حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ وَهَنَّادٌ قَالاَ حَدَّثَنَا أَبُو الأَحْوَصِ عَنْ أَبِى إِسْحَاقَ عَنْ عَبْدِ خَيْرٍ ذَكَرَ عَنْ عَلِىٍّ مِثْلَ حَدِيثِ أَبِى حَيَّةَ إِلاَّ أَنَّ عَبْدَ خَيْرٍ قَالَ كَانَ إِذَا فَرَغَ مِنْ طُهُورِهِ أَخَذَ مِنْ فَضْلِ طَهُورِهِ بِكَفِّهِ فَشَرِبَهُ . قَالَ أَبُو عِيسَى حَدِيثُ عَلِىٍّ رَوَاهُ أَبُو إِسْحَاقَ الْهَمْدَانِىُّ عَنْ أَبِى حَيَّةَ وَعَبْدِ خَيْرٍ وَالْحَارِثِ عَنْ عَلِىٍّ وَقَدْ رَوَى زَائِدَةُ بْنُ قُدَامَةَ وَغَيْرُ وَاحِدٍ عَنْ خَالِدِ بْنِ عَلْقَمَةَ عَنْ عَبْدِ خَيْرٍ عَنْ عَلِىٍّ رضى الله عنه حَدِيثَ الْوُضُوءِ بِطُولِهِ . وَهَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ . قَالَ وَرَوَى شُعْبَةُ هَذَا الْحَدِيثَ عَنْ خَالِدِ بْنِ عَلْقَمَةَ فَأَخْطَأَ فِى اسْمِهِ وَاسْمِ أَبِيهِ فَقَالَ مَالِكُ بْنُ عُرْفُطَةَ عَنْ عَبْدِ خَيْرٍ عَنْ عَلِىٍّ . قَالَ وَرُوِىَ عَنْ أَبِى عَوَانَةَ عَنْ خَالِدِ بْنِ عَلْقَمَةَ عَنْ عَبْدِ خَيْرٍ عَنْ عَلِىٍّ . قَالَ وَرُوِىَ عَنْهُ عَنْ مَالِكِ بْنِ عُرْفُطَةَ مِثْلَ رِوَايَةِ شُعْبَةَ وَالصَّحِيحُ خَالِدُ بْنُ عَلْقَمَةَ .

Bize Kuteybe ve Hennâd, onlara Ebu’l-Ahvas, ona Ebu İshak, ona Abdu Hayr, Ebu Hayye’nin Ali’den (Ali b. Ebu Tâlib) rivayet ettiği hadisin aynısını rivayet etti. Ancak Abdu Hayr "(Ali) Abdestini bitirince abdestten artan sudan avucuyle alır ve içerdi" demiştir. Ebu İsa (Tirmizî) dedi ki: Bu Ali hadisini Ebu İshak el Hemedânî, Ebu Hayye’den; Abdu Hayr ve el-Haris de Ali’den rivayet etmiştir. Zâide b. Kudâme ve bir çok ravi abdest hadisini Halid b. Alkame, Abdu Hayr ve Ali isnadıyla uzunca rivayet etmişlerdir. Bu hadis hasen-sahihtir. Tirmizî: Şu'be bu hadisi Halid b. Alkame’den rivayet etmiştir. Fakat rivayet ettiği kişinin ve babasının isminde hata ederek şöyle nakletmiştir: "Malik b. Urfuta'nın Abdu Hayr vasıtası ile Ali'den naklettiğine göre…” Tirmizî: Bu hadis, Ebu Avâne, Hâlid b. Alkame, Abdu Hayr ve Ali isnadıyla rivayet edilmiştir. Aynı hadis Ebu Avâne’den Malik b. Urfuta vasıtası ile Şu'be rivayeti gibi de nakledilmiştir. Ama bu ismin doğrusu Malik b. Urfuta değil, Halid b. Alkame’dir.

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Tahâret 37, 1/68

أَخْبَرَنَا عِمْرَانُ بْنُ مُوسَى حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سَوَاءٍ عَنْ شُعْبَةَ عَنْ مَعْمَرٍ عَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ عُرْوَةَ بْنِ الزُّبَيْرِ عَنْ بُسْرَةَ بِنْتِ صَفْوَانَ أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم قَالَ "إِذَا أَفْضَى أَحَدُكُمْ بِيَدِهِ إِلَى فَرْجِهِ فَلْيَتَوَضَّأْ".

Bize İmran b. Mus, ona Muhammed b. Sevâ, ona Ma'mer, ona Zührî, ona Urve b. Zübeyr, ona da Büsra bint Safvân (r.anha) rivayet ettiğine göre Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurmuştur: "Eliyle cinsel organına dokunan kişi abdest alsın".

• Nesâî Sünen-i Nesâî Güsl ve't-teyemmüm 30, /2115

أَخْبَرَنَا قُتَيْبَةُ قَالَ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ عَنِ ابْنِ شِهَابٍ عَنْ عُرْوَةَ بْنِ الزُّبَيْرِ عَنْ مَرْوَانَ بْنِ الْحَكَمِ أَنَّهُ قَالَ: الْوُضُوءُ مِنْ مَسِّ الذَّكَرِ فَقَالَ مَرْوَانُ أَخْبَرَتْنِيهِ بُسْرَةُ بِنْتُ صَفْوَانَ . فَأَرْسَلَ عُرْوَةُ قَالَتْ: ذَكَرَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم مَا يُتَوَضَّأُ مِنْهُ فَقَالَ: مِنْ مَسِّ الذَّكَرِ.

Bize Kuteybe (b. Said), ona Leys (b. Sa'd), ona İbn Şihab, ona Urve b. Zübeyr, ona da Mervan b. Hakem (ra) şöyle demiştir: Abdest almak tenasül organına dokunmaktan dolayıdır. Mervan, 'Büsre bt. Safvan bana böyle bildirdi' dedi. Urve, (bu durumu bilmediği için görevlilerden birini) gönderdi (ve Büsre'ye bu hadisi sordu.) Büsre de cevaben şöyle dedi: Rasulullah (sav) abdest alınması gereken durumlardan bahsediyordu, bunlar içinde "Tenasül organına dokunmadan dolayı abdest gerekir" buyurdu.

• Nesâî Sünen-i Nesâî Güsl ve't-teyemmüm 30, /2115

أَخْبَرَنَا إِسْحَاقُ بْنُ مَنْصُورٍ قَالَ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ سَعِيدٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَةَ قَالَ أَخْبَرَنِى أَبِى عَنْ بُسْرَةَ بِنْتِ صَفْوَانَ أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "مَنْ مَسَّ ذَكَرَهُ فَلاَ يُصَلِّى حَتَّى يَتَوَضَّأَ". قَالَ أَبُو عَبْدِ الرَّحْمَنِ: هِشَامُ بْنُ عُرْوَةَ لَمْ يَسْمَعْ مِنْ أَبِيهِ هَذَا الْحَدِيثَ

Bize İshak b. Mansur, ona Yahya b. Said, ona Hişam b. Urve, babası (Urve b. Zübeyr), ona da Büsre bt. Safvan'ın (r.anha) aktardığına göre Rasulullah (sav) şöyle buyurmuştur: "Tenasül organına dokunan kimse abdest almadan namaz kılmasın." Ebu Abdurrahman (Nesâî), Hişam b. Urve bu hadisi babasından duymamıştır, dedi.

• Nesâî Sünen-i Nesâî Güsl ve't-teyemmüm 30, /2115

حَدَّثَنِى يَحْيَى عَنْ مَالِكٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى بَكْرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرِو بْنِ حَزْمٍ أَنَّهُ سَمِعَ عُرْوَةَ بْنَ الزُّبَيْرِ يَقُولُ: دَخَلْتُ عَلَى مَرْوَانَ بْنِ الْحَكَمِ فَتَذَاكَرْنَا مَا يَكُونُ مِنْهُ الْوُضُوءُ فَقَالَ مَرْوَانُ: وَمِنْ مَسِّ الذَّكَرِ الْوُضُوءُ . فَقَالَ عُرْوَةُ: مَا عَلِمْتُ هَذَا . فَقَالَ مَرْوَانُ بْنُ الْحَكَمِ: أَخْبَرَتْنِى بُسْرَةُ بِنْتُ صَفْوَانَ أَنَّهَا سَمِعَتْ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: "إِذَا مَسَّ أَحَدُكُمْ ذَكَرَهُ فَلْيَتَوَضَّأْ".

Bize Yahya, ona Malik, ona Abdullah b. Ebu Bekir b. Muhammed b. Amr b. Hazm, ona da Urve b. ez-Zübeyr şöyle rivayet etmiştir: Mervan b. Hakem'in yanına girdim. Onunla hangi şeylerden dolayı abdest gerekir diye (abdesti bozan şeyler hakkında) konuştuk. Mervan "Cinsel (erkeklik) organına dokunanın abdesti bozulur" deyince "Bunu bilmiyorum" dedim. Mervan b. Hakem, "Bunu bana Büsre bt. Safvan söyledi. O da, Rasulullah'ı (sav) 'Biriniz cinsel organına dokunursa abdest alsın,' buyururken duymuş," dedi.

• İmam Mâlik Muvatta' Tahâret 90, 1/14

وَحَدَّثَنِى عَنْ مَالِكٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعْدِ بْنِ أَبِى وَقَّاصٍ عَنْ مُصْعَبِ بْنِ سَعْدِ بْنِ أَبِى وَقَّاصٍ أَنَّهُ قَالَ: كُنْتُ أُمْسِكُ الْمُصْحَفَ عَلَى سَعْدِ بْنِ أَبِى وَقَّاصٍ فَاحْتَكَكْتُ فَقَالَ سَعْدٌ لَعَلَّكَ مَسِسْتَ ذَكَرَكَ قَالَ فَقُلْتُ نَعَمْ . فَقَالَ: قُمْ فَتَوَضَّأْ فَقُمْتُ فَتَوَضَّأْتُ ثُمَّ رَجَعْتُ .

Bize Malik, ona İsmail b. Muhammed b. Sa'd b. Ebu Vakkas, ona da Mus'ab b. Sa'd b. Ebu Vakkas (ra) şöyle rivayet etmiştir: Babam Sa'd b. Ebu Vakkas'ın yanında mushafı tutuyordum. (O sırada) kaşındım. Bunu gören Sa'd, 'Yoksa cinsel uzvuna mı dokundun?' dedi. Ben de 'Evet' dedim. Bunun üzerine Sa'd 'Kalk abdest al' dedi. Ben de kalktım abdest aldıktan sonra geri geldim.

• İmam Mâlik Muvatta' Tahâret 91, 1/14

وَحَدَّثَنِى عَنْ مَالِكٍ عَنْ نَافِعٍ أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ كَانَ يَقُولُ: إِذَا مَسَّ أَحَدُكُمْ ذَكَرَهُ فَقَدْ وَجَبَ عَلَيْهِ الْوُضُوءُ .

Bize Malik, ona da Nafi', Abdullah b. Ömer'in (ra), "Sizden biri cinsel uzvuna dokunduğunda abdest alması vacip olur." dediğini rivayet etti.

• İmam Mâlik Muvatta' Tahâret 92, 1/15

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ وَهَنَّادٌ قَالاَ حَدَّثَنَا أَبُو الأَحْوَصِ عَنْ أَبِى إِسْحَاقَ عَنْ عَبْدِ خَيْرٍ ذَكَرَ عَنْ عَلِىٍّ مِثْلَ حَدِيثِ أَبِى حَيَّةَ إِلاَّ أَنَّ عَبْدَ خَيْرٍ قَالَ كَانَ إِذَا فَرَغَ مِنْ طُهُورِهِ أَخَذَ مِنْ فَضْلِ طَهُورِهِ بِكَفِّهِ فَشَرِبَهُ . قَالَ أَبُو عِيسَى حَدِيثُ عَلِىٍّ رَوَاهُ أَبُو إِسْحَاقَ الْهَمْدَانِىُّ عَنْ أَبِى حَيَّةَ وَعَبْدِ خَيْرٍ وَالْحَارِثِ عَنْ عَلِىٍّ وَقَدْ رَوَى زَائِدَةُ بْنُ قُدَامَةَ وَغَيْرُ وَاحِدٍ عَنْ خَالِدِ بْنِ عَلْقَمَةَ عَنْ عَبْدِ خَيْرٍ عَنْ عَلِىٍّ رضى الله عنه حَدِيثَ الْوُضُوءِ بِطُولِهِ . وَهَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ . قَالَ وَرَوَى شُعْبَةُ هَذَا الْحَدِيثَ عَنْ خَالِدِ بْنِ عَلْقَمَةَ فَأَخْطَأَ فِى اسْمِهِ وَاسْمِ أَبِيهِ فَقَالَ مَالِكُ بْنُ عُرْفُطَةَ عَنْ عَبْدِ خَيْرٍ عَنْ عَلِىٍّ . قَالَ وَرُوِىَ عَنْ أَبِى عَوَانَةَ عَنْ خَالِدِ بْنِ عَلْقَمَةَ عَنْ عَبْدِ خَيْرٍ عَنْ عَلِىٍّ . قَالَ وَرُوِىَ عَنْهُ عَنْ مَالِكِ بْنِ عُرْفُطَةَ مِثْلَ رِوَايَةِ شُعْبَةَ وَالصَّحِيحُ خَالِدُ بْنُ عَلْقَمَةَ .

Bize Kuteybe ve Hennâd, onlara Ebu’l-Ahvas, ona Ebu İshak, ona Abdu Hayr, Ebu Hayye’nin Ali’den (Ali b. Ebu Tâlib) rivayet ettiği hadisin aynısını rivayet etti. Ancak Abdu Hayr "(Ali) Abdestini bitirince abdestten artan sudan avucuyle alır ve içerdi" demiştir. Ebu İsa (Tirmizî) dedi ki: Bu Ali hadisini Ebu İshak el Hemedânî, Ebu Hayye’den; Abdu Hayr ve el-Haris de Ali’den rivayet etmiştir. Zâide b. Kudâme ve bir çok ravi abdest hadisini Halid b. Alkame, Abdu Hayr ve Ali isnadıyla uzunca rivayet etmişlerdir. Bu hadis hasen-sahihtir. Tirmizî: Şu'be bu hadisi Halid b. Alkame’den rivayet etmiştir. Fakat rivayet ettiği kişinin ve babasının isminde hata ederek şöyle nakletmiştir: "Malik b. Urfuta'nın Abdu Hayr vasıtası ile Ali'den naklettiğine göre…” Tirmizî: Bu hadis, Ebu Avâne, Hâlid b. Alkame, Abdu Hayr ve Ali isnadıyla rivayet edilmiştir. Aynı hadis Ebu Avâne’den Malik b. Urfuta vasıtası ile Şu'be rivayeti gibi de nakledilmiştir. Ama bu ismin doğrusu Malik b. Urfuta değil, Halid b. Alkame’dir.

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Tahâret 37, 1/68

أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الْحَافِظُ وَأَبُو سَعِيدِ بْنُ أَبِى عَمْرٍو قَالاَ حَدَّثَنَا أَبُو الْعَبَّاسِ : مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْحَاقَ الصَّغَانِىُّ حَدَّثَنَا رَوْحُ بْنُ عُبَادَةَ ح وَحَدَّثَنَا أَبُو مُحَمَّدٍ : عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ أَخْبَرَنَا أَبُو مُحَمَّدٍ : عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ يَحْيَى الزُّهْرِىُّ بِمَكَّةَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ الصَّائِغُ حَدَّثَنَا رَوْحُ بْنُ عُبَادَةَ حَدَّثَنَا مَالِكُ بْنُ أَنَسٍ عَنِ ابْنِ شِهَابٍ عَنْ سَالِمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِيهِ : أَنَّ رَجُلاً مِنْ أَصْحَابِ النَّبِىِّ -صلى الله عليه وسلم- دَخَلَ الْمَسْجِدَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ وَعُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ يَخْطُبُ فَقَالَ عُمَرُ : أَيَّةُ سَاعَةٍ هَذِهِ؟ فَقَالَ : يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ انْقَلَبْتُ مِنَ السُّوقِ فَسَمِعْتُ النِّدَاءَ ، فَمَا زِدْتُ عَلَى أَنْ تَوَضَّأْتُ وَأَقْبَلَتُ. فَقَالَ عُمَرُ : الْوُضُوءُ أَيْضًا ، وَقَدْ عَلِمْتَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- كَانَ يَأْمُرُ بِالْغُسْلِ.

• Beyhakî Sünen-i Kebir Tahâret 1416, 2/366

أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الْحَافِظُ وَأَبُو سَعِيدِ بْنُ أَبِى عَمْرٍو قَالاَ حَدَّثَنَا أَبُو الْعَبَّاسِ : مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْحَاقَ الصَّغَانِىُّ حَدَّثَنَا رَوْحُ بْنُ عُبَادَةَ ح وَحَدَّثَنَا أَبُو مُحَمَّدٍ : عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ أَخْبَرَنَا أَبُو مُحَمَّدٍ : عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ يَحْيَى الزُّهْرِىُّ بِمَكَّةَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ الصَّائِغُ حَدَّثَنَا رَوْحُ بْنُ عُبَادَةَ حَدَّثَنَا مَالِكُ بْنُ أَنَسٍ عَنِ ابْنِ شِهَابٍ عَنْ سَالِمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِيهِ : أَنَّ رَجُلاً مِنْ أَصْحَابِ النَّبِىِّ -صلى الله عليه وسلم- دَخَلَ الْمَسْجِدَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ وَعُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ يَخْطُبُ فَقَالَ عُمَرُ : أَيَّةُ سَاعَةٍ هَذِهِ؟ فَقَالَ : يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ انْقَلَبْتُ مِنَ السُّوقِ فَسَمِعْتُ النِّدَاءَ ، فَمَا زِدْتُ عَلَى أَنْ تَوَضَّأْتُ وَأَقْبَلَتُ. فَقَالَ عُمَرُ : الْوُضُوءُ أَيْضًا ، وَقَدْ عَلِمْتَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- كَانَ يَأْمُرُ بِالْغُسْلِ.

• Beyhakî Sünen-i Kebir Tahâret 1416, 2/366