حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَهَّابِ بْنُ نَجْدَةَ حَدَّثَنَا شُعَيْبُ بْنُ إِسْحَاقَ عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ ح حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ خَلاَّدٍ حَدَّثَنَا يَحْيَى - الْمَعْنَى - عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ أَخْبَرَنِى الْحَسَنُ بْنُ مُسْلِمٍ عَنْ طَاوُسٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّ مُعَاوِيَةَ بْنَ أَبِى سُفْيَانَ أَخْبَرَهُ قَالَ "قَصَّرْتُ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم بِمِشْقَصٍ عَلَى الْمَرْوَةِ. أَوْ رَأَيْتُهُ يُقَصَّرُ عَنْهُ عَلَى الْمَرْوَةِ بِمِشْقَصٍ." [قَالَ ابْنُ خَلاَّدٍ إِنَّ مُعَاوِيَةَ لَمْ يَذْكُرْ أَخْبَرَهُ.]

Bize Abdülvehhab b. Necde, ona Şuayb b. İshak, ona İbn Cüreyc; (T) Bize Ebu Bekir b. Hallad, ona Yahya, ona İbn Cüreyc, ona Hasan b. Müslim, ona Tâvus, ona İbn Abbas, ona da Muaviye b. Ebu Süfyan şöyle haber etmiştir: "Ben Hz. Peygamber'in (sav) saçlarını (Sa'y bittikten sonra) Merve'de bir makasla kısalttım" ya da "Merve'de Hz. Peygamber'in (sav) saçlarının, bir makas ile kısaltıldığını gördüm." [İbn Hallad rivayetine "إِنَّ مُعَاوِيَةَ" diye başlamışmış ve "أَخْبَرَهُ" ifadesini zikretmemiştir.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Menâsik 24, /422

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ أَخْبَرَنَا مَالِكٌ عَنْ حُمَيْدِ بْنِ قَيْسٍ عَنْ مُجَاهِدٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِى لَيْلَى عَنْ كَعْبِ بْنِ عُجْرَةَ - رضى الله عنه - عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَنَّهُ قَالَ « لَعَلَّكَ آذَاكَ هَوَامُّكَ » . قَالَ نَعَمْ يَا رَسُولَ اللَّهِ . فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « احْلِقْ رَأْسَكَ وَصُمْ ثَلاَثَةَ أَيَّامٍ ، أَوْ أَطْعِمْ سِتَّةَ مَسَاكِينَ ، أَوِ انْسُكْ بِشَاةٍ » .

Bize Abdullah b. Yusuf, ona Mâlik, ona Humeyd b. Kays, ona Mücâhid, ona Abdurrahman b. Ebu Leylâ, ona da Ka‘b b. Ucre (ra) şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) Ka'b b. Ucre'ye 'Senin bu haşeratın seni rahatsız etmiş olmalı' buyurdu. O da 'Evet ey Allah’ın Rasulü' dedi. Bunun üzerine Rasulullah (sav) 'Başını tıraş et, sonra ya üç gün oruç tut, yahut altı yoksula yemek yedir, ya da bir koyun kurban kes' buyurdu."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Ebvâbi'l-Muhsari ve Cezâi's-Sayd 5, 1/545

حَدَّثَنَا مَحْمُودُ بْنُ غَيْلاَنَ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ آدَمَ أَخْبَرَنَا سُفْيَانُ الثَّوْرِىُّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَابِرٍ قَالَ لَمَّا قَدِمَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم مَكَّةَ دَخَلَ الْمَسْجِدَ فَاسْتَلَمَ الْحَجَرَ ثُمَّ مَضَى عَلَى يَمِينِهِ فَرَمَلَ ثَلاَثًا وَمَشَى أَرْبَعًا ثُمَّ أَتَى الْمَقَامَ فَقَالَ ( وَاتَّخِذُوا مِنْ مَقَامِ إِبْرَاهِيمَ مُصَلًّى ) فَصَلَّى رَكْعَتَيْنِ وَالْمَقَامُ بَيْنَهُ وَبَيْنَ الْبَيْتِ ثُمَّ أَتَى الْحَجَرَ بَعْدَ الرَّكْعَتَيْنِ فَاسْتَلَمَهُ ثُمَّ خَرَجَ إِلَى الصَّفَا أَظُنُّهُ قَالَ ( إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ ) . قَالَ وَفِى الْبَابِ عَنِ ابْنِ عُمَرَ . قَالَ أَبُو عِيسَى حَدِيثُ جَابِرٍ حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ . وَالْعَمَلُ عَلَى هَذَا عِنْدَ أَهْلِ الْعِلْمِ .

Bize Mahmud b. Ğaylân, ona Yahya b.Âdem, ona Süfyan, ona Cafer b. Muhammed, ona babası (Muhammed el-Bâkır), ona da Cabir (b. Abdullah) (ra) şöyle demiştir: "Rasulullah (sav) Mekke'ye gelince Mescid-i Haram'a girdi ve Hacerülesved'i selamladı. Sonra Hacerülesved'in sağına geçip üç şavtını remel tarzında (yani çalımlı bir şekilde kısa ve seri adımlarla), dört şavtını da normal bir şekilde yürüyerek tavaf etti. Sonra Makam-ı İbrahim'in yanına geldi ve 'Siz de İbrahim'in makamından bir namaz yeri edinin (orada namaz kılın)' (Bakara 2/125) ayetini okudu. Ardından Makam-ı İbrahim'i kendisi ile Beytullah arasına alarak iki rekat namaz kıldı. Namaz kıldıktan sonra Beytullah'ın yanına geldi, Hacerülesved'i tekrar selamladı ve sonra da Safa Tepesi'ne geçti. Sanıyorum burada 'Şüphesiz Safa ile Merve, Allah’ın belirlediği sembollerdendir.' (Bakara, 2/158) ayetini okudu." [(Tirmizî) der ki: Bu konuda İbn Ömer'den de rivayet bulunmaktadır.] [Ebu İsa (Tirmizi) der ki: Cabir'den gelen rivayet, hasen sahih bir hadistir ve ilim ehli nazarında uygulama, bu hadise göredir.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Hac 33, 3/211

حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَهَّابِ بْنُ نَجْدَةَ حَدَّثَنَا شُعَيْبُ بْنُ إِسْحَاقَ عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ ح حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ خَلاَّدٍ حَدَّثَنَا يَحْيَى - الْمَعْنَى - عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ أَخْبَرَنِى الْحَسَنُ بْنُ مُسْلِمٍ عَنْ طَاوُسٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّ مُعَاوِيَةَ بْنَ أَبِى سُفْيَانَ أَخْبَرَهُ قَالَ "قَصَّرْتُ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم بِمِشْقَصٍ عَلَى الْمَرْوَةِ. أَوْ رَأَيْتُهُ يُقَصَّرُ عَنْهُ عَلَى الْمَرْوَةِ بِمِشْقَصٍ." [قَالَ ابْنُ خَلاَّدٍ إِنَّ مُعَاوِيَةَ لَمْ يَذْكُرْ أَخْبَرَهُ.]

Bize Abdülvehhab b. Necde, ona Şuayb b. İshak, ona İbn Cüreyc; (T) Bize Ebu Bekir b. Hallad, ona Yahya, ona İbn Cüreyc, ona Hasan b. Müslim, ona Tâvus, ona İbn Abbas, ona da Muaviye b. Ebu Süfyan şöyle haber etmiştir: "Ben Hz. Peygamber'in (sav) saçlarını (Sa'y bittikten sonra) Merve'de bir makasla kısalttım" ya da "Merve'de Hz. Peygamber'in (sav) saçlarının, bir makas ile kısaltıldığını gördüm." [İbn Hallad rivayetine "إِنَّ مُعَاوِيَةَ" diye başlamışmış ve "أَخْبَرَهُ" ifadesini zikretmemiştir.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Menâsik 24, /422

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ أَخْبَرَنَا مَالِكٌ عَنْ سُمَىٍّ مَوْلَى أَبِى بَكْرِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ أَبِى صَالِحٍ السَّمَّانِ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ - رضى الله عنه - أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ « الْعُمْرَةُ إِلَى الْعُمْرَةِ كَفَّارَةٌ لِمَا بَيْنَهُمَا ، وَالْحَجُّ الْمَبْرُورُ لَيْسَ لَهُ جَزَاءٌ إِلاَّ الْجَنَّةُ » .

Bize Abdullah b. Yusuf, ona Malik, ona Sümey Mevla Ebu Bekir b. Abdurrrahman, ona Ebu Salih es-Semmân, ona da Ebu Hureyre'nin (ra) rivayet ettiğine göre Peygamber (sav) şöyle buyurdu: "Yapılan iki umre, arada işlenen günahlara kefarettir. Mebrûr (kabul edilmiş) bir haccın karşılığı da yalnızca cennettir."

Açıklama: Kültürümüzde Hadisler projesini ilgilendiren kısım: الْحَجُّ الْمَبْرُورُ لَيْسَ لَهُ جَزَاءٌ إِلَّا الْجَنَّةُ

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Ebvâbu'l-Umreti 1, 1/538

حَدَّثَنَا عَمْرٌو النَّاقِدُ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ بْنُ عُيَيْنَةَ عَنْ هِشَامِ بْنِ حُجَيْرٍ عَنْ طَاوُسٍ قَالَ قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ قَالَ "لِى مُعَاوِيَةُ أَعَلِمْتَ أَنِّى قَصَّرْتُ مِنْ رَأْسِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم عِنْدَ الْمَرْوَةِ بِمِشْقَصٍ فَقُلْتُ لَهُ لاَ أَعْلَمُ هَذَا إِلاَّ حُجَّةً عَلَيْكَ."

Bize Amr en-Nakıd, ona Süfyan b. Uyeyne, ona Hişam b. Huceyr, ona Tâvus, ona da İbn Abbas şunu söyledi: "Muaviye bana 'haberin var mı, ben Merve'de Rasullulah'ın (sav) saçını makasla kısalttım' dedi. Ben de ona 'Bence bu (hatıran, Hz. Peygamber'in sünnetini ihmal ettiğin için) senin lehine değil, aksine aleyhine bir delildir' diye cevap verdim."

• Müslim Sahîh-i Müslim Hac, 3021, /502

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ أَنَّ مُحَمَّدَ بْنَ جَعْفَرٍ حَدَّثَهُمْ عَنْ شُعْبَةَ عَنِ الْحَكَمِ عَنْ مُجَاهِدٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم أَنَّهُ قَالَ "هَذِهِ عُمْرَةٌ اسْتَمْتَعْنَا بِهَا فَمَنْ لَمْ يَكُنْ عِنْدَهُ هَدْىٌ فَلْيَحِلَّ الْحِلَّ كُلَّهُ وَقَدْ دَخَلَتِ الْعُمْرَةُ فِى الْحَجِّ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ هَذَا مُنْكَرٌ إِنَّمَا هُوَ قَوْلُ ابْنِ عَبَّاسٍ.]

Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Muhammed b. Cafer, ona Şu'be, ona Hakem, ona Mücahid, ona da İbn Abbas, Nebi'nin (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etti: "Bu bizim yaptığımız temettü haccı ile birlikte umredir. Kimin yanında kurbanlık hayvan (hedy) yoksa, ihramdan tamamen çıksın (İfrad Haccı yapsın). Çünkü umre, artık kıyamet gününe kadar hacca dahil olmuştur." [Ebu Davud der ki: Bu münker bir rivayettir. Çünkü bu (esas itibariyle) İbn Abbas'ın bir sözüdür.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Menâsik 23, /419

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا مَخْلَدُ بْنُ يَزِيدَ وَيَحْيَى بْنُ زَكَرِيَّا عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ عَنْ عِكْرِمَةَ بْنِ خَالِدٍ عَنِ ابْنِ عُمَرَ قَالَ "اعْتَمَرَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَبْلَ أَنْ يَحُجَّ."

Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Mahled b. Yezid ve Yahya b. Zekeriya, ona İbn Cüreyc, ona İkrime b. Halid, ona da İbn Ömer'in şöyle dediğini rivayet etti: "Rasulullah (sav) haccetmeden önce umre yaptı."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Menâsik 80, /460

حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ مُحَمَّدٍ حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِيَةَ عَنْ حَجَّاجٍ عَنْ عَطَاءٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « عُمْرَةٌ فِى رَمَضَانَ تَعْدِلُ حِجَّةً » .

Bize Ali b. Muhammed, ona Ebu Muaviye, ona Haccac, ona Ata, ona da (Abdullah) b. Abbas'tan rivayet edildiğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurmuştur: "Ramazan ayında (yapılan) bir umre (sevab bakımından nafile) bir hacca denktir."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Menâsik 45, /485

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا مَخْلَدُ بْنُ يَزِيدَ وَيَحْيَى بْنُ زَكَرِيَّا عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ عَنْ عِكْرِمَةَ بْنِ خَالِدٍ عَنِ ابْنِ عُمَرَ قَالَ "اعْتَمَرَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَبْلَ أَنْ يَحُجَّ."

Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Mahled b. Yezid ve Yahya b. Zekeriya, ona İbn Cüreyc, ona İkrime b. Halid, ona da İbn Ömer'in şöyle dediğini rivayet etti: "Rasulullah (sav) haccetmeden önce umre yaptı."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Menâsik 80, /460