حَدَّثَنَا عَبْدَةُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ الْقَاسِمِ أَنْبَأَنَا هَمَّامٌ عَنْ قَتَادَةَ عَنِ الْحَسَنِ عَنْ سَمُرَةَ بْنِ جُنْدُبٍ قَالَ أَمَرَنَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَنْ نُسَلِّمَ عَلَى أَئِمَّتِنَا وَأَنْ يُسَلِّمَ بَعْضُنَا عَلَى بَعْضٍ

Bize Abde b. Abdullah, ona Ali b. el-Kasım, ona Hemmâm, ona Katade, ona el-Hasan el-Basrî, ona da Semûre b. Cündeb (ra) rivâyet etmiştir: "Resûlullah (sav), imamlarımıza selâm vermemizi ve birbirimizle selamlaşmamızı bize emretti.”

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce İkâmetu's-salât ve's-sünnetü fîhâ 30, /154

أَخْبَرَنَا قُتَيْبَةُ قَالَ حَدَّثَنَا جَعْفَرٌ - وَهُوَ ابْنُ سُلَيْمَانَ - عَنِ الْجَعْدِ أَبِى عُثْمَانَ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ تَزَوَّجَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَدَخَلَ بِأَهْلِهِ - قَالَ - وَصَنَعَتْ أُمِّى أُمُّ سُلَيْمٍ حَيْسًا - قَالَ - فَذَهَبْتُ بِهِ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقُلْتُ إِنَّ أُمِّى تُقْرِئُكَ السَّلاَمَ وَتَقُولُ لَكَ إِنَّ هَذَا لَكَ مِنَّا قَلِيلٌ . قَالَ « ضَعْهُ - ثُمَّ قَالَ - اذْهَبْ فَادْعُ فُلاَنًا وَفُلاَنًا وَمَنْ لَقِيتَ » . وَسَمَّى رِجَالاً فَدَعَوْتُ مَنْ سَمَّى وَمَنْ لَقِيتُهُ قُلْتُ لأَنَسٍ عِدَّةُ كَمْ كَانُوا قَالَ يَعْنِى زُهَاءَ ثَلاَثِمِائَةٍ . فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « لِيَتَحَلَّقْ عَشَرَةٌ عَشَرَةٌ فَلْيَأْكُلْ كُلُّ إِنْسَانٍ مِمَّا يَلِيهِ » . فَأَكَلُوا حَتَّى شَبِعُوا فَخَرَجَتْ طَائِفَةٌ وَدَخَلَتْ طَائِفَةٌ قَالَ لِى « يَا أَنَسُ ارْفَعْ » . فَرَفَعْتُ فَمَا أَدْرِى حِينَ رَفَعْتُ كَانَ أَكْثَرَ أَمْ حِينَ وَضَعْتُ .

Bize Kuteybe, ona Cafer -İbn Süleyman-, ona Ca'd Ebû Osman, ona Enes b. Mâlik (ra) şöyle rivayet etmiştir: Rasulullah (sav) evlenmişti. Annem Ümmü Süleym Hays denilen bir yemek yapmıştı. Yemeği Rasulullah'a (sav) götürdüm. "Annem size selam söylüyor ve bu bizden küçük bir hediyedir diyor" dedim. Hz. Peygamber "Onu koy ve falan falanı ve karşılaştığın kimseleri davet et" buyurdu. Bazılarının da isimleri söyledi. Söylediği kimseleri ve karşılaştıklarımı çağırdım." Enes'e "Kaç kişi olmuştu?" diye sordum. "Yaklaşık üç yüz kişiydi" dedi. Rasulullah (sav) "On kişilik gruplar halinde girin ve herkes önünden yesin" buyurdu. Herkes yedi ve doydu. Bir grup girdi, diğeri çıktı. Sonunda Hz. Peygamber bana "Enes, yemeği kaldır" dedi. Yemeği kaldırdığımda ilk getirdiğimden daha hafif miydi, ağır mıydı bilemedim.

• Nesâî Sünen-i Nesâî Nikah 84, /2307

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ عَيَّاشٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ أَبِى أُمَامَةَ قَالَ أَمَرَنَا نَبِيُّنَا صلى الله عليه وسلم أَنْ نُفْشِىَ السَّلاَمَ .

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona İsmail b. Ayyâş, ona Muhammed b. Ziyâd, ona Ebu Ümâme'nin: "Rasulullah (sav) bize, selamı yaymamızı emretti" dediğini rivayet etmiştir.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Edeb 11, /595

أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ حُمَيْدٍ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بِشْرٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْوَلِيدِ عَنْ عُمَرَ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ أَبِى إِيَاسٍ قَالَ : كُنْتُ نَازِلاً عَلَى عَمْرِو بْنِ النُّعْمَانِ فَأَتَاهُ رَسُولُ مُصْعَبِ بْنِ الزُّبَيْرِ حَضْرَةَ رَمَضَانَ بِأَلْفَىْ دِرْهَمٍ فَقَالَ : إِنَّ الأَمِيرَ يُقْرِئُكَ السَّلاَمَ ، وَقَالَ : إِنَّا لَمْ نَدَعْ قَارِئاً شَرِيفاً إِلاَّ وَقَدْ وَصَلَ إِلَيْهِ مِنَّا مَعْرُوفٌ ، فَاسْتَعِنْ بِهَذَيْنِ عَلَى نَفَقَةِ شَهْرِكَ هَذَا. فَقَالَ : أَقْرِئِ الأَمِيرَ السَّلاَمَ وَقُلْ لَهُ : إِنَّا وَاللَّهِ مَا قَرَأْنَا الْقُرْآنَ نُرِيدُ بِهِ الدُّنْيَا وَدِرْهَمَهَا.

Bize Ahmed b. Humeyd, ona Muhammed b. Bişr, ona Abdullah b. el-Velîd, ona Ömer b. Eyyûb, ona Ebû İyâs şöyle rivayet etmiştir. Amr b. en-Numân'ın yanında misafirdim. Mus'ab b. Zübeyr'in elçisi ona Ramazan ayında iki bin dirhem getirdi ve "Emîr sana selam söylüyor" dedi ve ekledi "Biz şerefli hiç bir okuyucu iyilik yapmadan bırakmadık. Sen de bu aylık masrafın için bu iki bin dirhemden istifade et" dedi. Bunun üzerine Amr "Emir'e selam söyle ve şöyle dediğimi aynen ilet: Allah'a yemin olsun ki biz Kur'an'ı dünya ve onun dirhemi için okumadık.

• Dârimî Sünen-i Dârimî Mukaddime 48, 1/472

حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ مَنْصُورٍ أَخْبَرَنَا عَبْدُ الصَّمَدِ بْنُ عَبْدِ الْوَارِثِ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْمُثَنَّى حَدَّثَنَا ثُمَامَةُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ :أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَانَ إِذَا سَلَّمَ سَلَّمَ ثَلاَثًا وَإِذَا تَكَلَّمَ بِكَلِمَةٍ أَعَادَهَا ثَلاَثًا . قَالَ أَبُو عِيسَى :هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ غَرِيبٌ .

Bize İshak b. Mansûr, ona Abdussamed b. Abdülvâris, ona Abdullah b. Müsennâ, ona da Sümâme b. Abdullah b. Enes b. Mâlik, ona Enes b. Mâlik şöyle demiştir: "Rasulullah (sav) selam vereceği zaman üç defa verir, bir söz söylediğinde de onu üç kez tekrar ederdi. Ebu İsa şöyle dedi: Bu hasen sahih garîb bir hadistir.

Açıklama: Hz. Peygamber'in üç kere selam vermesi üç kere peşpeşe selamlaması anlamına gelmemektedir. Onun üç kere selam vermesi, 1. bir eve geldiğinde giriş için izin istemek üzere, 2. İçeri girdikten sora evdekileri selamlamak amacıyla, 3. kalkarken ev halkını selamlamlamak olarak anlaşılmıştır (Aynî, Umde, III, 176 -Şamile-). Allah Resûlü önemli olan ifadeleri ise iyice anlaşılsın diye üç kere tekrar etmiştir.

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî İsti'zân ve'l-edeb 28, 5/72

وَحَدَّثَنِى عَنْ مَالِكٍ عَنْ نَافِعٍ أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ مَرَّ عَلَى رَجُلٍ وَهُوَ يُصَلِّى فَسَلَّمَ عَلَيْهِ فَرَدَّ الرَّجُلُ كَلاَمًا فَرَجَعَ إِلَيْهِ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَرَ فَقَالَ لَهُ إِذَا سُلِّمَ عَلَى أَحَدِكُمْ وَهُوَ يُصَلِّى فَلاَ يَتَكَلَّمْ وَلْيُشِرْ بِيَدِهِ .

Bana Mâlik, ona Nâfi rivayet ettiğine göre Abdullah b. Ömer (ra) namaz kılan bir adamın yanına uğradı ve ona selam verdi. Adam selamını sözlü olarak aldı. Bunun üzerine Abullah b. Ömer ona dönüp "Sizden biriniz namaz kılarken selam alırsa onu sözlü olarak almasın, eliyle işaret etsin" dedi.

Açıklama: Bazı alimlere göre namaz kılana selam verilmesi caiz değilken bir grup alime göre ise namaz kılana selam verilebilir, ancak namaz kılan selama sözle değil işaretle mukabele etmelidir. Abdullah b. Ömer'in de ikinci görüşe sahip olduğu anlaşılmaktadır. Birinci görüşü savunanlar, Hz. Peygamber'in "Namazda sizin için çeşitli meşguliyetler var" hadisini esas alırken ikinci görüşte olanlar Rasulullah'ın bir keresinde namaz kılarken kendisine verilen selamı işaret elmasını delil olarak kabul etmişlerdir (İbn Abdilberr, İstizkar, II, 337).

• İmam Mâlik Muvatta' Kasru's-salât fi's-sefer 410, 1/56

- أَخْبَرَنَا أَبُو الْوَلِيدِ هو الطَّيَالِسِىُّ حَدَّثَنَا لَيْثُ بْنُ سَعْدٍ أَخْبَرَنِى بُكَيْرٌ هُوَ ابْنُ الأَشَجِّ عَنْ نَابِلٍ صَاحِبِ الْعَبَاءِ عَنِ ابْنِ عُمَرَ عَنْ صُهَيْبٍ قَالَ : مَرَرْتُ بِرَسُولِ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- فَسَلَّمْتُ عَلَيْهِ وَهُوَ يُصَلِّى فَرَدَّ إِلَىَّ إِشَارَةً. قَالَ لَيْثٌ أَحْسَبُهُ قَالَ بِأُصْبُعِهِ.

Bize Ebu'l-Velîd et-Tayâlisî, ona Leys b. Sa'd, ona Bükeyr -İbnü'l-Eşec-, ona Nabil Sâhibü'l-Abâ, ona İbn Ömer, ona Suhayb (ra) şöyle rivayet etmiştir: Namaz kılarken Rasulullah'ın (sav) yanına uğradım ve selam verdim. Selamımı işaretle aldı. Leys şöyle demiştir: Sanırım "Parmağıyla" dedi.

• Dârimî Sünen-i Dârimî Salât 94, 2/859

أَخْبَرَنَا يَحْيَى بْنُ حَسَّانَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ بْنُ عُيَيْنَةَ عَنْ زَيْدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنِ ابْنِ عُمَرَ : أَنَّ النَّبِىَّ -صلى الله عليه وسلم- دَخَلَ مَسْجِدَ بَنِى عَمْرِو بْنِ عَوْفٍ فَدَخَلَ النَّاسُ يُسَلِّمُونَ عَلَيْهِ وَهُوَ فِى الصَّلاَةِ. قَالَ : فَسَأَلْتُ صُهَيْباً كَيْفَ كَانَ يَرُدُّ عَلَيْهِمْ؟ قَالَ : هَكَذَا وَأَشَارَ بِيَدِهِ.

Bize Yahya b. Hassân, ona Süfyan b. Uyeyne, ona Zeyd b. Eslem, ona İbn Ömer (ra) şöyle rivayet etmiştir: Hz. Peygamber (sav) Benî Amr b. Avf mescidine girmişti. İnsanlar da o namazdayken girip kendisine selam veriyorlardı. Suheyb'e "Onların selamını nasıl alıyordu?" diye sordum. Eliyle işaret ederek "İşte böyle" dedi.

• Dârimî Sünen-i Dârimî Salât 94, 2/860

حَدَّثَنَا عَفَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ إِبْرَاهِيمَ قَالَ حَدَّثَنَا الْعَلَاءُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ قَالَ خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِلَى الْمَقْبَرَةِ فَسَلَّمَ عَلَى أَهْلِهَا قَالَ سَلَامٌ عَلَيْكُمْ دَارَ قَوْمٍ مُؤْمِنِينَ وَإِنَّا إِنْ شَاءَ اللَّهُ بِكُمْ لَاحِقُونَ وَدِدْتُ أَنَّا قَدْ رَأَيْنَا إِخْوَانَنَا قَالُوا أَوَلَسْنَا إِخْوَانَكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ بَلْ أَنْتُمْ أَصْحَابِي وَإِخْوَانِي الَّذِينَ لَمْ يَأْتُوا بَعْدُ وَأَنَا فَرَطُهمْ عَلَى الْحَوْضِ قَالُوا وَكَيْفَ تَعْرِفُ مَنْ لَمْ يَأْتِ بَعْدُ مِنْ أُمَّتِكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ أَرَأَيْتَ لَوْ أَنَّ رَجُلًا لَهُ خَيْلٌ غُرٌّ مُحَجَّلَةٌ بَيْنَ ظَهْرَيْ خَيْلٍ دُهْمٍ بُهْمٍ أَلَا يَعْرِفُ خَيْلَهُ قَالُوا بَلَى يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ فَإِنَّهُمْ يَأْتُونَ غُرًّا مُحَجَّلِينَ مِنْ الْوُضُوءِ يَقُولُهَا ثَلَاثًا وَأَنَا فَرَطُهمْ عَلَى الْحَوْضِ أَلَا لَيُذَادَنَّ رِجَالٌ عَنْ حَوْضِي كَمَا يُذَادُ الْبَعِيرُ الضَّالُّ أُنَادِيهِمْ أَلَا هَلُمَّ أَلَا هَلُمَّ فَيُقَالُ إِنَّهُمْ قَدْ بَدَّلُوا بَعْدَكَ فَأَقُولُ سُحْقًا سُحْقًا

Açıklama: Hadis sahih isnad mütâbaâtta hasendir. Abdurrahman b. İbrâhim her ne kadar hakkında söylenen cerhler olsa da mütâbi'dir.

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Ebu Hureyre 9281, 3/472

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ قَالَ سَمِعْتُ الْعَلَاءَ بْنَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ يُحَدِّثُ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنَّهُ أَتَى إِلَى الْمَقْبَرَةِ فَسَلَّمَ عَلَى أَهْلِ الْمَقْبَرَةِ فَقَالَ سَلَامٌ عَلَيْكُمْ دَارَ قَوْمٍ مُؤْمِنِينَ وَإِنَّا إِنْ شَاءَ اللَّهُ بِكُمْ لَاحِقُونَ ثُمَّ قَالَ وَدِدْتُ أَنَّا قَدْ رَأَيْنَا إِخْوَانَنَا قَالَ فَقَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ أَلَسْنَا بِإِخْوَانِكَ قَالَ بَلْ أَنْتُمْ أَصْحَابِي وَإِخْوَانِي الَّذِينَ لَمْ يَأْتُوا بَعْدُ وَأَنَا فَرَطُهُمْ عَلَى الْحَوْضِ فَقَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ كَيْفَ تَعْرِفُ مَنْ لَمْ يَأْتِ مِنْ أُمَّتِكَ بَعْدُ قَالَ أَرَأَيْتَ لَوْ أَنَّ رَجُلًا كَانَ لَهُ خَيْلٌ غُرٌّ مُحَجَّلَةٌ بَيْنَ ظَهْرَانَيْ خَيْلٍ بُهْمٍ دُهْمٍ أَلَمْ يَكُنْ يَعْرِفُهَا قَالُوا بَلَى قَالَ فَإِنَّهُمْ يَأْتُونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ غُرًّا مُحَجَّلِينَ مِنْ أَثَرِ الْوُضُوءِ وَأَنَا فَرَطُهُمْ عَلَى الْحَوْضِ ثُمَّ قَالَ أَلَا لَيُذَادَنَّ رِجَالٌ مِنْكُمْ عَنْ حَوْضِي كَمَا يُذَادُ الْبَعِيرُ الضَّالُّ أُنَادِيهِمْ أَلَا هَلُمَّ فَيُقَالُ إِنَّهُمْ بَدَّلُوا بَعْدَكَ فَأَقُولُ سُحْقًا سُحْقًا

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Ebu Hureyre 7980, 3/187