حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مَدُّويَهْ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ حَمَّادٍ الشُّعَيْثِىُّ حَدَّثَنَا عَبَّادُ بْنُ مَنْصُورٍ عَنْ عِكْرِمَةَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « إِنَّ خَيْرَ مَا تَدَاوَيْتُمْ بِهِ السَّعُوطُ وَاللَّدُودُ وَالْحِجَامَةُ وَالْمَشِىُّ » . فَلَمَّا اشْتَكَى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لَدَّهُ أَصْحَابُهُ فَلَمَّا فَرَغُوا قَالَ « لُدُّوهُمْ » . قَالَ فَلُدُّوا كُلُّهُمْ غَيْرَ الْعَبَّاسِ .

Bize Muhammed b. Medduyeh, ona Abdurrahman b. Hammad eş-Şuaysi, ona Abbad b. Mansur, ona İkrime, ona da İbn Abbas şöyle demiştir: "Hz. Peygamber (sav) 'Tedavi için kullandığınız şeylerin en hayırlısı, buruna çekilen ilaç, ağızdan içirilen ilaç, hacamat (kan aldırma) ve yürüyüştür' buyurmuştu. Daha sonra Hz. Peygamber (sav), hastalandığında sahabiler de ona (iradesi dışında) şurup içirdi. Bunun üzerine Hz. Peygamber (sav) 'onlara da (ceza olarak) ilaç içirin' buyurdu ve Hz. Abbas hariç, hepsine ilaç içirildi."

Açıklama: الْمَشِىُّ kelimesi yürüyüş ve yürüme anlamına gelmektedir, ama bazı Mişkât nüshalarında kelime “المُشِيّ” (mim dammeli) olarak geçtiği için "Karın boşaltmak için yenilen veya içilen şey, müshil" anlamına gelmiştir. Bakınız: el-Mutarrizî, el-Muğrib, Daru’l-kitâbi’l-arabî, ts, s. 443

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Tıb 9, 4/388

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ هَارُونَ حَدَّثَنَا عَبَّادُ بْنُ مَنْصُورٍ عَنْ عِكْرِمَةَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « إِنَّ خَيْرَ مَا تَدَاوَيْتُمْ بِهِ اللَّدُودُ وَالسَّعُوطُ وَالْحِجَامَةُ وَالْمَشِىُّ وَخَيْرُ مَا اكْتَحَلْتُمْ بِهِ الإِثْمِدُ فَإِنَّهُ يَجْلُو الْبَصَرَ وَيُنْبِتُ الشَّعْرَ » . قَالَ وَكَانَ لِرَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم مُكْحُلَةٌ يَكْتَحِلُ بِهَا عِنْدَ النَّوْمِ ثَلاَثًا فِى كُلِّ عَيْنٍ . قَالَ أَبُو عِيسَى: هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ غَرِيبٌ وَهُوَ حَدِيثُ عَبَّادِ بْنِ مَنْصُورٍ .

Bize Muhammed b. Yahya, ona Yezid b. Harun, ona Abbad b. Mansur, ona İkrime, ona da İbn Abbas, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu nakletmiştir: "Tedavi için kullandığınız şeylerin en hayırlısı, buruna çekilen ilaç, ağızdan içirilen ilaç, hacamat (kan aldırma) ve yürüyüştür Sürme olarak kullandığınız şeylerin en hayırlısı ise İsmid taşından elde edilendir. Zira o gözleri parlatır ve kirpikleri çoğaltır." İbn Abbas der ki: Hz. Peygamber'in (sav) bir sürme kabı vardı, uyuyacağı zaman gözlerini üçer kere sürmelerdi. [Ebu İsa (et-Tirmizî)der ki: Abbad b. Mansur'un bu rivayeti Hasen-Garib'tir.]

Açıklama: الْمَشِىُّ kelimesi yürüyüş ve yürüme anlamına gelmektedir, ama bazı Mişkât nüshalarında kelime “المُشِيّ” (mim dammeli) olarak geçtiği için "Karın boşaltmak için yenilen veya içilen şey, müshil" anlamına gelmiştir. Bakınız: el-Mutarrizî, el-Muğrib, Daru’l-kitâbi’l-arabî, ts, s. 443

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Tıb 9, 4/388

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ أَخْبَرَنَا مَالِكٌ عَنْ حُمَيْدٍ الطَّوِيلِ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ - رضى الله عنه - قَالَ حَجَمَ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَبُو طَيْبَةَ ، فَأَمَرَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بِصَاعٍ مِنْ تَمْرٍ ، وَأَمَرَ أَهْلَهُ أَنْ يُخَفِّفُوا عَنْهُ مِنْ خَرَاجِهِ .

Bize Abdullah b. Yusuf, ona Malik, ona Humeyd et-Tavîl, ona da Enes b. Malik (ra) şöyle nakletmiştir: "Ebu Taybe isimli bir köle Hz. Peygamber'i (sav) hacamat etti. Hz. Peygamber (sav) de Ebu Taybe'ye bir sâ miktarı (yaklaşık 3 kg) hurma verilmesini emretti. Sonra sahiplerine kölenin vergisini azaltmalarını emretti."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Buyû' 95, 1/625

حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِىٍّ الْخَلاَّلُ حَدَّثَنَا صَفْوَانُ بْنُ هُبَيْرَةَ حَدَّثَنَا أَبُو مَكِينٍ عَنْ عِكْرِمَةَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم عَادَ رَجُلاً فَقَالَ لَهُ « مَا تَشْتَهِى » . فَقَالَ أَشْتَهِى خُبْزَ بُرٍّ . فَقَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم « مَنْ كَانَ عِنْدَهُ خُبْزُ بُرٍّ فَلْيَبْعَثْ إِلَى أَخِيهِ » . ثُمَّ قَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم « إِذَا اشْتَهَى مَرِيضُ أَحَدِكُمْ شَيْئًا فَلْيُطْعِمْهُ » .

Bize Hasan b. Ali el-Hallâl, ona Safvan b. Hübeyra, ona Ebu Mekîn, ona İkrime, ona da İbn Abbas şöyle demiştir: "Hz. Peygamber (sav) bir adama hasta ziyaretine gitti ve ona 'Canın neyi çekiyor?' diye sordu. Adam da 'Buğday ekmeğini çok canım çekiyor' dedi. Bunun üzerine Peygamber (sav) 'Kimin yanında buğday ekmeği varsa kardeşine göndersin' buyurdu. Daha sonra Peygamber (sav) 'Birinizin hastasının canı bir şey çektiğinde, ondan hastasına yedirsin' buyurdu."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tıb 2, /557

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا زَيْدُ بْنُ الْحُبَابِ حَدَّثَنَا فَائِدٌ مَوْلَى عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَلِىِّ بْنِ أَبِى رَافِعٍ حَدَّثَنِى مَوْلاَىَ عُبَيْدُ اللَّهِ حَدَّثَتْنِى جَدَّتِى سَلْمَى أُمُّ رَافِعٍ مَوْلاَةُ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَتْ كَانَ لاَ يُصِيبُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم قَرْحَةٌ وَلاَ شَوْكَةٌ إِلاَّ وَضَعَ عَلَيْهِ الْحِنَّاءَ .

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona Zeyd b. el-Hubab, ona Ubeydullah b. Ali b. Ebu Rafi'nin azatlısı Fâid, ona Efendisi Ubeydullah b. Ali, ona da Ninesi ve Rasulullah'ın (sav) âzadlısı Selmâ Ümmü Râfi şöyle demiştir: "Peygamber'in (sav) bir yeri yaralandığı veya bir yerine diken battığı zaman, o yerin üzerine kına koyardı."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tıb 29, /567

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا يُونُسُ بْنُ مُحَمَّدٍ حَدَّثَنَا فُلَيْحُ بْنُ سُلَيْمَانَ عَنْ أَيُّوبَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى صَعْصَعَةَ ح وَحَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ حَدَّثَنَا أَبُو عَامِرٍ وَأَبُو دَاوُدَ قَالاَ حَدَّثَنَا فُلَيْحُ بْنُ سُلَيْمَانَ عَنْ أَيُّوبَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ أَبِى يَعْقُوبَ عَنْ أُمِّ الْمُنْذِرِ بِنْتِ قَيْسٍ الأَنْصَارِيَّةِ قَالَتْ دَخَلَ عَلَيْنَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَمَعَهُ عَلِىُّ بْنُ أَبِى طَالِبٍ وَعَلِىٌّ نَاقِهٌ مِنْ مَرَضٍ وَلَنَا دَوَالِى مُعَلَّقَةٌ وَكَانَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم يَأْكُلُ مِنْهَا فَتَنَاوَلَ عَلِىٌّ لِيَأْكُلَ فَقَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم « مَهْ يَا عَلِىُّ إِنَّكَ نَاقِهٌ » . قَالَتْ فَصَنَعْتُ لِلنَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم سِلْقًا وَشَعِيرًا فَقَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم « يَا عَلِىُّ مِنْ هَذَا فَأَصِبْ فَإِنَّهُ أَنْفَعُ لَكَ » .

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona Yunus b. Muhammed, ona Fuleyh b. Süleyman, ona Eyyüb b. Abdurrahman b. Abdullah b. Sa'saa; (T) Bize Muhammed b. Beşşar, ona Ebu Âmir ve Ebu Davud, o ikisine Fuleyh b. Süleyman, ona Eyyüb b. Abdurrahman, ona Yakub b. Ebu Yakub, ona da Ümmü'l-Münzir bt. Kays el-Ensâriyye şöyle demiştir: "Rasulullah (sav), beraberinde Ali b. Ebu Tâlib (ra) olduğu halde bizim yanımıza girdi. Ali hastalıktan yeni iyileşmişti. Hz. Peygamber (sav), evin bir köşesinde asılı olan koruk hurma salkımlarımızdan yiyordu. Ali de yemek üzere eline üzüm aldı, ama Hz. Peygamber (sav) 'Sakın, ey Ali! Sen hastalıktan yeni iyileştin' buyurdu. Ümmü'l-Münzir der ki: Sonra ben Peygamber (sav) için şalgam yaprağı ve arpadan bir yemek yaptım. Peygamber (sav) 'ey Ali! Bu yemekten al. Çünkü bu yemek şüphesiz senin için daha yararlıdır' buyurdu."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tıb 3, /558

حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ سَلَمَةَ حَدَّثَنَا زَيْدُ بْنُ الْحُبَابِ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ أَبِى إِسْحَاقَ عَنْ أَبِى الأَحْوَصِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « عَلَيْكُمْ بِالشِّفَاءَيْنِ الْعَسَلِ وَالْقُرْآنِ » .

Bize Ali b. Seleme, ona Zeyd b. Hubab, ona Süfyan, ona Ebu İshak, ona Ebu Ahvas, ona da Abdullah'ın rivayet ettiğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurdu: "Size iki şifayı (ilacı) tavsiye ediyorum: Bal ve Kur’ân."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tıb 7, /559

حدثنا محمد بن عبيد بن عتبة بن عبد الرحمن الكندي : حدثنا علي بن ثابت : حدثنا معاذ بن سليمان عن أبي إسحاق عن الحارث عن علي قال قال رسول ألله صلى ألله عليه و سلم خير الدواء القرآن

Bize Muhammed b. Ubeydullah b. Utbe b. Abdurrahman b. el-Kindi, ona Ali b. Sabit, ona Muaz b. Süleyman, ona Ebu İshak, ona Hâris, ona da Hz. Ali'nin rivayet ettiğine göre; Rasulullah (sav) şöyle buyurmuştur: "En hayırlı deva (ilaç) Kur'an'dır."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tıb 41, /572

حَدَّثَنَا نَصْرُ بْنُ عَاصِمٍ الأَنْطَاكِىُّ وَمُحَمَّدُ بْنُ الصَّبَّاحِ بْنِ سُفْيَانَ أَنَّ الْوَلِيدَ بْنَ مُسْلِمٍ أَخْبَرَهُمْ عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ شُعَيْبٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ "مَنْ تَطَبَّبَ وَلاَ يُعْلَمُ مِنْهُ طِبٌّ فَهُوَ ضَامِنٌ." [قَالَ نَصْرٌ قَالَ حَدَّثَنِى ابْنُ جُرَيْجٍ. قَالَ أَبُو دَاوُدَ هَذَا لَمْ يَرْوِهِ إِلاَّ الْوَلِيدُ لاَ نَدْرِى هُوَ صَحِيحٌ أَمْ لاَ.]

Bize Nasr b. Asım el-Antâkî ve Muhammed b. Sabbah b. Süfyan, onlara Velid b. Müslim, ona İbn Cüreyc, ona da Amr b. Şuayb, ona babası (Şuayb b. Muhammed), ona da (Abdullah b. Amr) Rasulullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Hekimlik konusunda yeterli bilgi ve ehliyet sahibi olduğu bilinmeyen bir kimse doktorluk yapmaya kalkışırsa, hastaya bir zarar verdiğinde, zararı karşılamakla yükümlüdür." [Nasr der ki: Bu hadisi bana Velid b. Müslim rivayet etti. Ebu Davud da der ki: Bu hadisi Velid'den başka kimse rivayet etmedi. Onun sahih olup olmadığını bilmiyoruz.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Diyât 25, /1048

حَدَّثَنَا نَصْرُ بْنُ عَاصِمٍ الأَنْطَاكِىُّ وَمُحَمَّدُ بْنُ الصَّبَّاحِ بْنِ سُفْيَانَ أَنَّ الْوَلِيدَ بْنَ مُسْلِمٍ أَخْبَرَهُمْ عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ شُعَيْبٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ "مَنْ تَطَبَّبَ وَلاَ يُعْلَمُ مِنْهُ طِبٌّ فَهُوَ ضَامِنٌ." [قَالَ نَصْرٌ قَالَ حَدَّثَنِى ابْنُ جُرَيْجٍ. قَالَ أَبُو دَاوُدَ هَذَا لَمْ يَرْوِهِ إِلاَّ الْوَلِيدُ لاَ نَدْرِى هُوَ صَحِيحٌ أَمْ لاَ.]

Bize Nasr b. Asım el-Antâkî ve Muhammed b. Sabbah b. Süfyan, onlara Velid b. Müslim, ona İbn Cüreyc, ona da Amr b. Şuayb, ona babası (Şuayb b. Muhammed), ona da (Abdullah b. Amr) Rasulullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Hekimlik konusunda yeterli bilgi ve ehliyet sahibi olduğu bilinmeyen bir kimse doktorluk yapmaya kalkışırsa, hastaya bir zarar verdiğinde, zararı karşılamakla yükümlüdür." [Nasr der ki: Bu hadisi bana Velid b. Müslim rivayet etti. Ebu Davud da der ki: Bu hadisi Velid'den başka kimse rivayet etmedi. Onun sahih olup olmadığını bilmiyoruz.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Diyât 25, /1048