حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ فُضَيْلٍ عَنْ يَزِيدَ بْنِ أَبِى زِيَادٍ عَنْ مُجَاهِدٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ صَفْوَانَ أَوْ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْقُرَشِىِّ قَالَ لَمَّا كَانَ يَوْمُ فَتْحِ مَكَّةَ جَاءَ بِأَبِيهِ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ اجْعَلْ لأَبِى نَصِيبًا فِى الْهِجْرَةِ . فَقَالَ « إِنَّهُ لاَ هِجْرَةَ » . فَانْطَلَقَ فَدَخَلَ عَلَى الْعَبَّاسِ فَقَالَ قَدْ عَرَفْتَنِى فَقَالَ أَجَلْ . فَخَرَجَ الْعَبَّاسُ فِى قَمِيصٍ لَيْسَ عَلَيْهِ رِدَاءٌ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَدْ عَرَفْتَ فُلاَنًا وَالَّذِى بَيْنَنَا وَبَيْنَهُ جَاءَ بِأَبِيهِ لِيُبَايِعَكَ عَلَى الْهِجْرَةِ . فَقَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم « إِنَّهُ لاَ هِجْرَةَ » . فَقَالَ الْعَبَّاسُ أَقْسَمْتُ عَلَيْكَ . فَمَدَّ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم يَدَهُ فَمَسَّ يَدَهُ فَقَالَ « أَبْرَرْتُ عَمِّى وَلاَ هِجْرَةَ » . حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ الرَّبِيعِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ إِدْرِيسَ عَنْ يَزِيدَ بْنِ أَبِى زِيَادٍ بِإِسْنَادِهِ نَحْوَهُ . قَالَ يَزِيدُ بْنُ أَبِى زِيَادٍ يَعْنِى لاَ هِجْرَةَ مِنْ دَارٍ قَدْ أَسْلَمَ أَهْلُهَا .

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona Muhammed b. Fudayl, ona Yezid b. Ebu Ziyad, ona Mücahid, ona da Abdurrahman b. Safvân veya Safvân b. Abdurrahman el-Kureşî şöyle rivayet etmiştir: Abdurrahman Mekke'nin fetih günü babasını huzura getirerek “ey Allah'ın Rasulü, babama hicretten pay versen” diye istekte bulundu. Hz. peygamber (sav) "Mekke fethinden sonra artık hicret yoktur" buyurdu. Bunun üzerine oradan ayrılıp Abbas’ın yanına girdi ve “beni tanıdın mı?” dedi. Abbas “Evet” dedi, sonra cübbesini giymeden, bir gömlekle hemen çıkıp huzura geldi ve “ey Allah'ın Rasulü, sen falan adamı tanırsın, bizimle onun arasındaki münasebet de malumdur. Bu adam, babasını, hicret üzere sana biat etsin diye getirdi” dedi. Bunun üzerine Peygamber (sav) "Mekke fethinden sonra hicret yoktur" buyurdu. Abbas, Hz. Peygamber'e (sav) “senin üzerine yemin ederim” dedi. Bunun üzerine Peygamber (sav) mübarek elini uzatıp adamın babasının elini tuttu ve "amcamın yeminini yerine getirdim, ama hicret yoktur" buyurdu.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Talak 12, /338

أَخْبَرَنَا أَبُو الْحَسَنِ : عَلِىُّ بْنُ مُحَمَّدٍ الْمُقْرِئُ أَنْبَأَنَا الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ حَدَّثَنَا يُوسُفُ بْنُ يَعْقُوبَ حَدَّثَنَا أَبُو الرَّبِيعِ حَدَّثَنَا جَرِيرُ بْنُ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنْ يَزِيدَ بْنِ أَبِى زِيَادٍ عَنْ مُجَاهِدٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ صَفْوَانَ رَضِىَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ : أَتَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- بِأَبِى لِيُبَايِعَهُ عَلَى الْهِجْرَةِ قَالَ بَلْ أُبَايِعُهُ عَلَى الْجِهَادِ فَانْطَلَقْتُ إِلَى الْعَبَّاسِ وَهُوَ فِى السِّقَايَةِ فَقُلْتُ يَا أَبَا الْفَضْلِ إِنِّى انْطَلَقْتُ بِأَبِى إِلَى النَّبِىِّ -صلى الله عليه وسلم- لِيُبَايِعَهُ عَلَى الْهِجْرَةِ فَلَمْ يَفْعَلْ فَقَامَ مَعَهُ الْعَبَّاسُ فِى قَمِيصٍ مَا عَلَيْهِ رِدَاءٌ فَأَتَى النَّبِىَّ -صلى الله عليه وسلم- فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَدْ عَرَفْتَ مَا بَيْنِى وَبَيْنَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ صَفْوَانَ وَأَتَاكَ بِأَبِيهِ لِتُبَايِعَهُ عَلَى الْهِجْرَةِ فَلَمْ تَفْعَلْ فَقَالَ « إِنَّهَا لاَ هِجْرَةَ ». قَالَ أَقْسَمْتُ عَلَيْكَ لِتُبَايِعَهُ قَالَ فَمَدَّ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- يَدَهُ وَقَالَ هَا أَبْرَرْتُ عَمِّى وَلاَ هِجْرَةَ. قَالَ الْبُخَارِىُّ : عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ صَفْوَانَ أَوْ صَفْوَانُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنِ النَّبِىِّ -صلى الله عليه وسلم- قَالَهُ يَزِيدُ بْنُ أَبِى زِيَادٍ عَنْ مُجَاهِدٍ لاَ يَصِحُّ أَخْبَرَنَا بِذَلِكَ أَبُو بَكْرٍ الْفَارِسِىُّ أَنْبَأَنَا إِبْرَاهِيمُ الأَصْبَهَانِىُّ حَدَّثَنَا أَبُو أَحْمَدَ بْنُ فَارِسٍ عَنِ الْبُخَارِىِّ.

• Beyhakî Sünen-i Kebir Eymân 19917, 20/96

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا جَرِيرُ بْنُ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنْ يَزِيدَ بْنِ أَبِى زِيَادٍ عَنْ مُجَاهِدٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ صَفْوَانَ قَالَ "لَمَّا فَتَحَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم مَكَّةَ قُلْتُ لأَلْبَسَنَّ ثِيَابِى - وَكَانَتْ دَارِى عَلَى الطَّرِيقِ - فَلأَنْظُرَنَّ كَيْفَ يَصْنَعُ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَانْطَلَقْتُ فَرَأَيْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم قَدْ خَرَجَ مِنَ الْكَعْبَةِ هُوَ وَأَصْحَابُهُ وَقَدِ اسْتَلَمُوا الْبَيْتَ مِنَ الْبَابِ إِلَى الْحَطِيمِ وَقَدْ وَضَعُوا خُدُودَهُمْ عَلَى الْبَيْتِ وَرَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَسْطَهُمْ."

Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Cerir b. Abdulhamid, ona Yezid b. Ebu Ziyad, ona Mücahid, ona da Abdurrahman b. Safvan demiştir ki: "Rasululah (sav) Mekke'yi fethedince, (kendi kendime) elbisemi giyeyim -evim yol üzerinde bulunuyordu- Rasulullah'ın (sav) nasıl hareket ettiğine bakayım dedim. Sonra gittim; Rasulullah (sav) ve ashabını, Kâbe'den çıkarlarken gördüm. Kâbe’yi, kapısından itibaren Hatîm'e kadar istilâm ettiler. Yanaklarını Kâbe’nin üstüne koydular. O sırada Hz. Peygamber (sav) ashabının arasında bulunuyordu."

Açıklama: Hacer-i Esved’le Rükn-i Irakî arasında, Hacer-i Esved’e yakın bir yerde, zeminden 2 metre kadar yükseklikte Kâbe kapısı vardır. İşte Hacer-i Esved’le Kâbe kapısı arasındaki duvara Mültezem denilir. Bu cihette yapılan duâların kabulü ümit edilir. Hatîm ise; Hacer-i Esved’den sonra gelen ve Rükn-i Irakî adını taşıyan köşe ile ondan sonra gelen Rükn-i Şamî’nin karşısında bulunan ve zeminden bir metre kadar yüksek yarım daire şeklinde bir duvardır. Bu duvarla Kâbe arasındaki boşluğa da Hicr denir. Hadîste ashâb-ı kirâmın, Hacer-i Esved’le Rükn-i Irakî arasındaki duvarı istilâm ettikleri, o cepheye özel bir önem verdikleri ifâde edilmektedir. Zaten Makam-ı İbrahim de o cihette bulunmaktadır.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Menâsik 55, /441

حَدَّثَنَا زُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ حَدَّثَنَا جَرِيرٌ عَنْ يَزِيدَ بْنِ أَبِى زِيَادٍ عَنْ مُجَاهِدٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ صَفْوَانَ قَالَ "قُلْتُ لِعُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ كَيْفَ صَنَعَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم حِينَ دَخَلَ الْكَعْبَةَ قَالَ صَلَّى رَكْعَتَيْنِ."

Bize Züheyr b. Harb, ona Cerir, ona Yezid b. Ebu Ziyad, ona Mücahid ona Abdurrahman b. Safvan rivayet etmiştir: "Ben Ömer b. el-Hattab'a sordum: Rasulullah (sav) Kâbe'nin içine girdiği zaman ne yaptı? diye sordum. İki rekât namaz kıldı dedi."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Menâsik 93, /469

حَدَّثَنَا ابْنُ فُضَيْلٍ , عَنْ يَزِيدَ بْنِ أَبِي زِيَادٍ , عَنْ مُجَاهِدٍ , عَنْ صَفْوَانَ ، أَوِ ابْنِ صَفْوَانَ ، أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ صَلَّى فِي الْبَيْتِ رَكْعَتَيْنِ حِينَ دَخَلَهُ.

• İbn Ebî Şeybe Musannef-i İbn Ebû Şeybe Hac 15438, 8/647

ثنا يُوسُفُ بْنُ مُوسَى، ثنا جَرِيرٌ، عَنْ يَزِيدَ بْنِ أَبِي زِيَادٍ، عَنْ مُجَاهِدٍ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ صَفْوَانَ قَالَ: لَمَّا فَتْحَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَكَّةَ قَالَ: قُلْتُ: لِأَلْبَسْ ثِيَابِي، وَثنا عَلِيُّ بْنُ الْمُنْذِرِ الْكُوفِيُّ ثنا ابْنُ فُضَيْلِ ثنا يَزِيدُ بْنُ أَبِي زِيَادٍ عَنْ مُجَاهِدٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ أَوْ صَفْوَانَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ ح وَثَنَا أَبُو بِشْرٍ الْوَاسِطِيُّ ثنا خَالِدٌ عَنْ يَزِيدَ عَنْ مُجَاهِدٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ أَوْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ صَفْوَانَ قَالَ: قَدِمَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَدَخَلَ الْبَيْتَ، فَلَبِسْتُ ثِيَابِي، وَانْطَلَقْتُ، وَقَدْ خَرَجَ مِنَ الْبَيْتِ هُوَ وَأَصْحَابُهُ مُسْتَلِمُونَ مَا بَيْنَ الْحِجْرِ إِلَى الْحَجَرِ وَاضِعِي خُدُودَهُمْ عَلَى الْبَيْتِ، وَإِذَا النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَرَّ الْبَابَ، فَدَخَلْتُ بَيْنَ رَجُلَيْنِ، فَقُلْتُ: كَيْفَ صَنَعَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالُوا: صَلَّى رَكْعَتَيْنِ عِنْدَ السَّارِيَةِ الَّتِي قُبَالَةَ الْبَيْتِ هَذَا حَدِيثُ ابْنِ فُضَيْلٍ

• İbn Huzeyme Sahih-i İbn Huzeyme Menâsik 3017, 3/288