَدِيثِ ابْنِ مَسْعُودٍ.

• İbn Ebî Şeybe Musannef-i İbn Ebû Şeybe Zekât 10735, 6/572

حَدَّثَنَا وَكِيعٌ ، عَنْ سُفْيَانَ ، عَنِ ابْنِ أَبِي نَجِيحٍ ، عَنْ مُجَاهِدٍ ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ ، قَالَ : هُوَ الْمَتَاعُ . وَقَالَ عَلِيٌّ : هُوَ الزَّكَاةُ.

• İbn Ebî Şeybe Musannef-i İbn Ebû Şeybe Zekât 10740, 6/572

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ بْنُ عُيَيْنَةَ عَنْ شَبِيبِ بْنِ غَرْقَدَةَ عَنْ عُرْوَةَ الْبَارِقِىِّ أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم أَعْطَاهُ دِينَارًا يَشْتَرِى لَهُ شَاةً فَاشْتَرَى لَهُ شَاتَيْنِ فَبَاعَ إِحْدَاهُمَا بِدِينَارٍ فَأَتَى النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم بِدِينَارٍ وَشَاةٍ فَدَعَا لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بِالْبَرَكَةِ . قَالَ فَكَانَ لَوِ اشْتَرَى التُّرَابَ لَرَبِحَ فِيهِ . حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ سَعِيدٍ الدَّارِمِىُّ حَدَّثَنَا حَبَّانُ بْنُ هِلاَلٍ حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ يَزِيدٍ عَنِ الزُّبَيْرِ بْنِ الْخِرِّيتِ عَنْ أَبِى لَبِيدٍ لُمَازَةَ بْنِ زَبَّارٍ عَنْ عُرْوَةَ بْنِ أَبِى الْجَعْدِ الْبَارِقِىِّ قَالَ قَدِمَ جَلَبٌ فَأَعْطَانِى النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم دِينَارًا فَذَكَرَ نَحْوَهُ .

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona Süfyan b. Uyeyne, ona Şebib b. Ğarkade, ona da Urve el-Barıki şöyle rivayet etmiştir: Hz. Peygamber (sav) kendisi için bir koyun satın almak üzere Urve'ye bir dinar verdi. O da Hz. Peygamber için o bir dinarla iki koyun satın aldı. Sonra koyunlardan birini bir dinara sattı ve Peygamber'e (sav) bir koyun ile bir dinar getirdi. Bunun üzerine Rasulullah (sav) işlerinin bereketli olması için ona dua etti. Ravi der ki: Bundan böyle Urve toprak satın alsa, ondan bile kazanç elde ederdi. Bize Ahmed b. Saîd ed-Dârimî, ona Habbân b. Hilal, ona Saîd b. Yezîd, ona Zübeyir b. Hirrît, ona Ebu Lebîd Lümâze b. Zebbâr, ona Urve b. Ebu Ca'd el-Barıkî "satılmak üzere bir koyun sürüsü geldi. Hz. Peygamber (sav) de bana bir dinar verdi..." diye başlayarak benzer hadisi rivayet etmiştir.

Açıklama: Elbani bu hadisin ilk rivayetinin sahih olduğunu, ikinci rivayetinin ise hasen olduğunu ifade etmiştir.,

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Sadakât 7, /384

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ بْنُ عُيَيْنَةَ عَنْ شَبِيبِ بْنِ غَرْقَدَةَ عَنْ عُرْوَةَ الْبَارِقِىِّ أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم أَعْطَاهُ دِينَارًا يَشْتَرِى لَهُ شَاةً فَاشْتَرَى لَهُ شَاتَيْنِ فَبَاعَ إِحْدَاهُمَا بِدِينَارٍ فَأَتَى النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم بِدِينَارٍ وَشَاةٍ فَدَعَا لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بِالْبَرَكَةِ . قَالَ فَكَانَ لَوِ اشْتَرَى التُّرَابَ لَرَبِحَ فِيهِ . حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ سَعِيدٍ الدَّارِمِىُّ حَدَّثَنَا حَبَّانُ بْنُ هِلاَلٍ حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ يَزِيدٍ عَنِ الزُّبَيْرِ بْنِ الْخِرِّيتِ عَنْ أَبِى لَبِيدٍ لُمَازَةَ بْنِ زَبَّارٍ عَنْ عُرْوَةَ بْنِ أَبِى الْجَعْدِ الْبَارِقِىِّ قَالَ قَدِمَ جَلَبٌ فَأَعْطَانِى النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم دِينَارًا فَذَكَرَ نَحْوَهُ .

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona Süfyan b. Uyeyne, ona Şebib b. Ğarkade, ona da Urve el-Barıki şöyle rivayet etmiştir: Hz. Peygamber (sav) kendisi için bir koyun satın almak üzere Urve'ye bir dinar verdi. O da Hz. Peygamber için o bir dinarla iki koyun satın aldı. Sonra koyunlardan birini bir dinara sattı ve Peygamber'e (sav) bir koyun ile bir dinar getirdi. Bunun üzerine Rasulullah (sav) işlerinin bereketli olması için ona dua etti. Ravi der ki: Bundan böyle Urve toprak satın alsa, ondan bile kazanç elde ederdi. Bize Ahmed b. Saîd ed-Dârimî, ona Habbân b. Hilal, ona Saîd b. Yezîd, ona Zübeyir b. Hirrît, ona Ebu Lebîd Lümâze b. Zebbâr, ona Urve b. Ebu Ca'd el-Barıkî "satılmak üzere bir koyun sürüsü geldi. Hz. Peygamber (sav) de bana bir dinar verdi..." diye başlayarak benzer hadisi rivayet etmiştir.

Açıklama: Elbani ilk rivayet sahih ikinci rivayetin hasen olduğuna işaret etmiştir.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Sadakât 7, /384

حَدَّثَنِى عُبَيْدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ حَدَّثَنَا أَبُو أُسَامَةَ عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ قَالَ الزُّبَيْرُ لَقِيتُ يَوْمَ بَدْرٍ عُبَيْدَةَ بْنَ سَعِيدِ بْنِ الْعَاصِ وَهْوَ مُدَجَّجٌ لاَ يُرَى مِنْهُ إِلاَّ عَيْنَاهُ ، وَهْوَ يُكْنَى أَبُو ذَاتِ الْكَرِشِ ، فَقَالَ أَنَا أَبُو ذَاتِ الْكَرِشِ . فَحَمَلْتُ عَلَيْهِ بِالْعَنَزَةِ ، فَطَعَنْتُهُ فِى عَيْنِهِ فَمَاتَ . قَالَ هِشَامٌ فَأُخْبِرْتُ أَنَّ الزُّبَيْرَ قَالَ لَقَدْ وَضَعْتُ رِجْلِى عَلَيْهِ ثُمَّ تَمَطَّأْتُ ، فَكَانَ الْجَهْدَ أَنْ نَزَعْتُهَا وَقَدِ انْثَنَى طَرَفَاهَا . قَالَ عُرْوَةُ فَسَأَلَهُ إِيَّاهَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَأَعْطَاهُ ، فَلَمَّا قُبِضَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَخَذَهَا ، ثُمَّ طَلَبَهَا أَبُو بَكْرٍ فَأَعْطَاهُ ، فَلَمَّا قُبِضَ أَبُو بَكْرٍ سَأَلَهَا إِيَّاهُ عُمَرُ فَأَعْطَاهُ إِيَّاهَا ، فَلَمَّا قُبِضَ عُمَرُ أَخَذَهَا ، ثُمَّ طَلَبَهَا عُثْمَانُ مِنْهُ فَأَعْطَاهُ إِيَّاهَا ، فَلَمَّا قُتِلَ عُثْمَانُ وَقَعَتْ عِنْدَ آلِ عَلِىٍّ ، فَطَلَبَهَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الزُّبَيْرِ ، فَكَانَتْ عِنْدَهُ حَتَّى قُتِلَ .

Bana Übeyd b. İsmail, ona Ebu Usame, ona Hişâm b. Urve, ona babası (Urve b. Zübeyir), ona da Zübeyir şöyle demiştir: Bedir günü ben, Ubeyde b. Saîd b. Âs ile karşılaştım. Sadece gözleri gözükecek kadar baştan ayağa kadar zırhını kuşanmış ve silahlanmıştı. Onun künyesi Ebu Zâtu'l-Keriş'ti. Bana “ben Ebu Zâti'l-Keriş'im” diye meydan okudu. Ben de hemen harbemle ona saldırdım ve harbemi onun gözü­nün içine soktum, hemen öldü. Hişâm der ki: Bana haber verildiğine göre, Zübeyir “yemin olsun ki ben ayağımı onun üzerine basıp har­bemi olanca kuvvetimle çekip çıkardım. Fakat harbemin iki tarafı eğrilmişti” demiştir. Urve der ki: Sonra Rasulullah (sav), o harbeyi, Zübeyir'den emanet olarak istedi, Zübeyir de verdi. Rasulullah vefat ettiğinde, Zübeyir onu geri aldı. Sonra o harbeyi Ebu Bekir istedi, Zübeyir ona da verdi. Ebu Bekir vefat edince Zübeyir onu tekrar geri aldı. Bu defa o harbeyi Ömer istedi, Zübeyir ona da verdi. Ömer vefat edince, onu yine kendisi al­dı. Sonra o harbeyi Osman istedi; Zübeyir ona da verdi. Osman şehit edilince harbe, Ali'ye ve sonra oğullarına geçti. Abdullah b. Zübeyir onu Ali'nin çocuklarından isteyip aldı ve Abdullah b. Zübeyir öldürülünceye kadar onun yanında durdu.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Meğâzî 12, 2/50

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ قَالَ حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدٍ عَنْ أُمِّ عَطِيَّةَ قَالَتْ أُمِرْنَا أَنْ نُخْرِجَ الْحُيَّضَ يَوْمَ الْعِيدَيْنِ وَذَوَاتِ الْخُدُورِ ، فَيَشْهَدْنَ جَمَاعَةَ الْمُسْلِمِينَ وَدَعْوَتَهُمْ ، وَيَعْتَزِلُ الْحُيَّضُ عَنْ مُصَلاَّهُنَّ . قَالَتِ امْرَأَةٌ يَا رَسُولَ اللَّهِ ، إِحْدَانَا لَيْسَ لَهَا جِلْبَابٌ. قَالَ "لِتُلْبِسْهَا صَاحِبَتُهَا مِنْ جِلْبَابِهَا "

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Salât 2, 1/267

حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ الْمُسْتَمِرِّ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ ح وَحَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ حَكِيمٍ حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِى عَدِىٍّ جَمِيعًا عَنْ سَعِيدٍ عَنْ قَتَادَةَ عَنِ الْحَسَنِ عَنْ سَمُرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "عَلَى الْيَدِ مَا أَخَذَتْ حَتَّى تُؤَدِّيَهُ ".

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Sadakât 5, /384

حَدَّثَنَا ابْنُ عُيَيْنَةَ ، عَنِ ابْنِ أَبِي نَجِيحٍ ، عَنْ مُجَاهِدٍ ، عَنْ عَلِيٍّ ؛ {وَيَمْنَعُونَ الْمَاعُونَ} قَالَ : الزَّكَاةُ الْمَفْرُوضَةُ . وَقَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ : عَارِيَّةُ الْمَتَاعِ.

• İbn Ebî Şeybe Musannef-i İbn Ebû Şeybe Zekât 10722, 6/570