حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ يُونُسَ حَدَّثَنَا زُهَيْرٌ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ سَعِيدٍ عَنْ أَبِى سَلَمَةَ قَالَ سَمِعْتُ عَائِشَةَ رضى الله عنها تَقُولُ: "كَانَ يَكُونُ عَلَىَّ الصَّوْمُ مِنْ رَمَضَانَ فَمَا أَسْتَطِيعُ أَنْ أَقْضِيَهُ إِلاَّ فِى شَعْبَانَ." [الشُّغُلُ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَوْ بِرَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم.]

Bize Ahmed b. Abdullah b. Yunus, ona Züheyr, ona Yahya b. Said, ona Ebu Seleme, ona da Aişe (r.anha) şöyle rivayet etmiştir: "Üzerimde ramazan ayından kalma oruç (borcu) olurdu da onu ancak (ertesi yılın) şaban ayında kaza edebilirdim." [(Yahya b. Said şöyle demiştir): (Bunun sebebi) Rasulullah'tan (sav) kaynaklanan meşguliyet veya Rasulullah (sav) ile meşgul olmak idi.]

Açıklama: ''... الشُّغُلُ مِنْ'' ifadesinin râvi Yahya'nın sözü olduğuna dair bk. Vellevî, el-Bahru'l-muhîtü's-seccâc, XXI, 301. ''..أَوْ'', ravilerden kaynaklanan bir şüphedir.

• Müslim Sahîh-i Müslim Sıyâm 2687, /445

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ وَعَمْرٌو النَّاقِدُ وَزُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ قَالُوا حَدَّثَنَا سُفْيَانُ بْنُ عُيَيْنَةَ عَنْ أَبِى الزِّنَادِ عَنِ الأَعْرَجِ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ رضى الله عنه قَالَ أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ رِوَايَةً وَقَالَ عَمْرٌو يَبْلُغُ بِهِ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم وَقَالَ زُهَيْرٌ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "إِذَا دُعِىَ أَحَدُكُمْ إِلَى طَعَامٍ وَهُوَ صَائِمٌ فَلْيَقُلْ إِنِّى صَائِمٌ."

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, Amr en-Nâkıd ve Züheyr b. Harb, onlara Süfyân b. Uyeyne, ona Ebu Zinâd, ona A'rec, ona da Ebu Hureyre (ra), Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Sizden biri oruçlu iken yemeğe davet edildiğinde 'Ben oruçluyum' desin."

Açıklama: Musannifin, hadisin mevkûf değil de Hz. PEygamber'e ait merfû bir hadis olduğunu ifade etmek için kullanılan senedde yer verdiği قَالَ أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ رِوَايَةً وَقَالَ عَمْرٌو يَبْلُغُ بِهِ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم وَقَالَ زُهَيْرٌ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ'' türünden ifadeleri, hadisin anlaşılmasına katkısı olmayacağı düşünülerek tercümeye dahil edilmemiştir.

• Müslim Sahîh-i Müslim Sıyâm 2702, /447

وَحَدَّثَنِى حَرْمَلَةُ بْنُ يَحْيَى التُّجِيبِىُّ أَخْبَرَنَا ابْنُ وَهْبٍ أَخْبَرَنِى يُونُسُ عَنِ ابْنِ شِهَابٍ أَخْبَرَنِى سَعِيدُ بْنُ الْمُسَيَّبِ أَنَّهُ سَمِعَ أَبَا هُرَيْرَةَ رضى الله عنه قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: "قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ كُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ لَهُ إِلاَّ الصِّيَامَ هُوَ لِى وَأَنَا أَجْزِى بِهِ، فَوَالَّذِى نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ لَخِلْفَةُ فَمِ الصَّائِمِ أَطْيَبُ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ رِيحِ الْمِسْكِ."

Bize Harmele b. Yahya et-Tücîbî, ona İbn Vehb, ona Yunus, ona İbn Şihâb, ona Said b. Müseyyeb, ona da Ebu Hureyre (ra), Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Allah (ac) 'Oruç hariç ademoğlunun her ameli kendisi için, oruç ise benim içindir. Karşılığını ben vereceğim' buyurmuştur. Muhammed'in (sav) canı kudret elinde bulunan Allah'a yemin olsun ki, oruçlunun ağız kokusu Allah (cc) katında misk kokusundan daha güzeldir."

Açıklama: Kültürümüzde Hadisler projesini ilgilendiren kısım: كُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ لَهُ إِلاَّ الصِّيَامَ هُوَ لِى وَأَنَا أَجْزِى بِهِ

• Müslim Sahîh-i Müslim Sıyâm 2704, /447

وَحَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سَابِقٍ حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ طَهْمَانَ عَنْ أَبِى الزُّبَيْرِ عَنِ ابْنِ كَعْبِ بْنِ مَالِكٍ عَنْ أَبِيهِ أَنَّهُ حَدَّثَهُ: "أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بَعَثَهُ وَأَوْسَ بْنَ الْحَدَثَانِ أَيَّامَ التَّشْرِيقِ فَنَادَى أَنَّهُ لاَ يَدْخُلُ الْجَنَّةَ إِلاَّ مُؤْمِنٌ. وَأَيَّامُ مِنًى أَيَّامُ أَكْلٍ وَشُرْبٍ."

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona Muhammed b. Sâbık, ona İbrahim b. Tahmân, ona Ebu Zübeyr, ona İbn Ka'b b. Malik, ona da babası (Ka'b b. Malik) şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) Ka'b'ı ve Evs b. Hadesân'ı teşrîk günlerinde (insanlara) 'Muhakkak ki cennete sadece mümin olan girecektir. Mina günleri de (oruç tutma değil) yeme içme günleridir' diye çağrıda bulunmaları için göndermiştir."

• Müslim Sahîh-i Müslim Sıyâm 2679, /444

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ حَدَّثَنَا بَكْرٌ - يَعْنِى ابْنَ مُضَرَ - عَنْ عَمْرِو بْنِ الْحَارِثِ عَنْ بُكَيْرٍ عَنْ يَزِيدَ مَوْلَى سَلَمَةَ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الأَكْوَعِ رضى الله عنه قَالَ: "لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الآيَةُ (وَعَلَى الَّذِينَ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ)، كَانَ مَنْ أَرَادَ أَنْ يُفْطِرَ وَيَفْتَدِىَ حَتَّى نَزَلَتِ الآيَةُ الَّتِى بَعْدَهَا فَنَسَخَتْهَا.

Bize Kuteybe b. Said, ona Bekir b. Mudar, ona Amr b. Hâris, ona Bükeyr, Seleme'nin mevlası olan Yezid, ona da Seleme b. Ekva (ra) şöyle rivayet etmiştir: "(Oruca güç yetiremeyenler, bir yoksulu doyuracak kadar fidye verirler) ayeti indiğinde, bir sonraki ayet nazil olup da öncekinin hükmünü neshedinceye dek, oruç tutmak istemeyenler fidye verirdi."

• Müslim Sahîh-i Müslim Sıyâm 2685, /444

حَدَّثَنِى عَمْرُو بْنُ سَوَّادٍ الْعَامِرِىُّ أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ وَهْبٍ أَخْبَرَنَا عَمْرُو بْنُ الْحَارِثِ عَنْ بُكَيْرِ بْنِ الأَشَجِّ عَنْ يَزِيدَ مَوْلَى سَلَمَةَ بْنِ الأَكْوَعِ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الأَكْوَعِ رضى الله عنه أَنَّهُ قَالَ: "كُنَّا فِى رَمَضَانَ عَلَى عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم مَنْ شَاءَ صَامَ وَمَنْ شَاءَ أَفْطَرَ فَافْتَدَى بِطَعَامِ مِسْكِينٍ حَتَّى أُنْزِلَتْ هَذِهِ الآيَةُ (فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ)."

Bize Amr b. Sevvâd el-Âmirî, ona Abdullah b. Vehb, ona Amr b. Hâris, ona Bükeyr b. Eşec, ona Seleme b. Ekva'nın mevlası Yezid, ona da Seleme b. Ekva (ra) şöyle rivayet etmiştir: "Bizler (İçinizden ramazan ayına erişenler, oruçlarını tutsunlar) ayeti nazil oluncaya dek, Rasulullah (sav) döneminde ramazan ayını şöyle geçirirdik: Dileyen oruç tutar, dileyen de tutmayıp bir yoksulu doyuracak kadar fidye verirdi."

• Müslim Sahîh-i Müslim Sıyâm 2686, /445

وَحَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ أَخْبَرَنَا بِشْرُ بْنُ عُمَرَ الزَّهْرَانِىُّ حَدَّثَنِى سُلَيْمَانُ بْنُ بِلاَلٍ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ سَعِيدٍ بِهَذَا الإِسْنَادِ غَيْرَ أَنَّهُ قَالَ: "وَذَلِكَ لِمَكَانِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم."

Bize İshak b. İbrahim, ona Bişr b. Ömer ez-Zehrânî, ona Süleyman b. Bilal, ona da Yahya b. Said hadisi bu isnadla ancak şu lafızla rivayet etmiştir. "(Bunun sebebi) Rasulullah'ın (sav) konumundan kaynaklanıyordu."

• Müslim Sahîh-i Müslim Sıyâm 2688, /445

وَحَدَّثَنِيهِ مُحَمَّدُ بْنُ رَافِعٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ أَخْبَرَنَا ابْنُ جُرَيْجٍ حَدَّثَنِى يَحْيَى بْنُ سَعِيدٍ بِهَذَا الإِسْنَادِ وَقَالَ: "فَظَنَنْتُ أَنَّ ذَلِكَ لِمَكَانِهَا مِنَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم." [يَحْيَى يَقُولُهُ.]

Bize Muhammed b. Râfi, ona Abdürrezzak, ona İbn Cüreyc, ona da Yahya b. Said hadisi bu isnadla rivayet etmiş ve şöyle demiştir: "Ben bu durumun, Aişe'nin Hz. Peygamber'in (sav) nezdindeki konumundan kaynaklandığını düşünüyorum." [Bu sözü, (hadisin râvilerinden) Yahya söylemiştir.]

• Müslim Sahîh-i Müslim Sıyâm 2689, /445

وَحَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْمُثَنَّى حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَهَّابِ؛ (ح) وَحَدَّثَنَا عَمْرٌو النَّاقِدُ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ كِلاَهُمَا عَنْ يَحْيَى بِهَذَا الإِسْنَادِ وَلَمْ يَذْكُرَا فِى الْحَدِيثِ الشُّغْلُ بِرَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم.

Bize Muhammed b. Müsennâ, ona Abdülvehhâb; (T) Bize Amr en-Nâkıd, ona Süfyân, onlara da Yahya bu isnad ile nakletmiş ancak hadisinde 'Rasulullah (sav) ile meşgul olmaktan dolayı' ifadesini zikretmemişlerdir.

• Müslim Sahîh-i Müslim Sıyâm 2690, /445

وَحَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ أَبِى عُمَرَ الْمَكِّىُّ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنُ مُحَمَّدٍ الدَّرَاوَرْدِىُّ عَنْ يَزِيدَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْهَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِى سَلَمَةَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ عَائِشَةَ رضى الله عنها أَنَّهَا قَالَتْ: "إِنْ كَانَتْ إِحْدَانَا لَتُفْطِرُ فِى زَمَانِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَمَا تَقْدِرُ عَلَى أَنْ تَقْضِيَهُ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم حَتَّى يَأْتِىَ شَعْبَانُ."

Bize Muhammed b. Ebu Ömer el-Mekkî, ona Abdülaziz b. Muhammed ed-Derâverdî, ona Yezid b. Abdullah b. Hâd, ona Muhammed b. İbrahim, ona Ebu Seleme b. Abdurrahman, ona da Aişe (r.anha) şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) döneminde bizden birinin ramazan orucunu tutamayıp, Rasulullah (sav) ile birlikte (ertesi yılın) şaban ayı gelinceye dek kaza etmeye imkan bulamadığı olurdu."

• Müslim Sahîh-i Müslim Sıyâm 2691, /445