"ابدأ بنفسك فتصدق عليها، فإن فضل شيء فلأهلك، فإن فضل شيء عن أهلك فلذي قرابتك، فإن فضل شيء عن ذي قرابتك فهكذا وهكذا"

"Önce kendinden başla ve gerekli harcamayı yap. Eğer artacak olursa, o ailenindir. Eğer ailenden de bir şeyler arta kalırsa, o akrabalarınındır. Şayet akrabalarından da bir şey artacak olursa, şöyle, şöyle yap."

Açıklama: Hz. Peygamber, Beni Uzre kabilesinden bir adamın, kölesini (ölümünden sonra tahakkuk etmek üzere) azlettiğini duyunca, adama "Senin o kölenin mülkiyetinden başka malın var mı?" diye sordu. Adam 'Hayır' dedi. Bunun üzerine Rasulullah (sav): "Bu köleyi benden kim satın alır?" diye ashabına sordu. Nuaym b. Abdullah el-Adevî onu, sekiz yüz dirheme satın aldı ve parayı Rasulullah'a getirdi. Hz. Peygamber (sav) onu adama verdi ve "Bunu öncelikle kendi ihtiyaçların için harca. Eğer bir şey artarsa, ailene; ailenin ihtiyaçlarından sonra bir şey artarsa akrabalarına; akrabalarına harcadıktan sonra artan olursa da bu şekilde harca" buyurdu. Yani O (sav) önünde, sağında, solunda (yani çevrende) muhtaç kim varsa (onlara harca) diyordu. Bu rivayeti, Müslim, Sahîh-i Müslim'de [M002313], [M002313-2], İbn Hibban, Sahih-i İbn Hibban'da [İHS003339], Nesai, Sünen-i Nesâî'de [N002547][N004656] nakletmişlerdir. Bu uygulamasıyla Hz. Peygamber, infak kültürünü inşa etmiş, itidali, hakkı korumayı ve desteğine muhtaç olan insanların mağdur bırakılmaması gerektiğini öğretmiştir.

• Aclûnî Keşfu'l-Hafâ Harfu'l-Hemze mea'l-bâi'l-muvahhade 33, 1/23

الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ

Onlar gayba inanırlar, namaz kılarlar, kendilerine verdiğimiz mallardan Allah yolunda harcarlar.

• Kur'an Kur'an-ı Kerim Bakara 2/3, /

- حَدَّثَنَا ابْنُ نُمَيْرٍ، حَدَّثَنَا أَبِي، وَمُحَمَّدُ بْنُ بِشْرٍ قَالَا: حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ، عَنْ قَيْسٍ قَالَ: سَمِعْتُ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ مَسْعُودٍ يَقُولُ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: " لَا حَسَدَ إِلَّا فِي اثْنَتَيْنِ: رَجُلٌ آتَاهُ اللَّهُ مَالًا، فَسَلَّطَهُ عَلَى هَلَكَتِهِ فِي الْحَقِّ، وَرَجُلٌ آتَاهُ اللَّهُ الْحِكْمَةَ، فَهُوَ يَقْضِي بِهَا، وَيُعَلِّمُهَا "

Bize İbn Numeyr, ona babası ve Muhammed b. Bişr, onlara İsmail, ona Kays, ona da Abdullah b. Mesud, Hz. Peygamber'de (sav) rivayet etmiştir: "Sadece iki kişiye gıpta edilir. Biri Allah (cc) kendisine mal vermiş; o da malını da hak (sahiplerine ve hak) yolunda sarf etmeye muktedir olmuştur. Diğeri ise Allah, kendisine hikmet vermiş; o da onunla hükmetmiş ve onu öğretmiştir."

• Ebû Ya'lâ el-Mevsılî Müsned-i Ebû Ya'la Abdullah b. Mes'ud 5078, 9/11

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ حَدَّثَنَا لَيْثٌ ح وَحَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ رُمْحٍ أَخْبَرَنَا اللَّيْثُ عَنْ أَبِى الزُّبَيْرِ عَنْ جَابِرٍ قَالَ أَعْتَقَ رَجُلٌ مِنْ بَنِى عُذْرَةَ عَبْدًا لَهُ عَنْ دُبُرٍ فَبَلَغَ ذَلِكَ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم . فَقَالَ « أَلَكَ مَالٌ غَيْرُهُ » . فَقَالَ لاَ . فَقَالَ « مَنْ يَشْتَرِيهِ مِنِّى » . فَاشْتَرَاهُ نُعَيْمُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْعَدَوِىُّ بِثَمَانِمِائَةِ دِرْهَمٍ فَجَاءَ بِهَا رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَدَفَعَهَا إِلَيْهِ ثُمَّ قَالَ « ابْدَأْ بِنَفْسِكَ فَتَصَدَّقْ عَلَيْهَا فَإِنْ فَضَلَ شَىْءٌ فَلأَهْلِكَ فَإِنْ فَضَلَ عَنْ أَهْلِكَ شَىْءٌ فَلِذِى قَرَابَتِكَ فَإِنْ فَضَلَ عَنْ ذِى قَرَابَتِكَ شَىْءٌ فَهَكَذَا وَهَكَذَا » . يَقُولُ فَبَيْنَ يَدَيْكَ وَعَنْ يَمِينِكَ وَعَنْ شِمَالِكَ .

• Müslim Sahîh-i Müslim Zekât 2313, /388

حَدَّثَنِي يَزِيدُ قَالَ أَخْبَرَنَا سَعِيدٌ عَنْ قَتَادَةَ عَنْ مِقْسَمٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ أَمَرَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ الَّذِي يَأْتِي امْرَأَتَهُ وَهِيَ حَائِضٌ أَنْ يَتَصَدَّقَ بِدِينَارٍ أَوْ بِنِصْفِ دِينَارٍ

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Abdullah b. Abbas b. Abdulmuttalib 2844, 1/793

ابدأ بمن تعول

(Yardım ve iyilik etmeye) geçimini üstlendiklerinden başla.

Açıklama: Taberânî bu hadisi bu lafızla Hakîm b. Hizâm’dan; Buhârî ve Müslim ise Ebû Hureyre’den “وَابْدَأْ بِمَنْ تَعُولُ/vebde’ bi-men teûlü” lafzıyla rivayet etmişlerdir. Sahîh-i Buhârî, Sahîh-i Buhârî'de [B001426][B001427], Beyhaki, Sünen-i Kebir'de [BS15807],[BS15808], Ebu Davud, Sünen-i Ebu Davud'da [D001677], Müslim, Sahîh-i Müslim'de [M002386], [M002388] rivayetin tam halini rivayet etmişlerdir.

• Aclûnî Keşfu'l-Hafâ Harfu'l-Hemze mea'l-bâi'l-muvahhade 31, 1/23

الصَّابِرِينَ وَالصَّادِقِينَ وَالْقَانِتِينَ وَالْمُنفِقِينَ وَالْمُسْتَغْفِرِينَ بِالأَسْحَارِ

Sabreden, dürüst olan, huzurda boyun büken, hayra harcayan ve seher vaktinde Allah'tan bağış dileyenler (içindir).

• Kur'an Kur'an-ı Kerim Âl-i Imrân 3/17, /

الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ

Onlar namazlarını dosdoğru kılan ve kendilerine rızık olarak verdiğimizden (Allah yolunda) harcayan kimselerdir.

• Kur'an Kur'an-ı Kerim Enfâl 8/3, /

فَأَمَّا مَن أَعْطَى وَاتَّقَى

Artık kim verir ve sakınırsa,

• Kur'an Kur'an-ı Kerim Leyl 92/5, /

حَدَّثَنَا عَبْدُ الصَّمَدِ حَدَّثَنَا ثَابِتٌ حَدَّثَنَا هِلَالٌ عَنْ عِكْرِمَةَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ نَظَرَ إِلَى أُحُدٍ فَقَالَ وَالَّذِي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ مَا يَسُرُّنِي أَنَّ أُحُدًا لِآلِ مُحَمَّدٍ ذَهَبًا أُنْفِقُهُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمُوتُ يَوْمَ أَمُوتُ وَعِنْدِي مِنْهُ دِينَارَانِ إِلَّا أَنْ أُعِدَّهُمَا لِدَيْنٍ قَالَ فَمَاتَ وَمَا تَرَكَ دِينَارًا وَلَا دِرْهَمًا وَلَا عَبْدًا وَلَا وَلِيدَةً وَتَرَكَ دِرْعَهُ رَهْنًا عِنْدَ يَهُودِيٍّ عَلَى ثَلَاثِينَ صَاعًا مِنْ شَعِيرٍ

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Abdullah b. Abbas b. Abdulmuttalib 2743, 1/771