حَدَّثَنَا عَفَّانُ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ بْنُ زِيَادٍ حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ حَكِيمٍ قَالَ حَدَّثَنِي إِسْحَاقُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي طَلْحَةَ قَالَ حَدَّثَنِي أَبِي قَالَ قَالَ أَبُو طَلْحَةَ كُنَّا جُلُوسًا بِالْأَفْنِيَةِ فَمَرَّ بِنَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ مَا لَكُمْ وَلِمَجَالِسِ الصُّعُدَاتِ اجْتَنِبُوا مَجَالِسَ الصُّعُدَاتِ قَالَ قُلْنَا يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّا جَلَسْنَا لِغَيْرِ مَا بَأْسٍ نَتَذَاكَرُ وَنَتَحَدَّثُ قَالَ فَأَعْطُوا الْمَجَالِسَ حَقَّهَا قُلْنَا وَمَا حَقُّهَا قَالَ غَضُّ الْبَصَرِ وَرَدُّ السَّلَامِ وَحُسْنُ الْكَلَامِ

Bize Affan, ona Abdulvâhid b. Ziyad, ona Osman b. Hakîm, ona İshak b. Abdullah b. Ebû Talha, ona da babası, Ebû Talha'nın (r.a.) şöyle dediğini rivayet etti: “Avlularda oturuyorduk. Rasûlullah (s.a.v.) bize uğradı ve şöyle dedi: "-Sizin yollarda/avlularda oturmakla ne işiniz olur? Yollarda oturmaktan kaçınınız." Biz, "- Ya Rasûlallah! Herhangi bir sıkıntı vermek için değil, aramızda (meselelerimizi) müzakere etmek ve konuşmak için oturuyoruz" dedik. "-Öyleyse buraların hakkını verin" buyurdu. "- Buraların hakkı nedir?" diye sorduk "- Gözleri (haramdan) korumak, selama karşılık vermek ve güzel söz söylemektir" buyurdu.

Açıklama: Bu siyâka ile zayıf bir hadistir. Sufyân b. Huseyn, Zührî'den nakleder lakin zayıftır. Ashâb-ı Zührî'nin muhalefet ettiği şeyleri rivayet eder. İleride sahih bir isnadla gelecektir. (16482)

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Ebu Talha el-Ensarî 16481, 5/601

أَخْبَرَنَا الْحَكَمُ بْنُ نَافِعٍ عَنْ شُعَيْبِ بْنِ أَبِى حَمْزَةَ عَنِ الزُّهْرِىِّ قَالَ حَدَّثَنِى أَبُو سَلَمَةَ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ أَنَّ عَائِشَةَ زَوْجَ النَّبِىِّ -صلى الله عليه وسلم- قَالَتْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- : « يَا عَائِشُ هَذَا جِبْرِيلُ يَقْرَأُ عَلَيْكِ السَّلاَمَ ». قَالَتْ : وَعَلَيْهِ السَّلاَمُ وَرَحْمَةُ اللَّهِ. قَالَتْ : وَهُوَ يَرَى مَا لاَ أَرَى.

Bize Hakem b. Nâfî, ona Şuayb b. Ebû Hamza, ona Zührî, ona Ebû Seleme b. Abdurrahman, ona da Peygamber’in (sav) hanımı Âişe (r.anha), Rasûlullah’tan (sav) rivayet etti: – “Ey Âişe (Âiş), şu zât Cibrîl’dir, sana selâm ediyor” buyurdu. Ben: – “Ve aleyhi’s-selâm ve rahmetullâhi ve berekâtüh (selâm, Allah’ın rahmeti ve bereketi onun da üzerine olsun)” dedim. Âişe (r.aha) dedi ki: O benim görmediğimi görüyor.

• Dârimî Sünen-i Dârimî İsti'zân 10, 3/1724

حَدَّثَنَا يَحْيَى عَنْ زَكَرِيَّا عَنْ عَامِرٍ عَنْ أَبِي سَلَمَةَ عَنْ عَائِشَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ إِنَّ جِبْرِيلَ عَلَيْهِ السَّلَام يَقْرَأُ عَلَيْكِ السَّلَامَ قَالَتْ وَعَلَيْهِ وَرَحْمَةُ اللَّهِ

Bize Yahyâ, ona Zekeriyyâ, ona Âmir, ona da Ebû Seleme, Âişe’den (r.anha) rivayet etti: Rasûlullah (s.a.v.) şöyle buyurdu: – “(Ey Âişe) Cibrîl (a.s.) sana selâm ediyor”. Âişe de: – Ve aleyhi ve rahmetullâh (Selâm ve Allah’ın rahmeti onun da üzerine olsun), diye karşılık verdi.

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Aişe bt. Ebubekir 24785, 8/68

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ حَدَّثَنَا هِشَامٌ (ح) وَيَزِيدُ قَالَ أَخْبَرَنَا هِشَامٌ عَنْ حَفْصَةَ عَنْ أَبِي الْعَالِيَةِ عَنِ الْأَنْصَارِيِّ قَالَ يَزِيدُ عَنْ رَجُلٍ مِنْ الْأَنْصَارِ قَالَ خَرَجْتُ مِنْ أَهْلِي أُرِيدُ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَإِذَا أَنَا بِهِ قَائِمٌ وَرَجُلٌ مَعَهُ مُقْبِلٌ عَلَيْهِ فَظَنَنْتُ أَنَّ لَهُمَا حَاجَةً قَالَ فَقَالَ الْأَنْصَارِيُّ وَاللَّهِ لَقَدْ قَامَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ حَتَّى جَعَلْتُ أَرْثِي لِرَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مِنْ طُولِ الْقِيَامِ فَلَمَّا انْصَرَفَ قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ لَقَدْ قَامَ بِكَ الرَّجُلُ حَتَّى جَعَلْتُ أَرْثِي لَكَ مِنْ طُولِ الْقِيَامِ قَالَ وَلَقَدْ رَأَيْتُهُ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ أَتَدْرِي مَنْ هُوَ قُلْتُ لَا قَالَ ذَاكَ جِبْرِيلُ عَلَيْهِ السَّلَام مَا زَالَ يُوصِينِي بِالْجَارِ حَتَّى ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَيُوَرِّثُهُ ثُمَّ قَالَ أَمَا إِنَّكَ لَوْ سَلَّمْتَ عَلَيْهِ رَدَّ عَلَيْكَ السَّلَامَ

Bize Muhammed b. Cafer, ona Hişam (ح); bize Yezid, ona Hişam, ona Hafsa, ona da Ebû’l-Âliye, ona da el-Ensarî rivayet etti. Yezîd, ona Ensardan biri şöyle rivayet etti, dedi: “Hz. Peygamber'e (s.a.v.) gitmek üzere ailemin yanından çıktım. O'nu (s.a.v.) ayakta buldum; yüzünü kendisine dönmüş biri ile duruyordu. Ben, bir işlerinin olduğunu zannederek (beklemeye başladım)." Ravi dedi ki: el-Ensarî (sözüne devamla) şöyle dedi: "Vallahi, Rasûlullah (s.a.v.) o kadar uzun süre ayakta kaldı ki, onun için üzülmeye başladım. (Yanındaki) adam dönüp gidince de; “- Ey Allah'ın Ya Rasûlü! Bu adam seni o kadar ayakta tuttu ki uzun süre ayakta durmandan dolayı senin için üzülmeye başlamıştım” dedim. “- Onu gerçekten gördün mü?” diye sordu. "- Evet” dedim. “- Peki, onun kim olduğunu biliyor musun?” diye sorunca; “- Hayır” dedim. Bunun üzerine “- O Cebrâil (a.s.) idi. Bana sürekli komşuyu (haklarını) gözetmemi tavsiye ediyordu; o kadar ki sonunda komşuyu mirasçı kılacak sandım” dedi. Sonra da “Eğer ona selam verseydin, selamını alırdı” buyurdu.

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Raculün min Ensar 20618, 6/808

أخبرنا عبد الرزاق عن معمر عن الزهري قال : أخبرني عبد الله بن عامر بن ربيعة عن حارثة بن النعمان قال : مررت على رسول الله صلى الله عليه وسلم ومعه جبريل جالس في المقاعد ، فسلمت عليه ثم أجزت ، فلما رجعت وانصرف النبي صلى الله عليه وسلم قال لي : هل رأيت الذي كان معي ؟ قلت : نعم ، قال : فإنه جبريل ، وقد رد عليك السلام.

• Abdürrezzak b. Hemmam Musannef Câmi' 20545, 11/282

أخبرنا عبد الرزاق عن معمر عن الزهري قال : لما قبض رسول الله صلى الله عليه وسلم كاد بعض أصحابه أن يوسوس ، فكان عثمان ممن كان كذلك ، فمر به عمر فسلم عليه فلم يجبه ، فأتى عمر أبا بكر ، فقال : ألا ترى عثمان مررت به ، فسلمت عليه فلم يرد علي ، قال انطلق بنا إليه ، فمرا به فسلما عليه ، فرد عليهما ، فقال له أبو بكر : ما شأنك مر بك أخوك آنفا فسلم عليك فلم ترد عليه ؟ فقال : ما فعلت ، فقال عمر : بلى فعلت ، ولكنها نخوتكم يا بني أمية ! قال أبو بكر : أجل قد فعلت ، ولكن أمر ما شغلك عنه ، فقال : إني كنت أذكر رسول الله صلى الله عليه وسلم ، وأذكر أن الله قبضه قبل أن نسأله عن نجاة هذا الامر ، فقال أبو بكر : فإني قد سألته عن ذلك ، فقال عثمان : فداك أبي وأمي ، فأنت أحق بذلك ، فقال أبو بكر : قلت : يا رسول الله ! ما نجاة هذا الامر الذي نحن فيه ؟ قال : من قبل الكلمة التي عرضت على عمي فردها علي فهي له نجاة .

• Abdürrezzak b. Hemmam Musannef Câmi' 20554, 11/285

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ حَدَّثَنَا هِشَامٌ (ح) وَيَزِيدُ قَالَ أَخْبَرَنَا هِشَامٌ عَنْ حَفْصَةَ عَنْ أَبِي الْعَالِيَةِ عَنِ الْأَنْصَارِيِّ قَالَ يَزِيدُ عَنْ رَجُلٍ مِنْ الْأَنْصَارِ قَالَ خَرَجْتُ مِنْ أَهْلِي أُرِيدُ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَإِذَا أَنَا بِهِ قَائِمٌ وَرَجُلٌ مَعَهُ مُقْبِلٌ عَلَيْهِ فَظَنَنْتُ أَنَّ لَهُمَا حَاجَةً قَالَ فَقَالَ الْأَنْصَارِيُّ وَاللَّهِ لَقَدْ قَامَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ حَتَّى جَعَلْتُ أَرْثِي لِرَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مِنْ طُولِ الْقِيَامِ فَلَمَّا انْصَرَفَ قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ لَقَدْ قَامَ بِكَ الرَّجُلُ حَتَّى جَعَلْتُ أَرْثِي لَكَ مِنْ طُولِ الْقِيَامِ قَالَ وَلَقَدْ رَأَيْتُهُ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ أَتَدْرِي مَنْ هُوَ قُلْتُ لَا قَالَ ذَاكَ جِبْرِيلُ عَلَيْهِ السَّلَام مَا زَالَ يُوصِينِي بِالْجَارِ حَتَّى ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَيُوَرِّثُهُ ثُمَّ قَالَ أَمَا إِنَّكَ لَوْ سَلَّمْتَ عَلَيْهِ رَدَّ عَلَيْكَ السَّلَامَ

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Raculün min Ensar 20618, 6/808

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ يَزِيدَ الرِّشْكِ عَنْ مُعَاذَةَ عَنْ هِشَامِ بْنِ عَامِرٍ أَنَّهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لَا يَحِلُّ لِمُسْلِمٍ أَنْ يَهْجُرَ مُسْلِمًا فَوْقَ ثَلَاثِ لَيَالٍ فَإِنَّهُمَا نَاكِبَانِ عَنْ الْحَقِّ مَا دَامَا عَلَى صُرَامِهِمَا وَأَوَّلُهُمَا فَيْئًا يَكُونُ سَبْقُهُ بِالْفَيْءِ كَفَّارَةً لَهُ وَإِنْ سَلَّمَ فَلَمْ يَقْبَلْ وَرَدَّ عَلَيْهِ سَلَامَهُ رَدَّتْ عَلَيْهِ الْمَلَائِكَةُ وَرَدَّ عَلَى الْآخَرِ الشَّيْطَانُ وَإِنْ مَاتَا عَلَى صُرَامِهِمَا لَمْ يَدْخُلَا الْجَنَّةَ جَمِيعًا أَبَدًا

Bize Muhammed b. Cafer, ona Şu‘be, ona Yezid er-Rişk, ona Muâze, ona da Hişam b. Âmir, Rasûlullah'ın (s.a.v.) şöyle buyurduğunu rivayet etti: “Müslümanın, Müslümanı üç günden fazla terk etmesi (küsmesi) helal değildir. Bu dargınlıkları devam ettiği sürece onlar hak yoldan sapmışlardır. Küslükten ilk vazgeçenin, bu vazgeçişi onun için (küslükte geçirdiği sürenin günahına) keffarettir. Eğer (barışmak isteyen) selam verir, (küs olduğu Müslüman da) selamını kabul etmez ve reddederse, onun selamını melekler alır. Diğerine de (selam almayana da) şeytan karşılık verir. Bu küslük üzere ölürlerse ebediyen birlikte cennete giremezler.”

Açıklama: جميعا kelimesine diğer rivayetlere bakıldığında "لم يجتمعا" şeklinde geçmektedir, bu durumda "cennette bir araya gelemezler" anlamı verilebilir.

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Hişâm b. Amir el-Ensarî 16366, 5/573

حَدَّثَنَا رَوْحُ بْنُ عُبَادَةَ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ يَزِيدَ الرِّشْكِ (قَالَ شُعْبَةُ قَرَأْتُهُ عَلَيْهِ) قَالَ سَمِعْتُ مُعَاذَةَ الْعَدَوِيَّةَ قَالَتْ سَمِعْتُ هِشَامَ بْنَ عَامِرٍ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ لَا يَحِلُّ لِمُسْلِمٍ أَنْ يَهْجُرَ مُسْلِمًا فَوْقَ ثَلَاثِ لَيَالٍ فَإِنْ كَانَ تَصَارَمَا فَوْقَ ثَلَاثٍ فَإِنَّهُمَا نَاكِبَانِ عَنْ الْحَقِّ مَا دَامَا عَلَى صُرَامِهِمَا وَأَوَّلُهُمَا فَيْئًا فَسَبْقُهُ بِالْفَيْءِ كَفَّارَتُهُ فَإِنْ سَلَّمَ عَلَيْهِ فَلَمْ يَرُدَّ عَلَيْهِ وَرَدَّ عَلَيْهِ سَلَامَهُ رَدَّتْ عَلَيْهِ الْمَلَائِكَةُ وَرَدَّ عَلَى الْآخَرِ الشَّيْطَانُ فَإِنْ مَاتَا عَلَى صُرَامِهِمَا لَمْ يَجْتَمِعَا فِي الْجَنَّةِ أَبَدًا

Bize Ravh b. Ubade, ona Şu‘be, ona Yezid er-Rişk (Şu‘be, ben ondan kıraa usulüyle aldım dedi), ona Muaze el-Adeviyye, ona da Hişam b. Âmir, Rasûlullah'ın (s.a.v.) şöyle buyurduğunu rivayet etti: “Müslümanın, Müslümanı üç günden fazla terk etmesi (küsmesi) helal değildir. Eğer küslükleri üç günü geçerse, bu dargınlıkları devam ettiği sürece onlar hak yoldan sapmışlardır. Küslükten ilk vazgeçenin, bu vazgeçişi onun için (bu küslükte geçirdiği sürenin günahına) kefarettir. Eğer (barışmak isteyen) selam verir, (küs olduğu Müslüman da) selamını almaz ve geri çevirirse, onun selamını melekler alır. Diğerine de (selam almayana da) şeytan karşılık verir. Bu küslük üzere ölürlerse ebediyen cennette bir araya gelemezler.”

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Hişâm b. Amir el-Ensarî 16365, 5/573

حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ مَهْدِيٍّ عَنْ زُهَيْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَقِيلٍ عَنْ حَمْزَةَ بْنِ صُهَيْبٍ أَنَّ صُهَيْبًا كَانَ يُكَنَّى أَبَا يَحْيَى وَيَقُولُ إِنَّهُ مِنْ الْعَرَبِ وَيُطْعِمُ الطَّعَامَ الْكَثِيرَ فَقَالَ لَهُ عُمَرُ يَا صُهَيْبُ مَا لَكَ تُكَنَّى أَبَا يَحْيَى وَلَيْسَ لَكَ وَلَدٌ وَتَقُولُ إِنَّكَ مِنْ الْعَرَبِ وَتُطْعِمُ الطَّعَامَ الْكَثِيرَ وَذَلِكَ سَرَفٌ فِي الْمَالِ فَقَالَ صُهَيْبٌ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَنَّانِي أَبَا يَحْيَى وَأَمَّا قَوْلُكَ فِي النَّسَبِ فَأَنَا رَجُلٌ مِنْ النَّمِرِ بْنِ قَاسِطٍ مِنْ أَهْلِ الْمَوْصِلِ وَلَكِنِّي سُبِيتُ غُلَامًا صَغِيرًا قَدْ غَفَلْتُ أَهْلِي وَقَوْمِي وَأَمَّا قَوْلُكَ فِي الطَّعَامِ فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ يَقُولُ خِيَارُكُمْ مَنْ أَطْعَمَ الطَّعَامَ وَرَدَّ السَّلَامَ فَذَلِكَ الَّذِي يَحْمِلُنِي عَلَى أَنْ أُطْعِمَ الطَّعَامَ

Bize Abdurrahman b. Mehdi, ona Züheyr, ona da Abdullah b. Muhammed b. Akîl, Hamza b. Suheyb’in şöyle dediğini rivayet etti: “Suheyb (r.a.), Ebû Yahya künyesin kullanıyordu. Kendisinin Araplardan olduğunu söylüyor ve (yoksullara) çok yemek yediriyordu. Hz. Ömer (r.a.) ona; "- Ya Suheyb! Çocuğun olmadığı halde neden 'Ebû Yahya' künyesini kullanıyorsun? (Rum diyarından geldiğin halde) neden Araplardan olduğunu söylüyorsun? Ayrıca malda israf olduğu halde neden çok yemek yediriyorsun?" dedi. Suheyb şöyle cevap verdi; "- Rasûlullah (s.a.v.) bana “Ebû Yahya” diye künye verdi. Nesep konusundaki sözüne gelince, ben Musul halkından Nemir b. Kasıt soyundanım. Ancak ben küçük bir çocuk iken esir alındım, ailemi ve milletimi unuttum. Yemek konusundaki sözüne gelince, Rasûlullah (s.a.v.), 'sizin en hayırlılarınız yemek yediren ve selamı alandır' diyordu, beni yemek yedirmeye sevk eden de işte budur."

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Suheyb 24422, 7/924