حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ عَنْ سَعِيدٍ الْجُرَيْرِىِّ عَنْ أَبِى السَّلِيلِ عَنْ مُجِيبَةَ الْبَاهِلِيَّةِ عَنْ أَبِيهَا أَوْ عَمِّهَا أَنَّهُ أَتَى رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ثُمَّ انْطَلَقَ فَأَتَاهُ بَعْدَ سَنَةٍ وَقَدْ تَغَيَّرَتْ حَالَتُهُ وَهَيْئَتُهُ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَمَا تَعْرِفُنِى قَالَ "وَمَنْ أَنْتَ." قَالَ أَنَا الْبَاهِلِىُّ الَّذِى جِئْتُكَ عَامَ الأَوَّلِ . قَالَ "فَمَا غَيَّرَكَ وَقَدْ كُنْتَ حَسَنَ الْهَيْئَةِ." قَالَ مَا أَكَلْتُ طَعَامًا إِلاَّ بِلَيْلٍ مُنْذُ فَارَقْتُكَ . فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "لِمَ عَذَّبْتَ نَفْسَكَ." ثُمَّ قَالَ "صُمْ شَهْرَ الصَّبْرِ وَيَوْمًا مِنْ كُلِّ شَهْرٍ." قَالَ زِدْنِى فَإِنَّ بِى قُوَّةً . قَالَ "صُمْ يَوْمَيْنِ." قَالَ زِدْنِى . قَالَ "صُمْ ثَلاَثَةَ أَيَّامٍ." قَالَ زِدْنِى . قَالَ "صُمْ مِنَ الْحُرُمِ وَاتْرُكْ صُمْ مِنَ الْحُرُمِ وَاتْرُكْ صُمْ مِنَ الْحُرُمِ وَاتْرُكْ." وَقَالَ بِأَصَابِعِهِ الثَّلاَثَةِ فَضَمَّهَا ثُمَّ أَرْسَلَهَا .

Bize Musa b. İsmail, ona Hammad (b. Seleme), ona Said el-Cüreyrî, ona Ebu Selil (Dureyb b. Nukayr), ona Mücibe el-Bahiliyye, ona da babası ya da amcasının (Abdullah b. Haris el-Bahilî) naklettiğine göre o (Abdullah) Rasulullah'ın (sav) huzuruna gelmiş, ardından ayrılıp (yurduna dönmüş), bir sene sonra da şekli ve şemali değişmiş bir halde (tekrar) huzura gelmişti. O Rasulullah'a, Ey Allah'ın Rasulü! Beni tanımadın mı? deyince Hz. Peygamber (sav) "sen de kimsin" buyurmuştu. (O), ben, geçen sene sana gelen Bahili (zatım) demiş Nebî (sav), "seni ne bu hale getirdi, sen güzel görünüşlü biri idin" buyurmuştu. (O), Sen'den ayrıldığımdan beri sadece geceleri yemek yedim deyince Hz. Peygamber (sav), "niçin kendine azap ettin?" buyurup ardından, "sabır ayı (olan Ramazan'ı oruçlu geçir ona ilaveten de) her aydan bir gün oruç tut" buyurmuştu. (O), daha fazlasını buyur, ben kuvvetliyim deyince Nebî (sav), "(her aydan) iki gün oruç tut" buyurmuştu. (O), daha da artır deyince Rasulullah (sav), "(her aydan) üç gün oruç tut" buyurmuştu. (O), daha da artır demiş ve Hz. Peygamber (sav), "haram aylarda üç gün tut üç gün tutma, üç gün tut üç gün tutma, üç gün tut üç gün tutma" buyurmuştu. (Hz. Peygamber (sav) bunu söylerken) üç parmağıyla işaret ediyor, onları yumuyor ve geri açıyordu.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Savm 54, /564

حَدَّثَنَا سُوَيْدُ بْنُ سَعِيدٍ وَمُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الأَعْلَى - وَتَقَارَبَا فِى اللَّفْظِ - قَالاَ حَدَّثَنَا الْمُعْتَمِرُ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِى السَّلِيلِ عَنْ أَبِى حَسَّانَ قَالَ قُلْتُ لأَبِى هُرَيْرَةَ إِنَّهُ قَدْ مَاتَ لِىَ ابْنَانِ فَمَا أَنْتَ مُحَدِّثِى عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بِحَدِيثٍ تُطَيِّبُ بِهِ أَنْفُسَنَا عَنْ مَوْتَانَا قَالَ قَالَ نَعَمْ « صِغَارُهُمْ دَعَامِيصُ الْجَنَّةِ يَتَلَقَّى أَحَدُهُمْ أَبَاهُ - أَوْ قَالَ أَبَوَيْهِ - فَيَأْخُذُ بِثَوْبِهِ - أَوْ قَالَ بِيَدِهِ - كَمَا آخُذُ أَنَا بِصَنِفَةِ ثَوْبِكَ هَذَا فَلاَ يَتَنَاهَى - أَوْ قَالَ فَلاَ يَنْتَهِى - حَتَّى يُدْخِلَهُ اللَّهُ وَأَبَاهُ الْجَنَّةَ » . وَفِى رِوَايَةِ سُوَيْدٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو السَّلِيلِ

• Müslim Sahîh-i Müslim Birr ve's-sıla ve'l-edeb 6701, /1086

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ مُحَمَّدٍ حَدَّثَنَا مُعْتَمِرٌ عَنْ كَهْمَسِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ أَبِى السَّلِيلِ عَنْ أَبِى ذَرٍّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- :« إِنَّى لأَعْلَمُ آيَةً لَوْ أَخَذَ بِهَا النَّاسُ لَكَفَتْهُمْ {فَإِذَا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ فَارِقُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ وَأَشْهِدُوا ذَوَيْ عَدْلٍ مِنْكُمْ وَأَقِيمُوا الشَّهَادَةَ لِلَّهِ ذَلِكُمْ يُوعَظُ بِهِ مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً}».

• Dârimî Sünen-i Dârimî Rikâk 16, 3/1792

- حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْمُثَنَّى حَدَّثَنَا عَبْدُ الأَعْلَى حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ إِيَاسٍ عَنْ أَبِى السَّلِيلِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ رَبَاحٍ الأَنْصَارِىِّ عَنْ أُبَىِّ بْنِ كَعْبٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "أَبَا الْمُنْذِرِ أَىُّ آيَةٍ مَعَكَ مِنْ كِتَابِ اللَّهِ أَعْظَمُ." قَالَ قُلْتُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ . قَالَ "أَبَا الْمُنْذِرِ أَىُّ آيَةٍ مَعَكَ مِنْ كِتَابِ اللَّهِ أَعْظَمُ." قَالَ قُلْتُ ( اللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَىُّ الْقَيُّومُ ) قَالَ فَضَرَبَ فِى صَدْرِى وَقَالَ "لِيَهْنِ لَكَ يَا أَبَا الْمُنْذِرِ الْعِلْمُ."

Bize Muhammed b. el-Müsenna, ona Abdula'lâ, ona Said b. İyâs, ona Ebu's-Selîl, ona Abdullah b. Rebâh el-Ensârî, ona da Übey b. Ka'b (ra) Rasulullah'ın (sav) kendisine şöyle demiş: "Yâ Ebu'l-Münzir! Allah'ın kitabından ezberlediğin ayetlerin en büyüğü hangisidir, biliyor musun?" Allahu lâ ilâhe illâ huve’l-hayyu’l-kayyûm âyetidir dedim. Bu cevap üzerine elini göğsüme vurdu ve "ilim sana mübarek olsun, ya Ebu'l-Münzir!" dedi.

Açıklama: Âyete’l-kürsî önemini, Yüce Allah’ın en önemli sıfatlarını içinde toplamasından almaktadır. Allah’ın yüceliği, en derli toplu şekilde bu ayette görülmektedir. Hayy ve kayyûm gibi Allah’ın zât ve celâlinin en önemli sıfatları ile başlayan ayet, Yüce Allah’ın, mahlûkatın sıfatlarından münezzeh olduğunu belirterek devam etmekte, sonra da yerde ve göklerde olan her şeyin O’nun tasarrufunda olduğunu, mülkiyette, emir ve hükümde tek olduğunu ve hiçbir gücün O’na ortak olmadığını, her şeyin ilminin O’nda olduğunu, kudretinin sınırsız olduğunu, her türlü zaaf ve noksanlıklardan münezzeh olduğunu, azâmet ve kibriyâda eşsiz olduğunu belirtmektedir. Bir kısım ulemânın ism-i a’zâm olarak kabul ettiği bu ayette, görüldüğü üzere vahdaniyet, kudret, irâde, hayat, ilim gibi Allah’ın en önemli sıfatları toplanmıştır.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Vitr 353, /344

حَدَّثَنَا مُؤَمَّلُ بْنُ هِشَامٍ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ عَنِ الْجُرَيْرِىِّ عَنْ أَبِى عُثْمَانَ أَوْ عَنْ أَبِى السَّلِيلِ عَنْهُ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِى بَكْرٍ قَالَ: نَزَلَ بِنَا أَضْيَافٌ لَنَا قَالَ: وَكَانَ أَبُو بَكْرٍ يَتَحَدَّثُ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بِاللَّيْلِ فَقَالَ: لاَ أَرْجِعَنَّ إِلَيْكَ حَتَّى تَفْرَغَ مِنْ ضِيَافَةِ هَؤُلاَءِ وَمِنْ قِرَاهُمْ فَأَتَاهُمْ بِقِرَاهُمْ فَقَالُوا: لاَ نَطْعَمُهُ حَتَّى يَأْتِىَ أَبُو بَكْرٍ. فَجَاءَ فَقَالَ: مَا فَعَلَ أَضْيَافُكُمْ أَفَرَغْتُمْ مِنْ قِرَاهُمْ قَالُوا: لاَ. قُلْتُ: قَدْ أَتَيْتُهُمْ بِقِرَاهُمْ فَأَبَوْا وَقَالُوا: وَاللَّهِ لاَ نَطْعَمُهُ حَتَّى يَجِىءَ، فَقَالُوا: صَدَقَ قَدْ أَتَانَا بِهِ فَأَبَيْنَا حَتَّى تَجِىءَ، قَالَ: فَمَا مَنَعَكُمْ قَالُوا: مَكَانُكَ. قَالَ: وَاللَّهِ لاَ أَطْعَمُهُ اللَّيْلَةَ، قَالَ فَقَالُوا: وَنَحْنُ وَاللَّهِ لاَ نَطْعَمُهُ حَتَّى تَطْعَمَهُ. قَالَ: مَا رَأَيْتُ فِى الشَّرِّ كَاللَّيْلَةِ قَطُّ - قَالَ - قَرِّبُوا طَعَامَكُمْ. قَالَ: فَقُرِّبَ طَعَامُهُمْ فَقَالَ: بِسْمِ اللَّهِ فَطَعِمَ وَطَعِمُوا فَأُخْبِرْتُ أَنَّهُ أَصْبَحَ فَغَدَا عَلَى النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَأَخْبَرَهُ بِالَّذِى صَنَعَ وَصَنَعُوا، قَالَ: "بَلْ أَنْتَ أَبَرُّهُمْ وَأَصْدَقُهُمْ."

Bize Müemmel b. Hişam, ona İsmail, ona Cüreyrî, ona Ebu Osman veya Ebu Selil, ona da Abdurrahman b. Ebu Bekir şöyle rivayet etmiştir: Bize misafirler geldi. (Babam) Ebu Bekir, Hz. Peygamber'in (sav) yanında geceleyin konuşuyordu. Bana sen bunların ziyafetini tamamlayıncaya kadar yanına dönmeyeceğim dedi. Misafirlerin yemeklerini getirdim. Onlar Vallahi, Ebu Bekir gelene kadar ağzımıza bir şey sürmeyiz dediler. Sonunda (babam) Ebu Bekir, geldi ve misafirleriniz ne yaptı, yemek yediler mi? diye sordu. Misafirler, hayır, (yemedik) dediler. Ben, onlara yemeklerini getirdim, yemediler. Vallahi, Ebu Bekir gelinceye kadar yemeyiz dediler, dedim. Onlar da doğru söylüyor, bize yemek getirdi ama sen gelene kadar yemek istemedik dediler. Babam onlara sizi yemekten meneden nedir? (Neden yemediniz) diye sordu. Senin Hz. Peygamber (sav) nezdindeki mevkiin (sebebiyle bekledik)dediler. Babam, vallahi, ben bu gece yemek yemeyeceğim dedi. Onlar da vallahi, biz de sen yemek yiyene kadar bir şey yemeyeceğiz dediler. Ebu Bekir, vallahi, hayatımda böyle kötü bir gece görmedim. Yemeğinizi yaklaştırın dedi. Yemekler, yaklaştırıldı. Ebu Bekir, besmele çekti ve yemekten aldı. Onlar da yediler. Öğrendim ki sabah olunca Ebu Bekir, Hz. Peygamber'e (sav) gidip kendisinin ve misafirlerin yaptığını haber vermiş. Hz. Peygamber (sav) de şöyle buyurmuş: "Bilakis (iyi etmişsin), sen yeminine onlardan daha itaatli ve (sözüne) daha sadıksın."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Eymân ve'n-Nuzûr 14, /762

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ عَنْ سُفْيَانَ عَنِ الْجُرَيْرِىِّ عَنْ أَبِى السَّلِيلِ عَنْ أَبِى مُجِيبَةَ الْبَاهِلِىِّ عَنْ أَبِيهِ أَوْ عَنْ عَمِّهِ قَالَ أَتَيْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم فَقُلْتُ يَا نَبِىَّ اللَّهِ أَنَا الرَّجُلُ الَّذِى أَتَيْتُكَ عَامَ الأَوَّلِ . قَالَ « فَمَا لِى أَرَى جِسْمَكَ نَاحِلاً » . قَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا أَكَلْتُ طَعَامًا بِالنَّهَارِ مَا أَكَلْتُهُ إِلاَّ بِاللَّيْلِ . قَالَ « مَنْ أَمَرَكَ أَنْ تُعَذِّبَ نَفْسَكَ » . قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّى أَقْوَى . قَالَ « صُمْ شَهْرَ الصَّبْرِ وَيَوْمًا بَعْدَهُ . قُلْتُ إِنِّى أَقْوَى . قَالَ « صُمْ شَهْرَ الصَّبْرِ وَيَوْمَيْنِ بَعْدَهُ » . قُلْتُ إِنِّى أَقْوَى . قَالَ « صُمْ شَهْرَ الصَّبْرِ وَثَلاَثَةَ أَيَّامٍ بَعْدَهُ وَصُمْ أَشْهُرَ الْحُرُمِ » .

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Mâ câe fi's-sıyâm 43, /278