حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْمَلِكِ بْنُ الصَّبَّاحِ حَدَّثَنَا ثَوْرُ بْنُ يَزِيدَ عَنْ حُصَيْنٍ الْحِمْيَرِىِّ عَنْ أَبِى سَعِيدِ الْخَيْرِ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ " مَنِ اسْتَجْمَرَ فَلْيُوتِرْ مَنْ فَعَلَ ذَلِكَ فَقَدْ أَحْسَنَ وَمَنْ لاَ فَلاَ حَرَجَ وَمَنْ تَخَلَّلَ فَلْيَلْفِظْ وَمَنْ لاَكَ فَلْيَبْتَلِعْ مَنْ فَعَلَ ذَلِكَ فَقَدْ أَحْسَنَ وَمَنْ لاَ فَلاَ حَرَجَ وَمَنْ أَتَى الْخَلاَءَ فَلْيَسْتَتِرْ فَإِنْ لَمْ يَجِدْ إِلاَّ كَثِيبًا مِنْ رَمْلٍ فَلْيَمْدُدْهُ عَلَيْهِ فَإِنَّ الشَّيْطَانَ يَلْعَبُ بِمَقَاعِدِ ابْنِ آدَمَ مَنْ فَعَلَ فَقَدْ أَحْسَنَ وَمَنْ لاَ فَلاَ حَرَجَ ."

Bize Muhammed b. Beşşâr, ona Abdülmelik b. Sabbah, ona Sevr b. Yezid, ona Husayn (b. Abdurrahman) el-Himyerî, ona Ebu Said el-Hayr (Âmir b. Sa'd el-Hubrânî), ona Ebu Hureyre, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etti: "Taş ile istinca eden kimse (taş sayısını) tek yapsın. Kim böyle yaparsa şüphesiz güzel (bir iş) yapmış olur, yapmayan kimse için de sıkıntı yoktur. Dişlerinin arasını (kürdan ve benzeri ile) kurcalayan kimse (dişleri arasından çıkardığını yutmayıp) dışarı atsın. (Dişleri arasında kalan veya diş etleri ile damak üzerinde duran yemek kırıntısını) dili ile çıkaran kimse (çıkardığını) yutsun. Kim böyle yaparsa güzel (bir iş) yapmış olur. Yapmayan kimse için sıkıntı yoktur. Abdest bozmaya giden kimse gizlensin. Şayet kum yığınından başka bir siper bulamazsa ondan faydalanmaya çalışsın. Çünkü şüphesiz şeytan insan oğlunun makatları (abdest bozmak için oturdukları yerlerde) oynarlar. Kim (böyle) yaparsa güzel (bir iş) yapmış olur. Yapmayan için sıkıntı yoktur."

Açıklama: Hadisin râvilerinden Ebu Said el-Hayr hakkında net bir bilgi bulunmamaktadır. Tabâkat kitaplarında isminin Âmir b. S'ad, ya da Ziyad b. Sa'd olduğu, nisbesinin el-Hayr, el-Enmaârî ya da el-Hubrânî olduğu, kendisinin sahabe ya da tabiin tabakasında yer aldığı gibi bilgilere rastlanmaktadır. (Mizzî, Tehzîbu'l-kemâl, Beyrut 1400/1980, 33: 353) Elbani مَنِ اسْتَجْمَرَ فَلْيُوتِرْ kısmı sahih diğer kısım zayıftır demiştir.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 23, /67

حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ عُمَرَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْمَلِكِ بْنُ الصَّبَّاحِ بِإِسْنَادِهِ نَحْوَهُ وَزَادَ فِيهِ: "وَمَنِ اكْتَحَلَ فَلْيُوتِرْ مَنْ فَعَلَ فَقَدْ أَحْسَنَ وَمَنْ لاَ فَلاَ حَرَجَ وَمَنْ لاَكَ فَلْيَبْتَلِعْ ."

Bize Abdurrahman bin Ömer, ona Abdülmelik b. Sabbâh, aynı isnadla [ona Sevr b. Yezid, ona Husayn b. Abdurrahman, ona Amir b. Sa'd, ona da Ebu Hüreyre, Rasulullah'tan (sav)] benzer metni rivayet ederek şu ilavede bulundu: "Gözüne sürme süren kimse sürmeyi tek sayıda yapsın. Böyle yapan kimse iyi bir amel işlemiş olur, yapmayan da günaha girmiş olmaz. [Dişler arasında kalan yemek kırıntılarını] dili ile çıkaran kimse onu yutsun."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 23, /67

وَحَدَّثَنَاهُ إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ الْحَنْظَلِىُّ حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرٍ الْحَنَفِىُّ وَعَبْدُ الْمَلِكِ بْنُ الصَّبَّاحِ كِلاَهُمَا عَنْ عَبْدِ الْحَمِيدِ بْنِ جَعْفَرٍ بِهَذَا الإِسْنَادِ [حَدَّثَنِى أَبِى عَنْ مَحْمُودِ بْنِ لَبِيدٍ أَنَّ عُثْمَانَ بْنَ عَفَّانَ] أَرَادَ بِنَاءَ الْمَسْجِدِ فَكَرِهَ النَّاسُ ذَلِكَ وَأَحَبُّوا أَنْ يَدَعَهُ عَلَى هَيْئَتِهِ فَقَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ « مَنْ بَنَى مَسْجِدًا لِلَّهِ بَنَى اللَّهُ لَهُ فِى الْجَنَّةِ مِثْلَهُ » ] غَيْرَ أَنَّ فِى حَدِيثِهِمَا « بَنَى اللَّهُ لَهُ بَيْتًا فِى الْجَنَّةِ » .

Bize İshak b. İbrahim el-Hanzalî, ona Ebu Bekir el-Hanefî ve Abdülmelik b. Sabbâh, onlara Abdülhamid b. Cafer bu [ona babası (Cafer b. Abdullah), ona Mahmud b. Lebîd] isnatla rivayet etmiştir ki Osman b. Affân Mescid(-i Nebeviy)'i (yeniden) bina etmek istemiş fakat halk bunu hoş görmeyip onu olduğu gibi bırakmasını arzu etmişti. Bunun üzerine Osman, Rasulullah'ı (sav) şöyle buyururken işittiğini söylemiştir: "Kim Allah için bir mescit bina ederse, Allah da o kimseye cennette onun benzerini bina eder." Ancak onlar (Ebu Bekir el-Hanefî ve Abdülmelik b. Sabbâh) rivayetlerinde, "Allah da o kimseye cennette bir ev bina eder" ifadesini zikretmişlerdir.

• Müslim Sahîh-i Müslim Zühd (ve'r-rikâk) 7472, /1218

حَدَّثَنَا أَبُو غَسَّانَ الْمِسْمَعِىُّ مَالِكُ بْنُ عَبْدِ الْوَاحِدِ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْمَلِكِ بْنُ الصَّبَّاحِ عَنْ شُعْبَةَ عَنْ وَاقِدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ زَيْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "أُمِرْتُ أَنْ أُقَاتِلَ النَّاسَ حَتَّى يَشْهَدُوا أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ وَيُقِيمُوا الصَّلاَةَ وَيُؤْتُوا الزَّكَاةَ فَإِذَا فَعَلُوا عَصَمُوا مِنِّى دِمَاءَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ إِلاَّ بِحَقِّهَا وَحِسَابُهُمْ عَلَى اللَّهِ."

• Müslim Sahîh-i Müslim İmân 129, /40

حدثنا محمد بن هارون أبو حامد نا بندار نا عبد الملك بن الصباح ثنا عبد الحميد بن جعفر عن أيوب بن محمد عن قيس بن طلق عن أبيه قال : سألنا رسول الله صلى الله عليه و سلم عن مس الفرج فقال بضعة منك

• Darekutni Sünen-i Darekutni taharet 544, 1/273