حدثنا يونس قال: حدثنا أبو داود قال: حدثنا شعبة، عن سيار بن سلامة أبي المنهال: أنه سمع أبا برزة، وسأله أبي فقال: ’كيف كانت صلاتكم مع رسول الله صلى الله عليه وسلم؟’ فقال: "كان يصلي بنا الهجير التي تسمونها أنتم الظهر، حين تدحض الشمس. ويصلي بنا العصر، والشمس حية. - ونسيت ما قال في المغرب. - وكان يصلي بنا العشاء، لا يبالي أن يؤخرها إلى ثلث الليل. وكان لا يحب النوم قبلها، ولا الحديث بعدها.، وكان يصلى بنا الفجر، فينصرف أحدنا وهو يعرف جليسه. وكان يقرأ فيها من الستين إلى المائة."

Bize Yunus, ona Ebu Davud (et-Tayâlisî), ona da Şu'be (b. Haccac), Seyyar b. Selame Ebu Minhâl'in şöyle dediğini rivayet etmiştir: Babam (Selame), Ebu Berze'ye: 'Hz. Peygamber (sav) ile birlikte nasıl namaz kılardınız?' diye sordu. Ebu Berze'nin şöyle cevap verdiğini işittim: "Rasulullah (sav) bize 'hecîri (öğle namazını), siz onu 'Zuhr (öğle namazı)' olarak isimlendiriyorsunuz, güneş tepe noktasından (batıya doğru) meylettiği zaman kıldırırdı. İkindi namazını bize güneş hâlâ canlı iken kıldırırdı. -Akşam için ne dediğini unuttum- Yine bize yatsı namazını kıldırırdı ve namazı gecenin üçte birine kadar ertelemekte bir sakınca görmezdi. Yatsı namazını kılmadan uyumayı ve onu kıldıktan sonra konuşmayı sevmezdi. Sabah namazını, bitirdiğinde yanımızda oturan kişiyi tanıyacağımız (kadar aydınlık olduğu) bir vakitte, bize kıldırırdı. Sabah namazında altmış ile yüz (ayet) arasında okurdu."

• Ebu Davud et-Tayalisi Müsned-i Tayalisi Ebu Berze el-Eslemî 962, 2/235

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مَنِيعٍ وَالْحَسَنُ بْنُ الصَّبَّاحِ الْبَزَّارُ وَأَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَى -الْمَعْنَى وَاحِدٌ- قَالُوا حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ يُوسُفَ الأَزْرَقُ عَنْ سُفْيَانَ الثَّوْرِىِّ عَنْ عَلْقَمَةَ بْنِ مَرْثَدٍ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ بُرَيْدَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ: "أَتَى النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم رَجُلٌ، فَسَأَلَهُ عَنْ مَوَاقِيتِ الصَّلاَةِ، فَقَالَ: ’أَقِمْ مَعَنَا إِنْ شَاءَ اللَّهُ.’ فَأَمَرَ بِلاَلاً فَأَقَامَ حِينَ طَلَعَ الْفَجْرُ، ثُمَّ أَمَرَهُ فَأَقَامَ، حِينَ زَالَتِ الشَّمْسُ، فَصَلَّى الظُّهْرَ. ثُمَّ أَمَرَهُ فَأَقَامَ، فَصَلَّى الْعَصْرَ، وَالشَّمْسُ بَيْضَاءُ، مُرْتَفِعَةٌ. ثُمَّ أَمَرَهُ بِالْمَغْرِبِ، حِينَ وَقَعَ حَاجِبُ الشَّمْسِ. ثُمَّ أَمَرَهُ بِالْعِشَاءِ، فَأَقَامَ حِينَ غَابَ الشَّفَقُ. ثُمَّ أَمَرَهُ مِنَ الْغَدِ، فَنَوَّرَ بِالْفَجْرِ. ثُمَّ أَمَرَهُ بِالظُّهْرِ، فَأَبْرَدَ، وَأَنْعَمَ أَنْ يُبْرِدَ. ثُمَّ أَمَرَهُ بِالْعَصْرِ، فَأَقَامَ وَالشَّمْسُ آخِرَ وَقْتِهَا فَوْقَ مَا كَانَتْ. ثُمَّ أَمَرَهُ، فَأَخَّرَ الْمَغْرِبَ إِلَى قُبَيْلِ أَنْ يَغِيبَ الشَّفَقُ. ثُمَّ أَمَرَهُ بِالْعِشَاءِ، فَأَقَامَ حِينَ ذَهَبَ ثُلُثُ اللَّيْلِ. ثُمَّ قَالَ: ’أَيْنَ السَّائِلُ عَنْ مَوَاقِيتِ الصَّلاَةِ؟’ فَقَالَ الرَّجُلُ: ’أَنَا.’ فَقَالَ: ’مَوَاقِيتُ الصَّلاَةِ كَمَا بَيْنَ هَذَيْنِ’." [قَالَ أَبُو عِيسَى: هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ غَرِيبٌ صَحِيحٌ. قَالَ: وَقَدْ رَوَاهُ شُعْبَةُ عَنْ عَلْقَمَةَ بْنِ مَرْثَدٍ أَيْضًا.]

Bize Ahmed b. Menî', Hasan b. Sabbâh el-Bezzâr ve Ahmed b. Muhammed b. Musa, -hadis mana bakımından birbirine yakınolarak nakledilmiştir- onlara İshâk b. Yusuf el-Ezrak, ona Süfyân es-Sevrî, ona Alkame b. Mersed, ona da Süleyman b. Büreyde, babasının (Büreyde b. Husayb) şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Bir adam Rasulullah'ın (sav) huzuruna geldi ve namaz vakitlerini sordu. Allah Rasulü (sav): (Bir müddet (burada) Bizimle kal, inşaallah (gösteririz.)' buyurdu. Bilal'e emretti, o da fecir doğduğunda (sabah ezanını) okudu. Akabinde ona emretti, güneş (tepeden batıya doğru) meylettiğinde (öğle ezanını) okudu, Nebi de (sav) öğleyi kıldı. Sonra yine (Bilal'e) emretti, o da güneş parlak halde ve (hâlâ) yüksekteyken (ikindi ezanını) okudu, Rasulullah (sav) da ikindi namazını kıldı. Sonra güneş battığında (Bilal'e), akşamı (ezanı okumasını) emretti. Ardından (Bilal'e) yatsıyı (ezanı okumasını) emretti, şafak iyice kaybolduğunda da kalktı (namaz kıldı). Ertesi gün (ezanları yine Bilal'e) emretti, (sabah namazında) fecri belirgin hale getirdi. Sonra (Bilal'e) öğleyi (ezanını okumasını) emretti, (ama bu sefer) namazı serinliğe bıraktı ve epeyce geciktirdi. Daha sonra (Bilal'e) ikindiyi (ezanını okumasını) emretti, güneş tepede son demlerini yaşarken namazı kıldı. Sonra yine (Bilal'e ezan okumasını) emretti. Akşam namazını da şafağın kaybolmasına az bir zaman kala kıldı. Ardından (Bilal'e) yatsıyı (ezanı okumasını) emretti. Gecenin üçte biri geçtiğinde namazı kıldı. Sonra, 'namaz vakitlerini soran kişi nerede?' diye sordu. Adam, 'Benim.' deyince Rasulullah (sav): 'Namaz vakitleri (gösterdiğim) iki vakit arasındadır' buyurdu. [Ebu İsa (Tirmizî) şöyle demiştir: Bu, hasen-garîb-sahih bir hadistir. Tirmizî şöyle demiştir: Bu hadisi Şu'be de, Alkame b. Mersed'den rivayet etmiştir.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Salât 1, 1/286

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ عَنِ ابْنِ شِهَابٍ عَنْ عُرْوَةَ عَنْ عَائِشَةَ أَنَّهَا قَالَتْ: "صَلَّى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم الْعَصْرَ، وَالشَّمْسُ فِى حُجْرَتِهَا، لَمْ يَظْهَرِ الْفَىْءُ مِنْ حُجْرَتِهَا." [قَالَ: وَفِى الْبَابِ عَنْ أَنَسٍ، وَأَبِى أَرْوَى، وَجَابِرٍ، وَرَافِعِ بْنِ خَدِيجٍ. قَالَ: وَيُرْوَى عَنْ رَافِعٍ أَيْضًا عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فِى تَأْخِيرِ الْعَصْرِ؛ وَلاَ يَصِحُّ. قَالَ أَبُو عِيسَى: حَدِيثُ عَائِشَةَ، حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ. وَهُوَ الَّذِى اخْتَارَهُ بَعْضُ أَهْلِ الْعِلْمِ مِنْ أَصْحَابِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم مِنْهُمْ: عُمَرُ، وَعَبْدُ اللَّهِ بْنُ مَسْعُودٍ، وَعَائِشَةُ، وَأَنَسٌ، وَغَيْرُ وَاحِدٍ مِنَ التَّابِعِينَ؛ تَعْجِيلُ صَلاَةِ الْعَصْرِ، وَكَرِهُوا تَأْخِيرَهَا. وَبِهِ يَقُولُ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْمُبَارَكِ، وَالشَّافِعِىُّ، وَأَحْمَدُ، وَإِسْحَاقُ.]

Bize Kuteybe, ona Leys, ona İbn Şihâb, ona da Urve, Aişe'nin şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) ikindi namazını, güneş (ışıkları) hâlâ Aişe'nin odasında iken, gölge (duvarın gölgesi) odasında henüz görünmeden kıldı." [Tirmizî şöyle demiştir: Bu konuda Enes, Ebu Ervâ, Câbir ve Râfi' b. Hadîc'den de hadis rivayet edilmiştir. Tirmizî şöyle demiştir: İkindi namazının geciktirilmesi konusunda Râfi'den de hadis rivayet edilmiştir. Ancak bu, sahih değildir. Ebu İsa (Tirmizî) şöyle demiştir: Aişe'nin bu hadisi, hasen-sahihtir. Nebî'nin (sav) ashabından Ömer, Abdullah b. Mesud, Âişe ve Enes gibi ilim ehli olanlar ve tâbiînden pek çok kişi bu hadisi tercih etmiş; ikindi namazının ilk vaktinde kılınmasını benimsemiş, geciktirmeyi hoş görmemişlerdir. Abdullah b. Mübarek, Şâfi'î, Ahmed (b. Hanbel) ve İshak da bu görüştedir.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Salât 6, 1/298

حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ حُجْرٍ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ ابْنُ عُلَيَّةَ عَنْ أَيُّوبَ عَنِ ابْنِ أَبِى مُلَيْكَةَ عَنْ أُمِّ سَلَمَةَ أَنَّهَا قَالَت: "كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَشَدَّ تَعْجِيلاً لِلظُّهْرِ مِنْكُمْ، وَأَنْتُمْ أَشَدُّ تَعْجِيلاً لِلْعَصْرِ مِنْهُ." [قَالَ أَبُو عِيسَى: وَقَدْ رُوِىَ هَذَا الْحَدِيثُ عَنْ إِسْمَاعِيلَ ابْنِ عُلَيَّةَ عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ عَنِ ابْنِ أَبِى مُلَيْكَةَ عَنْ أُمِّ سَلَمَةَ نَحْوَهُ.]

Bize Ali b. Hucr, ona İsmail b. Uleyye, ona Eyyûb, ona da İbn Ebu Müleyke, Ümmü Seleme'nin şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav), öğle namazını (ilk vaktinde kılma hususunda) sizden daha aceleci davranırdı. Siz ise ikindi namazını (ilk vaktinde kılma konusunda) O'ndan (sav) daha aceleci davranıyorsunuz." [Ebu İsa (Tirmizî) şöyle demiştir: Bu hadis benzer bir şekilde İsmail b. Uleyye'den, ona İbn Cüreyc, ona İbn Ebu Müleyke, ona da Ümmü Seleme vasıtasıyla benzer şekilde rivayet edilmiştir.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Salât 7, 1/302

وَوَجَدْتُ فِى كِتَابِى أَخْبَرَنِى عَلِىُّ بْنُ حُجْرٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ. [عَنِ ابْنِ أَبِى مُلَيْكَةَ عَنْ أُمِّ سَلَمَةَ أَنَّهَا قَالَت: "كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَشَدَّ تَعْجِيلاً لِلظُّهْرِ مِنْكُمْ، وَأَنْتُمْ أَشَدُّ تَعْجِيلاً لِلْعَصْرِ مِنْهُ."]

Kitabımda bulduğuma göre bize Ali b. Hucr, ona İsmail b. İbrahim, ona da İbn Cüreyc, (bir önceki hadisi) rivayet etmiştir. [Hadisin metni şöyledir: "Rasulullah (sav), öğle namazını (ilk vaktinde kılma hususunda) sizden daha aceleci davranırdı. Siz ise ikindi namazını (ilk vaktinde kılma konusunda) O'ndan (sav) daha aceleci davranıyorsunuz."]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Salât 7, 1/303

وَحَدَّثَنَا بِشْرُ بْنُ مُعَاذٍ الْبَصْرِىُّ قَالَ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ ابْنُ عُلَيَّةَ عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ بِهَذَا الإِسْنَادِ [عَنِ ابْنِ أَبِى مُلَيْكَةَ عَنْ أُمِّ سَلَمَةَ] نَحْوَهُ. ["كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَشَدَّ تَعْجِيلاً لِلظُّهْرِ مِنْكُمْ، وَأَنْتُمْ أَشَدُّ تَعْجِيلاً لِلْعَصْرِ مِنْهُ."] وَهَذَا أَصَحُّ .

Bize Bişr b. Muâz el-Basrî, ona İsmail b. Uleyye, ona da İbn Cüreyc, bu isnad ile [ona İbn Ebu Müleyke, ona da Ümmü Seleme] hadisi benzer şekilde rivayet etmiştir. [Hadisin metni şöyledir: "Rasulullah (sav), öğle namazını (ilk vaktinde kılma hususunda) sizden daha aceleci davranırdı. Siz ise ikindi namazını (ilk vaktinde kılma konusunda) O'ndan (sav) daha aceleci davranıyorsunuz."] Bu hadis daha sahihtir.

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Salât 7, 1/303

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الْمَلِكِ بْنِ أَبِى الشَّوَارِبِ حَدَّثَنَا أَبُو عَوَانَةَ عَنْ أَبِى بِشْرٍ عَنْ بَشِيرِ بْنِ ثَابِتٍ عَنْ حَبِيبِ بْنِ سَالِمٍ عَنِ النُّعْمَانِ بْنِ بَشِيرٍ قَالَ: أَنَا أَعْلَمُ النَّاسِ بِوَقْتِ هَذِهِ الصَّلاَةِ. "كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يُصَلِّيهَا لِسُقُوطِ الْقَمَرِ لِثَالِثَةٍ."

Bize Muhammed b. Abdülmelik b. Ebu Şevârib, ona Ebu Avâne, ona Ebu Bişr, ona Beşir b. Sabit, ona da Habib b. Salim, Numân b. Beşir'in şöyle dediğini rivayet etmiştir: Ben, bu namazın (yatsı namazının) vaktini insanların en iyi bileniyim. "Rasulullah (sav), yatsıyı namazını ayın üçüncü gecesindeki batışı zamanında kılardı."

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Salât 9, 1/306

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مَنِيعٍ وَالْحَسَنُ بْنُ الصَّبَّاحِ الْبَزَّارُ وَأَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَى الْمَعْنَى وَاحِدٌ قَالُوا حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ يُوسُفَ الأَزْرَقُ عَنْ سُفْيَانَ الثَّوْرِىِّ عَنْ عَلْقَمَةَ بْنِ مَرْثَدٍ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ بُرَيْدَةَ عَنْ أَبِيهِ «قَالَ أَتَى النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم رَجُلٌ فَسَأَلَهُ عَنْ مَوَاقِيتِ الصَّلاَةِ فَقَالَ « أَقِمْ مَعَنَا إِنْ شَاءَ اللَّهُ » فَأَمَرَ بِلاَلاً فَأَقَامَ حِينَ طَلَعَ الْفَجْرُ ثُمَّ أَمَرَهُ فَأَقَامَ حِينَ زَالَتِ الشَّمْسُ فَصَلَّى الظُّهْرَ ثُمَّ أَمَرَهُ فَأَقَامَ فَصَلَّى الْعَصْرَ وَالشَّمْسُ بَيْضَاءُ مُرْتَفِعَةٌ ثُمَّ أَمَرَهُ بِالْمَغْرِبِ حِينَ وَقَعَ حَاجِبُ الشَّمْسِ ثُمَّ أَمَرَهُ بِالْعِشَاءِ فَأَقَامَ حِينَ غَابَ الشَّفَقُ ثُمَّ أَمَرَهُ مِنَ الْغَدِ فَنَوَّرَ بِالْفَجْرِ ثُمَّ أَمَرَهُ بِالظُّهْرِ فَأَبْرَدَ وَأَنْعَمَ أَنْ يُبْرِدَ ثُمَّ أَمَرَهُ بِالْعَصْرِ فَأَقَامَ وَالشَّمْسُ آخِرَ وَقْتِهَا فَوْقَ مَا كَانَتْ ثُمَّ أَمَرَهُ فَأَخَّرَ الْمَغْرِبَ إِلَى قُبَيْلِ أَنْ يَغِيبَ الشَّفَقُ ثُمَّ أَمَرَهُ بِالْعِشَاءِ فَأَقَامَ حِينَ ذَهَبَ ثُلُثُ اللَّيْلِ ثُمَّ قَالَ : أَيْنَ السَّائِلُ عَنْ مَوَاقِيتِ الصَّلاَةِ . فَقَالَ الرَّجُلُ أَنَا . فَقَالَ : مَوَاقِيتُ الصَّلاَةِ كَمَا بَيْنَ هَذَيْنِ » . قَالَ أَبُو عِيسَى هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ غَرِيبٌ صَحِيحٌ . قَالَ وَقَدْ رَوَاهُ شُعْبَةُ عَنْ عَلْقَمَةَ بْنِ مَرْثَدٍ أَيْضًا .

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Salât 1, 1/286

حدثنا وكيع عن سفيان عن منصور عن مجاهد عن ابن عباس (أقم الصلاة لدلوك الشمس إلى غسق الليل) قال دلوكها غروبها.

• İbn Ebî Şeybe Musannef-i İbn Ebû Şeybe Salât 6331, 4/353

حَدَّثَنَا الْفَضْلُ بْنُ دُكَيْنٍ ، قَالَ : حَدَّثَنَا أَبو العُمَيْس ، قَالَ : حَدَّثَنِي وَبَرَة ، عَنْ سَعِيدِ بن جُبَيرٍ ، عَنْ عَبْدِ اللهِ ، وَابْنِ عَبَّاسٍ ، قَالاَ : دُلُوكُهَا حِينَ تَغْرُبُ.

• İbn Ebî Şeybe Musannef-i İbn Ebû Şeybe Salât 6339, 4/354