حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِيسَى حَدَّثَنَا عَنْبَسَةُ بْنُ عَبْدِ الْوَاحِدِ عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ "كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَسْتَنُّ وَعِنْدَهُ رَجُلاَنِ أَحَدُهُمَا أَكْبَرُ مِنَ الآخَرِ فَأُوحِىَ إِلَيْهِ فِى فَضْلِ السِّوَاكِ 'أَنْ كَبِّرْ' . أَعْطِ السِّوَاكَ أَكْبَرَهُمَا ." قَالَ أَحْمَدُ - هُوَ ابْنُ حَزْمٍ - قَالَ لَنَا أَبُو سَعِيدٍ هُوَ ابْنُ الأَعْرَابِىِّ هَذَا مِمَّا تَفَرَّدَ بِهِ أَهْلُ الْمَدِينَةِ . فالَ لَنا ابو داوُدَ: قالَ ابو جَعْفَرَ مُحَمدُ بْنُ عيسى: عَنْبَسَةُ بْنُ عَبد الواحد كنا نعده من الأبدال قبل ان نسمع ان الأبدال من الموالي

Bize Muhammed b. İsa, ona Anbese b. Abdülvahid, ona Hişam b. Urve, ona da babası [Urve b. Zubeyr], Hz. Aişe'nin şöyle dediğini aktarmıştır: "Rasulullah (sav) misvakla dişlerini temizliyordu. Yanında biri diğerinden daha yaşlı olan iki adam vardı. Misvakın fazileti ile ilgili Hz. Peygamber'e 'büyükle' yani misvakı yaşça büyük olana ver diye vahiy geldi." Ahmed -İbn Hazm- şöyle dedi: Ebu Saîd -İbnü'l-A'râbî- bize 'Bu hadis Medine ehlinin teferrüd ettiği hadislerdendir' dedi. Bize Ebu Davud, ona da Ebu Ca'fer Muhammed b. İsa şöyle dedi: 'Anbese b. Abdülvahid'i abdâlların mevâliden olduklarını bilmeden önce abdâl olarak zikrederdik.'

Açıklama: Bu hadisin Buhârî rivayetinde geçen olayın Hz. Peygamber'in (sav) rüyasında gerçekleştiği, o iki kişinin melek olduğu ifade edilmiştir. (Buhârî, Tahâre, 76, Hadis no: 246) Müslim ise bu olayın rüyada gerçekleştiği kanaatini hadisi kitabında rüya bölümünde (Kitâbu'r-rü'yâ, 19, hadis no: 2271) aktararak göstermiştir. Hadiste yeme, içme ve eşya kullanma gibi durumlarda başka tercih sebebi yoksa yaşı büyüklere öncelik verilmesi tavsiye edilmektedir. Hadiste Ebu Davud’un açıklamasında geçen abdâl (çoğulu budalâ) kavramı bizim kültürümüzde eren derviş gibi ifadelere karşılık gelmektedir. Hadis kaynaklarında Abdal ile ilgili birkaç rivayet yer almaktadır. Bu rivayetlerde; ümmet içinde her dönemde otuz ya da kırk abdâlın bulunacağı, ehl-i Şam’dan olacakları, ölen her abdâlın yerine bir başkasının geçeceği, yağmur suyu ile susuzluklarını giderecekleri, düşmanlarına karşı onlara yardım edilecekleri (Ahmed b. Hanbel, Müsned, Beyrut: Risâle, 1421/2001, 2: 231, hadis no: 896; 37: 413 hadis no: 22751), namaz, oruç ve zekat gibi ibadetler sayesinde değil de cömertlik ve Müslümanlara karşı samimi olmalarından dolayı bu seviyeye eriştikleri (Taberânî, Mu’cemü’l-kebîr, Riyad, 1415/1994, 10:181, hadis no: 10390) gibi bilgiler yer almaktadır. Abdâl ile ilgili rivayetlerin tamamı çok zayıf ya da mevzu (uydurma) olarak değerlendirilmektedir. Bizzat Ahmed b. Hanbel kitabına aldığı rivayetin (, 37: 413 hadis no: 22751) hemen altında yaptığı değerlendirmede hadisin münker olduğunu ifade etmiştir. İbn Kayyim el-Cevzî el-Menâ’ru'l-münîf’inde bu tür hadislerin tamamını uydurma olarak nitelerken (Halep, 1390/1970, 137) Suyûtî ve Ali el-Kârî dışındaki muhaddisler de ya mevzu ya da çok zayıf hükmünü vermişlerdir. (Sehâvî, Mekâsıdü’l-hasene, Beyrut, 1405/1985, 43-47) Abdalların namaz, oruç, zekat gibi ibadetler sayesinde değil de cömertlik ve müminler karşı samimi olma özellikleri sayesinde bu mertebeye erişmeleri ve yine kendilerine yapılan kötülüğe iyilikle karşılık verme, zulmedenleri bağışlama gibi özellikleri ( Sehâvî, 44) Yunus Emre’nin “Döğene elsiz gerek / söğene dilsiz gerek / Derviş gönülsüz gerek / sen derviş olamazsın” dizelerini andırmaktadır.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 27, /21

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ كَثِيرٍ حَدَّثَنَا هَمَّامٌ عَنْ عَلِىِّ بْنِ زَيْدٍ عَنْ أُمِّ مُحَمَّدٍ عَنْ عَائِشَةَ: "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم كَانَ لاَ يَرْقُدُ مِنْ لَيْلٍ وَلاَ نَهَارٍ فَيَسْتَيْقِظُ إِلاَّ تَسَوَّكَ قَبْلَ أَنْ يَتَوَضَّأَ ."

Bize Muhammed b. Kesir, ona Hemmam, ona Ali b. Zeyd, ona Ümmü Muhammed (Ümeyye bt. Abdullah), ona da Hz. Aişe şöyle aktarmıştır: "Peygamber (sav) gece veya gündüz her uykudan kalkışında abdestten önce ağzını misvaklardı."

Açıklama: Ağız bakımına özen göstermek, onu sürekli temiz tutmak kişisel bakımın önemli bir bölümüdür. Bu hadis Hz. Peygamber'in (sav) ağız bakımına ne kadar özen gösterdiğini ortaya koyan örneklerden bir tanesidir. Sadece kendisi özen göstermekle kalmıyor aynı zamanda ümmetine de bunu ısrarla tavsiye ediyor. (Nesai, Taharet, 6) Ağız temizliği sadece sağlık açısından değil toplum açısından da önemlidir. Çünkü toplumsal yaşam içerisinde olan insan ağız kokusu ve benzeri hususlarla çevresini rahatsız etmemelidir. Doğrudan Allah huzurunda olduğumuz namaz ibadeti öncesinde de Hz. Peygamber (sav) yine misvak kullanımını önemsiyor ve ümmetine ısrarla tavsiye ediyor. (Ebu Davud, Tahare, 25)

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 30, /23

حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ مُوسَى الرَّازِىُّ أَخْبَرَنَا عِيسَى بْنُ يُونُسَ عَنْ مِسْعَرٍ عَنِ الْمِقْدَامِ بْنِ شُرَيْحٍ عَنْ أَبِيهِ قَالَ: "قُلْتُ لِعَائِشَةَ بِأَىِّ شَىْءٍ كَانَ يَبْدَأُ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِذَا دَخَلَ بَيْتَهُ قَالَتْ بِالسِّوَاكِ ."

Bize İbrahim b. Musa er-Razî, ona İsa b. Yunus, ona Mis'ar (b. Kidam el-âmirî), ona Mikdam b. Şurayh, ona da babası (Ebu Mikdâm Şurayh b. Hânî) şöyle demiştir: "Hz. Aişe'ye, 'Resûlullah (sav) evine girdiği zaman ilk iş olarak ne yapardı?' diye sordum. 'Dişlerini misvaklardı' cevabını verdi."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 27, /21

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الأَنْصَارِىُّ حَدَّثَنَا عَنْبَسَةُ بْنُ سَعِيدٍ الْكُوفِىُّ الْحَاسِبُ حَدَّثَنِى كَثِيرٌ عَنْ عَائِشَةَ أَنَّهَا قَالَتْ: "كَانَ نَبِىُّ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَسْتَاكُ فَيُعْطِينِى السِّوَاكَ لأَغْسِلَهُ فَأَبْدَأُ بِهِ فَأَسْتَاكُ ثُمَّ أَغْسِلُهُ وَأَدْفَعُهُ إِلَيْهِ ."

Bize Muhammed b. Beşşar, ona Muhammed b. Abdullah el-Ensari, ona Anbese b. Said el-Kûfî el-Hâsib, ona Kesîr, Hz. Aişe'nin şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) misvak kullandıktan sonra misvakı yıkamam için bana verirdi. Ben de önce misvakı kullanır sonra yıkayıp kendisine verirdim."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 28, /21

أَخْبَرَنَا إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ وَقُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ عَنْ جَرِيرٍ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ أَبِى وَائِلٍ عَنْ حُذَيْفَةَ قَالَ: "كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِذَا قَامَ مِنَ اللَّيْلِ يَشُوصُ فَاهُ بِالسِّوَاكِ ."

Bize İshak b. İbrahim ve Kuteybe b. Said, onlara Cerir b. Abdulhamid, ona Mansur b. Mu'temir, ona Ebu Vâil Şakîk b. Seleme, ona da Huzeyfe b. Yeman şöyle rivayet etti: "Rasulullah (sav) gece namaza kalktığında ağzını misvakla temizlerdi."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 2, /2087

أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَبْدَةَ قَالَ أخبرنا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ قَالَ أَخْبَرَنَا غَيْلاَنُ بْنُ جَرِيرٍ عَنْ أَبِى بُرْدَةَ عَنْ أَبِى مُوسَى قَالَ: "دَخَلْتُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَهُوَ يَسْتَاك وَطَرَفُ السِّوَاكِ عَلَى لِسَانِهِ وَهُوَ يَقُولُ 'عَأْعَأْ '."

Bize Ahmed b. Abde, ona Hammad b. Zeyd, ona Gaylan b. Cerir , ona da Ebu Bürde b. Ebu Musa el-Eş'arî, Ebu Musa Abdullah b. Kays el-Eş'arî'nin şöyle dediğini rivayet etti: "Rasulullah (sav), misvak kullanırken yanına girmiştim; misvağın bir ucu dilinin üzerindeydi ve 'a’a’' diye ses çıkarıyordu."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 3, /2087

أَخْبَرَنَا حُمَيْدُ بْنُ مَسْعَدَةَ وَعِمْرَانُ بْنُ مُوسَى قَالاَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَارِثِ قَالَ حَدَّثَنَا شُعَيْبُ بْنُ الْحَبْحَابِ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "قَدْ أَكْثَرْتُ عَلَيْكُمْ فِى السِّوَاكِ."

Bize Humeyd b. Me'sade ve İmran b. Musa, onlara Abdulvâris b. Said el-Anberî, ona Şuayb b. Habhab, ona da Enes b. Malik Rasulullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etti: "Misvak kullanmak hakkında size (yeteri kadar) çok tavsiyede bulundum."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 6, /2087

أَخْبَرَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ عَنْ مَالِكٍ، عَنْ أَبِى الزِّنَادِ، عَنِ الأَعْرَجِ، عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "لَوْلاَ أَنْ أَشُقَّ عَلَى أُمَّتِي لأَمَرْتُهُمْ بِالسِّوَاكِ عِنْدَ كُلِّ صَلاَةٍ."

Bize Kuteybe b. Said, ona Malik b. Enes, ona Ebu Zinad Abdullah b. Zekvan, ona A'rec Abdurrahman b. Hürmüz, ona da Ebu Hureyre, Rasulullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etti: "Üm­metimi güçlüğe düşürmekten endişe etmeseydim, her namazda misvak kullanmalarını emrederdim."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 7, /2087

أَخْبَرَنَا عَلِىُّ بْنُ خَشْرَمٍ قَالَ حَدَّثَنَا عِيسَى - وَهُوَ ابْنُ يُونُسَ - عَنْ مِسْعَرٍ عَنِ الْمِقْدَامِ - وَهُوَ ابْنُ شُرَيْحٍ - عَنْ أَبِيهِ قَالَ: "قُلْتُ لِعَائِشَةَ بِأَىِّ شَىيءٍ كَانَ يَبْدَأُ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم إِذَا دَخَلَ بَيْتَهُ؟ قَالَتْ: بِالسِّوَاكِ."

Bize Ali b. Haşrem, ona İsa b. Yunus, ona Misar b. Kidam, ona da Mikdam b. Şurayh, babası Ebu Mikdam Şureyh b. Hâni şöyle demiştir: "Aişe'ye, Peygamber (sav) evine girdiğinde ilk iş olarak ne yapardı? diye sordum. O da (önce) ağzını misvakla temizlerdi diye cevap verdi."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 8, /2087

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ أَخْبَرَنَا بَهْزُ بْنُ حَكِيمٍ عَنْ زُرَارَةَ بْنِ أَوْفَى عَنْ سَعْدِ بْنِ هِشَامٍ عَنْ عَائِشَةَ : " أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم كَانَ يُوضَعُ لَهُ وَضُوءُهُ وَسِوَاكُهُ فَإِذَا قَامَ مِنَ اللَّيْلِ تَخَلَّى ثُمَّ اسْتَاكَ ."

Bize Musa b. İsmail, ona Hammâd (b. Seleme), ona Behz b. Hakîm, ona Zürâre b. Evfâ, ona da Sa'd b. Hişâm Hz. Aişe'nin şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Rasulullah'ın (sav) abdest suyu ve misvağı bir yere konurdu. Gece kalkınca, önce abdest bozar, sonra da dişlerini misvaklardı."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 30, /22