حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ عَطَاءِ بْنِ أَبِى مَيْمُونَةَ سَمِعَ أَنَسَ بْنَ مَالِكٍ يَقُولُ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَدْخُلُ الْخَلاَءَ ، فَأَحْمِلُ أَنَا وَغُلاَمٌ إِدَاوَةً مِنْ مَاءٍ ، وَعَنَزَةً ، يَسْتَنْجِى بِالْمَاءِ . تَابَعَهُ النَّضْرُ وَشَاذَانُ عَنْ شُعْبَةَ . الْعَنَزَةُ عَصًا عَلَيْهِ زُجٌّ .

Bize Muhammed b. Beşşâr, ona Muhammed b. Cafer, ona Şube, ona Ata b. Ebu Meymune, ona da Enes b. Malik şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) tuvalete girerdi de ben bir çocukla beraber bir su kabı ve bir âsâ taşırdım. Rasulullah (sav) su ile istincâ edip temizlenirdi." Bu hadisi Şube'den rivayet etmekte Muhammed b. Cafer'e Nadr ile Şâzân mutâbaat etmişler­dir. 'el-Anaze' aşağı tarafında demir bulunan değnektir.

Açıklama: Nadr ve Şâzân'ın bu hadisi Şu'be'den rivayette mütâbaat etmesi, rivâyetlerin birbirini desteklemesidir. Hadis ıstılahı olarak mütâbaât; bir hadisin lafız veya manasını destekleyen başka bir hadisin farklı bir ravi tarafından tamamen veya kısmen benzer bir senedle rivayet edilmesidir. (Bk. Abdullah Aydınlı, Hadis Istılahları Sözlüğü, s. 228, İstanbul, 2011)

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Vudû 17, 1/227

أَخْبَرَنَا يَعْقُوبُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ قَالَ حَدَّثَنَا يَحْيَى - يَعْنِى ابْنَ سَعِيدٍ - عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَجْلاَنَ قَالَ أَخْبَرَنِي الْقَعْقَاعُ عَنْ أَبِي صَالِحٍ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "إِنَّمَا أَنَا لَكُمْ مِثْلُ الْوَالِدِ أُعَلِّمُكُمْ، إِذَا ذَهَبَ أَحَدُكُمْ إِلَى الْخَلاَءِ فَلاَ يَسْتَقْبِلِ الْقِبْلَةَ وَلاَ يَسْتَدْبِرْهَا وَلاَ يَسْتَنْجِ بِيَمِينِهِ" [وَكَانَ يَأْمُرُ بِثَلاَثَةِ أَحْجَارٍ وَينَهَى عَنِ الرَّوْثِ وَالرِّمَّةِ.]

Bize Yakub b. İbrahim, Yahya b.Said, ona Muhammed b. Aclân, ona Ka'ka', ona Ebû Salih, ona Ebu Hureyre'nin (ra) rivayet ettiğine göre Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurmuştur: "Şüphesiz ki ben, (şefkat ve merhamette) sizin için baba gibiyim; size (dininizi) öğretiyorum. Sizden biri tuvalete gittiği zaman kıbleye doğru dönmesin, ona arkasını vermesin, sağ eliyle taharetlenmesin." [Ebu Hureyre şöyle dedi: Rasulullah (sav) bize, üç taşla taharetlenmeyi emrediyor; tezek ve kemiği yasaklıyordu.]

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 36, /2089

أَخْبَرَنَا إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ أَخْبَرَنَا أَبُو مُعَاوِيَة حَدَّثَنَا الأَعْمَشُ عَنْ إِبْرَاهِيمَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ يَزِيدَ عَنْ سَلْمَانَ قَالَ: "وقَالَ لَهُ رَجُلٌ إِنَّ صَاحِبَكُمْ لَيُعَلِّمُكُمْ حَتَّى الْخِرَاءَةَ . قَالَ أَجَلْ، نَهَانَا أَنْ نَسْتَقْبِلَ الْقِبْلَةَ بِغَائِطٍ أَوْ بَوْلٍ، أَوْ نَسْتَنْجِىَ بِأَيْمَانِنَا، أَوْ نَكْتَفِىَ بِأَقَلَّ مِنْ ثَلاَثَةِ أَحْجَارٍ .

Bize İshak b. İbrahim, Ebu Muaviye, ona A'meş, ona İbrahim, ona da Abdurrahman b. Yezid, Selman'ın şöyle dediğini rivayet etti: Bir adam Selman'a: Arkadaşınız olan Peygamber (sav), tuvalete kadar size her şeyi öğretiyor (öyle mi?) deyince Selman: Evet her şeyi öğretiyor, "tuvalet ihtiyacı sırasında kıbleye dönmememizi, sağ ellerimizle taharetlenmememizi, üçten az taş kullanarak taharetlenmeyi bize yasakladı."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 37, /2089

أَخْبَرَنَا عَمْرُو بْنُ عَلِي وَشُعَيْبُ بْنُ يُوسُفَ -وَاللَّفْظُ لَهُ- عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ مَهْدِىٍّ عَنْ سُفْيَانَ عَنْ مَنْصُورٍ وَالأَعْمَشِ عَنْ إِبْرَاهِيمَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ يَزِيدَ عَنْ سَلْمَانَ قَالَ:قَالَ الْمُشْرِكُونَ إِنَّا لَنَرَى صَاحِبَكُمْ يُعَلِّمُكُمُ الْخِرَاءَةَ . قَالَ: "أَجَلْ نَهَانَا أَنْ يَسْتَنْجِىَ أَحَدُنَا بِيَمِينِهِ وَيَسْتَقْبِلَ الْقِبْلَةَ وَقَالَ لاَ يَسْتَنْجِىي أَحَدُكُمْ بِدُونِ ثَلاَثَةِ أَحْجَارٍ."

Bize Amr b. Ali ve Şuayb b. Yusuf, -bu hadisin lafzı onun rivayetidir-, onlara Abdurrahman b. Mehdî, ona Süfyan es-Sevrî, ona Mansur ve Süleyman b. Mihran el-A'meş, onlara İbrahim en-Nehaî, ona da Abdurrahman b. Yezid, Selman el-Farisî'nin (ra) şöyle dediğini rivayet etti: Müşrikler (Selman'a): Görüyoruz ki arkadaşınız size abdest bozmayı bile öğretiyor dediler. Selman ise: Evet, Rasulullah (sav); "bize sağ elimizle taharetlenmeyi, tuvalette kıbleye dönmeyi yasakladı ve üçten daha az taşla taharetlenmeyin buyurdu."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 42, /2089

أَخْبَرَنَا عَمْرُو بْنُ عَلِي وَشُعَيْبُ بْنُ يُوسُفَ -وَاللَّفْظُ لَهُ- عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ مَهْدِىٍّ عَنْ سُفْيَانَ عَنْ مَنْصُورٍ وَالأَعْمَشِ عَنْ إِبْرَاهِيمَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ يَزِيدَ عَنْ سَلْمَانَ قَالَ:قَالَ الْمُشْرِكُونَ إِنَّا لَنَرَى صَاحِبَكُمْ يُعَلِّمُكُمُ الْخِرَاءَةَ . قَالَ: "أَجَلْ نَهَانَا أَنْ يَسْتَنْجِىَ أَحَدُنَا بِيَمِينِهِ وَيَسْتَقْبِلَ الْقِبْلَةَ وَقَالَ لاَ يَسْتَنْجِىي أَحَدُكُمْ بِدُونِ ثَلاَثَةِ أَحْجَارٍ."

Bize Amr b. Ali ve Şuayb b. Yusuf, -bu hadisin lafzı onun rivayetidir-, onlara Abdurrahman b. Mehdî, ona Süfyan es-Sevrî, ona Mansur ve Süleyman b. Mihran el-A'meş, onlara İbrahim en-Nehaî, ona da Abdurrahman b. Yezid, Selman el-Farisî'nin (ra) şöyle dediğini rivayet etti: Müşrikler (Selman'a): Görüyoruz ki arkadaşınız size abdest bozmayı bile öğretiyor dediler. Selman ise: Evet, Rasulullah (sav); "bize sağ elimizle taharetlenmeyi, tuvalette kıbleye dönmeyi yasakladı ve üçten daha az taşla taharetlenmeyin buyurdu."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 42, /2089

أَخْبَرَنَا عَمْرُو بْنُ عَلِي وَشُعَيْبُ بْنُ يُوسُفَ -وَاللَّفْظُ لَهُ- عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ مَهْدِىٍّ عَنْ سُفْيَانَ عَنْ مَنْصُورٍ وَالأَعْمَشِ عَنْ إِبْرَاهِيمَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ يَزِيدَ عَنْ سَلْمَانَ قَالَ:قَالَ الْمُشْرِكُونَ إِنَّا لَنَرَى صَاحِبَكُمْ يُعَلِّمُكُمُ الْخِرَاءَةَ . قَالَ: "أَجَلْ نَهَانَا أَنْ يَسْتَنْجِىَ أَحَدُنَا بِيَمِينِهِ وَيَسْتَقْبِلَ الْقِبْلَةَ وَقَالَ لاَ يَسْتَنْجِىي أَحَدُكُمْ بِدُونِ ثَلاَثَةِ أَحْجَارٍ."

Bize Amr b. Ali ve Şuayb b. Yusuf, -bu hadisin lafzı onun rivayetidir-, onlara Abdurrahman b. Mehdî, ona Süfyan es-Sevrî, ona Mansur ve Süleyman b. Mihran el-A'meş, onlara İbrahim en-Nehaî, ona da Abdurrahman b. Yezid, Selman el-Farisî'nin (ra) şöyle dediğini rivayet etti: Müşrikler (Selman'a): Görüyoruz ki arkadaşınız size abdest bozmayı bile öğretiyor dediler. Selman ise: Evet, Rasulullah (sav); "bize sağ elimizle taharetlenmeyi, tuvalette kıbleye dönmeyi yasakladı ve üçten daha az taşla taharetlenmeyin buyurdu."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 42, /2089

حَدَّثَنَا أَبُو نُعَيْمٍ قَالَ حَدَّثَنَا زُهَيْرٌ عَنْ أَبِى إِسْحَاقَ قَالَ لَيْسَ أَبُو عُبَيْدَةَ ذَكَرَهُ وَلَكِنْ عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ الأَسْوَدِ عَنْ أَبِيهِ أَنَّهُ سَمِعَ عَبْدَ اللَّهِ يَقُولُ أَتَى النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم الْغَائِطَ ، فَأَمَرَنِى أَنْ آتِيَهُ بِثَلاَثَةِ أَحْجَارٍ ، فَوَجَدْتُ حَجَرَيْنِ ، وَالْتَمَسْتُ الثَّالِثَ فَلَمْ أَجِدْهُ ، فَأَخَذْتُ رَوْثَةً ، فَأَتَيْتُهُ بِهَا ، فَأَخَذَ الْحَجَرَيْنِ وَأَلْقَى الرَّوْثَةَ وَقَالَ « هَذَا رِكْسٌ »

Bize Ebu Nuaym, ona Züheyr, ona Ebu İshak es-Sebi'î, ona Abdurrahman b. Esved en-Nehaî, ona babası (Esved b. Yezid), ona da Abdullah şöyle rivayet etmiştir: Hz. Peygamber (sav) tuvalete gitti ve bana kendisine üç taş getirmemi emretti. Ben iki taş buldum. Üçüncü taşı aradım, fakat onu bulamadım. Bunun için bir de hay­van dışkısı alıp bunları Hz. Peygamber'e (sav) getirdim. Peygamber (sav) iki taşı al­dı, hayvan dışkısını attı (ve) "Bu, pistir" buyurdu.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Vudû 21, 1/228

أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ سُلَيْمَانَ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو نُعَيْمٍ عَنْ زُهَيْرٍ عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ قَالَ: لَيْسَ أَبُو عُبَيْدَةَ ذَكَرَهُ وَلَكِنْ عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ الأَسْوَدِ عَنْ أَبِيهِ أَنَّهُ سَمِعَ عَبْدَ اللَّهِ يَقُولُ: أَتَى النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم: "الْغَائِطَ، وَأَمَرَنِى أَنْ آتِيَهُ بِثَلاَثَةِ أَحْجَارٍ فَوَجَدْتُ حَجَرَيْنِ وَالْتَمَسْتُ الثَّالِثَ فَلَمْ أَجِدْهُ فَأَخَذْتُ رَوْثَةً فَأَتَيْتُ بِهِنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم فَأَخَذَ الْحَجَرَيْنِ وَأَلْقَى الرَّوْثَةَ وَقَالَ هَذِهِ رِكْسٌ ." [قَالَ أَبُو عَبْدِ الرَّحْمَنِ الرِّكْسُ طَعَامُ الْجِنِّ .]

Bize Ahmed b. Süleyman,ona Ebu Nuaym, ona Züheyr, ona Ebu İshak -Ebu İshak, Ebu Ubeyde'nin senedi (muttasıl bir şekilde) zikretmediğini söylemiştir- ona Abdurrahman b. Esved, ona da babası (Ebu Amr Esved b. Yezid), Abdullah'ın (ra) şöyle dediğini rivayet etti: "Rasulullah (sav) tuvalet ihtiyacını gidermek için bir yere gitti. Bana da (kendisi için) üç taş getirmemi emretti. Ben de iki taş buldum, üçüncüyü aramama rağmen bulamadım ve onun yerine bir tezek aldım hepsini Hz. Peygamber'e (sav) getirdim, iki taşı aldı ve tezeği atıp: Bu pistir, buyurdu." [Ebu Abdurrahman: “Riks tezek demektir ve cinlerin yiyeceğidir, dedi.]

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 38, /2089

أَخْبَرَنَا إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاَهِيمَ أَخْبَرَنَا جَرِيرٌ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ هِلاَلِ ابْنِ يِسَافٍ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ قَيْسٍ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "إِذَا اسْتَجْمَرْتَ فَأَوْتِرْ."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 39, /2089

أَخْبَرَنَا قُتَيْبَةُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنُ أَبِي حَازِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُسْلِمِ بْنِ قُرْطٍ عَنْ عُرْوَةَ عَنْ عَائِشَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "إِذَا ذَهَبَ أَحَدُكُمْ إِلَى الْغَائِطِ فَلْيَذْهَبْ مَعَهُ بِثَلاَثَةِ أَحْجَارٍ فَلْيَسْتَطِبْ بِهَا فَإِنَّهَا تُجْزِىء عَنْهُ ."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 40, /2089