حدثنا قتيبة قال حدثنا أبو بكر بن عياش عن الأجلح عن بن أبي الهذيل قال : عاد عبد الله رجلا ومعه رجل من أصحابه فلما دخل الدار جعل صاحبه ينظر فقال له عبد الله والله لو تفقأت عيناك كان خيرا لك

Bize Kuteybe (b. Said), ona Ebu Bekir b. Ayyâş, ona (Ebu Huceyye) Eclah (b. Abdullah), ona da (Abdullah) b. Ebu Hüzeyl şöyle haber vermiştir "Abdullah b. Mesud (ra), bir hastayı ziyaret ettiğinde yanında ashabından bir adam da vardı. Eve girdiklerinde yanındaki arkadaşı etrafa bakınmaya başladı. Abdullah b. Mesud ona "[Etrafa bakınmak yerine] iki gözün çıksaydı senin için daha hayırlı olurdu!" dedi.

Açıklama: Hastaya yapılan ziyaret sırasında etrafı incelemek, hastanın veya evinin mahrem durumuna dikkat kesilmek hoş karşılanmamıştır. Abdullah b. Mesud'un söz konusu uyarısı da bu duruma dikkat çekmektedir.

• Buhârî el-Edebü'l-Müfred 1305, /976

حَدَّثَنَا يَحْيَى عَنْ أَجْلَحَ قَالَ حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ الْأَصَمِّ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُرَاجِعُهُ الْكَلَامَ فَقَالَ مَا شَاءَ اللَّهُ وَشِئْتَ فَقَالَ جَعَلْتَنِي لِلَّهِ عَدْلًا مَا شَاءَ اللَّهُ وَحْدَهُ

Bize Yahya, ona Ecleh, ona Yezîd b. Asam, ona da İbn Abbas şöyle rivayet etmiştir: Hz. Peygamber (sav) bir adam geldi ve sözünde ısrar ederek "Eğer Allah ve sen dilersen" dedi. Bunun üzerine Peygamber (sav) "beni Allah'a denk tuttun. Sadece bir tek Allah dilerse" buyurdu.

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Abdullah b. Abbas b. Abdulmuttalib 3247, 1/871

حدثنا على بن حجر قال أخبرنا على بن مسهر عن الأجلح عن عبد الله بن أبى الهذيل قال : دخل عبد الله بن مسعود على مريض يعوده ومعه قوم وفي البيت امرأة فجعل رجل من القوم ينظر إلى المرأة فقال له عبد الله لو انفقأت عينك كان خيرا لك

• Buhârî el-Edebü'l-Müfred 531, /426

أَخْبَرَنَا عَمْرُو بْنُ عَلِىٍّ قَالَ حَدَّثَنَا يَحْيَى عَنِ الأَجْلَحِ عَنِ الشَّعْبِىِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى الْخَلِيلِ عَنْ زَيْدِ بْنِ أَرْقَمَ قَالَ كُنْتُ عِنْدَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم وَعَلِىٌّ رضى الله عنه يَوْمَئِذٍ بِالْيَمَنِ فَأَتَاهُ رَجُلٌ فَقَالَ شَهِدْتُ عَلِيًّا أُتِىَ فِى ثَلاَثَةِ نَفَرٍ ادَّعَوْا وَلَدَ امْرَأَةٍ فَقَالَ عَلِىٌّ لأَحَدِهِمْ تَدَعُهُ لِهَذَا . فَأَبَى وَقَالَ لِهَذَا تَدَعُهُ لِهَذَا . فَأَبَى وَقَالَ لِهَذَا تَدَعُهُ لِهَذَا . فَأَبَى قَالَ عَلِىٌّ رضى الله عنه أَنْتُمْ شُرَكَاءُ مُتَشَاكِسُونَ وَسَأُقْرِعُ بَيْنَكُمْ فَأَيُّكُمْ أَصَابَتْهُ الْقُرْعَةُ فَهُوَ لَهُ وَعَلَيْهِ ثُلُثَا الدِّيَةِ . فَضَحِكَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم حَتَّى بَدَتْ نَوَاجِذُهُ .

Bize Amr b. Ali (el-Fellâs), ona Yahya (b. Said el-Kattan), ona Eclah (b. Abdullah el-Kindî), ona (Amir ) eş-Şa'bî, ona da Abdullah b. Ebu Halil, Zeyd b. Erkam’ın şöyle anlattığını nakletti: Bir gün Rasulullah'ın (sav) yanındaydım. O günlerde Ali (görev icabı) Yemen'deydi. Yemen'den bir adam Rasulullah'ın (sav) yanına geldi ve şunları anlattı: "(Ey Allah’ın Rasulü!) Ali'nin (huzurunda gerçekleşen şöyle bir davaya) şahit oldum: Üç kişi geldi ve her biri, bir kadının çocuğunun kendilerine ait olduğunu iddia ettiler. Ali onlardan birine "Çocuğu şuna bırakır mısın?" dedi. O kişi bunu kabul etmedi. İkinciye "Çocuğu şuna bırakır mısın?" dedi. O da kabul etmedi. Bu kez üçüncüsüne "Çocuğu şuna bırakır mısın?" dedi. O da kabul etmedi. Ali de dedi ki: "Siz (tam da ayette bahsedildiği gibi) bir türlü anlaşamayan üç ortaksınız. Aranızda kura çekeceğim. Kura kime çıkarsa çocuk onun olacak ve (çocuğun annesi ümmü veled olacağı için) diyetin üçte ikisini o ödeyecek." Rasulullah (sav) (Hz. Ali'nin hükmünü duyunca hoşlandı ve) azı dişleri görününceye kadar güldü.

Açıklama: Hz. Ali'nin telmihte bulunduğu ayet şudur: "Allah şöyle bir örnek veriyor: Bir adam var ki onun birbiriyle ihtilâflı birçok ortak efendisi bulunmaktadır; bir adam da var ki bir tek kişiye bağlıdır. Şimdi bu iki adamın durumları eşit olabilir mi? Bütün övgüler Allah'a mahsustur; fakat çoğu bunu anlamamaktadır." (Zümer, 39/29).

• Nesâî Sünen-i Nesâî Talak 50, /2317

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا يَحْيَى عَنِ الأَجْلَحِ عَنِ الشَّعْبِىِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْخَلِيلِ عَنْ زَيْدِ بْنِ أَرْقَمَ قَالَ "كُنْتُ جَالِسًا عِنْدَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَجَاءَ رَجُلٌ مِنَ الْيَمَنِ فَقَالَ إِنَّ ثَلاَثَةَ نَفَرٍ مِنْ أَهْلِ الْيَمَنِ أَتَوْا عَلِيًّا يَخْتَصِمُونَ إِلَيْهِ فِى وَلَدٍ وَقَدْ وَقَعُوا عَلَى امْرَأَةٍ فِى طُهْرٍ وَاحِدٍ فَقَالَ لاِثْنَيْنِ مِنْهُمَا طِيبَا بِالْوَلَدِ لِهَذَا . فَغَلَيَا ثُمَّ قَالَ لاِثْنَيْنِ طِيبَا بِالْوَلَدِ لِهَذَا. فَغَلَبَا ثُمَّ قَالَ لاِثْنَيْنِ طِيبَا بِالْوَلَدِ لِهَذَا. فَغَلَبَا فَقَالَ أَنْتُمْ شُرَكَاءُ مُتَشَاكِسُونَ إِنِّى مُقْرِعٌ بَيْنَكُمْ فَمَنْ قُرِعَ فَلَهُ الْوَلَدُ وَعَلَيْهِ لِصَاحِبَيْهِ ثُلُثَا الدِّيَةِ . فَأَقْرَعَ بَيْنَهُمْ فَجَعَلَهُ لِمَنْ قُرِعَ فَضَحِكَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم حَتَّى بَدَتْ أَضْرَاسُهُ أَوْ نَوَاجِذُهُ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Talak 32, /527

أَخْبَرَنَا عَلِىُّ بْنُ حُجْرٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ مُسْهِرٍ عَنِ الأَجْلَحِ عَنِ الشَّعْبِىِّ قَالَ أَخْبَرَنِى عَبْدُ اللَّهِ بْنُ أَبِى الْخَلِيلِ الْحَضْرَمِىُّ عَنْ زَيْدِ بْنِ أَرْقَمَ قَالَ بَيْنَا نَحْنُ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِذْ جَاءَهُ رَجُلٌ مِنَ الْيَمَنِ فَجَعَلَ يُخْبِرُهُ وَيُحَدِّثُهُ وَعَلِىٌّ بِهَا فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَتَى عَلِيًّا ثَلاَثَةُ نَفَرٍ يَخْتَصِمُونَ فِى وَلَدٍ وَقَعُوا عَلَى امْرَأَةٍ فِى طُهْرٍ . وَسَاقَ الْحَدِيثَ .

• Nesâî Sünen-i Nesâî Talak 50, /2317

1551 - حدثنا محمد بن إسحاق البخاري، حدثنا جمعة بن عبد الله، حدثنا أسد بن عمرو، حدثنا أبو حنيفة بإسناده مثله. [عن أبي حجية، عن أبي الأسود، عن أبي ذر قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: ((من أحسن ما غيرتم به الشيب، الحناء والكتم)). ]

• Ebu Hanîfe Müsned-i Ebu Hanîfe Ebû Cuhayfe Eclah b. Abdullah el-Kindî 1551, 2/862

1552 - حدثنا أحمد بن محمد، أنبأ المنذر بن محمد، حدثني أبي، حدثنا أيوب بن هانئ، عن أبي حنيفة مثله. [عن أبي حجية، عن أبي الأسود، عن أبي ذر قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: ((من أحسن ما غيرتم به الشيب، الحناء والكتم)). ]

• Ebu Hanîfe Müsned-i Ebu Hanîfe Ebû Cuhayfe Eclah b. Abdullah el-Kindî 1552, 2/862

1553 - حدثنا يحيى بن إسماعيل البخاري ومحمد بن بكر التميمي ببلخ قالا: حدثنا الحسن بن حماد الحضرمي، حدثنا الحسن بن زياد، عن أبي حنيفة بإسناده مثله. [عن أبي حجية، عن أبي الأسود، عن أبي ذر قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: ((من أحسن ما غيرتم به الشيب، الحناء والكتم)). ]

• Ebu Hanîfe Müsned-i Ebu Hanîfe Ebû Cuhayfe Eclah b. Abdullah el-Kindî 1553, 2/862

1553 - حدثنا يحيى بن إسماعيل البخاري ومحمد بن بكر التميمي ببلخ قالا: حدثنا الحسن بن حماد الحضرمي، حدثنا الحسن بن زياد، عن أبي حنيفة بإسناده مثله. [عن أبي حجية، عن أبي الأسود، عن أبي ذر قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: ((من أحسن ما غيرتم به الشيب، الحناء والكتم)). ]

• Ebu Hanîfe Müsned-i Ebu Hanîfe Ebû Cuhayfe Eclah b. Abdullah el-Kindî 1553, 2/862