حَدَّثَنَا وَكِيعٌ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْحَمِيدِ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ يَزِيدَ بْنِ أَبِي حَبِيبٍ عَنْ مِرْثَدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِي بَصْرَةَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: "إِنَّا غَادُونَ عَلَى يَهُودَ، فَلَا تَبْدَءُوهُمْ بِالسَّلَامِ، فَإِذَا سَلَّمُوا عَلَيْكُمْ فَقُولُوا: ’وَعَلَيْكُمْ’."

Bize Vekî', ona Abdülhamid b. Ca'fer, ona Yezid b. Ebu Habib, ona da Mirsed b. Abdullah, Ebu Basra'dan (ra.), Rasulullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etti: "Şüphesiz bizler sabah erkenden Yahudilerle karşılaşacağız. Onlara selam vermeye önce siz başlamayın. Onlar size selam verdiği zaman 'Aleyküm (Sizin üzerinize olsun)' deyin."

Açıklama: Sahih hadistir. Bu isnadda Vekî'in vehmi vardır. Yezîd ve Ebû Basra'nın arasında "Mürsed"i zikretmemiştir.

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Ebu Basra el-Ğifari 27779, 8/800

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ أَبِي بُكَيْرٍ قَالَ حَدَّثَنَا زُهَيْرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي بَكْرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرِو بْنِ حَزْمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ: دَخَلَ نَاسٌ مِنْ الْيَهُودِ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَقَالُوا: ’السَّامُ عَلَيْكَ’. فَقَالَ: ’عَلَيْكُمْ’. فَقَالَتْ عَائِشَةُ: ’عَلَيْكُمْ لَعْنَةُ اللَّهِ وَلَعْنَةُ اللَّاعِنِينَ’. قَالُوا: ’مَا كَانَ أَبُوكِ فَحَّاشًا’. فَلَمَّا خَرَجُوا، قَالَ لَهَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: ’مَا حَمَلَكِ عَلَى مَا صَنَعْتِ؟’ قَالَتْ: ’أَمَا سَمِعْتَ مَا قَالُوا؟’ قَالَ: ’فَمَا رَأَيْتِينِي قُلْتُ: ’عَلَيْكُمْ’، إِنَّهُ يُصِيبُهُمْ مَا أَقُولُ لَهُمْ وَلَا يُصِيبُنِي مَا قَالُوا لِي.’

Bize Yahya b. Ebu Bükeyr, ona Züheyr b. Muhammed, ona Abdullah b. Ebu Bekir b. Muhammed b. Amr b. Hazm, ona da babası (Ebu Bekir b. Muhammed b. Amr b. Hazm), Hz. Âişe'nin şöyle dediğini rivayet etti: Bir grup Yahudi Rasulullah'ın (sav) yanına girdiler ve O'na 'es-Sâmü aleyke (Ölüm üzerine olsun)' dediler. Hz. Peygamber de onlara: 'Aleyküm (Sizin üzerinize olsun)' karşılığını verdi. Hz. Âişe de: 'Allah'ın ve lanet edenlerin laneti üzerinize olsun' dedi. Bunun üzerine Yahudiler: 'Senin baban böyle kötü söz söyleyen biri değildir' dediler. Onlar çıkıp gittiklerinde Rasûlüllah (sav) Âişe'ye: 'Böyle davranmaya seni iten sebep neydi?' diye sordu. Hz. Âişe de: 'Onların ne dediğini duymadın mı?' deyince, Allah Rasulü (sav): 'Görmedin mi ben de onlara 'Aleyküm (Sizin üzerinize olsun)' dedim. Benim onlara söylediğim başlarına gelir ama onların söyledikleri bana dokunmaz.' buyurdu.

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Aişe bt. Ebubekir 25363, 8/201

حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنِ الزُّهْرِيِّ عَنْ عُرْوَةَ عَنْ عَائِشَةَ: اسْتَأْذَنَ رَهْطٌ مِنْ الْيَهُودِ عَلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالُوا: ’السَّامُ عَلَيْكَ’. فَقَالَتْ عَائِشَةُ: ’بَلْ السَّامُ عَلَيْكُمْ، وَاللَّعْنَةُ’. قَالَ: "يَا عَائِشَةُ، إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ يُحِبُّ الرِّفْقَ فِي الْأَمْرِ كُلِّهِ". قَالَتْ: ’أَلَمْ تَسْمَعْ مَا قَالُوا؟’ قَالَ: ’فَقَدْ قُلْتُ: ’وَعَلَيْكُمْ’.’

Bize Süfyan, ona Zührî, ona da Urve, Âişe'nin (r.anha) şöyle dediğini rivayet etti: Bir grup Yahudi Rasulullah'ın (sav) yanına girmek için izin istedi ve: 'es-Sâmü aleyke (Ölüm üzerine olsun)' dedi. Hz. Aişe de (onlara): 'Bilakis ölüm sizin üzerinize olsun; lanet de!' karşılığını verdi. Bunun üzerine Hz. Peygamber: "Ey Aişe, Şüphe yok ki, Allah (ac), bütün işlerde yumuşaklığı sever." Âişe: 'Onların dediklerini işitmedin mi?' deyince Hz. Peygamber: 'Ben de onlara 'Ve aleyküm (sizin üzerinize olsun)' dedim ya!' buyurdu.

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Aişe bt. Ebubekir 24591, 8/24

حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَاصِمٍ عَنْ حُصَيْنِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ عُمَرَ بْنِ قَيْسٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْأَشْعَثِ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ: ’بَيْنَا أَنَا عِنْدَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، إِذْ اسْتَأْذَنَ رَجُلٌ مِنْ الْيَهُودِ، فَأَذِنَ لَهُ. فَقَالَ: ’السَّامُ عَلَيْكَ’، فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: ’وَعَلَيْكَ’.’ قَالَتْ: ’فَهَمَمْتُ أَنْ أَتَكَلَّمَ’، قَالَتْ: ’ثُمَّ دَخَلَ الثَّانِيَةَ’ فَقَالَ مِثْلَ ذَلِكَ، فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: ’وَعَلَيْكَ’.’ قَالَتْ: ’ثُمَّ دَخَلَ الثَّالِثَةَ، فَقَالَ: ’السَّامُ عَلَيْكَ’. قَالَتْ: ’فَقُلْتُ: ’بَلْ السَّامُ عَلَيْكُمْ، وَغَضَبُ اللَّهِ. إِخْوَانَ الْقِرَدَةِ وَالْخَنَازِيرِ! أَتُحَيُّونَ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِمَا لَمْ يُحَيِّهِ بِهِ اللَّهُ؟’ قَالَتْ: فَنَظَرَ إِلَيَّ، فَقَالَ: "مَهْ! إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْفُحْشَ وَلَا التَّفَحُّشَ، قَالُوا قَوْلًا، فَرَدَدْنَاهُ عَلَيْهِمْ، فَلَمْ يَضُرَّنَا شَيْءٌ، وَلَزِمَهُمْ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ. إِنَّهُمْ لَا يَحْسُدُونَا عَلَى شَيْءٍ كَمَا يَحْسُدُونَا عَلَى يَوْمِ الْجُمُعَةِ الَّتِي هَدَانَا اللَّهُ لَهَا وَضَلُّوا عَنْهَا، وَعَلَى الْقِبْلَةِ الَّتِي هَدَانَا اللَّهُ لَهَا وَضَلُّوا عَنْهَا، وَعَلَى قَوْلِنَا خَلْفَ الْإِمَامِ ’آمِينَ’."

Bize Ali b. Asım, ona Husayn b. Abdurrahman, ona Ömer b. Kays, ona da Muhammed b. Eş'as, Hz. Âişe'nin şöyle dediğini rivayet etti: 'Ben Allah Elçisi'nin (sav) yanında iken Yahudi bir adam yanına girmek için izin istedi. Rasulullah (sav) onu kabul etti. Adam: 'es-Sâmü aleyke (Ölüm üzerine olsun)' dedi. Nebi (sav) de: 'Ve aleyke (Senin üzerine olsun)' karşılığını verdi. Hz. Âişe şöyle demiştir: 'Bu durum karşısında ben tam bir söz söylemeye niyetlenmiştim ki, içeriye ikinci bir (Yahudi) adam daha girdi girdi ve aynı sözü söyledi. Peygamber (sav) yine, 'Ve aleyke (Senin üzerine olsun)' buyurdu. Hz. Âişe sözüne devamla, 'Sonra bir üçüncüsü girip, 'es-Sâmü aleyke (Ölüm üzerine olsun)' deyince ben de: 'Bilakis ölüm de, Allah'ın gazabı da sizin üzerinize olsun. Maymunların ve domuzların kardeşleri sizi! Siz Rasulullah'ı (sav) Allah'ın O'nu selamlamadığı bir şekilde mi selamlıyorsunuz?' dedim. Hz. Âişe sözünü şöyle sürdürdü: 'Hz. Peygamber (sav) bana baktı ve: "Yavaş ol! Şüphesiz Allah (cc) çirkin işi ve kötü sözü sevmez. Onlar bir söz söyledi; biz de onlara sözlerini (aynen) iade ettik. Bu bize bir zarar vermez ama (bizim sözümüz) onları kıyamet gününe kadar takip eder. Şüphesiz onlar, Allah'ın bize doğru olanı gösterip onları yanılttığı cuma günü, Allah'ın bizi doğruya yöneltip onları saptırdığı kıble ve imamın arkasında 'âmîn' dememiz hususlarında bizi kıskandıkları kadar başka hiçbir şeyi kıskanmazlar." buyurdu.'

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Aişe bt. Ebubekir 25543, 8/242

حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ حَدَّثَنَا مَعْمَرٌ عَنِ الزُّهْرِيِّ عَنْ عُرْوَةَ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ: دَخَلَ رَهْطٌ مِنْ الْيَهُودِ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالُوا: ’السَّامُ عَلَيْكُمْ’. فَقَالَتْ عَائِشَةُ: فَفَهِمْتُهَا، فَقُلْتُ: ’وَعَلَيْكُمْ السَّامُ وَاللَّعْنَةُ’. فَقَالَتْ: فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: "مَهْلًا يَا عَائِشَةُ، إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ يُحِبُّ الرِّفْقَ فِي الْأَمْرِ كُلِّهِ." قَالَتْ: قُلْتُ: ’يَا رَسُولَ اللَّهِ، أَلَمْ تَسْمَعْ مَا قَالُوا؟’ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: ’فَقَدْ قُلْتُ ’وَعَلَيْكُمْ’’.

Bize Abdürrezzak, ona Ma'mer, ona da Urve, Âişe'nin şöyle dediğini rivayet etti: Bir grup Yahudi Rasulullah'ın (sav) yanına girdi ve 'Essâmü aleyküm (Ölüm üzerinize olsun)' dedi. Aişe şöyle demiştir: 'Ben bunu anladım ve onlara: 'Aleykümü's-sâmü ve'l-la'netü (Ölüm sizin üzerinize olsun, lanet de!' dedim'. Bunun üzerine Rasulullah (sav): "Yavaş ol ey Aişe. Allah bütün işlerde yumuşaklığı sever." buyurdu. Aişe: 'Ey Allah'ın Elçisi, söylediklerini işitmedin mi?' deyince, Peygamber (sav): 'Ben de onlara 'Aleyküm (Sizin üzerinize olsun)' dedim ya!' buyurdu.

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Aişe bt. Ebubekir 26151, 8/383

حَدَّثَنَا أَبُو عَاصِمٍ عَنْ عَبْدِ الْحَمِيدِ يَعْنِي ابْنَ جَعْفَرٍ قَالَ أَخْبَرَنِي يَزِيدُ بْنُ أَبِي حَبِيبٍ عَنْ مَرْثَدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِي بَصْرَةَ الْغِفَارِيِّ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لَهُمْ يَوْمًا: "إِنِّي رَاكِبٌ إِلَى يَهُودَ، فَمَنْ انْطَلَقَ مَعِي فَإِنْ سَلَّمُوا عَلَيْكُمْ فَقُولُوا: ’وَعَلَيْكُمْ’." فَانْطَلَقْنَا، فَلَمَّا جِئْنَاهُمْ وَسَلَّمُوا عَلَيْنَا فَقُلْنَا: ’وَعَلَيْكُمْ’.

Bize Ebu Âsım, ona Abdülhamid b. Ca'fer, ona Yezid b. Ebu Habib, ona Mersed b. Abdullah, ona da Ebu Basra el-Gıfârî (ra) rivayet ettiğine göre Rasulullah (sav) bir gün onlara şöyle buyurdu: "Şüphesiz ben Yahudilere gideceğim. Benimle gelecek olanlara selam verirlerse onlara: 'Ve aleyküm (Sizin üzerinize olsun)' karşılığını verin." Böylece yola çıktık, nihayet yanlarına geldiğimizde bize selam verdiler. Biz de onlara: 'Ve aleyküm (Sizin üzerinize olsun)' dedik.

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Ebu Basra el-Ğifari 27777, 8/800

حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِيَةَ وَابْنُ نُمَيْرٍ قَالَا حَدَّثَنَا الْأَعْمَشُ عَنْ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْرُوقٍ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ: أَتَى النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ نَاسٌ مِنْ الْيَهُودِ فَقَالُوا: ’السَّامُ عَلَيْكَ يَا أَبَا الْقَاسِمِ’. فَقَالَ: ’وَعَلَيْكُمْ’. قَالَتْ عَائِشَةُ: فَقُلْتُ: ’وَعَلَيْكُمْ السَّامُ وَالذَّامُ’. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: ’يَا عَائِشَةُ، لَا تَكُونِي فَاحِشَةً’. قَالَتْ: فَقُلْتُ: ’يَا رَسُولَ اللَّهِ، أَمَا سَمِعْتَ مَا قَالُوا، ’السَّامُ عَلَيْكَ’؟’ قَالَ: "أَلَيْسَ قَدْ رَدَدْتُ عَلَيْهِمْ الَّذِي قَالُوا؟ قُلْتُ: ’وَعَلَيْكُمْ’.’ [قَالَ ابْنُ نُمَيْرٍ: يَعْنِي فِي حَدِيثِ عَائِشَةَ: ’إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ لَا يُحِبُّ الْفُحْشَ وَلَا التَّفَحُّشَ’. وَقَالَ ابْنُ نُمَيْرٍ فِي حَدِيثِهِ: ’فَنَزَلَتْ هَذِهِ الْآيَةُ: ’وَإِذَا جَاءُوكَ حَيَّوْكَ بِمَا لَمْ يُحَيِّكَ بِهِ اللَّهُ’، حَتَّى فَرَغَ.’]

Bize Ebu Muaviye ve İbn Nümeyr, onlara A'meş, ona Müslim, ona da Mesrûk, Âişe'nin (r.anha) şöyle dediğini rivayet etmiştir: Hz. Peygamber'e (sav) Yahudi olan bazı insanlar geldi ve O'na 'es-Sâmü aleyke (Ölüm üzerine olsun) ey Ebu'l-Kâsım ' dedi. Hz. Peygamber de (sav) onlara 'Ve aleyküm (Sizin üzerinize olsun)' karşılığını verdi. Hz. Âişe (sözüne devam ederek) şöyle dedi: 'Ben de onlara 'Ve aleykümü's-sâmü ve'z-zemmü (Ölüm ve yergi sizin üzerinize olsun)' dedim." Bunun üzerine Rasulullah (sav): 'Ey Âişe, kötü olma!' buyurdu. Ben de: 'Ey Allah'ın Elçisi, onların ne dediğini duymadın mı? 'es-Sâmü aleyke (Ölüm üzerine olsun) dediler' deyince, Allah Rasulü (sav): 'Ben de onlara söylediklerini iade ettim; 'Ve aleyküm (Sizin üzerinize olsun)' dedim ya!' buyurdu. [İbn Nümeyr dedi ki: 'Âişe (r.anha) hadisinden kasıt; Allah azze ve cellenin, çirkin işi ve kötü sözü sevmediğidir.' Yine İbn Nümeyr rivayetinde şöyle demiştir: 'Sana geldiklerinde, Allah'ın seni selamlamadığı bir biçimde seni selamlarlar... (Mücadele, 58/8)' ayeti sonuna kadar bu hadis hakkında nazil olmuştur.]

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Aişe bt. Ebubekir 26449, 8/447

أخبرنا عبد الرزاق عن الثوري عن ابن عون عن حميد الازرق عن أنس بن مالك قال: "أمرنا أن لا نزيد أهل الكتاب على ’وعليكم’."

Bize Sevrî, ona İbn Avn, ona da Humeyd el-Ezrak, Enes b. Mâlik'in (r.a.) şöyle dediğini rivayet etti: "Ehl-i kitabın selamını alırken 'Ve aleyküm (Sizin üzerinize olsun)' (sözünün) üzerine ilavede bulunmamak bize emredildi."

• Abdürrezzak b. Hemmam Musannef Ehl-i Kitap 9838, 6/11

أخبرنا عبد الرزاق عن معمر عن الزهري عن عروة عن عائشة قالت: دخل رهط من اليهود على النبي صلى الله عليه وسلم فقالوا: ’السام عليكم’. فقال النبي صلى الله عليه وسلم: ’عليكم’. قالت عائشة: ’ففهمتها، فقلت: ’عليكم السام واللعنة’. قالت: ’فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم : "مهلا يا عائشة، إن الله يحب الرفق في الامر كله"’. قالت: ’يا رسول الله، ألم تسمع ما قالوا؟’ فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم: ’فقد قلت : ’عليكم’.’

Bize Ma'mer, ona Zührî, ona da Urve'nin naklettiğine göre Hz. Âişe (r.anha) şöyle demiştir: Bir grup Yahudi Hz. Peygamber'in (sav.) yanına girdi ve: 'es-Sâmü aleyküm (Ölüm üzerinize olsun)' dedi. Rasulullah (sav) da onlara: 'Aleyküm (Sizin üzerinize olsun)' karşılığını verdi. Âişe (r.anha) şöyle demiştir: 'Ben bunu anladım ve onlara: 'Aleykümü's-sâmü ve'l-la'netü (Ölüm sizin üzerinize olsun, lanet de!' dedim'. Bunun üzerine Rasulullah (sav): "Yavaş ol ey Aişe. Allah bütün işlerde yumuşaklığı sever." buyurdu. Aişe: 'Ey Allah'ın Elçisi, söylediklerini işitmedin mi?' deyince, Peygamber (sav): 'Ben de onlara 'Aleyküm (Sizin üzerinize olsun)' dedim ya!' buyurdu.

• Abdürrezzak b. Hemmam Musannef Ehl-i Kitap 9839, 6/11

أخبرنا عبد الرزاق عن الثوري عن عبد الله بن دينار عن ابن عمر أن النبي صلى الله عليه وسلم قال: "إن اليهود إذا سلموا عليكم قالوا: ’السام عليكم’." فقال النبي صلى الله عليه وسلم : "فقل : ’وعليك’."

Bize Sevrî, ona Abdullah b. Dînâr, ona da İbn Ömer (ra) Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etti: "Yahudiler size selam verdiği zaman 'es-Sâmü aleyküm (Ölüm üzerinize olsun)' derler" buyurdu. Nebi (sav) sözüne devam ederek: "Buna karşılık sen de onlara: 'Ve aleyke (Senin üzerine olsun)' de!" buyurdu.

• Abdürrezzak b. Hemmam Musannef Ehl-i Kitap 9840, 6/11