أَخْبَرَنَا مَحْمُودُ بْنُ غَيْلاَنَ قَالَ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ قَالَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ حُصَيْنٍ: " أَنَّ بِشْرَ بْنَ مَرْوَانَ رَفَعَ يَدَيْهِ يَوْمَ الْجُمُعَةِ عَلَى الْمِنْبَرِ فَسَبَّهُ عُمَارَةُ بْنُ رُوَيْبَةَ الثَّقَفِىُّ وَقَالَ ' مَا زَادَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم عَلَى هَذَا' وَأَشَارَ بِأُصْبُعِهِ السَّبَّابَةِ ."

Bize Mahmud b. Ğaylan (el-Adevî), ona Vekî' (b. Cerrah er-Ruâsî), ona Süfyan (es-Sevrî), ona da Husayn (b. Abdurrahman es-Sülemî) rivayet etmiştir: "Bişr b. Mervan cuma günü minberin üzerindeyken ellerini kaldırmıştı. Bunun üzerine Umâre b. Ruveybe es-Sekafî ona ağır konuştu ve şehadet parmağı ile işarette bulunarak 'Rasulullah (sav), bundan fazlasını yapmazdı.' dedi.

Açıklama: Rivayette Hz. Peygamber'in (sav), hutbedeyken aşırı hareketlerde bulunmadığı anlatılmaktadır.

• Nesâî Sünen-i Nesâî Cumua 29, /2180

حَدَّثَنَا مُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ جَرِيرٍ - هُوَ ابْنُ حَازِمٍ لاَ أَدْرِى كَيْفَ قَالَهُ مُسْلِمٌ أَوْ لاَ - عَنْ ثَابِتٍ عَنْ أَنَسٍ قَالَ "رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَنْزِلُ مِنَ الْمِنْبَرِ فَيَعْرِضُ لَهُ الرَّجُلُ فِى الْحَاجَةِ فَيَقُومُ مَعَهُ حَتَّى يَقْضِىَ حَاجَتَهُ ثُمَّ يَقُومُ فَيُصَلِّى." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ الْحَدِيثُ لَيْسَ بِمَعْرُوفٍ عَنْ ثَابِتٍ هُوَ مِمَّا تَفَرَّدَ بِهِ جَرِيرُ بْنُ حَازِمٍ.]

Açıklama: Ebu Davud'un senede ilişkin açıklaması içerisinde bulunan ''أَوْ لاَ'' ifadesinin ''أولا'' olarak, yani ''vav''ın şeddesi ile okunabileceğine dair bk. Azîmâbâdî, Avnu'l-ma'bûd, III, 331.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 241, /259

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ سَعِيدٍ عَنِ الْوَلِيدِ أَبِى بِشْرٍ عَنْ طَلْحَةَ أَنَّهُ سَمِعَ جَابِرَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ يُحَدِّثُ أَنَّ سُلَيْكًا جَاءَ فَذَكَرَ نَحْوَهُ زَادَ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَى النَّاسِ قَالَ "إِذَا جَاءَ أَحَدُكُمْ وَالإِمَامُ يَخْطُبُ فَلْيُصَلِّ رَكْعَتَيْنِ يَتَجَوَّزُ فِيهِمَا."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 238, /259

أَخْبَرَنَا عَلِىُّ بْنُ حُجْرٍ قَالَ حَدَّثَنَا شَرِيكٌ عَنْ سِمَاكٍ عَنْ جَابِرِ بْنِ سَمُرَةَ قَالَ جَالَسْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم فَمَا رَأَيْتُهُ يَخْطُبُ إِلاَّ قَائِمًا وَيَجْلِسُ ثُمَّ يَقُومُ فَيَخْطُبُ الْخُطْبَةَ الآخِرَةَ .

Bize Ali b. Hucr (es-Sa'dî), ona Şerik (b. Abdullah el-Kâdî), ona Simâk'ın (b. Harb ez-Zühlî) rivayet ettiğine göre Cabir b. Semure (ra) şöyle demiştir: "Rasulullah'la (sav) birlikte bulundum. Onu (sav); ayakta hutbe irat edip oturmaktan, sonra kalkıp ikinci hutbeyi irat etmekten başka bir şekilde hutbe irat ederken görmedim."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Cumua 32, /2180

أَخْبَرَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ مَسْعُودٍ قَالَ حَدَّثَنَا بِشْرُ بْنُ الْمُفَضَّلِ قَالَ حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ عَنْ نَافِعٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ: " أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَانَ يَخْطُبُ الْخُطْبَتَيْنِ وَهُوَ قَائِمٌ وَكَانَ يَفْصِلُ بَيْنَهُمَا بِجُلُوسٍ ."

Bize İsmail b. Mesud (el-Cahderî), ona Bişr b. Mufaddal (er-Rakâşî), ona Ubeydullah b. Ömer (el-Adevî), ona da Nafi'in (Mevlâ İbn Ömer) rivayet ettiğine göre Abdullah (b. Ömer) (ra) şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) iki hutbeyi de ayakta irat eder ve her iki hutbenin arasını oturarak ayırırdı."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Cumua 33, /2180

أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بَزِيعٍ قَالَ حَدَّثَنَا يَزِيدُ - يَعْنِى ابْنَ زُرَيْعٍ - قَالَ حَدَّثَنَا إِسْرَائِيلُ قَالَ حَدَّثَنَا سِمَاكٌ عَنْ جَابِرِ بْنِ سَمُرَةَ قَالَ: " رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَخْطُبُ يَوْمَ الْجُمُعَةِ قَائِمًا ثُمَّ يَقْعُدُ قِعْدَةً لاَ يَتَكَلَّمُ ثُمَّ يَقُومُ فَيَخْطُبُ خُطْبَةً أُخْرَى فَمَنْ حَدَّثَكُمْ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَانَ يَخْطُبُ قَاعِدًا فَقَدْ كَذَبَ .

Bize Muhammed b. Abdullah b. Bezî' (el-Basrî), ona Yezid yani İbn Zürey' (el-Ayşî), ona İsrail (b. Yunus es-Sebîî), ona da Simâk'ın (b. Harb ez-Zühlî) rivayet ettiğine göre Cabir b. Semüre (ra) şöyle demiştir: "Rasulullah'ı (sav) cuma günü ayakta hutbe irat ederken gördüm. Sonra bir süre konuşmadan oturuyor; ardından ayağa kalkıyor ve başka bir hutbe daha irat ediyordu. Kim size Rasulullah'ın (sav) oturarak hutbe irat ettiğini söylerse kesinlikle yalan söylemiştir."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Cumua 34, /2180

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْعَلاَءِ أَنَّ زَيْدَ بْنَ حُبَابٍ حَدَّثَهُمْ حَدَّثَنَا حُسَيْنُ بْنُ وَاقِدٍ حَدَّثَنِى عَبْدُ اللَّهِ بْنُ بُرَيْدَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ خَطَبَنَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَأَقْبَلَ الْحَسَنُ وَالْحُسَيْنُ - رضى الله عنهما - عَلَيْهِمَا قَمِيصَانِ أَحْمَرَانِ يَعْثُرَانِ وَيَقُومَانِ فَنَزَلَ فَأَخَذَهُمَا فَصَعِدَ بِهِمَا الْمِنْبَرَ ثُمَّ قَالَ "صَدَقَ اللَّهُ ( إِنَّمَا أَمْوَالُكُمْ وَأَوْلاَدُكُمْ فِتْنَةٌ ) رَأَيْتُ هَذَيْنِ فَلَمْ أَصْبِرْ." ثُمَّ أَخَذَ فِى الْخُطْبَةِ .

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 234, /257

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَوْفٍ حَدَّثَنَا الْمُقْرِئُ حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ أَبِى أَيُّوبَ عَنْ أَبِى مَرْحُومٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ مُعَاذِ بْنِ أَنَسٍ عَنْ أَبِيهِ "أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم نَهَى عَنِ الْحُبْوَةِ يَوْمَ الْجُمُعَةِ وَالإِمَامُ يَخْطُبُ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 235, /257

حَدَّثَنَا الْقَعْنَبِىُّ عَنْ مَالِكٍ عَنِ ابْنِ شِهَابٍ عَنْ سَعِيدٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ "إِذَا قُلْتَ أَنْصِتْ وَالإِمَامُ يَخْطُبُ فَقَدْ لَغَوْتَ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 236, /258

حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ حَرْبٍ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ عَنْ عَمْرٍو - وَهُوَ ابْنُ دِينَارٍ - عَنْ جَابِرٍ أَنَّ رَجُلاً جَاءَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ وَالنَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم يَخْطُبُ فَقَالَ "أَصَلَّيْتَ يَا فُلاَنُ." قَالَ لاَ . قَالَ "قُمْ فَارْكَعْ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 238, /258