وَحَدَّثَنَا ابْنُ نُمَيْرٍ حَدَّثَنَا أَبِى حَدَّثَنَا سَيْفٌ قَالَ سَمِعْتُ مُجَاهِدًا يَقُولُ حَدَّثَنِى عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ أَبِى لَيْلَى حَدَّثَنِى كَعْبُ بْنُ عُجْرَةَ - رضى الله عنه - أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَقَفَ عَلَيْهِ وَرَأْسُهُ يَتَهَافَتُ قَمْلاً فَقَالَ "أَيُؤْذِيكَ هَوَامُّكَ." قُلْتُ نَعَمْ. قَالَ "فَاحْلِقْ رَأْسَكَ." قَالَ فَفِىَّ نَزَلَتْ هَذِهِ الآيَةُ "(فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ مَرِيضًا أَوْ بِهِ أَذًى مِنْ رَأْسِهِ فَفِدْيَةٌ مِنْ صِيَامٍ أَوْ صَدَقَةٍ أَوْ نُسُكٍ)" فَقَالَ لِى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "صُمْ ثَلاَثَةَ أَيَّامٍ أَوْ تَصَدَّقْ بِفَرَقٍ بَيْنَ سِتَّةِ مَسَاكِينَ أَوِ انْسُكْ مَا تَيَسَّرَ."

Bize İbn Nümeyr, ona babası (Abdullah b. Nümeyr), ona Seyf, ona Mücahid, ona Abdurrahman b. Ebu Leyla, ona da Ka'b b. Ucre (ra) rivayet etmiştir: "Ka'b b. Ucre'nin başından aşağı bitler akarken Rasulullah (sav), onun yanı başında durdu ve 'Bitlerin seni rahatsız ediyor mu?' buyurdu. (Ka'b der ki:) Ben de 'Evet' dedim. Bunun üzerine 'O halde başını tıraş et' buyurdu. Ka'b der ki: 'Sizden her kim hasta olursa yahut başından bir rahatsızlığı varsa, oruç veya sadaka veya kurban olmak üzere fidye gerekir.' (Bakara, 2/196) ayeti benim hakkımda nazil oldu. Bunun üzerine Rasulullah (sav) bana 'Ya üç gün oruç tut, yahut bir ferakı (yaklaşık 7 litre yiyecek) altı yoksula sadaka olarak paylaştır, yahut da kolayına gelen bir kurban kes' buyurdu."

• Müslim Sahîh-i Müslim Hac, 2880, /476

وَحَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِى عُمَرَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنِ ابْنِ أَبِى نَجِيحٍ وَأَيُّوبَ وَحُمَيْدٍ وَعَبْدِ الْكَرِيمِ عَنْ مُجَاهِدٍ عَنِ ابْنِ أَبِى لَيْلَى عَنْ كَعْبِ بْنِ عُجْرَةَ - رضى الله عنه - أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم مَرَّ بِهِ وَهُوَ بِالْحُدَيْبِيَةِ قَبْلَ أَنْ يَدْخُلَ مَكَّةَ وَهُوَ مُحْرِمٌ وَهُوَ يُوقِدُ تَحْتَ قِدْرٍ وَالْقَمْلُ يَتَهَافَتُ عَلَى وَجْهِهِ فَقَالَ "أَيُؤْذِيكَ هَوَامُّكَ هَذِهِ." قَالَ نَعَمْ. قَالَ "فَاحْلِقْ رَأْسَكَ وَأَطْعِمْ فَرَقًا بَيْنَ سِتَّةِ مَسَاكِينَ - وَالْفَرَقُ ثَلاَثَةُ آصُعٍ - أَوْ صُمْ ثَلاَثَةَ أَيَّامٍ أَوِ انْسُكْ نَسِيكَةً." [قَالَ ابْنُ أَبِى نَجِيحٍ "أَوِ اذْبَحْ شَاةً."]

Bize Muhammed b. Ebu Ömer, ona Süfyan, ona İbn Ebu Necih, ona Eyyüb, ona Humeyd ve Abdülkerim, onlara Mücahid, ona İbn Ebu Leyla, ona Ka'b b. Ucre şöyle demiştir: "Nebî (sav), Mekke’ye girmeden önce Hudeybiye’deyken Ka'b'ın yanından geçti. Ka‘b, ihramlıydı ve bir tencerenin altında ateş yakıyordu. Yüzüne bitler düşüyor, her yanına hücum ediyordu. Peygamber (sav) ona 'Bu haşereler sana eziyet mi ediyor?' diye sordu. O da 'Evet' dedi. Bunun üzerine Rasulullah (sav) 'Başını tıraş et, ardından; ya altı yoksula, her birine yarım sâ' olacak şekilde toplam bir ferak (üç sâ miktarı, yani yaklaşık 7,5 litre) yiyecek ver, ya üç gün oruç tut, ya da bir kurban kes' buyurdu." [İbn Ebu Necih rivayetinde "Yahut bir koyun kes" demiştir.]

• Müslim Sahîh-i Müslim Hac, 2881, /477

وَحَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مَسْلَمَةَ بْنِ قَعْنَبٍ حَدَّثَنَا مَالِكٌ ح وَحَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى - وَاللَّفْظُ لَهُ - قَالَ قَرَأْتُ عَلَى مَالِكٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ - رضى الله عنهما - أَنَّهُ قَالَ "رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم رَمَلَ مِنَ الْحَجَرِ الأَسْوَدِ حَتَّى انْتَهَى إِلَيْهِ ثَلاَثَةَ أَطْوَافٍ."

Bize Abdullah b. Mesleme b. Ka'neb, ona Malik; (T) Bize Yahya b. Yahya –lafız kendisine ait olmak üzere-, ona Malik, ona Cafer b. Muhammed, ona babası (Muhammed b. Ali), ona Cabir b. Abdullah (r.anhuma) şöyle demiştir: "Ben Rasulullah'ın (sav) Hacer-i Esved'den itibaren yine Hacer-i Esved'e kadar tavafın üç şavtında remel yaptığını (hızlıca yürüdüğünü) gördüm."

• Müslim Sahîh-i Müslim Hac, 3053, /506

حَدَّثَنَا هَارُونُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ وَمُحَمَّدُ بْنُ رَافِعٍ - الْمَعْنَى - قَالاَ حَدَّثَنَا أَبُو عَاصِمٍ عَنْ مَعْرُوفٍ - يَعْنِى ابْنَ خَرَّبُوذَ الْمَكِّىَّ - حَدَّثَنَا أَبُو الطُّفَيْلِ قَالَ "رَأَيْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم يَطُوفُ بِالْبَيْتِ عَلَى رَاحِلَتِهِ يَسْتَلِمُ الرُّكْنَ بِمِحْجَنِهِ ثُمَّ يُقَبِّلُهُ." [زَادَ مُحَمَّدُ بْنُ رَافِعٍ ثُمَّ خَرَجَ إِلَى الصَّفَا وَالْمَرْوَةِ فَطَافَ سَبْعًا عَلَى رَاحِلَتِهِ.]

Bize Harun b. Abdullah ve Muhammed b. Râfi, onlara Ebu Âsım, ona Ma'ruf b. Harrabuz el-Mekkî, ona da Ebu Tufeyl şöyle demiştir: "Nebi'yi (sav) bineği üzerinde Kabe'yi tavaf ederek bastonu ile (Hacer-i Esved'in bulunduğu) Rüknü selamladıktan sonra onu öptüğünü gördüm." [Muhammed b. Râfi rivayetinde şunu da eklemiştir: Sonra Safa ile Merve'ye çıkarak yine devesi üzerinde yedi defa sa'y yaptı.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Menâsik 49, /438

حَدَّثَنَا أَبُو نُعَيْمٍ حَدَّثَنَا سَيْفٌ قَالَ حَدَّثَنِى مُجَاهِدٌ قَالَ سَمِعْتُ عَبْدَ الرَّحْمَنِ بْنَ أَبِى لَيْلَى أَنَّ كَعْبَ بْنَ عُجْرَةَ حَدَّثَهُ قَالَ وَقَفَ عَلَىَّ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بِالْحُدَيْبِيَةِ ، وَرَأْسِى يَتَهَافَتُ قَمْلاً فَقَالَ « يُؤْذِيكَ هَوَامُّكَ » . قُلْتُ نَعَمْ . قَالَ « فَاحْلِقْ رَأْسَكَ - أَوْ قَالَ - احْلِقْ » . قَالَ فِىَّ نَزَلَتْ هَذِهِ الآيَةُ ( فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ مَرِيضًا أَوْ بِهِ أَذًى مِنْ رَأْسِهِ ) إِلَى آخِرِهَا . فَقَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم « صُمْ ثَلاَثَةَ أَيَّامٍ ، أَوْ تَصَدَّقْ بِفَرَقٍ بَيْنَ سِتَّةٍ ، أَوِ انْسُكْ بِمَا تَيَسَّرَ » .

Bize Ebu Nuaym, ona Seyf, ona Mücâhid, ona Abdurrahman b. Ebu Leylâ, ona da Ka‘b b. Ucre şöyle rivayet etmiştir: "Hudeybiye’de başımdan bitler dökülürken Rasulullah (sav) yanı başımda durdu ve 'Bu haşeratın seni rahatsız ediyor mu?' buyurdu. Ben 'evet' deyince, 'O halde başını tıraş et –ya da: tıraş ol-' buyurdu. (Ka‘b) der ki: İşte bu olay üzerine 'Sizden her kim hasta olursa yahut başından bir rahatsızlığı varsa, oruç veya sadaka veya kurban olmak üzere fidye gerekir' (Bakara, 2/196) ayeti benim hakkımda inmiştir. Bunun üzerine Nebi (sav) 'Ya üç gün oruç tut, yahut altı yoksula bir ferak (yaklaşık 8 litre) sadaka ver, ya da kolayına gelen bir kurban kes' buyurdu."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Ebvâbi'l-Muhsari ve Cezâi's-Sayd 6, 1/546

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ مَعِينٍ حَدَّثَنَا حَجَّاجٌ عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ قَالَ أَخْبَرَنِى الأَحْوَلُ أَنَّ طَاوُسًا أَخْبَرَهُ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ: "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم مَرَّ وَهُوَ يَطُوفُ بِالْكَعْبَةِ بِإِنْسَانٍ يَقُودُهُ بِخِزَامَةٍ فِى أَنْفِهِ، فَقَطَعَهَا النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم بِيَدِهِ وَأَمَرَهُ أَنْ يَقُودَهُ بِيَدِهِ."

Bize Yahya b. Main, ona Haccâc, ona İbn Cüreyc, ona el-Ahvel, ona Tâvus, ona da İbn Abbas şöyle haber vermiştir: "Hz. Peygamber (sav), Kâbe'yi tavaf ederken, burnuna bağlanmış bir hızmayla çekilen bir insana denk geldi. Eliyle hızmayı kopardı ve onun elinden tutup götürülmesini emretti."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Eymân ve'n-Nuzûr 23, /769

حَدَّثَنَا أَبُو مُصْعَبٍ حَدَّثَنَا مَالِكُ بْنُ أَنَسٍ عَنْ سُمَىٍّ - مَوْلَى أَبِى بَكْرِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ - عَنْ أَبِى صَالِحٍ السَّمَّانِ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم قَالَ « الْعُمْرَةُ إِلَى الْعُمْرَةِ كَفَّارَةُ مَا بَيْنَهُمَا وَالْحَجُّ الْمَبْرُورُ لَيْسَ لَهُ جَزَاءٌ إِلاَّ الْجَنَّةُ » .

Bize Ebu Mus'ab, ona Malik b. Enes, Ebu Bekir b. Abdurrahman'ın azatlısı Sümey, ona Ebu Salih es-Semman, ona da Ebu Hureyre'nin rivayet ettiğine göre Peygamber (sav) şöyle buyurmuştur: "İki umre, arada işlenen günahlara kefarettir. Allah tarafından kabul görmüş haccın mükafatı da mutlaka cennettir."

Açıklama: Kültürümüzde Hadisler projesini ilgilendiren kısım: الْحَجُّ الْمَبْرُورُ لَيْسَ لَهُ جَزَاءٌ إِلَّا الْجَنَّةُ

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Menâsik 3, /469

وَحَدَّثَنَا عُقْبَةُ بْنُ مُكْرَمٍ الْعَمِّىُّ وَمُحَمَّدُ بْنُ رَافِعٍ - وَاللَّفْظُ لاِبْنِ رَافِعٍ - قَالاَ حَدَّثَنَا وَهْبُ بْنُ جَرِيرِ بْنِ حَازِمٍ حَدَّثَنَا أَبِى قَالَ سَمِعْتُ قَيْسًا يُحَدِّثُ عَنْ عَطَاءٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَعْلَى بْنِ أُمَيَّةَ عَنْ أَبِيهِ رضى الله عنه أَنَّ رَجُلاً أَتَى النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم وَهُوَ بِالْجِعْرَانَةِ قَدْ أَهَلَّ بِالْعُمْرَةِ وَهُوَ مُصَفِّرٌ لِحْيَتَهُ وَرَأْسَهُ وَعَلَيْهِ جُبَّةٌ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّى أَحْرَمْتُ بِعُمْرَةٍ وَأَنَا كَمَا تَرَى. فَقَالَ "انْزِعْ عَنْكَ الْجُبَّةَ وَاغْسِلْ عَنْكَ الصُّفْرَةَ وَمَا كُنْتَ صَانِعًا فِى حَجِّكَ فَاصْنَعْهُ فِى عُمْرَتِكَ."

Bize Ukbe b. Mükrem el-Ammi ve Muhammed b. Râfi, -lâfız İbn Rafi'ye aittir-, o ikisine Vehb b. Cerir b. Hazim, ona babası (Cerir b. Hazim), ona Kays, ona Ata, ona Safvan b. Ya'la b. Ümeyye'den, o da babası (Ya'la b. Ümeyye) şöyle rivayet etmiştir: "Peygamber (sav), Cirane'deyken yanına bir adam geldi. Bu zat saçını sakalını sarıya boyamış ve dikişli bir cübbe giymiş bir halde umreye niyet ederek 'Ey Allah'ın Rasulü! Ben, Umreye niyet ettim. Hâlim gördüğün gibi­dir' dedi. Bunun üzerine Rasulullah (sav) 'Üzerinden cübbeyi çıkar, sarı boyayı da yıka. Hacda yaptığının aynısını Umrende de yap' buyurdu."

• Müslim Sahîh-i Müslim Hac, 2801, /464

وَحَدَّثَنَا عَبْدُ بْنُ حُمَيْدٍ أَخْبَرَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ أَخْبَرَنَا مَعْمَرٌ عَنْ أَيُّوبَ عَنْ أَبِى الْعَالِيَةِ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ - رضى الله عنهما - قَالَ "صَلَّى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم الصُّبْحَ بِذِى طَوًى وَقَدِمَ لأَرْبَعٍ مَضَيْنَ مِنْ ذِى الْحِجَّةِ وَأَمَرَ أَصْحَابَهُ أَنْ يُحَوِّلُوا إِحْرَامَهُمْ بِعُمْرَةٍ إِلاَّ مَنْ كَانَ مَعَهُ الْهَدْىُ."

Bize Abd b. Humeyd, ona Abürrazzak, ona Mamer, ona Eyyüb, ona Ebu Aliye, ona da İbn Abbas (ra) şöyle rivayet etti: "Rasulullah (sav) sabah namazını Zi Tuvâ'da kıldı, Zi'l-Hicce'nin dördüncü günü (Mekke'ye) geldi ve ashabına 'Yanında kurbanı olanlar hariç, herkes ihramdan çıksın' diye emir buyurdu."

• Müslim Sahîh-i Müslim Hac, 3013, /501

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عُثْمَانَ حَدَّثَنَا شُرَيْحُ بْنُ مَسْلَمَةَ حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ يُوسُفَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِى إِسْحَاقَ قَالَ سَأَلْتُ مَسْرُوقًا وَعَطَاءً وَمُجَاهِدًا . فَقَالُوا اعْتَمَرَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِى ذِى الْقَعْدَةِ قَبْلَ أَنْ يَحُجَّ . وَقَالَ سَمِعْتُ الْبَرَاءَ بْنَ عَازِبٍ - رضى الله عنهما - يَقُولُ اعْتَمَرَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِى ذِى الْقَعْدَةِ ، قَبْلَ أَنْ يَحُجَّ مَرَّتَيْنِ .

Bize Ahmed b. Osman, ona Şureyh b. Mesleme, ona İbrahim b. Yusuf, ona babası (Yusuf b. İshak), ona Ebu İshak şöyle demiştir: "Ben, Mesruk, Atâ ve Mucahid'e sordum, bana 'Hz. Peygamber (sav), hac yapmadan önce zilkade ayında um­re yaptı' dediler. Ve (Ebu İshak) der ki: Berâ b. Âzib’in şöyle dediğini işittim: Rasulullah (sav) hacdan önce zilkade ayı içinde iki defa umre yaptı."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Ebvâbu'l-Umreti 3, 1/539