حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ مَعِينٍ حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ الرَّبِيعِ بْنِ طَارِقٍ أَخْبَرَنَا يَحْيَى بْنُ أَيُّوبَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ رَزِينٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَزِيدَ عَنْ أَيُّوبَ بْنِ قَطَنٍ عَنْ أُبَىِّ بْنِ عِمَارَةَ - قَالَ يَحْيَى بْنُ أَيُّوبَ وَكَانَ قَدْ صَلَّى مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لِلْقِبْلَتَيْنِ - أَنَّهُ قَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَمْسَحُ عَلَى الْخُفَّيْنِ قَالَ "نَعَمْ." قَالَ يَوْمًا قَالَ يَوْمًا . قَالَ وَيَوْمَيْنِ قَالَ وَيَوْمَيْنِ. قَالَ وَثَلاَثَةً قَالَ "نَعَمْ وَمَا شِئْتَ." قَالَ أَبُو دَاوُدَ رَوَاهُ ابْنُ أَبِى مَرْيَمَ الْمِصْرِىُّ عَنْ يَحْيَى بْنِ أَيُّوبَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ رَزِينٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَزِيدَ بْنِ أَبِى زِيَادٍ عَنْ عُبَادَةَ بْنِ نُسَىٍّ عَنْ أُبَىِّ بْنِ عِمَارَةَ قَالَ فِيهِ حَتَّى بَلَغَ سَبْعًا . قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم نَعَمْ وَمَا بَدَا لَكَ قَالَ أَبُو دَاوُدَ وَقَدِ اخْتُلِفَ فِى إِسْنَادِهِ وَلَيْسَ هُوَ بِالْقَوِىِّ وَرَوَاهُ ابْنُ أَبِى مَرْيَمَ وَيَحْيَى بْنُ إِسْحَاقَ السِّيْلَحِينِىُّ عَنْ يَحْيَى بْنِ أَيُّوبَ وَقَدِ اخْتُلِفَ فِى إِسْنَادِهِ.

Bize Yahya b. Main, ona Amr b. Rabi' b. Tarık, ona Yahya b. Eyyüb, ona Abdurrahman b. Rezin, ona Muhammed b. Yezid, ona Eyyüb b. Katan, ona da Übey b. İmare'nin naklettiğine göre -'Yahya b. Eyyüb şöyle demiştir: Übey b. İmare, hem Beytül-Makdis'e, hem de Kâbe'ye yönelerek Rasulullah'la birlikte namaz kılmıştır'-: "Übey, 'Ya Rasulullah! Mestler üzerine meshedeyim mi?' diye sormuş, Rasulullah, 'evet', dedi. Übey, 'bir gün meshedebilir miyim?' dedi. Rasulullah, 'evet' dedi. Übey, 'iki gün meshedebilir miyim?' dedi. Rasulullah, 'evet', dedi. Übey, 'üç gün meshedebilir miyim?' dedi. Rasulullah, 'evet istediğin kadar' dedi." Ebu Davud şöyle dedi: bu hadisi, İbn Ebu Meryem el-Mısri, Yahya b. Eyyüb'den, o Abdurrahman b. Rezîn'den, o Muhammed b. Yezid b. Ebu Ziyâd'dan, o Übâde b. Nesiy'den, o da Übeyy b. İmâre'den rivayet etmiştir. İbn Ebu Meryem bu rivayetinde şöyle demiştir: Übey yedi güne kadar meshetmeyi sormaya devam etti. Rasulullah (sav), (her defasında) 'evet, dilediğin gün sayısınca (meshe devam edebilirsin' buyurdu. Ebu Davud şöyle dedi: Yahya b. Eyyüb'ün bu senedinde ihtilâf edilmiştir. Çünkü Yahya, güvenilir bir ravi değildir. Bu hadisi İbn Ebu Meryem ve Yahya b. İshâk es-Silehînî, Yahya b. Eyyüb'den rivayet etmişlerdir. Ancak Silehînî'nin senedinde ihtilâf edilmiştir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 60, /43

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ عَنْ وَكِيعٍ عَنْ سُفْيَانَ الثَّوْرِىِّ عَنْ أَبِى قَيْسٍ الأَوْدِىِّ - هُوَ عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ ثَرْوَانَ - عَنْ هُزَيْلِ بْنِ شُرَحْبِيلَ عَنِ الْمُغِيرَةِ بْنِ شُعْبَةَ "أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم تَوَضَّأَ وَمَسَحَ عَلَى الْجَوْرَبَيْنِ وَالنَّعْلَيْنِ." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ كَانَ عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ مَهْدِىٍّ لاَ يُحَدِّثُ بِهَذَا الْحَدِيثِ لأَنَّ الْمَعْرُوفَ عَنِ الْمُغِيرَةِ أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم مَسَحَ عَلَى الْخُفَّيْنِ.] [قَالَ أَبُو دَاوُدَ وَرُوِىَ هَذَا أَيْضًا عَنْ أَبِى مُوسَى الأَشْعَرِىِّ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم أَنَّهُ مَسَحَ عَلَى الْجَوْرَبَيْنِ . وَلَيْسَ بِالْمُتَّصِلِ وَلاَ بِالْقَوِىِّ.] [قَالَ أَبُو دَاوُدَ وَمَسَحَ عَلَى الْجَوْرَبَيْنِ عَلِىُّ بْنُ أَبِى طَالِبٍ وَابْنُ مَسْعُودٍ وَالْبَرَاءُ بْنُ عَازِبٍ وَأَنَسُ بْنُ مَالِكٍ وَأَبُو أُمَامَةَ وَسَهْلُ بْنُ سَعْدٍ وَعَمْرُو بْنُ حُرَيْثٍ وَرُوِىَ ذَلِكَ عَنْ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ وَابْنِ عَبَّاسٍ.]

Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Veki', ona Süfyan es-Sevrî, ona Ebu Kays el-Evdi -ki o Abdurrahman b. Servan'dır-, ona Hüzeyl b. Şurahbil, ona Muğîra b. Şube şöyle dedi: "Rasulullah (sav) abdest aldı, çoraplarını ve ayakkabılarını meshetti." [Ebu Davud şöyle dedi: Abdurrahman b. Mehdi bu hadisi nakletmezdi. Çünkü, Muğîra'dan maruf olan hadis, Hz. Peygamber, mestler üzerine meshetti şeklindedir.] [Yine Ebu Davud şöyle dedi: Bu hadis, aynı zamanda Hz. Peygamber'den, Ebu Musa el-Eşarî tarafından Rasulullah (sav) çoraplar üzerine meshetti (şeklinde) ravilerden bazıları atlanarak ve zayıf senetle rivayet edilmiştir.] [Ebu Davud şöyle dedi: Ali b. Ebu Tâlib, İbn Mesud, Berâ b. Azib, Enes b. Mâlik, Ebu Ümâme, Sehl b. Sa'd ve Amr b. Hureys de çorap üzerine meshetmişlerdir. Bu, Ömer b. Hattâb ve İbn Abbas'tan da rivayet edilmiştir.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 61, /43

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ وَعَبَّادُ بْنُ مُوسَى قَالاَ حَدَّثَنَا هُشَيْمٌ عَنْ يَعْلَى بْنِ عَطَاءٍ عَنْ أَبِيهِ - قَالَ عَبَّادٌ - قَالَ أَخْبَرَنِى أَوْسُ بْنُ أَبِى أَوْسٍ الثَّقَفِىُّ "أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم تَوَضَّأَ وَمَسَحَ عَلَى نَعْلَيْهِ وَقَدَمَيْهِ." [وَقَالَ عَبَّادٌ رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَتَى كِظَامَةَ قَوْمٍ - يَعْنِى الْمِيضَأَةَ وَلَمْ يَذْكُرْ مُسَدَّدٌ الْمِيضَأَةَ وَالْكِظَامَةَ ثُمَّ اتَّفَقَا - فَتَوَضَّأَ وَمَسَحَ عَلَى نَعْلَيْهِ وَقَدَمَيْهِ .]

Bize Müsedded ve Abbad b. Musa, onlara Hüşeym, ona Ya'la b. Ata, ona babası, -Abbad şöyle dedi- bana Evs b. Evs Es-Sekafî şöyle demiştir: "Rasulullah (sav) abdest aldı. Ayakkabıları ve ayakları üzerine meshetti. Abbad, es-Sekafî'nin, ben Rasulullah'ı bir kavmin kuyusuna gelip abdest alarak ayakkabıları ve ayakları üzerine meshederken gördüm, demiştir." [Abbad, ben Rasulullah'ın bir kavmin su kuyusuna gittiğini gördüm dediği halde Müsedded, su deposundan da su kuyusundan da söz etmedi. Sonraki abdest aldı, ayakkabıları ve ayakları üzerine meshetti ifadelerini ise her ikisi de zikrettiler.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 62, /44

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ رَافِعٍ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ آدَمَ قَالَ حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ عَبْدِ الْعَزِيزِ عَنِ الأَعْمَشِ بِإِسْنَادِهِ بِهَذَا الْحَدِيثِ قَالَ: "مَا كُنْتُ أُرَى بَاطِنَ الْقَدَمَيْنِ إِلاَّ أَحَقَّ بِالْغَسْلِ حَتَّى رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَمْسَحُ عَلَى ظَهْرِ خُفَّيْهِ."

Bize Muhammed b. Râfi', ona Yahya b. Adem, ona Yezid b. Abdülaziz, ona A'meş, aynı isnadla bu hadisi nakletmiştir. Devamında Hz. Ali şöyle demiştir: "Ben Rasulullah'ın, mestlerin üst kısmını meshettiğini görünceye kadar ayakların alt kısmının mesh edilmesinin daha uygun olacağını zannediyordum."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 63, /44

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْعَلاَءِ حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ غِيَاثٍ عَنِ الأَعْمَشِ بِهَذَا الْحَدِيثِ قَالَ: "لَوْ كَانَ الدِّينُ بِالرَّأْىِ لَكَانَ بَاطِنُ الْقَدَمَيْنِ أَحَقَّ بِالْمَسْحِ مِنْ ظَاهِرِهِمَا وَقَدْ مَسَحَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم عَلَى ظَهْرِ خُفَّيْهِ وَرَوَاهُ وَكِيعٌ عَنِ الأَعْمَشِ بِإِسْنَادِهِ قَالَ كُنْتُ أُرَى أَنَّ بَاطِنَ الْقَدَمَيْنِ أَحَقُّ بِالْمَسْحِ مِنْ ظَاهِرِهِمَا حَتَّى رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَمْسَحُ عَلَى ظَاهِرِهِمَا . قَالَ وَكِيعٌ يَعْنِى الْخُفَّيْنِ." [وَرَوَاهُ عِيسَى بْنُ يُونُسَ عَنِ الأَعْمَشِ كَمَا رَوَاهُ وَكِيعٌ وَرَوَاهُ] [أَبُو السَّوْدَاءِ عَنِ ابْنِ عَبْدِ خَيْرٍ عَنْ أَبِيهِ قَالَ رَأَيْتُ عَلِيًّا تَوَضَّأَ فَغَسَلَ ظَاهِرَ قَدَمَيْهِ وَقَالَ لَوْلاَ أَنِّى رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَفْعَلُهُ . وَسَاقَ الْحَدِيثَ.]

Bize Muhammed b. Alâ, ona Hafs b. Gıyas, ona el-A'meş bu hadisi rivayet etti. Hz. Ali şöyle demiştir: "Eğer din akılla olsaydı ayağın altına meshetmek üstüne meshetmekten daha uygun olurdu. Hz. Peygamber (sav) ayakkabılarının üstüne meshetti. Aynı hadisi Veki', Ameş'ten aynı senetle rivayet etmiştir. (Bu rivayette de Hz. Ali) Ben Rasulullah'ın ayaklarının üstüne meshettiğini görünceye kadar ayakların altını meshetmenin üstünü meshetmekten daha uygun olduğunu zannederdim demiştir." [Veki', ayaklardan kastedilen, mestlerdir, demiştir."] [Aynı hadisi İsa b. Yunus, Veki'nin rivayet ettiği gibi rivayet etmiştir.] [Ebu Sevdâ, İbn Abdü Hayr'ın babasından rivayet ettiği hadiste, ben Ali'yi abdest alıp ayaklarının üstünü meshettikten sonra, eğer ben Rasulullah'ın şunu yaptığını görmeseydim... derken işittim demiş ve bu hadisin asıl metnini zikretmiştir.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 63, /44

حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ عُمَرَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنِ الْحَكَمِ وَحَمَّادٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ الْجَدَلِىِّ عَنْ خُزَيْمَةَ بْنِ ثَابِتٍ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "الْمَسْحُ عَلَى الْخُفَّيْنِ لِلْمُسَافِرِ ثَلاَثَةُ أَيَّامٍ وَلِلْمُقِيمِ يَوْمٌ وَلَيْلَةٌ." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ رَوَاهُ مَنْصُورُ بْنُ الْمُعْتَمِرِ عَنْ إِبْرَاهِيمَ التَّيْمِىِّ بِإِسْنَادِهِ قَالَ فِيهِ وَلَوِ اسْتَزَدْنَاهُ لَزَادَنَا.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 60, /43

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ وَعَبَّادُ بْنُ مُوسَى قَالاَ حَدَّثَنَا هُشَيْمٌ عَنْ يَعْلَى بْنِ عَطَاءٍ عَنْ أَبِيهِ - قَالَ عَبَّادٌ - قَالَ أَخْبَرَنِى أَوْسُ بْنُ أَبِى أَوْسٍ الثَّقَفِىُّ "أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم تَوَضَّأَ وَمَسَحَ عَلَى نَعْلَيْهِ وَقَدَمَيْهِ." [وَقَالَ عَبَّادٌ رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَتَى كِظَامَةَ قَوْمٍ - يَعْنِى الْمِيضَأَةَ وَلَمْ يَذْكُرْ مُسَدَّدٌ الْمِيضَأَةَ وَالْكِظَامَةَ ثُمَّ اتَّفَقَا - فَتَوَضَّأَ وَمَسَحَ عَلَى نَعْلَيْهِ وَقَدَمَيْهِ .]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 62, /44

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْعَلاَءِ حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ غِيَاثٍ عَنِ الأَعْمَشِ بِهَذَا الْحَدِيثِ قَالَ: "لَوْ كَانَ الدِّينُ بِالرَّأْىِ لَكَانَ بَاطِنُ الْقَدَمَيْنِ أَحَقَّ بِالْمَسْحِ مِنْ ظَاهِرِهِمَا وَقَدْ مَسَحَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم عَلَى ظَهْرِ خُفَّيْهِ وَرَوَاهُ وَكِيعٌ عَنِ الأَعْمَشِ بِإِسْنَادِهِ قَالَ كُنْتُ أُرَى أَنَّ بَاطِنَ الْقَدَمَيْنِ أَحَقُّ بِالْمَسْحِ مِنْ ظَاهِرِهِمَا حَتَّى رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَمْسَحُ عَلَى ظَاهِرِهِمَا . قَالَ وَكِيعٌ يَعْنِى الْخُفَّيْنِ." [وَرَوَاهُ عِيسَى بْنُ يُونُسَ عَنِ الأَعْمَشِ كَمَا رَوَاهُ وَكِيعٌ وَرَوَاهُ] [أَبُو السَّوْدَاءِ عَنِ ابْنِ عَبْدِ خَيْرٍ عَنْ أَبِيهِ قَالَ رَأَيْتُ عَلِيًّا تَوَضَّأَ فَغَسَلَ ظَاهِرَ قَدَمَيْهِ وَقَالَ لَوْلاَ أَنِّى رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَفْعَلُهُ . وَسَاقَ الْحَدِيثَ.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 63, /44

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْعَلاَءِ حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ غِيَاثٍ عَنِ الأَعْمَشِ بِهَذَا الْحَدِيثِ قَالَ: "لَوْ كَانَ الدِّينُ بِالرَّأْىِ لَكَانَ بَاطِنُ الْقَدَمَيْنِ أَحَقَّ بِالْمَسْحِ مِنْ ظَاهِرِهِمَا وَقَدْ مَسَحَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم عَلَى ظَهْرِ خُفَّيْهِ وَرَوَاهُ وَكِيعٌ عَنِ الأَعْمَشِ بِإِسْنَادِهِ قَالَ كُنْتُ أُرَى أَنَّ بَاطِنَ الْقَدَمَيْنِ أَحَقُّ بِالْمَسْحِ مِنْ ظَاهِرِهِمَا حَتَّى رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَمْسَحُ عَلَى ظَاهِرِهِمَا . قَالَ وَكِيعٌ يَعْنِى الْخُفَّيْنِ." [وَرَوَاهُ عِيسَى بْنُ يُونُسَ عَنِ الأَعْمَشِ كَمَا رَوَاهُ وَكِيعٌ وَرَوَاهُ] [أَبُو السَّوْدَاءِ عَنِ ابْنِ عَبْدِ خَيْرٍ عَنْ أَبِيهِ قَالَ رَأَيْتُ عَلِيًّا تَوَضَّأَ فَغَسَلَ ظَاهِرَ قَدَمَيْهِ وَقَالَ لَوْلاَ أَنِّى رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَفْعَلُهُ . وَسَاقَ الْحَدِيثَ.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 63, /44

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْعَلاَءِ حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ غِيَاثٍ عَنِ الأَعْمَشِ بِهَذَا الْحَدِيثِ قَالَ: "لَوْ كَانَ الدِّينُ بِالرَّأْىِ لَكَانَ بَاطِنُ الْقَدَمَيْنِ أَحَقَّ بِالْمَسْحِ مِنْ ظَاهِرِهِمَا وَقَدْ مَسَحَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم عَلَى ظَهْرِ خُفَّيْهِ وَرَوَاهُ وَكِيعٌ عَنِ الأَعْمَشِ بِإِسْنَادِهِ قَالَ كُنْتُ أُرَى أَنَّ بَاطِنَ الْقَدَمَيْنِ أَحَقُّ بِالْمَسْحِ مِنْ ظَاهِرِهِمَا حَتَّى رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَمْسَحُ عَلَى ظَاهِرِهِمَا . قَالَ وَكِيعٌ يَعْنِى الْخُفَّيْنِ." [وَرَوَاهُ عِيسَى بْنُ يُونُسَ عَنِ الأَعْمَشِ كَمَا رَوَاهُ وَكِيعٌ وَرَوَاهُ] [أَبُو السَّوْدَاءِ عَنِ ابْنِ عَبْدِ خَيْرٍ عَنْ أَبِيهِ قَالَ رَأَيْتُ عَلِيًّا تَوَضَّأَ فَغَسَلَ ظَاهِرَ قَدَمَيْهِ وَقَالَ لَوْلاَ أَنِّى رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَفْعَلُهُ . وَسَاقَ الْحَدِيثَ.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 63, /44