حَدَّثَنَا سُوَيْدُ بْنُ نَصْرٍ أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْمُبَارَكِ عَنْ عِمْرَانَ بْنِ زَيْدٍ التَّغْلِبِىِّ عَنْ زَيْدٍ الْعَمِّىِّ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ: كَانَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم إِذَا اسْتَقْبَلَهُ الرَّجُلُ فَصَافَحَهُ لاَ يَنْزِعُ يَدَهُ مِنْ يَدِهِ حَتَّى يَكُونَ الرَّجُلُ الَّذِى يَنْزِعُ وَلاَ يَصْرِفُ وَجْهَهُ عَنْ وَجْهِهِ حَتَّى يَكُونَ الرَّجُلُ هُوَ الَّذِى يَصْرِفُهُ وَلَمْ يُرَ مُقَدِّمًا رُكْبَتَيْهِ بَيْنَ يَدَىْ جَلِيسٍ لَهُ . قَالَ :هَذَا حَدِيثٌ غَرِيبٌ .

Bize Süveyd b. Nasr, ona Abdullah b. el-Mübârek, ona İmrân b. Zeyd et-Tağlibî, ona Zeyd el-Ammî, ona Enes b. Mâlik (ra) şöyle rivayet etmiştir: Hz. Peygamber (sav) bir kişiyle karşılaşıp onunla tokalaştığında, o kişi elini çekmeden onun elini bırakmazdı. O kişi yüzünü çevirmeden ondan yüzünü çevirmezdi. Rasulullah'ın (sav) yanında oturduğu hiç kimsenin önüne ayaklarını uzattığı görülmemiştir." Tirmizî şöyle dedi: Bu garîb bir hadistir.

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Sıfatü'l-Kıyâme 46, 4/654

حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ مُحَمَّدٍ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ عَنْ أَبِى يَحْيَى الطَّوِيلِ - رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ الْكُوفَةِ - عَنْ زَيْدٍ الْعَمِّىِّ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ كَانَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم إِذَا لَقِىَ الرَّجُلَ فَكَلَّمَهُ لَمْ يَصْرِفْ وَجْهَهُ عَنْهُ حَتَّى يَكُونَ هُوَ الَّذِى يَنْصَرِفُ وَإِذَا صَافَحَهُ لَمْ يَنْزِعْ يَدَهُ مِنْ يَدِهِ حَتَّى يَكُونَ هُوَ الَّذِى يَنْزِعُهَا وَلَمْ يُرَ مُتَقَدِّمًا بِرُكْبَتَيْهِ جَلِيسًا لَهُ قَطُّ .

Bize Ali b. Muhammed, ona Vekî, ona Ebu Yahya et-Tavîl -Kûfelidir- ona da Zeyd el-Ammî'nin rivayet ettiğine göre Enes b. Malik şöyle demiştir: Hz. Peygamber (sav) birisi ile karşılaştığında onunla konuşur, o kişi gidene kadar ondan yüz çevirmezdi. Birisiyle tokalaştığı zaman da karşısındaki elini çekmeden o kişinin elini bırakmazdı. Dizlerinin üzerine oturduğunda dizlerinin yanında oturan kişiden önde olduğu da görülmemiştir.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Edeb 21, /597

أَخْبَرَنَا أَبُو الْحُسَيْنِ بْنُ الْفَضْلِ أَنْبَأَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ حَدَّثَنَا يَعْقُوبُ بْنُ سُفْيَانَ حَدَّثَنَا أَبُو نُعَيْمٍ حَدَّثَنَا عِمْرَانُ بْنُ زَيْدٍ أَبُو يَحْيَى الْمُلاَئِىُّ حَدَّثَنِى زَيْدٌ الْعَمِّىُّ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ : كَانَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- إِذَا صَافَحَ أَوْ صَافَحَهُ الرَّجُلُ لاَ يَنْزِعُ يَدَهُ مِنْ يَدِهِ حَتَّى يَكُونَ الرَّجُلُ يَنْزِعُ فَإِنِ اسْتَقْبَلَهُ بِوَجْهِهِ لاَ يَصْرِفُهُ عَنْهُ حَتَّى يَكُونَ الرَّجُلُ يَنْصَرِفُ وَلَمْ يُرَ مُقَدِّمًا رُكْبَتَيْهِ بَيْنَ يَدَىْ جَلِيسٍ لَهُ.

Açıklama: Hadis Hz. Peygamber’in (s.a.v.) diğer insanlara karşı nezaket ve zerafetini anlatmaktadır. Hadisin sahabî ravisi olan Enes b. Malik, on yaşından itibaren on yıl süreyle Resûl-i Ekrem’in yanında bulunan ve çocuk ve bir genç olarak Ona hizmet etmiş birisidir. O aynı zamanda Hz. Peygamber’in hayatının en iyi bir gözlemcisidir. Bunun sonucu olarak rivayet ettiği 2286 hadisle en çok hadis rivayet eden üçüncü sahabî olmuştur. Enes b. Malik Resûlullah’ın şemaili ve ahlâkı hakkında da birçok hadisin ravisi durumundadır. Yukarıdaki hadis, küçük lafız farklılıklarıyla birçok kaynakta yer almıştır. İsnadda da bazı farklılıklar mevcuttur. (Beyhaki, es-Sünenü’l-kübra, X, 324, No: 20790; el-Âdâb, s. 67, No: 162; Şuabü’l-iman, X, 449, No: 7780; İbn Mübarek, ez-Zühd ve’r-rakâik, s. 132, No: 392; Tirmizi, Sıfatü’l-kıyame, 46; İbn Mace, Edeb, 21). Tirmizi hadisi garîb olarak nitelendirmiştir. El-Elbani ise hadisin ilk kısmının sahih, son kısmının ise zaif olduğunu söylemektedir. Ebu Davud ise Enes b. Malik’ten “(Bir şey söylemek için) ağzını Resûlullah’ın (s.a.v.) kulağına yaklaştıran ve o şahıs başını uzaklaştırmadıkça Resûlullah’ın başını uzaklaştırdığını görmedim. Bir kişinin Hz. Peygamber’in elini tutup da Resûlullah’ın elini bırakmadıkça Hz. Peygamber’in onun elini bıraktığını görmedim” şeklinde bir rivayete yerir. Bu hadis hasen kabul edilmiştir.