أَخْبَرَنَا الرَّبِيعُ بْنُ سُلَيْمَانَ قَالَ حَدَّثَنَا ابْنُ وَهْبٍ قَالَ أَخْبَرَنِى يُونُسُ عَنِ ابْنِ شِهَابٍ قَالَ حَدَّثَنِى سَعِيدُ بْنُ الْمُسَيَّبِ أَنَّ أَبَا هُرَيْرَةَ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: "قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ كُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ لَهُ إِلاَّ الصِّيَامَ، هُوَ لِى وَأَنَا أَجْزِى بِهِ. وَالَّذِى نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ لَخِلْفَةُ فَمِ الصَّائِمِ أَطْيَبُ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ رِيحِ الْمِسْكِ."

Bize Rebî b. Süleyman, ona İbn Vehb, ona Yunus, ona İbn Şihâb, ona Said b. Müseyyeb, ona da Ebu Hureyre, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Allah (ac) şöyle buyurmuştur: 'Oruç ibadeti hariç, ademoğlunun her ameli ona aittir. Oruç ise benim için tutulur ve onun karşılığını da (hakkıyla) ancak ben veririm.' Muhammed'in canı kudret elinde olan Allah'a andolsun ki, oruçlunun ağız kokusu, Allah nezdinde misk kokusundan daha hoştur."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Sıyâm 42, /2232

أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الْحَكَمِ عَنْ شُعَيْبٍ قَالَ أَخْبَرَنَا اللَّيْثُ عَنِ ابْنِ الْهَادِ عَنْ سُهَيْلٍ عَنِ ابْنِ أَبِى عَيَّاشٍ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ أَنَّهُ سَمِعَ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: "مَا مِنْ عَبْدٍ يَصُومُ يَوْمًا فِى سَبِيلِ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ إِلاَّ بَعَّدَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ بِذَلِكَ الْيَوْمِ وَجْهَهُ عَنِ النَّارِ سَبْعِينَ خَرِيفًا."

Bize Muhammed b. Abdullah b. Abdülhakem, ona Şuayb, ona Leys, ona İbn Hâd, ona Süheyl, ona İbn Ebu Ayyâş, ona da Ebu Said (el-Hudrî), Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Allah (ac), kendi yolunda bir gün oruç tutan her bir kulun yüzünü, oruçlu olduğu o gün sebebiyle cehennemden yetmiş yıllık mesafede uzaklaştırır."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Sıyâm 44, /2233

أَخْبَرَنَا عُمَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ التَّلِّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِى قَالَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ الثَّوْرِىُّ عَنْ أَيُّوبَ عَنْ أَبِى قِلاَبَةَ عَنْ أَنَسٍ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "إِنَّ اللَّهَ وَضَعَ عَنِ الْمُسَافِرِ نِصْفَ الصَّلاَةِ وَالصَّوْمَ وَعَنِ الْحُبْلَى وَالْمُرْضِعِ."

Bize Ömer b. Muhammed b. Hasan b. Tel, ona babası (Muhammed b. Hasan el-Esedî), ona Süfyân es-Sevrî, ona Eyyûb, ona Ebu Kilâbe, ona da Enes (b. Mâlik), Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Allah, yolcudan namazın yarısını; (yine yolcudan), hamile ve emzikli kadından da orucu kaldırmıştır."

Açıklama: Yolcu, hamile ve emzikli kadından orucun kaldırılması demek, o durumdayken üzerlerine orucun farz olmaması, sonradan kendilerine kaza ruhsatının verilmesi demektir. Yoksa bu kimselerden oruç mükellefiyetinin tamamıyla kalkması anlaşılmamalıdır.

• Nesâî Sünen-i Nesâî Sıyâm 51, /2235

أَخْبَرَنَا عَمْرُو بْنُ عَلِىٍّ قَالَ حَدَّثَنَا يَحْيَى قَالَ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ سَعِيدٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا سَلَمَةَ يُحَدِّثُ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ: "إِنْ كَانَ لَيَكُونُ عَلَىَّ الصِّيَامُ مِنْ رَمَضَانَ فَمَا أَقْضِيهِ حَتَّى يَجِىءَ شَعْبَانُ."

Bize Amr b. Ali, ona Yahya, ona Yahya b. Said, ona da Ebu Seleme, Âişe'nin şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Üzerimde ramazan ayından kalan oruç borcu olurdu da (ertesi senenin) şaban ayı gelene dek onu kaza edemezdim."

Açıklama: Hz. Âişe başka rivayetlerde, bunun sebebinin Hz. Peygamber'le meşgul olmaktan kaynaklandığını bildirmiştir.

• Nesâî Sünen-i Nesâî Sıyâm 64, /2237

أَخْبَرَنَا سُوَيْدُ بْنُ نَصْرٍ قَالَ أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ عَنْ خَالِدٍ الْحَذَّاءِ عَنْ أَبِى قِلاَبَةَ عَنْ رَجُلٍ قَالَ: "أَتَيْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم لِحَاجَةٍ فَإِذَا هُوَ يَتَغَدَّى، قَالَ هَلُمَّ إِلَى الْغَدَاءِ، فَقُلْتُ إِنِّى صَائِمٌ. قَالَ هَلُمَّ أُخْبِرْكَ عَنِ الصَّوْمِ؛ إِنَّ اللَّهَ وَضَعَ عَنِ الْمُسَافِرِ نِصْفَ الصَّلاَةِ وَالصَّوْمَ وَرَخَّصَ لِلْحُبْلَى وَالْمُرْضِعِ."

Bize Süveyd b. Nasr, ona Abdullah, ona Hâlid el-Hazzâ, ona Ebu Kilâbe, ona da bir kimse şöyle rivayet etmiştir: "Bir ihtiyaç için Nebî'nin (sav) huzuruna geldim. Baktım ki yemek yiyor. Hz. Peygamber (sav) 'Gel, sen de buyur' deyince, 'Ben oruçluyum' dedim. Nebî (sav 'Gel de sana oruç hakkında bazı şeyler anlatayım; Allah, yolcudan namazın yarısını ve orucu kaldırmış, hamile ve emzikli kadın için ise oruç konusunda ruhsat tanımıştır' buyurdu."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Sıyâm 51, /2235

أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ حَاتِمٍ قَالَ حَدَّثَنَا حِبَّانُ قَالَ أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ عَنِ ابْنِ عُيَيْنَةَ عَنْ أَيُّوبَ عَنْ شَيْخٍ مِنْ قُشَيْرٍ عَنْ عَمِّهِ حَدَّثَنَا ثُمَّ أَلْفَيْنَاهُ فِى إِبِلٍ لَهُ فَقَالَ لَهُ أَبُو قِلاَبَةَ حَدِّثْهُ فَقَالَ الشَّيْخُ حَدَّثَنِى عَمِّى: "أَنَّهُ ذَهَبَ فِى إِبِلٍ لَهُ فَانْتَهَى إِلَى النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم وَهُوَ يَأْكُلُ أَوْ قَالَ يَطْعَمُ، فَقَالَ ادْنُ فَكُلْ أَوْ قَالَ ادْنُ فَاطْعَمْ. فَقُلْتُ إِنِّى صَائِمٌ. فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ وَضَعَ عَنِ الْمُسَافِرِ شَطْرَ الصَّلاَةِ وَالصِّيَامَ وَعَنِ الْحَامِلِ وَالْمُرْضِعِ."

Bize Muhammed b. Hâtim, ona Hibbân, ona Abdullah, ona İbn Uyeyne, ona Eyyûb, ona Kuşeyr'den bir râvi (şeyh), ona da amcası (Enes b. Mâlik el-Ka'bî) hadisi rivayet etmiş, sonra Ebu Kilâbe onu devesinin üzerinde iken görüp 'O hadisi bir daha naklet' diyerek talepte bulunmuş, o râvi de tekrar amcası (Enes b. Mâlik el-Ka'bî'den) naklen şöyle rivayet etmiştir: "Kendime ait devem ile Nebî'nin (sav) huzuruna vardım. Hz. Peygamber o esnada yemek yiyordu. Rasulullah (sav), 'Buyur, yemek ye!' diye sofraya gelmemi isteyince, 'Ben oruçluyum' dedim. Bunun üzerine Hz. Peygamber (sav) 'Allah (ac), yolcudan namazın yarısını; (yine yolcudan), hamile ve emzikli kadından da orucu kaldırmıştır' buyurdu.

• Nesâî Sünen-i Nesâî Sıyâm 51, /2235

أَخْبَرَنَا عَمْرُو بْنُ مَنْصُورٍ قَالَ حَدَّثَنَا مُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ وُهَيْبِ بْنِ خَالِدٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ سَوَادَةَ الْقُشَيْرِىُّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَجُلٌ مِنْهُمْ: "أَنَّهُ أَتَى النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم بِالْمَدِينَةِ وَهُوَ يَتَغَدَّى. فَقَالَ لَهُ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم هَلُمَّ إِلَى الْغَدَاءِ، فَقَالَ إِنِّى صَائِمٌ . فَقَالَ لَهُ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ وَضَعَ لِلْمُسَافِرِ الصَّوْمَ وَشَطْرَ الصَّلاَةِ وَعَنِ الْحُبْلَى وَالْمُرْضِعِ."

Bize Amr b. Mansûr, ona Müslim b. İbrahim, ona Vüheyb b. Hâlid, ona Abdullah b. Sevâde el-Kuşeyrî, ona babası (Sevâde b. Hanzala), ona da Kuşeyrî olan Enes b. Mâlik şöyle rivayet etmiştir: "Kendisi Medine'de iken, yemek yemekte olan Nebî'nin (sav) huzuruna gelmiş. Hz. Peygamber (sav) ona, 'Haydi yemeğe buyur' deyince, o 'Ben oruçluyum' demiş. Nebî (sav) de ona 'Allah (ac), yolcudan orucun sorumluluğunu ve namazın yarısını; hamile ve emzikli kadından da orucun sorumluluğunu kaldırmıştır' buyurmuştur."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Sıyâm 62, /2237

أَخْبَرَنَا قُتَيْبَةُ قَالَ أَخْبَرَنَا بَكْرٌ - وَهُوَ ابْنُ مُضَرَ - عَنْ عَمْرِو بْنِ الْحَارِثِ عَنْ بُكَيْرٍ عَنْ يَزِيدَ مَوْلَى سَلَمَةَ بْنِ الأَكْوَعِ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الأَكْوَعِ: "قَالَ لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الآيَةُ (وَعَلَى الَّذِينَ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ) كَانَ مَنْ أَرَادَ مِنَّا أَنْ يُفْطِرَ وَيَفْتَدِىَ حَتَّى نَزَلَتِ الآيَةُ الَّتِى بَعْدَهَا فَنَسَخَتْهَا."

Bize Kuteybe, ona Bekir b. Mudar, ona Amr b. Hâris, ona Bükeyr, ona Seleme b. Ekva'ın azatlısı Yezid, ona da Seleme b. Ekva şöyle rivayet etmiştir: "(Oruca güç yetiremeyenler bir yoksulu doyuracak kadar fidye verirler) ayeti nazil olduğunda, bir sonraki ayet inip de öncekinin hükmünü neshedinceye dek, bizden oruç tutmayıp fidye vermek isteyenler bu önceki ayete göre davranırdı."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Sıyâm 63, /2237

أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ بْنِ إِبْرَاهِيمَ قَالَ حَدَّثَنَا يَزِيدُ قَالَ أَخْبَرَنَا وَرْقَاءُ عَنْ عَمْرِو بْنِ دِينَارٍ عَنْ عَطَاءٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ: "فِى قَوْلِهِ عَزَّ وَجَلَّ (وَعَلَى الَّذِينَ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ) يُطِيقُونَهُ يُكَلَّفُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ وَاحِدٍ (فَمَنْ تَطَوَّعَ خَيْرًا) طَعَامُ مِسْكِينٍ آخَرَ لَيْسَتْ بِمَنْسُوخَةٍ (فَهُوَ خَيْرٌ لَهُ وَأَنْ تَصُومُوا خَيْرٌ لَكُمْ) لاَ يُرَخَّصُ فِى هَذَا إِلاَّ لِلَّذِى لاَ يُطِيقُ الصِّيَامَ أَوْ مَرِيضٍ لاَ يُشْفَى."

Bize Muhammed b. İsmail b. İbrahim, ona Yezid, ona Verkâ, ona Amr b. Dînâr, ona Atâ, ona da İbn Abbâs şöyle rivayet etmiştir: "(Oruca güç yetiremeyenler, bir yoksulu doyuracak kadar fidye verirler) ayeti ile, oruca güç yetiremeyen kimseler bir fakiri doyuracak kadar fidye ile yükümlü tutulmuştu. (Kim fazladan hayır işlerse) ayeti ile de başka bir fakiri daha doyurmak kastedilmiş olup, önceki ayet neshedilmemişti. (Bu kendisi için daha hayırlı olur. Bu durumda oruç tutmanız sizin için çok daha hayırlıdır) ayetinde ise, sadece oruç tutamayan veya şifa bulamayacak derecede hasta olan kimseler ruhsat tanınmıştır."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Sıyâm 63, /2237

أَخْبَرَنَا عَلِىُّ بْنُ حُجْرٍ قَالَ أَخْبَرَنَا عَلِىٌّ - يَعْنِى ابْنَ مُسْهِرٍ - عَنْ سَعِيدٍ عَنْ قَتَادَةَ عَنْ مُعَاذَةَ الْعَدَوِيَّةِ: "أَنَّ امْرَأَةً سَأَلَتْ عَائِشَةَ أَتَقْضِى الْحَائِضُ الصَّلاَةَ إِذَا طَهُرَتْ؟ قَالَتْ أَحَرُورِيَّةٌ أَنْتِ؟ كُنَّا نَحِيضُ عَلَى عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ثُمَّ نَطْهُرُ فَيَأْمُرُنَا بِقَضَاءِ الصَّوْمِ وَلاَ يَأْمُرُنَا بِقَضَاءِ الصَّلاَةِ."

Bize Ali b. Hucr, ona Ali b. Müshir, ona Said, ona Katâde, ona da Muâze el-Adeviyye şöyle rivayet etmiştir: "Bir kadın Âişe'ye gelip 'Hayızlı kadın, temizlendiğinde namazları kaza eder mi?' diye sordu. Âişe ona 'Sen Harûrî (Hâricî) misin?' deyip şöyle ekledi: 'Bizler Rasulullah (sav) döneminde hayız olup temizlenince, Hz. Peygamber (sav) bize oruçları kaza etmemizi emreder, namazları ise kaza etmemizi emretmezdi'."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Sıyâm 64, /2237