حَدَّثَنَا أَبُو الْوَلِيدِ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ سَعْدِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِى أُمَامَةَ بْنِ سَهْلِ بْنِ حُنَيْفٍ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ أَنَّ أَهْلَ قُرَيْظَةَ نَزَلُوا عَلَى حُكْمِ سَعْدٍ فَأَرْسَلَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم إِلَيْهِ فَجَاءَ فَقَالَ: " قُومُوا إِلَى سَيِّدِكُمْ" . أَوْ قَالَ: " خَيْرِكُمْ " . فَقَعَدَ عِنْدَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ: " هَؤُلاَءِ نَزَلُوا عَلَى حُكْمِكَ " . قَالَ فَإِنِّى أَحْكُمُ أَنْ تُقْتَلَ مُقَاتِلَتُهُمْ ، وَتُسْبَى ذَرَارِيُّهُمْ . فَقَالَ: " لَقَدْ حَكَمْتَ بِمَا حَكَمَ بِهِ الْمَلِكُ " . قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ أَفْهَمَنِى بَعْضُ أَصْحَابِى عَنْ أَبِى الْوَلِيدِ مِنْ قَوْلِ أَبِى سَعِيدٍ إِلَى حُكْمِكَ .

Bize Ebu Velîd, ona Şu'be, ona Sa'd b. İbrahim, ona Ebu Ümâme b. Sehl b. Huneyf, ona Ebu Said şöyle söylemiştir: "Kurayza ahalisi, Sa’d b. Muâz'ın hükmüne razı olarak teslim oldular. Bunun üzerine Allah Rasulü (sav), Sa’d’a (gelmesi için) haber gönderdi, o da geldi. Rasulullah (sav) 'Efendiniz —veya en hayırlınız— için kalkınız (onu karşılayınız)' buyurdu. Sa'd, Hz. Peygamber'in (sav) yanına oturdu. Hz. Peygamber (sav) 'Şunlar senin hüküm vermen üzerine teslim oldular' dedi. Sa’d 'Savaşan erkeklerin öldürülmesine, çocukların ve kadınların esir edilmesine hükmediyorum' dedi. Bunun üzerine Nebî (sav) 'mutlak melik olan Allah'ın hüküm verdiği gibi hüküm verdin' buyurdu." [Ebu Abdullah el-Buhârî der ki: Arkadaşlarımdan biri, bu hadisin "إِلَى حُكْمِكَ" ibaresine kadar olan kısmını Ebu Velîd'ten, Ebu Saîd'in sözü olarak bana aktardı.]

Açıklama: Kültürümüzde Hadisler projesini ilgilendiren kısım: قُومُوا إِلَى سَيِّدِكُمْ

• Buhârî Sahîh-i Buhârî İsti'zân 26, 2/537

حَدَّثَنَا أَبُو كُرَيْبٍ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ عَنْ عَلِىِّ بْنِ صَالِحٍ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ كُهَيْلٍ عَنْ أَبِى سَلَمَةَ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ اسْتَقْرَضَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم سِنًّا فَأَعْطَى سِنًّا فَوْقَهُ وَقَالَ: "خِيَارُكُمْ مَحَاسِنُكُمْ قَضَاءً."

Bize Ebu Küreyb (Muhammed b. Alâ el-Hemdânî), ona Veki' (b. Cerrah er-Ruâsî), ona Ali b. Salih (el-Hemedanî), ona Seleme b. Küheyl (el-Hadramî), ona da Ebu Seleme (b. Abdurrahman ez-Zuhrî) Ebu Hureyre'nin şöyle anlattığını nakletti: Rasulullah (sav) ödünç bir baş deve aldı da (yerine) ondan daha üstün bir baş deve verdi ve şöyle buyurdu: "Sizin en hayırlınız, borcunu en iyi ödeyeninizdir."

• Müslim Sahîh-i Müslim Müsâkât ve'l-Müzâra 4111, /666

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا حُسَيْنُ بْنُ عِيسَى الْحَنَفِىُّ حَدَّثَنَا الْحَكَمُ بْنُ أَبَانَ عَنْ عِكْرِمَةَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "لِيُؤَذِّنْ لَكُمْ خِيَارُكُمْ وَلْيَؤُمَّكُمْ قُرَّاؤُكُمْ "

Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Hüseyin b. İsa el-Hanefî, ona Hakem b. Eban, ona İkrime, ona da İbn Abbas, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "En hayırlınız ezan okusun, Kur'an'ı güzel okuyanınız da imam olsun."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 61, /144

حَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ حَدَّثَنَا غُنْدَرٌ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَمْرَةَ قَالَ حَدَّثَنِى زَهْدَمُ بْنُ مُضَرِّبٍ قَالَ سَمِعْتُ عِمْرَانَ بْنَ حُصَيْنٍ - رضى الله عنهما - عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ « خَيْرُكُمْ قَرْنِى ، ثُمَّ الَّذِينَ يَلُونَهُمْ ، ثُمَّ الَّذِينَ يَلُونَهُمْ » . قَالَ عِمْرَانُ فَمَا أَدْرِى قَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم بَعْدَ قَوْلِهِ مَرَّتَيْنِ أَوْ ثَلاَثًا « ثُمَّ يَكُونُ بَعْدَهُمْ قَوْمٌ يَشْهَدُونَ وَلاَ يُسْتَشْهَدُونَ ، وَيَخُونُونَ وَلاَ يُؤْتَمَنُونَ ، وَيَنْذِرُونَ وَلاَ يَفُونَ وَيَظْهَرُ فِيهِمُ السِّمَنُ » .

Bana Muhammed b. Beşşar, ona Ğunder, ona Şu'be, ona Ebu Cemre, ona Zehdem b. Mudarrib, ona da İmran b. Husayn'ın (ra) rivayet ettiğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurmuştur: "Sizin en hayırlınız benim yaşadığım çağda yaşayanlarınız, sonra bunlardan sonra gelenler sonra da bunlardan sonra gelenlerdir." İmran der ki: Burada Rasulullah'ın (sav) kendisinden sonraki iki asır mı yoksa üç asır mı saydı, bilemiyorum. Devamında Hz. Peygamber (sav) "Sizden sona ihanet eden, kendilerine güvenilmeyen, şahitlik yapmaları istenmediği halde şahitlik yapan, verdikleri sözleri yerine getirmeyen ve içlerinde şişmanlık baş gösteren bir kavim gelecek" buyurdu.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Rikâk 7, 2/565

- حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَمْرِو بْنِ السَّرْحِ حَدَّثَنَا أَيُّوبُ بْنُ سُوَيْدٍ عَنْ أُسَامَةَ بْنِ زَيْدٍ أَنَّهُ سَمِعَ سَعِيدَ بْنَ الْمُسَيَّبِ يُحَدِّثُ عَنْ سُرَاقَةَ بْنِ مَالِكِ بْنِ جُعْشُمٍ الْمُدْلِجِىِّ قَالَ خَطَبَنَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ: " خَيْرُكُمُ الْمُدَافِعُ عَنْ عَشِيرَتِهِ مَا لَمْ يَأْثَمْ " [ قَالَ أَبُو دَاوُدَ أَيُّوبُ بْنُ سُوَيْدٍ ضَعِيفٌ .]

Bize Ahmed b. Amr b. es-Serh (el-Kuraşî), ona Eyyüb b. Süveyd (er-Remli), ona Üsame b. Zeyd (el-Leysî), ona da Said b. Müseyyeb (el-Kuraşî), ona Süraka b. Malik b. Cu'şüm (b.Malik b. Amr) el-Müdlicî'nin şöyle anlattığını nakletti: (Bir gün) Rasul-i Ekrem (sav) bize hitap ederek şöyle dedi: "Sizin en hayırlınız, günaha girmemek şartıyla aşiretini savunan(ınız)dır." [Ebû Davud dedi ki: (Bu hadisin ravilerinden) Eyyüb b. Süveyd zayıftır.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Edeb 121, /1158

حَدَّثَنَا آدَمُ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ حَدَّثَنَا أَبُو جَمْرَةَ قَالَ سَمِعْتُ زَهْدَمَ بْنَ مُضَرِّبٍ قَالَ سَمِعْتُ عِمْرَانَ بْنَ حُصَيْنٍ - رضى الله عنهما - قَالَ قَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم « خَيْرُكُمْ قَرْنِى ، ثُمَّ الَّذِينَ يَلُونَهُمْ ، ثُمَّ الَّذِينَ يَلُونَهُمْ » . قَالَ عِمْرَانُ لاَ أَدْرِى أَذَكَرَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم بَعْدُ قَرْنَيْنِ أَوْ ثَلاَثَةً . قَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم « إِنَّ بَعْدَكُمْ قَوْمًا يَخُونُونَ وَلاَ يُؤْتَمَنُونَ ، وَيَشْهَدُونَ ، وَلاَ يُسْتَشْهَدُونَ وَيَنْذِرُونَ وَلاَ يَفُونَ ، وَيَظْهَرُ فِيهِمُ السِّمَنُ » .

Bize Adem, ona Şu'be, ona Ebu Cemre, ona Zehdem b. Mansur, ona da İmran b. Husayn'ın (r.anhuma) rivayet ettiğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurmuştur: "Sizin en hayırlınız benim yaşadığım çağda yaşayanlarınız, sonra bunlardan sonra gelenler sonra da bunlardan sonra gelenlerdir." İmran der ki: Burada Rasulullah'ın (sav) kendisinden sonraki iki asır mı yoksa üç asır mı saydı, bilemiyorum. Devamında Hz. Peygamber (sav) "Sizden sona ihanet eden, kendilerine güvenilmeyen, şahitlik yapmaları istenmediği halde şahitlik yapan, verdikleri sözleri yerine getirmeyen ve içlerinde şişmanlık baş gösteren bir kavim gelecek" buyurdu.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Şehâdât 9, 1/717

حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ عُمَرَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ سَعْدِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِى أُمَامَةَ بْنِ سَهْلِ بْنِ حُنَيْفٍ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ الْخُدْرِىِّ أَنَّ أَهْلَ قُرَيْظَةَ لَمَّا نَزَلُوا عَلَى حُكْمِ سَعْدٍ أَرْسَلَ إِلَيْهِ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم فَجَاءَ عَلَى حِمَارٍ أَقْمَرَ فَقَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم "قُومُوا إِلَى سَيِّدِكُمْ أَوْ إِلَى خَيْرِكُمْ." فَجَاءَ حَتَّى قَعَدَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم.

Bize Hafs b. Ömer, ona Şube, ona Sa'd b. İbrahim, ona Ebu Ümame b. Sehl b. Huneyf, ona Ebu Said el-Hudrî şöyle rivayet etmiştir. Kureyzalılar Sa'd'ın hakemliğine razı olup (kalelerinden) inince Rasulullah (sav), Sa'd'a bir haberci gönderdi. Bunun üzerine Sa'd, bembeyaz bir eşek üzerinde oraya geldi. Bunun üzerine Hz. Peygamber (sav); "Haydi efendinizin ya da en hayırlınızın (huzurunda) kalkın" buyurdu. Sa'd Rasulullah'ın (sav) yanına gelip oturdu.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Edeb 155, /1176

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ نُمَيْرٍ حَدَّثَنَا أَبِى حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ كُهَيْلٍ عَنْ أَبِى سَلَمَةَ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ جَاءَ رَجُلٌ يَتَقَاضَى رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بَعِيرًا فَقَالَ "أَعْطُوهُ سِنًّا فَوْقَ سِنِّهِ - وَقَالَ - خَيْرُكُمْ أَحْسَنُكُمْ قَضَاءً."

• Müslim Sahîh-i Müslim Müsâkât ve'l-Müzâra 4112, /666

حَدَّثَنَا ابْنُ بَشَّارٍ حَدَّثَنَا أَبُو عَاصِمٍ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ يَحْيَى بْنِ ثَوْبَانَ قَالَ أَخْبَرَنِى عَمِّى عُمَارَةُ بْنُ ثَوْبَانَ عَنْ عَطَاءٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "خِيَارُكُمْ أَلْيَنُكُمْ مَنَاكِبَ فِى الصَّلاَةِ." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ جَعْفَرُ بْنُ يَحْيَى مِنْ أَهْلِ مَكَّةَ.]

Bize İbn Beşşâr, ona Ebu Âsım, ona Cafer b. Yahya b. Sevban, ona amcası Umare b. Sevban, ona Ata, ona da İbn Abbas, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "En hayırlınız, namazda omuzları en yumuşak olanınızdır." [Ebu Davud şöyle demiştir: Cafer b. Yahya, Mekke'lilerdendir.]

Açıklama: Bu hadis ile, kişinin, safa girmek isteyen diğer insanlara karşı nazik olması, boşluğu doldurması istendiğinde büyüklenmeyip kardeşinin talimatını yerine getirmesi gerektiği kastedilmiştir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 95, /160

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ أَبِى خَلَفٍ وَأَحْمَدُ بْنُ عَمْرِو بْنِ السَّرْحِ قَالاَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ - قَالَ ابْنُ السَّرْحِ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ - عَنْ إِيَاسِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى ذُبَابٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "لاَ تَضْرِبُوا إِمَاءَ اللَّهِ." فَجَاءَ عُمَرُ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ ذَئِرْنَ النِّسَاءُ عَلَى أَزْوَاجِهِنَّ. فَرَخَّصَ فِى ضَرْبِهِنَّ فَأَطَافَ بِآلِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم نِسَاءٌ كَثِيرٌ يَشْكُونَ أَزْوَاجَهُنَّ فَقَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم "لَقَدْ طَافَ بِآلِ مُحَمَّدٍ نِسَاءٌ كَثِيرٌ يَشْكُونَ أَزْوَاجَهُنَّ لَيْسَ أُولَئِكَ بِخِيَارِكُمْ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Nikah 43, /497