- حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ مُوسَى الرَّازِىُّ أَخْبَرَنَا عِيسَى حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِى ذِئْبٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ عَبَّاسٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ نِيَارٍ عَنْ عُرْوَةَ عَنْ عَائِشَةَ رضى الله عَنْهَا "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم أُتِىَ بِظَبْيَةٍ فِيهَا خَرَزٌ فَقَسَمَهَا لِلْحُرَّةِ وَالأَمَةِ . قَالَتْ عَائِشَةُ كَانَ أَبِى رضى الله عنه يَقْسِمُ لِلْحُرِّ وَالْعَبْدِ."

Bize İbrahim b. Musa er-Râzî, ona İsa, ona İbn Ebu Zi'b, ona el-Kasım b. Abbas, ona Abdullah b. Niyâr, ona Urve , ona da Hz. Ayşe'nin (r.anha) şöyle anlattığını rivayet etti: "Hz. Peygamber'e (sav) içinde (kıymetli) boncuklar bulunan küçük bir kese getirildi de onu hür kadınlarla cariyeler arasında paylaştırdı. (Hz. Aişe dedi ki: Babam (Ebu Bekir) (fey'i yani gayri müslim tebaadan alınan cizye haraç ve arazi vergilerini) hür erkekler ile erkek köleler arasında bölüştürürdü."

Açıklama: Bedrüdin el-Aynî burada taksimin hür ve köleler arasında eşit olması gerekmez, gönüllerini alacak miktarda vermesi yeterlidir. Bedrüdin el-Aynî, Ebû Muhammed Mahmud b. Ahmed, Nuhabu'l-Efkârfi tenkihi'l-mebâni'l-ahyâr fi şerhi maani'l-asâr, thk. Ebû Temim Yasir b. İbrahim (Katar:Vüzaretü'l-evkâf ve'ş-şuni'l-İslamiyye, 1429/2008), 14/357.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Harâc ve'l-fey' ve'l-imâre 14, /687

حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ عَوْنٍ أَخْبَرَنَا عُمَارَةُ بْنُ زَاذَانَ عَنْ ثَابِتٍ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ "أَنَّ مَلِكَ ذِى يَزَنَ أَهْدَى إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم حُلَّةً أَخَذَهَا بِثَلاَثَةٍ وَثَلاَثِينَ بَعِيرًا أَوْ ثَلاَثٍ وَثَلاَثِينَ نَاقَةً فَقَبِلَهَا."

Bize Amr b. Avn, ona Umare b. Zâzân, ona Sabit, Enes b. Malik'in şöyle dediğini rivayet etti: "Zu Yezen kralı, otuz üç erkek veya dişi deve karşılığında almış olduğu bir elbiseyi Hz. Peygamber'e (sav) hediye etti; (Hz. Peygamber de) bu elbiseyi kabul etti."

Açıklama: İsnadda yer alan ravilerden Ebu Seleme Umare b. Zâzân es-Saydelânî sadûk olmak ve çok hata etmekle tenkide uğramış Ahmed b. Hanbel Münkerlerinin ve Buhâri hadisinde ızdırab olduğunu, Ebû Dâvûd'un da leyse bizâke diyerek zayıf gördüğü bir ravidir. bkz. Zehebî, Şemsuddin Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Osman b. Kaymaz, Mizânü'l-itidâl fi nakdi'r-ricâl, Thk. Ali b. Muhammed el-Becâvî (Beyrut: Dâru'l-Ma'rife, 1382/1963), 3/176.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Libâs 6, /922

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ كَثِيرٍ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ ح وَحَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ جَمِيعًا عَنْ طَلْحَةَ بْنِ يَحْيَى عَنْ عَائِشَةَ بِنْتِ طَلْحَةَ عَنْ عَائِشَةَ - رضى الله عنها - قَالَتْ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِذَا دَخَلَ عَلَىَّ قَالَ "هَلْ عِنْدَكُمْ طَعَامٌ." فَإِذَا قُلْنَا لاَ قَالَ "إِنِّى صَائِمٌ." زَادَ وَكِيعٌ فَدَخَلَ عَلَيْنَا يَوْمًا آخَرَ فَقُلْنَا يَا رَسُولَ اللَّهِ أُهْدِىَ لَنَا حَيْسٌ فَحَبَسْنَاهُ لَكَ. فَقَالَ "أَدْنِيهِ." [قَالَ طَلْحَةُ فَأَصْبَحَ صَائِمًا وَأَفْطَرَ.]

Bize Muhammed b. Kesir, ona Süfyan; (T) Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Veki', onlara Talha b. Yahya, ona Aişe bt. Talha Hz. Ayşe'nin (r.anha) şöyle anlattığını rivayet etti: Hz. Peygamber (sav) yanıma geldiği zaman! "Yanınızda yiyecek bir şey var mı?" der, biz de hayır dediğimizde, "(O halde) ben oruçluyum" derdi. Veki' (Süfyan'dan farklı olarak) şunları da ilave etti: (Hz. Ayşe devamla şöyle dedi:) Başka bir gün Hz. Peygamber (sav) bizim yanımıza geldi: Ya Rasulallah! Bize Hays (hurma, yağ ve keş karışımı) yemeği hediye edildi, onu senin için sakladık dedik. O: "Getir onu" buyurdu. [Talha Rasulullah (sav) oruca niyet etmişti, orucunu bozdu dedi.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Savm 72, /569

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مَسْلَمَةَ عَنْ مَالِكٍ عَنْ نَافِعٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ أَنَّ عُمَرَ بْنَ الْخَطَّابِ رَأَى حُلَّةً سِيَرَاءَ عِنْدَ بَابِ الْمَسْجِدِ تُبَاعُ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ لَوِ اشْتَرَيْتَ هَذِهِ فَلَبِسْتَهَا يَوْمَ الْجُمُعَةِ وَلِلْوَفْدِ إِذَا قَدِمُوا عَلَيْكَ . فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "إِنَّمَا يَلْبَسُ هَذِهِ مَنْ لاَ خَلاَقَ لَهُ فِى الآخِرَةِ." ثُمَّ جَاءَ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم مِنْهَا حُلَلٌ فَأَعْطَى عُمَرَ بْنَ الْخَطَّابِ مِنْهَا حُلَّةً فَقَالَ عُمَرُ يَا رَسُولَ اللَّهِ كَسَوْتَنِيهَا وَقَدْ قُلْتَ فِى حُلَّةِ عُطَارِدٍ مَا قُلْتَ. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "إِنِّى لَمْ أَكْسُكَهَا لِتَلْبَسَهَا." فَكَسَاهَا عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ أَخًا لَهُ مُشْرِكًا بِمَكَّةَ.

Bize Abdullah b. Mesleme, ona Malik, ona Nafi', ona Abdullah b. Ömer'in şöyle anlattığını rivayet etti: Hz. Ömer, mescidin kapısı yanında (satılık) İbrişimle karışık alaca bezden yapılmış bir elbise gördü de Ya Rasulullah; keşke bunu satın alsan da cuma günü ve sana elçiler geldiği zaman giysen dedi. Hz. Peygamber de: "Bunu ancak ahirette nasibi olmayanlar giyer" buyurdu. Sonra Hz. Peygamber'e o ipeklilerden birçok elbiseler geldi. Hz. Peygamber (sav) onlardan birisini Ömer b. el-Hattab'a (ra) verdi. Ömer, Ya Rasulullah! Onu bana giydiriyorsun. Hâlbuki sen Utarid'in elbisesi hakkında neler söylemiştin! dedi. Bunun üzerine Hz. Peygamber (sav), "Ben onu sana giyesin diye vermedim ki" buyurdu. Ömer, müteakiben o elbiseyi Mekke'de bulunan müşrik bir kardeşine (Osman b. Hakîm'e) verdi.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Libâs 9, /924

حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ حَرْبٍ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ أَبِى عَوْنٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا صَالِحٍ يُحَدِّثُ عَنْ عَلِىٍّ رضى الله عنه قَالَ أُهْدِيَتْ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم حُلَّةٌ سِيَرَاءُ فَأَرْسَلَ بِهَا إِلَىَّ فَلَبِسْتُهَا فَأَتَيْتُهُ فَرَأَيْتُ الْغَضَبَ فِى وَجْهِهِ وَقَالَ "إِنِّى لَمْ أُرْسِلْ بِهَا إِلَيْكَ لِتَلْبَسَهَا." وَأَمَرَنِى فَأَطَرْتُهَا بَيْنَ نِسَائِى .

Bize Süleyman b. Harb, ona Şube, ona Ebu Avn, ona Ebu Salih, Hz. Ali'nin şöyle dediğini rivayet etti: Hz. Peygamber'e (sav), ibrişimle karışık alaca kumaştan bir elbise hediye edilmişti. Onu bana gönderdi. Ben de onu giyip yanına vardım. (Bu elbiseyi üzerimde görmesinden dolayı) yüzünde öfke (alametleri) gördüm ve (bana hitaben): "Ben onu sana giyesin diye göndermedim" dedi ve bana (bu elbiseyi kadınlara vermemi) emretti, ben de (tuttum) onu kadınlarıma (Hz. Fatma ve Hz. Ali'nin annesi Fatma bt. Esed b. Hişam'a) paylaştırdım.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Libâs 9, /924

حَدَّثَنَا ابْنُ نُفَيْلٍ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سَلَمَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ قَالَ حَدَّثَنِى يَحْيَى بْنُ عَبَّادٍ عَنْ أَبِيهِ عَبَّادِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عَائِشَةَ رضى الله عنها قَالَتْ قَدِمَتْ عَلَى النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم حِلْيَةٌ مِنْ عِنْدِ النَّجَاشِىِّ أَهْدَاهَا لَهُ فِيهَا خَاتَمٌ مِنْ ذَهَبٍ فِيهِ فَصٌّ حَبَشِىٌّ - قَالَتْ - فَأَخَذَهُ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بِعُودٍ مُعْرِضًا عَنْهُ أَوْ بِبَعْضِ أَصَابِعِهِ ثُمَّ دَعَى أُمَامَةَ ابْنَةَ أَبِى الْعَاصِ ابْنَةَ ابْنَتِهِ زَيْنَبَ فَقَالَ "تَحَلَّىْ بِهَذَا يَا بُنَيَّةُ."

Bize İbn Nüfeyl, ona Muhammed b. Seleme, ona Muhammed b. İshak, ona Yahya b. Abbad, ona babası Abbad b. Abdullah, ona da Hz. Ayşe'nin (r.anha) şöyle anlattığını rivayet etti: Hz. Peygamber'e (sav) Necâşî’nin kendisine hediye ettiği zinet getirildi. O zinetin içerisinde Habeş işi kaşı olan bir de altın yüzük vardı. Hz. Peygamber (sav) yüzüğü, ondan uzak durarak, bir çubukla veya bir parmağı ile aldı sonra Ebu’I- Âs'ın kızını yani Zeyneb'in kızının kızı Ümame'yi çağırdı ve "bunu sen takın kızcağızım" buyurdu.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Hâtem 8, /962

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ كَثِيرٍ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ ح وَحَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ جَمِيعًا عَنْ طَلْحَةَ بْنِ يَحْيَى عَنْ عَائِشَةَ بِنْتِ طَلْحَةَ عَنْ عَائِشَةَ - رضى الله عنها - قَالَتْ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِذَا دَخَلَ عَلَىَّ قَالَ "هَلْ عِنْدَكُمْ طَعَامٌ." فَإِذَا قُلْنَا لاَ قَالَ "إِنِّى صَائِمٌ." زَادَ وَكِيعٌ فَدَخَلَ عَلَيْنَا يَوْمًا آخَرَ فَقُلْنَا يَا رَسُولَ اللَّهِ أُهْدِىَ لَنَا حَيْسٌ فَحَبَسْنَاهُ لَكَ. فَقَالَ "أَدْنِيهِ." [قَالَ طَلْحَةُ فَأَصْبَحَ صَائِمًا وَأَفْطَرَ.]

Bize Muhammed b. Kesir, ona Süfyan; (T) Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Veki',onlara Talha b. Yahya, ona Aişe bt. Talha Hz. Ayşe'nin (r.anha) şöyle anlattığını rivayet etti: Hz. Peygamber (sav) yanıma geldiği zaman! "Yanınızda yiyecek bir şey var mı?" der, biz de hayır dediğimizde, "(O halde) ben oruçluyum" derdi. Veki' (Süfyan'dan farklı olarak) şunları da ilave etti: (Hz. Ayşe devamla şöyle dedi:) Başka bir gün Hz. Peygamber (sav) bizim yanımıza geldi: Ya Rasulallah! Bize Hays (hurma, yağ ve keş karışımı) yemeği hediye edildi, onu senin için sakladık dedik. O: "Getir onu" buyurdu. [Talha Rasulullah (sav) oruca niyet etmişti, orucunu bozdu dedi.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Savm 72, /569

حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ بَحْرٍ وَعَبْدُ الرَّحِيمِ بْنُ مُطَرِّفٍ الرُّؤَاسِىُّ قَالاَ حَدَّثَنَا عِيسَى - وَهُوَ ابْنُ يُونُسَ بْنِ أَبِى إِسْحَاقَ السَّبِيعِىُّ - عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَائِشَةَ رضى الله عنها "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم كَانَ يَقْبَلُ الْهَدِيَّةَ وَيُثِيبُ عَلَيْهَا."

Bize Ali b. Bahr ve Abdurrahim b. Mutarrif er-Ruâsî, onlara İsa-b. Yunus b. Ebu İshak es-Sebiî-, onlara Hişam b. Urve, ona babası, ona Hz. Aişe (r.anha) rivayet ettiğine göre "Hz. Peygamber (sav) hediye kabul eder ve onun karşılığında bir şeyler verirdi."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud İcâre 82, /819

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَمْرٍو الرَّازِىُّ حَدَّثَنَا سَلَمَةُ - يَعْنِى ابْنَ الْفَضْلِ - حَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ إِسْحَاقَ عَنْ سَعِيدِ بْنِ أَبِى سَعِيدٍ الْمَقْبُرِىِّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "وَايْمُ اللَّهِ لاَ أَقْبَلُ بَعْدَ يَوْمِى هَذَا مِنْ أَحَدٍ هَدِيَّةً إِلاَّ أَنْ يَكُونَ مُهَاجِرًا قُرَشِيًّا أَوْ أَنْصَارِيًّا أَوْ دَوْسِيًّا أَوْ ثَقَفِيًّا."

Bize Muhammed b. Amr er-Râzî, ona Seleme b. el-Fadl, ona Muhammed b. İshak, ona Said b. Ebu Said el-Makburi, ona babası, ona Ebu Hureyre Hz. Peygamber’in (sav) şöyle dediğini rivayet etti: "Vallahi, bugünden sonra, Kureyşli Muhacirlerden, Ensârdan, Devslilerden ve Sakîflilerden başka hiç kimseden hediye kabul etmeyeceğim."

Açıklama: Bu rivayetin sebeb-i vurudu, Beni Fezarioğullarından bir adam ormanda bulduğu develerinden bir dişi deveyi Hz. Peygamber'e hediye etti, buna karşılık bazı hediyeler aldı bu aldığı hediyelere de kızdı. Hz. Peygamber minberde bu durumu duydu. Bir adma bana hediyede bulunuyor ve yanımda bulunanla ona karşılık verince de kızıyor. Sonra da bu öfkesini devam ettiriyor..." şeklinde naklediliyor. Bkz. Buhârî, Muhammed b. İsmail, el-Edebü'l-Müfred,thk. Muhammed Fuat Abdülbâkî, (Beyrut: Dâru'l-Beşâirü'l-İslamiyye, 1409/1989), 1: 208; Tirmizî,Muhammed b. İsa b. Sevre, Sünene et-tirmizî, thk. Ahmed Muhammed Şakir (Mısır: Mektebeti Mustafa el-Bâbî, 1395/1975), 5/730.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud İcâre 82, /819

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَمْرِو بْنِ السَّرْحِ حَدَّثَنَا ابْنُ وَهْبٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ مَالِكٍ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى جَعْفَرٍ عَنْ خَالِدِ بْنِ أَبِى عِمْرَانَ عَنِ الْقَاسِمِ عَنْ أَبِى أُمَامَةَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ "مَنْ شَفَعَ لأَخِيهِ بِشَفَاعَةٍ فَأَهْدَى لَهُ هَدِيَّةً عَلَيْهَا فَقَبِلَهَا فَقَدْ أَتَى بَابًا عَظِيمًا مِنْ أَبْوَابِ الرِّبَا."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud İcâre 84, /820