حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ الْجَعْدِ أَخْبَرَنَا شُعْبَةُ . وَحَدَّثَنِى إِسْحَاقُ أَخْبَرَنَا النَّضْرُ أَخْبَرَنَا شُعْبَةُ عَنْ أَبِى جَمْرَةَ قَالَ كَانَ ابْنُ عَبَّاسٍ يُقْعِدُنِى عَلَى سَرِيرِهِ فَقَالَ إِنَّ وَفْدَ عَبْدِ الْقَيْسِ لَمَّا أَتَوْا رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ « مَنِ الْوَفْدُ » . قَالُوا رَبِيعَةُ . قَالَ « مَرْحَبًا بِالْوَفْدِ وَالْقَوْمِ ، غَيْرَ خَزَايَا وَلاَ نَدَامَى » . قَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ بَيْنَنَا وَبَيْنَكَ كُفَّارَ مُضَرَ ، فَمُرْنَا بِأَمْرٍ نَدْخُلُ بِهِ الْجَنَّةَ ، وَنُخْبِرُ بِهِ مَنْ وَرَاءَنَا فَسَأَلُوا عَنِ الأَشْرِبَةِ ، فَنَهَاهُمْ عَنْ أَرْبَعٍ وَأَمَرَهُمْ بِأَرْبَعٍ أَمَرَهُمْ بِالإِيمَانِ بِاللَّهِ قَالَ « هَلْ تَدْرُونَ مَا الإِيمَانُ بِاللَّهِ » . قَالُوا اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ . قَالَ « شَهَادَةُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ ، وَإِقَامُ الصَّلاَةِ ، وَإِيتَاءُ الزَّكَاةِ - وَأَظُنُّ فِيهِ - صِيَامُ رَمَضَانَ ، وَتُؤْتُوا مِنَ الْمَغَانِمِ الْخُمُسَ » . وَنَهَاهُمْ عَنِ الدُّبَّاءِ ، وَالْحَنْتَمِ ، وَالْمُزَفَّتِ ، وَالنَّقِيرِ ، وَرُبَّمَا قَالَ الْمُقَيَّرِ . قَالَ « احْفَظُوهُنَّ ، وَأَبْلِغُوهُنَّ مَنْ وَرَاءَكُمْ » .

Bize Ali b. el-Ca'd, ona da Şu'be; (T) Bana İshak, ona Nadr, ona Şu'be, ona da Ebu Cemre şöyle demiştir: "İbn Abbâs (ra) beni kendi minderi üzerine otur­ttu ve bana şöyle dedi: Abdu1kays heyeti Hz. Peygamber'in (sav) huzuruna geldiklerinde, Rasulullah (sav) 'Kim bu heyet?' diye sordu. 'Rabîa kabilesinden' dediler. 'Bu topluluğa - heyete -Merhaba! Allah utandırmasın ve pişman etmesin!' buyurdu. Onlar 'Ey Allah’ın Rasulü; sizinle bizim aramızda Mudar kâfirlerinin şu kabilesi vardır. Bize öyle şeyler emret ki, onları yaptığımızda cennete girelim. Ayrıca onları geride bıraktıklarımıza da haber verelim' dediler ve Hz. Peygamber'e içeceklerden sordular. Hz. Peygamber de onlara dört şeyi yasakladı, dört şeyi de yapmalarını emretti. Onlara Allah’a iman etmelerini emretti ve 'Biliyor musunuz, îmân nedir?' diye sordu. 'En iyisini Allah ve Rasûlü bilir' dediler. Hz. Peygamber (sav) 'Allah’dan başka ilâh olmadığına, O'nun tek olduğuna, eşi-ortağı bulunmadığına ve Muhammed’in de Allah’ın rasulü olduğuna şehadet etmektir. Ayrıca namaz kılmak, zekât vermek, [Râvî der ki: Zannederim Ramazan orucunu da söyledi.] Bir de ganimetin beşte birini vermenizdir' buyurdu. Hz. Peygamber onları dübbâ, hantem, müzeffet ve nakîr’den [Şu’be, bazen nakîr yerine mukayyer derdi] menetti ve 'Bunları belleyin ve geride bıraktığınız kişilere haber verin' buyurdu."

Açıklama: Dübbâ, câhiliye döneminde içki kabı olarak kullanılan ve kuru kabaktan yapılan testidir. Hantem, yine içki konulmak üzere daha çok topraktan yapılan bir nevi küptür. Müzeffet, yine aynı amaçla kullanılan içi ziftli bir kap adıdır. Buna mukayyer de denir. Nakîr, içi oyulmuş hurma kütüğünden yapılan bir kaptır. Daha çok şarabı saklamak üzere kullanılan bu kapların hepsi de, içine konulan sıvıyı emen bir maddeden yapılmışlardı. Yasaklanmasının sebebi de, daha önce şarap için kullanılmış olmalarıdır. Kaplar, daha önce emdiği şarabı, konulan suya kusacağı için onu da haram kılar. Dolayısıyla bu tür kaplara şıra ve benzeri sıvı maddelerin konulması yasaklanmıştır. Ancak şarap için kullanılan bu kaplar eskiyip ortadan kalktıktan sonra aynı maddeden yeni yapılan kapların kullanılmasında sakınca yoktur.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Ahbâru'l-Âhâd 5, 2/722

حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ عَلِىٍّ حَدَّثَنَا أَبُو عَاصِمٍ حَدَّثَنَا قُرَّةُ بْنُ خَالِدٍ حَدَّثَنَا أَبُو جَمْرَةَ الضُّبَعِىُّ قُلْتُ لاِبْنِ عَبَّاسٍ فَقَالَ قَدِمَ وَفْدُ عَبْدِ الْقَيْسِ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالُوا إِنَّ بَيْنَنَا وَبَيْنَكَ الْمُشْرِكِينَ مِنْ مُضَرَ ، وَإِنَّا لاَ نَصِلُ إِلَيْكَ إِلاَّ فِى أَشْهُرٍ حُرُمٍ ، فَمُرْنَا بِجُمَلٍ مِنَ الأَمْرِ ، إِنْ عَمِلْنَا بِهِ دَخَلْنَا الْجَنَّةَ ، وَنَدْعُو إِلَيْهَا مَنْ وَرَاءَنَا . قَالَ « آمُرُكُمْ بِأَرْبَعٍ وَأَنْهَاكُمْ عَنْ أَرْبَعٍ ، آمُرُكُمْ بِالإِيمَانِ بِاللَّهِ ، وَهَلْ تَدْرُونَ مَا الإِيمَانُ بِاللَّهِ شَهَادَةُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ ، وَإِقَامُ الصَّلاَةِ ، وَإِيتَاءُ الزَّكَاةِ ، وَتُعْطُوا مِنَ الْمَغْنَمِ الْخُمُسَ ، وَأَنْهَاكُمْ عَنْ أَرْبَعٍ لاَ تَشْرَبُوا فِى الدُّبَّاءِ ، وَالنَّقِيرِ ، وَالظُّرُوفِ الْمُزَفَّتَةِ ، وَالْحَنْتَمَةِ » .

Bize Amr b. Ali, ona Ebû Âsım, ona Kurre b. Hâlid, ona Ebu Cemre ed-Dubaî şöyle rivayet etmiştir: "İbn Abbâs'a (Abdulkays Heyeti kıssasını) sordum, o da şöy­le dedi: Abdulkays heyeti Rasulullah'ın (sav) huzuruna geldiler ve 'Ey Allah'ın Rasulü! Seninle bizim aramızda şu Mudar kabilesinin müşrikleri vardır. Bu yüzden bizler sana ancak haram aylar içinde gelebiliyoruz. Dolayısıyla bizlere öyle şeyler emret ki, bizler onları yapmakla cennete girelim ve arkamızda ka­lanlarımızı da bu işleri yapmaya davet edelim' dediler. Rasûlullah (sav) şöyle buyurdu: Ben sizlere dört şeyi yapmanızı emrediyorum, dört şeyi de yasaklıyorum. Sizlere Allah'a iman etmeyi emrediyorum. Siz Allah'a iman etmenin ne olduğunu bilir misiniz? Allah'tan başka ilâh olmadığına şahitlik etmektir. Sonra namaz kılmayı, zekât vermeyi ve ganimetlerin de beşte birini vermeyi emrediyorum. Sizleri dört şeyden de men ediyorum: Dubba, nakîr, müzeffet ve hanteme denilen kapları kullanmanızı yasaklıyorum."

Açıklama: الدُّبَّاء (Dübbâ): Kabak (su kabağı) kabuğundan oyularak yapılan, içi kurutulmuş kaptır. النَّقِير (Nekîr): Hurma ağacının gövdesi oyularak yapılmış içi boş kaptır. الظُّرُوفِ الْمُزَفَّتَةِ (Müzeffet): İç yüzeyi zift veya katranla kaplanmış kaptır. الْحَنْتَمَةِ (Hanteme): Yeşil renkli, sırlı veya pişmiş topraktan yapılmış büyük testidir. Peygamber Efendimiz (sav) şarap yapımında kullanılmaları sebebiyle bu kap türlerini yasaklamıştır.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Tevhid 56, 2/783

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ حَدَّثَنَا عَبَّادُ بْنُ عَبَّادٍ الْمُهَلَّبِىُّ عَنْ أَبِى جَمْرَةَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَدِمَ وَفْدُ عَبْدِ الْقَيْسِ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالُوا : إِنَّا هَذَا الْحَىَّ مِنْ رَبِيعَةَ وَلَسْنَا نَصِلُ إِلَيْكَ إِلاَّ فِى أَشْهُرِ الْحَرَامِ فَمُرْنَا بِشَىْءٍ نَأْخُذُهُ عَنْكَ وَنَدْعُو إِلَيْهِ مَنْ وَرَاءَنَا . فَقَالَ « آمُرُكُمْ بِأَرْبَعٍ : الإِيمَانِ بِاللَّهِ ثُمَّ فَسَّرَهَا لَهُمْ شَهَادَةَ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَأَنِّى رَسُولُ اللَّهِ وَإِقَامَ الصَّلاَةِ وَإِيتَاءَ الزَّكَاةِ وَأَنْ تُؤَدُّوا خُمْسَ مَا غَنِمْتُمْ » . حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ عَنْ أَبِى جَمْرَةَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم مِثْلَهُ . قَالَ أَبُو عِيسَى هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ وَأَبُو جَمْرَةَ الضُّبَعِىُّ اسْمُهُ نَصْرُ بْنُ عِمْرَانَ . وَقَدْ رَوَاهُ شُعْبَةُ عَنْ أَبِى جَمْرَةَ أَيْضًا وَزَادَ فِيهِ أَتَدْرُونَ مَا الإِيمَانُ ؟ شَهَادَةُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَأَنِّى رَسُولُ اللَّهِ وَذَكَرَ الْحَدِيثَ . سَمِعْتُ قُتَيْبَةَ بْنَ سَعِيدٍ يَقُولُ مَا رَأَيْتُ مِثْلَ هَؤُلاَءِ الأَشْرَافِ الأَرْبَعَةِ : مَالِكِ بْنِ أَنَسٍ وَاللَّيْثِ بْنِ سَعْدٍ وَعَبَّادِ بْنِ عَبَّادٍ الْمُهَلَّبِىِّ وَعَبْدِ الْوَهَّابِ الثَّقَفِىِّ . قَالَ قُتَيْبَةُ كُنَّا نَرْضَى أَنْ نَرْجِعَ مِنْ عِنْدِ عَبَّادٍ كُلَّ يَوْمٍ بِحَدِيثَيْنِ وَعَبَّادُ بْنُ عَبَّادٍ هُوَ مِنْ وَلَدِ الْمُهَلَّبِ بْنِ أَبِى صُفْرَةَ .

Bize Kuteybe, ona Abbâd b. Abbâd el-Mühellebî, ona Ebu Cemre, ona da İbn Abbas’ın şöyle demiştir: "Abdulkays heyeti Rasulullah’a (sav) geldi ve 'Biz Rabia kabilesinin şu boyu olarak seninle ancak haram aylarda görüşebiliyoruz. Bize bir şey emret ki onu senden öğrenip arkamızda olanları da ona davet edelim' dediler. Bunun üzerine Rasul-i Ekrem (sav) şöyle buyurdu: 'Dört şeyi size emrederim: Öncelikle Allah’a iman' buyurdu ve Allah’a imanı 'İman, Allah’tan başka ilah olmadığına, benim de Allah’ın kulu elçisi olduğuma şehâdet edip, namaz kılmak, zekat vermek ve ganimet olarak ele geçirdiğiniz şeylerden beşte birini vermektir' diye tarif etti." [Bize Kuteybe, ona Hammad b. Zeyd, ona Ebu Cemre ona da İbn Abbas bu hadisin bir benzerini bize aktarmıştır. Ebu İsa der ki: Bu hasen -sahih bir hadistir. Ebu Cemre ed-Dubaî'nin adı Nasr b. İmrân'dır. Bu hadisi Şu'be de Ebu Cemre'den rivayet etmiştir. Onun rivayetinde "İman nedir, bilir misiniz? (أَتَدْرُونَ مَا الإِيمَانُ) eklemesi vardır. Kuteybe b. Saîd der ki: Şeref ve vakar bakımından bu dört zat gibisini görmedim: Mâlik b. Enes, Leys b. Saʿd, Abbâd b. Abbâd el-Mühellebî ve Abdülvehhâb es-Sekafî. Ḳuteybe der ki: Biz, Abbâd’ın yanından her gün iki hadisle dönebilmeyi yeterli görürdük. (Ebu İsa der ki: Abbâd b. Abbâd, el-Mühelleb b. Ebu Sufra’nın soyundandır.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî İmân 5, 5/8

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ حَدَّثَنِى يَحْيَى بْنُ سَعِيدٍ عَنْ شُعْبَةَ حَدَّثَنِى أَبُو جَمْرَةَ قَالَ سَمِعْتُ ابْنَ عَبَّاسٍ قَالَ إِنَّ وَفْدَ عَبْدِ الْقَيْسِ لَمَّا قَدِمُوا عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَمَرَهُمْ بِالإِيمَانِ بِاللَّهِ قَالَ "أَتَدْرُونَ مَا الإِيمَانُ بِاللَّهِ." قَالُوا اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ قَالَ "شَهَادَةُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ وَإِقَامُ الصَّلاَةِ وَإِيتَاءُ الزَّكَاةِ وَصَوْمُ رَمَضَانَ وَأَنْ تُعْطُوا الْخُمُسَ مِنَ الْمَغْنَمِ."

Bize Ahmed b. Hanbel, ona Yahya b. Said, ona Şube, ona da Ebu Cemre'nin rivayet ettiğine göre İbn Abbas (ra) şöyle demiştir: "Abdülkays heyeti Rasulullah'a (sav) geldiği zaman (Hz. Peygamber) onlara önce Allah'a iman etmeyi emretti. Sonra 'Allah'a iman nedir biliyor musunuz?' diye sordu. Onlar da 'En iyisini Allah ve Rasulü bilir' dediler. Hz. Peygamber 'Allah'tan başka ilâh olmadığına ve Muhammed'in de Allah'ın elçisi olduğuna şahitlik etmektir. (Sonra onlara) Namazı kılmayı, zekâtı vermeyi, Ramazan orucunu tutmayı, ganimet mallarının beşte birini vermeyi (emretti)."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Sünne 15, /1067

عبد الرزاق، عَنْ مَعْمَرٍ، قَالَ: أَخْبَرَنِي إِسْمَاعِيلُ بن أَبِي سَعيدٍ الصَّنْعَانِيُّ، أَنَّهُ سَمِعَ عِكْرِمَةَ، مَوْلَى ابْنِ عَبَّاسٍ يُحَدِّثُ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: إِنَّ أَهْوَنَ أَهْلِ النَّارِ عَذَابًا، رَجُلٌ يَطَأُ جَمْرَةً، يَغْلِي مِنْهَا دِمَاغُهُ، قَالَ: فَقَالَ أَبو بَكْرٍ الصِّدِّيقُ: وَمَا كَانَ جُرْمُهُ يَا رَسُولَ اللهِ؟ قَالَ: كَانَتْ لَهُ مَاشِيَةٌ، يَغْشَى بِهَا الزَّرْعَ، وَيُؤْذِيهِ، وَحَرَّمَ اللهُ الزَّرْعَ وَمَا حَوْلَهُ غَلْوَةً بِسَهْمٍ، فَاحْذَرُوا أَنْ لاَ يُسْحِتْ الرَّجُلُ مَالَهُ فِي الدُّنْيَا، وَيُهْلِكَ نَفْسَهُ فِي الآخِرَةِ، فَلاَ تُسْحِتُوا أَمْوَالَكُمْ فِي الدُّنْيَا، وَتُهْلِكُوا أَنْفُسَكُمْ فِي الآخِرَةِ.

Bize Abdurrezzâk, ona Ma‘mer, ona İsmâîl b. Ebu Saîd es-San'ânî, ona İbn Abbâs’ın azatlısı İkrime şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) 'Cehennem ehli arasında azabı en hafif olan kimse, ayağını ateşten bir közün üzerine basıp, o közün sıcağından beyni kaynayan adamdır' buyurdu. Bunun üzerine Ebu Bekir es-Sıddîk 'Ey Allah’ın Rasulü! Peki bu adam ne yaptı da böyle bir azaba uğradı?' dedi. Rasulullah (sav) 'Bu adamın bir sürü (hayvanı) vardı. Bu sürüsüyle başkalarının ekin tarlalarına girer, zarar verirdi. Allah, ekinleri ve çevresini bir ok atımı kadar mesafeyle koruma altına almıştır. Öyleyse dikkat edin! Bir kimse, dünya malını (haram yolla) tüketip, kendini ahirette helâke sürüklemesin. Mallarınızı dünyada (haram yolla) tüketip, kendinizi ahirette mahvetmeyin' buyurdu."

• Abdürrezzak b. Hemmam Musannef Ukûl 18447, 10/84

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ حَدَّثَنَا عَبَّادُ بْنُ عَبَّادٍ الْمُهَلَّبِىُّ عَنْ أَبِى جَمْرَةَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَدِمَ وَفْدُ عَبْدِ الْقَيْسِ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالُوا : إِنَّا هَذَا الْحَىَّ مِنْ رَبِيعَةَ وَلَسْنَا نَصِلُ إِلَيْكَ إِلاَّ فِى أَشْهُرِ الْحَرَامِ فَمُرْنَا بِشَىْءٍ نَأْخُذُهُ عَنْكَ وَنَدْعُو إِلَيْهِ مَنْ وَرَاءَنَا . فَقَالَ « آمُرُكُمْ بِأَرْبَعٍ : الإِيمَانِ بِاللَّهِ ثُمَّ فَسَّرَهَا لَهُمْ شَهَادَةَ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَأَنِّى رَسُولُ اللَّهِ وَإِقَامَ الصَّلاَةِ وَإِيتَاءَ الزَّكَاةِ وَأَنْ تُؤَدُّوا خُمْسَ مَا غَنِمْتُمْ » . حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ عَنْ أَبِى جَمْرَةَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم مِثْلَهُ . قَالَ أَبُو عِيسَى هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ وَأَبُو جَمْرَةَ الضُّبَعِىُّ اسْمُهُ نَصْرُ بْنُ عِمْرَانَ . وَقَدْ رَوَاهُ شُعْبَةُ عَنْ أَبِى جَمْرَةَ أَيْضًا وَزَادَ فِيهِ أَتَدْرُونَ مَا الإِيمَانُ ؟ شَهَادَةُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَأَنِّى رَسُولُ اللَّهِ وَذَكَرَ الْحَدِيثَ . سَمِعْتُ قُتَيْبَةَ بْنَ سَعِيدٍ يَقُولُ مَا رَأَيْتُ مِثْلَ هَؤُلاَءِ الأَشْرَافِ الأَرْبَعَةِ : مَالِكِ بْنِ أَنَسٍ وَاللَّيْثِ بْنِ سَعْدٍ وَعَبَّادِ بْنِ عَبَّادٍ الْمُهَلَّبِىِّ وَعَبْدِ الْوَهَّابِ الثَّقَفِىِّ . قَالَ قُتَيْبَةُ كُنَّا نَرْضَى أَنْ نَرْجِعَ مِنْ عِنْدِ عَبَّادٍ كُلَّ يَوْمٍ بِحَدِيثَيْنِ وَعَبَّادُ بْنُ عَبَّادٍ هُوَ مِنْ وَلَدِ الْمُهَلَّبِ بْنِ أَبِى صُفْرَةَ .

Bize Kuteybe, ona Abbâd b. Abbâd el-Mühellebî, ona Ebu Cemre, ona da İbn Abbas’ın şöyle demiştir: "Abdulkays heyeti Rasulullah’a (sav) geldi ve 'Biz Rabia kabilesinin şu boyu olarak seninle ancak haram aylarda görüşebiliyoruz. Bize bir şey emret ki onu senden öğrenip arkamızda olanları da ona davet edelim' dediler. Bunun üzerine Rasul-i Ekrem (sav) şöyle buyurdu: 'Dört şeyi size emrederim: Öncelikle Allah’a iman' buyurdu ve Allah’a imanı 'İman, Allah’tan başka ilah olmadığına, benim de Allah’ın kulu elçisi olduğuma şehâdet edip, namaz kılmak, zekat vermek ve ganimet olarak ele geçirdiğiniz şeylerden beşte birini vermektir' diye tarif etti." [Bize Kuteybe, ona Hammad b. Zeyd, ona Ebu Cemre ona da İbn Abbas bu hadisin bir benzerini bize aktarmıştır. Ebu İsa der ki: Bu hasen -sahih bir hadistir. Ebu Cemre ed-Dubaî'nin adı Nasr b. İmrân'dır. Bu hadisi Şu'be de Ebu Cemre'den rivayet etmiştir. Onun rivayetinde "İman nedir, bilir misiniz? (أَتَدْرُونَ مَا الإِيمَانُ) eklemesi vardır. Kuteybe b. Saîd der ki: Şeref ve vakar bakımından bu dört zat gibisini görmedim: Mâlik b. Enes, Leys b. Saʿd, Abbâd b. Abbâd el-Mühellebî ve Abdülvehhâb es-Sekafî. Ḳuteybe der ki: Biz, Abbâd’ın yanından her gün iki hadisle dönebilmeyi yeterli görürdük. (Ebu İsa der ki: Abbâd b. Abbâd, el-Mühelleb b. Ebu Sufra’nın soyundandır.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî İmân 5, 5/8

وَحَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنِ النُّعْمَانِ بْنِ سَالِمٍ قَالَ سَمِعْتُ يَعْقُوبَ بْنَ عَاصِمِ بْنِ عُرْوَةَ بْنِ مَسْعُودٍ قَالَ سَمِعْتُ رَجُلاً قَالَ لِعَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو إِنَّكَ تَقُولُ إِنَّ السَّاعَةَ تَقُومُ إِلَى كَذَا وَكَذَا فَقَالَ لَقَدْ هَمَمْتُ أَنْ لاَ أُحَدِّثَكُمْ بِشَىْءٍ إِنَّمَا قُلْتُ إِنَّكُمْ تَرَوْنَ بَعْدَ قَلِيلٍ أَمْرًا عَظِيمًا. فَكَانَ حَرِيقَ الْبَيْتِ - قَالَ شُعْبَةُ هَذَا أَوْ نَحْوَهُ - قَالَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَمْرٍو قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "يَخْرُجُ الدَّجَّالُ فِى أُمَّتِى." وَسَاقَ الْحَدِيثَ بِمِثْلِ حَدِيثِ مُعَاذٍ [مَا هَذَا الْحَدِيثُ الَّذِى تُحَدِّثُ بِهِ تَقُولُ إِنَّ السَّاعَةَ تَقُومُ إِلَى كَذَا وَكَذَا. فَقَالَ سُبْحَانَ اللَّهِ - أَوْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ أَوْ كَلِمَةً نَحْوَهُمَا - لَقَدْ هَمَمْتُ أَنْ لاَ أُحَدِّثَ أَحَدًا شَيْئًا أَبَدًا إِنَّمَا قُلْتُ إِنَّكُمْ سَتَرَوْنَ بَعْدَ قَلِيلٍ أَمْرًا عَظِيمًا يُحَرَّقُ الْبَيْتُ وَيَكُونُ وَيَكُونُ ثُمَّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "يَخْرُجُ الدَّجَّالُ فِى أُمَّتِى فَيَمْكُثُ أَرْبَعِينَ - لاَ أَدْرِى أَرْبَعِينَ يَوْمًا أَوْ أَرْبَعِينَ شَهْرًا أَوْ أَرْبَعِينَ عَامًا - فَيَبْعَثُ اللَّهُ عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ كَأَنَّهُ عُرْوَةُ بْنُ مَسْعُودٍ فَيَطْلُبُهُ فَيُهْلِكُهُ ثُمَّ يَمْكُثُ النَّاسُ سَبْعَ سِنِينَ لَيْسَ بَيْنَ اثْنَيْنِ عَدَاوَةٌ ثُمَّ يُرْسِلُ اللَّهُ رِيحًا بَارِدَةً مِنْ قِبَلِ الشَّأْمِ فَلاَ يَبْقَى عَلَى وَجْهِ الأَرْضِ أَحَدٌ فِى قَلْبِهِ مِثْقَالُ ذَرَّةٍ مِنْ خَيْرٍ أَوْ إِيمَانٍ إِلاَّ قَبَضَتْهُ حَتَّى لَوْ أَنَّ أَحَدَكُمْ دَخَلَ فِى كَبَدِ جَبَلٍ لَدَخَلَتْهُ عَلَيْهِ حَتَّى تَقْبِضَهُ." قَالَ سَمِعْتُهَا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "فَيَبْقَى شِرَارُ النَّاسِ فِى خِفَّةِ الطَّيْرِ وَأَحْلاَمِ السِّبَاعِ لاَ يَعْرِفُونَ مَعْرُوفًا وَلاَ يُنْكِرُونَ مُنْكَرًا فَيَتَمَثَّلُ لَهُمُ الشَّيْطَانُ فَيَقُولُ أَلاَ تَسْتَجِيبُونَ فَيَقُولُونَ فَمَا تَأْمُرُنَا فَيَأْمُرُهُمْ بِعِبَادَةِ الأَوْثَانِ وَهُمْ فِى ذَلِكَ دَارٌّ رِزْقُهُمْ حَسَنٌ عَيْشُهُمْ ثُمَّ يُنْفَخُ فِى الصُّورِ فَلاَ يَسْمَعُهُ أَحَدٌ إِلاَّ أَصْغَى لِيتًا وَرَفَعَ لِيتًا - قَالَ - وَأَوَّلُ مَنْ يَسْمَعُهُ رَجُلٌ يَلُوطُ حَوْضَ إِبِلِهِ - قَالَ - فَيَصْعَقُ وَيَصْعَقُ النَّاسُ ثُمَّ يُرْسِلُ اللَّهُ - أَوْ قَالَ يُنْزِلُ اللَّهُ - مَطَرًا كَأَنَّهُ الطَّلُّ أَوِ الظِّلُّ - نُعْمَانُ الشَّاكُّ - فَتَنْبُتُ مِنْهُ أَجْسَادُ النَّاسِ ثُمَّ يُنْفَخُ فِيهِ أُخْرَى فَإِذَا هُمْ قِيَامٌ يَنْظُرُونَ ثُمَّ يُقَالُ يَا أَيُّهَا النَّاسُ هَلُمَّ إِلَى رَبِّكُمْ. وَقِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْئُولُونَ - قَالَ - ثُمَّ يُقَالُ أَخْرِجُوا بَعْثَ النَّارِ فَيُقَالُ مِنْ كَمْ فَيُقَالُ مِنْ كُلِّ أَلْفٍ تِسْعَمِائَةٍ وَتِسْعَةً وَتِسْعِينَ - قَالَ - فَذَاكَ يَوْمَ يَجْعَلُ الْوِلْدَانَ شِيبًا وَذَلِكَ يَوْمَ يُكْشَفُ عَنْ سَاقٍ."] وَقَالَ فِى حَدِيثِهِ "فَلاَ يَبْقَى أَحَدٌ فِى قَلْبِهِ مِثْقَالُ ذَرَّةٍ مِنْ إِيمَانٍ إِلاَّ قَبَضَتْهُ." قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ حَدَّثَنِى شُعْبَةُ بِهَذَا الْحَدِيثِ مَرَّاتٍ وَعَرَضْتُهُ عَلَيْهِ.

• Müslim Sahîh-i Müslim Fiten ve Eşratu's-sâat 7382, /1203