حَدَّثَنَا عُبَيْدُ بن غَنَّامٍ، ثنا أَبُو بَكْرِ بن أَبِي شَيْبَةَ، ثنا إِسْمَاعِيلُ بن إِبْرَاهِيمَ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بن أَبِي بَكْرٍ، قَالَ: سَمِعْتُ عُرْوَةَ بن الزُّبَيْرِ، يُحَدِّثُ أَبِي، قَالَ ذَاكَرَنِي مَرْوَانُ، مَسَّ الذَّكَرِ، فَقُلْتُ لَيْسَ مِنْهُ وُضُوءٌ، فَقَالَ: إِنَّ بُسْرَةَ بنتَ صَفْوَانَ، تُحَدِّثُ فِيهِ فَبَعَثَ إِلَيْهَا رَسُولا فَذَكَرَ أَنَّهَا حَدَّثَتْهُ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، قَالَ:مَنْ مَسَّ فَرْجَهُ فَلْيَتَوَضَّأْ.

Bize Ubeyd b. Ğannâm, ona Ebû Bekir b. Ebî Şeybe, ona İsmail b. İbrahim, ona Abdullah b. Ebî Bekir, ona Urve b. ez-Zübeyr, ona da babası şöyle anlatmış: "Mervan ile, tenasül uzvuna dokunmanın hükmünü müzakere ediyordum. Ben, "- Bundan dolayı abdest almak gerekmez" dedim. O ise, bu konuda Büsre bint Safvân'ın hadîs rivâyet ettiğini, kendisine birini gönderip bu konuyu sorduğunu, onun da Rasûlullah'ın (sav) şöyle buyurdu dediğini söyledi: "Tenâsül uzvuna dokunan abdest alsın!"

Açıklama: İnsanın, kendisinin veya başka birinin cinsiyet organına dokunmakla abdestinin bozulup bozulmayacağı konusu tartışmalı bir meseledir. Bu konuda iki ayrı görüş vardır: 1- Hz. Ali, İbn Mes’ûd, İbn Abbas, Sa’d b. Ebî Vakkas, Huzeyfe, Ebû’d-Derdâ gibi sahabîler yanında İbn Müseyyeb, Saîd b. Cübeyr, İbrahim en-Nehaî, Hasan-ı Basrî ve Sevrî gibi büyük âlimlere göre cinsiyet organına dokunmakla abdest bozulmaz. Ebû Davud, Tirmizî ve Nesâî'nin Talk b. Ali'den rivâyet ettikleri bir hadîse göre, abdestli iken Hz. Peygamber'e cinsel organa dokunmanın hükmünü sormuş, Rasûlullah (sav) "Cinsiyet organı da insan vücudun8un bir parçasıdır" buyurmuş. (Ebû Davud, Tahâret, 70/182-183; Tirmizî, Tahâret, 62/85; Nesaî, Tahâret, 118.) İşte bu hadîs, bu görüşün delilidir. Hanefîler de aynı görüşü benimserler. Bu görüşü savunanlar; “abdest alsın!” cümlesini “elini yıkasın” manasına hamlederler. Abdestin bozulmaması, sadece dokunmak şartına bağlıdır. Eğer şehevî bir arzu duyulur ve bir akıntı meydana gelirse, gayet tabiî abdest bozulur. 2- Şâfiîler’e ve Mâlikîler’e göre; insan avucunun içi ile kendisinin veya başka birinin avret yerine dokunacak olsa abdesti bozulur. Yukarıdaki rivâyet de bu görüşün delilidir. Hanbelîler de bu görüştedirler. Yalnız onlar elin içi veya dışı ile dokunmak arasında fark görmezler. Cinsiyet organına dokunmakla abdestin bozulmayacağını ifâde eden Talk b. Ali hadîsi ile, bozulacağını ifâde eden Büsre hadîsini telif etmeye çalışanlar da olmuştur. Bazı âlimler, Büsre hadîsini istihbâba hamlederek ikisini telîf ederler. Bazıları da Büsre hadîsini şehvetle dokunmaya, Talk hadîsini de şehvetsiz dokunmaya hamlederek telîfe çalışmışlardır.

حَدَّثَنَا فُضَيْلُ بن مُحَمَّدٍ الْمَلْطِيُّ ، حَدَّثَنَا أَبُو نُعَيْمٍ ، ح وَحَدَّثَنَا عُبَيْدُ بن غَنَّامٍ ، حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بن أَبِي شَيْبَةَ ، حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بن مُوسَى ، ح وَحَدَّثَنَا الْحُسَيْنُ بن إِسْحَاقَ التُّسْتَرِيُّ ، حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بن أَبِي شَيْبَةَ ، حَدَّثَنَا مُعَاوِيَةُ بن هِشَامٍ ، وَعُبَيْدُ اللَّهِ بن مُوسَى ، قَالُوا ، حَدَّثَنَا شَيْبَانُ ، عَنْ يَحْيَى بن أَبِي كَثِيرٍ ، عَنْ أَبِي سَلَمَةَ ، عَنْ بُسْرِ بن سَعِيدٍ ، عَنْ زَيْدِ بن خَالِدٍ ، أَنّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ، قَالَ : مَنْ جَهَّزَ غَازِيًا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَقَدْ غَزَا ، وَمَنْ خَلَفَ غَازِيًا فِي أَهْلِهِ فَقَدْ غَزَا .

• Taberânî Mu'cem-i kebîr Zeyd b. Halid el-Cühenî 5227, 4/1316

حَدَّثَنَا عُبَيْدُ بن غَنَّامٍ، حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بن أَبِي شَيْبَةَ، ح وَحَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بن يَحْيَى الْمَرْوَزِيُّ، حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بن عَبْدِ اللَّهِ الْهَرَوِيُّ، قَالا: حَدَّثَنَا زَيْدُ بن الْحُبَابِ، حَدَّثَنَا عُمَرُ بن سُلَيْمٍ الْبَاهِلِيُّ، عَنْ أَبِي غَالِبٍ، عَنْ أَبِي أُمَامَةَ، قَالَ:"كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا تَوَضَّأَ خَلَّلَ لِحْيَتَهُ".

• Taberânî Mu'cem-i kebîr Sudey b. Aclan Ebu Ümame el-Bahilî 8070, 6/2110

حَدَّثَنَا عُبَيْدُ بن غَنَّامٍ، ثنا أَبُو بَكْرِ بن أَبِي شَيْبَةَ، ح وَحَدَّثَنَا أَبُو حُصَيْنٍ الْقَاضِي، ثنا يَحْيَى الْحِمَّانِيُّ، قَالا: ثنا أَبُو مُعَاوِيَةَ، عَنِ الأَعْمَشِ، عَنْ مُسْلِمٍ، عَنْ مَسْرُوقٍ، عَنِ الْمُغِيرَةِ بن شُعْبَةَ، قَالَ: كُنْتُ مَعَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي سَفَرٍ، فَقَالَ:يَا مُغِيرَةُ، خُذِ الإِدَوَاةَ، فَأَخَذْتُهَا ثُمَّ خَرَجْتُ مَعَهُ، فَانْطَلَقَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ حَتَّى تَوَارَى عَنِّي فَقَضَى حَاجَتَهُ، ثُمَّ جَاءَ وَعَلَيْهِ جُبَّةٌ شَامِيَّةٌ ضَيِّقَةُ الْكُمَّيْنِ، فَذَهَبَ لِيُخْرِجَ يَدَهُ مِنْ كُمِّهَا، فَضَاقَتْ وَأَخْرَجَ يَدَهُ مِنْ أَسْفَلِهَا، فَصَبَبْتُ عَلَيْهِ،فَتَوَضَّأَ وُضُوءَهُ لِلصَّلاةِ وَمَسَحَ عَلَى خُفَّيْهِ، ثُمَّ صَلَّى.

حَدَّثَنَا مُعَاذُ بن الْمُثَنَّى، ثنا عَلِيُّ بن الْمَدِينِيِّ، ح وَحَدَّثَنَا عُبَيْدُ بن غَنَّامٍ، ثنا أَبُو بَكْرِ بن أَبِي شَيْبَةَ، قَالا: ثنا جَرِيرٌ، عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ بن رُفَيْعٍ، عَنْ عَلِيِّ بن رَبِيعَةَ، عَنِ الْمُغِيرَةِ بن شُعْبَةَ، أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ تَوَضَّأَ وَمَسَحَ عَلَى خُفَّيْهِ.

حَدَّثَنَا عُبَيْدُ بن غَنَّامٍ، ثنا أَبُو بَكْرِ بن أَبِي شَيْبَةَ، ثنا وَكِيعٌ، عَنْ سُفْيَانَ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بن مُحَمَّدِ بن عَقِيلٍ، عَنِ الرُّبَيِّعِ بنتِ مُعَوِّذٍ، أَنّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:تَوَضَّأَ وَمَسَحَ مُقَدَّمَ أُذُنَيْهِ وَمُؤَخَّرَهُمَا.

حَدَّثَنَا عُبَيْدُ بن غَنَّامٍ، ثنا أَبُو بَكْرِ بن أَبِي شَيْبَةَ، ثنا وَكِيعٌ، ثنا سُفْيَانُ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بن مُحَمَّدِ بن عَقِيلٍ، عَنِ الرُّبَيِّعِ بنتِ مُعَوِّذِ بن عَفْرَاءَ، قَالَتْ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: يَأْتِينَا فَيُكْثِرُ، قَالَتْ:فَأَتَانَا فَوَضَعْنَا لَهُ الْمِيضَأَةَ، فَتَوَضَّأَ فَغَسَلَ كَفَّيْهِ ثَلاثًا، ثُمَّ مَضْمَضَ، وَاسْتَنْشَقَ مَرَّةً، وَغَسَلَ وَجْهَهُ ثَلاثًا، وَذِرَاعَيْهِ ثَلاثًا، وَمَسَحَ بِمَا بَقِيَ مِنْ وَضُوئِهِ مَرَّتَيْنِ يَبْدَأُ بِمُؤَخَّرِهِ، ثُمَّ رَدَّ يَدَيْهِ عَلَى نَاصِيَتِهِ، وَغَسَلَ رِجْلَيْهِ ثَلاثًا ثَلاثًا.

حَدَّثَنَا عُبَيْدُ بن غَنَّامٍ، ثنا أَبُو بَكْرِ بن أَبِي شَيْبَةَ، ثنا شَرِيكٌ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بن مُحَمَّدِ بن عَقِيلٍ، عَنِ الرُّبَيِّعِ بنتِ مُعَوِّذِ بن عَفْرَاءَ، قَالَتْ: أَتَانَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَتَوَضَّأَ فَمَسَحَ مُقَدَّمَ رَأْسِهِ، وَمَسَحَ ظَاهَرَ أُذُنَيْهِ، وَبَاطِنَهُمَا.

حَدَّثَنَا عُبَيْدُ بن غَنَّامٍ، ثنا أَبُو بَكْرِ بن أَبِي شَيْبَةَ، ح وَحَدَّثَنَا عَلِيُّ بن عَبْدِ الْعَزِيزِ، ثنا شُجَاعُ بن مَخْلَدٍ، ح وَحَدَّثَنَا سَعِيدُ بن سَيَّارٍ الْوَاسِطِيُّ، ثنا عَمْرُو بن عَوْنٍ، قَالُوا: ثنا هُشَيْمٌ، أَنَا حُصَيْنٌ، عَنْ سَالِمِ بن أَبِي الْجَعْدِ، وَأَبِي سُفْيَانَ أَنَّهُمَا، سَمِعَا الْمُغِيرَةَ بن شُعْبَةَ يُحَدِّثُ، قَالَ:كُنْتُ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَتَبَرَّزَ لِحَاجَتِهِ فَلَمَّا فَرَغَ أَتَيْتُهُ بِإِدَاوَةٍ فِيهَا مَاءٌ، فَصَبَبْتُ عَلَيْهِ فَتَوَضَّأَ، وَكَانَتْ عَلَيْهِ جُبَّةٌ ضَيِّقَةٌ الْكُمَّيْنِ، فَأَخْرَجَ يَدَهُ مِنْ تَحْتِ الْجُبَّةِ فَغَسَلَ ذِرَاعَيْهِ وَمَسَحَ عَلَى خُفَّيْهِ.

حَدَّثَنَا عُبَيْدُ بن غَنَّامٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بن أَبِي شَيْبَةَ، قَالَ: حَدَّثَنَا يَحْيَى بن يَعْلَى، عَنْ عَبْدِ الْمَلِكِ بن عُمَيْرٍ، عَنِ ابْنِ أَخِي عَبْدِ اللَّهِ بن سَلامٍ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بن سَلامٍ، قَالَ:"كَانَ اسْمِي فِي الْجَاهِلِيَّةِ فُلانٌ، فَسَمَّانِي رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: عَبْدُ اللَّهِ".