حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْمُثَنَّى حَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ حَدَّثَنِى عَمْرُو بْنُ أَبِى حَكِيمٍ قَالَ سَمِعْتُ الزِّبْرِقَانَ يُحَدِّثُ عَنْ عُرْوَةَ بْنِ الزُّبَيْرِ عَنْ زَيْدِ بْنِ ثَابِتٍ قَالَ : "كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يُصَلِّى الظُّهْرَ بِالْهَاجِرَةِ وَلَمْ يَكُنْ يُصَلِّى صَلاَةً أَشَدَّ عَلَى أَصْحَابِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم مِنْهَا فَنَزَلَتْ ( حَافِظُوا عَلَى الصَّلَوَاتِ وَالصَّلاَةِ الْوُسْطَى) وَقَالَ إِنَّ قَبْلَهَا صَلاَتَيْنِ وَبَعْدَهَا صَلاَتَيْنِ."

Bize Muhammed b. Müsenna, ona Muhammed b. Cafer, ona Şube, ona Amr b. Ebu Hakîm, ona Zibrikan, ona Urve b. Zübeyr, ona da Zeyd b. Sabit şöyle rivayet etti: "Hz. Peygamber öğle namazını zevalin hemen ardından en sıcak anlarda kılardı, ki ashabına bu namazdan daha meşakkatli bir namaz kıldırmadı. Bunun üzerine, 'namazlara ve orta namaza devam edin' ayeti indi. Hz. Peygamber, '(Orta namazın) öncesinde iki, sonrasında iki vakit namaz vardır' buyurdu."

Açıklama: Namaza devam vurgusu, özellikle de orta namaza dikkat çekilmesi, islami bilinçte farklılık oluşturmaktadır. Ancak orta namazın hangisi olduğu konusunda oluşturulan müphemiyet, sabah ve ikindi namazına özel ihtimam gösterilmesini gerektirmektedir. Zira biri uyku, diğeri de meşguliyet nedeniyle ihmal edilebilen namazlardır.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 5, /105

حَدَّثَنَا الْقَعْنَبِىُّ عَنْ مَالِكٍ عَنِ الْعَلاَءِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ أَنَّهُ قَالَ : دَخَلْنَا عَلَى أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ بَعْدَ الظُّهْرِ فَقَامَ يُصَلِّى الْعَصْرَ فَلَمَّا فَرَغَ مِنْ صَلاَتِهِ ذَكَرْنَا تَعْجِيلَ الصَّلاَةِ أَوْ ذَكَرَهَا فَقَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ : "تِلْكَ صَلاَةُ الْمُنَافِقِينَ تِلْكَ صَلاَةُ الْمُنَافِقِينَ تِلْكَ صَلاَةُ الْمُنَافِقِينَ يَجْلِسُ أَحَدُهُمْ حَتَّى إِذَا اصْفَرَّتِ الشَّمْسُ فَكَانَتْ بَيْنَ قَرْنَىْ شَيْطَانٍ أَوْ عَلَى قَرْنَىِ الشَّيْطَانِ قَامَ فَنَقَرَ أَرْبَعًا لاَ يَذْكُرُ اللَّهَ فِيهَا إِلاَّ قَلِيلاً."

Bize Ka'neb, ona Mâlik, ona da Alâ b. Abdurrahman şöyle rivayet etti: Öğle namazından sonra Enes b. Malik'in huzuruna girdik. O, kalkıp ikindi namazını kıldı. Namazını bitirince biz ya da o, namazı erkenden kıldığını söyledik. Bunun üzerine Hz. Peygamber'in şöyle buyurduğunu rivayet etti: "işte bu münafıkların namazıdır, işte bu münafıkların namazdır, işte bu münafıkların namazıdır! Onlardan biri güneş sararıp şeytanın boynuzları arasında ya da üzerinde oluncaya kadar oturmaya devam eder. (Sonra da kalkıp), hızlıca dört rekât namaz kılar, Allah'ı da pek az zikrederler."

Açıklama: Güneşin, Şeytanın boynuzları arasında, ya da boynuzlarının üzerinde olması ifadesi, temsili bir anlatımdır. Güneşin doğumu veya batımında namaz kılınması yasaklanmıştır. Zira güneşe tapan putperestlerin ibadet saatine tekabül etmektedir. Putperestlerin ibadet vakitlerine denk düşen bir ibadetten; geçme korkusuyla itinasız bir şekilde yapılan ibadetlerden uzak durulması için yapılan özel bir vurgudur.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 5, /105

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ عَنْ سِمَاكِ بْنِ حَرْبٍ عَنْ جَابِرِ بْنِ سَمُرَةَ "أَنَّ بِلاَلاً كَانَ يُؤَذِّنُ الظُّهْرَ إِذَا دَحَضَتِ الشَّمْسُ."

Bize Musa b. İsmail, ona Hammad, ona Simak b. Harb, ona da Cabir b. Semure şöyle rivayet etti: "Bilal, öğle ezanını güneş batıya meylettiğinde okurdu."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 4, /104

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ عَنِ ابْنِ شِهَابٍ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ أَنَّهُ أَخْبَرَهُ : "أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَانَ يُصَلِّى الْعَصْرَ وَالشَّمْسُ بَيْضَاءُ مُرْتَفِعَةٌ حَيَّةٌ وَيَذْهَبُ الذَّاهِبُ إِلَى الْعَوَالِى وَالشَّمْسُ مُرْتَفِعَةٌ."

Bize Kuteybe b. Said, ona Leys, ona İbn Şihab, ona da Enes b. Malik şöyle rivayet etti: "Hz. Peygamber (sav), ikindi namazını güneş ışıklarını saçar, tepede ve canlı iken kılardı. Namazdan sonra kişi, güneş henüz tepede iken Medine'nin çevresindeki yerleşim yerlerine gidebilirdi."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 5, /104

حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِىٍّ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ أَخْبَرَنَا مَعْمَرٌ عَنِ الزُّهْرِىِّ قَالَ "وَالْعَوَالِى عَلَى مِيلَيْنِ أَوْ ثَلاَثَةٍ." [قَالَ وَأَحْسَبُهُ قَالَ أَوْ أَرْبَعَةٍ.]

Bize Hasan b. Ali, ona Abdürrezzâk, ona Ma'mer, ona da Zührî şöyle rivayet etti: "Medine'nin çevresindeki yerleşim yerleri, Medine'ye iki ya da üç mil uzaklıktaydı." [Ravi Mamer, ''(Zührî), ya böyle dedi ya da dört mil kadardır, dedi.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 5, /104

حَدَّثَنَا يُوسُفُ بْنُ مُوسَى حَدَّثَنَا جَرِيرٌ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ خَيْثَمَةَ قَالَ "حَيَاتُهَا أَنْ تَجِدَ حَرَّهَا."

Bize Yusuf b. Musa, ona Cerir, ona Mansur, ona da Hayseme şöyle rivayet etmiştir: "Güneşin canlı olması sıcaklığını hissetmendir."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 5, /104

حَدَّثَنَا الْقَعْنَبِىُّ قَالَ قَرَأْتُ عَلَى مَالِكِ بْنِ أَنَسٍ عَنِ ابْنِ شِهَابٍ قَالَ عُرْوَةُ وَلَقَدْ حَدَّثَتْنِى عَائِشَةُ "أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَانَ يُصَلِّى الْعَصْرَ وَالشَّمْسُ فِى حُجْرَتِهَا قَبْلَ أَنْ تَظْهَرَ."

Bize Ka'neb, ona Malik b. Enes, ona İbn Şihab, ona Urve, ona da Aişe şöyle rivayet etti: "Hz. Peygamber ikindi namazını güneş, (Aişe'nin) odasında, ışıkları yükselmeden önce (yani dik vururken) kılardı."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 5, /104

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْعَنْبَرِىُّ حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ أَبِى الْوَزِيرِ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَزِيدَ الْيَمَامِىُّ حَدَّثَنِى يَزِيدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَلِىِّ بْنِ شَيْبَانَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِىِّ بْنِ شَيْبَانَ قَالَ: "قَدِمْنَا عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم الْمَدِينَةَ فَكَانَ يُؤَخِّرُ الْعَصْرَ مَا دَامَتِ الشَّمْسُ بَيْضَاءَ نَقِيَّةً."

Bize Muhammed b. Abdurrahman el-Anberî, ona İbrahim b. Ebu Vezîr, ona Muhammed b. Yezid el-Yemâmî, ona Yezid b. Abdurrahman b. Ali b. Şeyban, ona babası (Abdurrahman b. Ali), ona da (Yezid'in) dedesi (Ali b. Şeyban) şöyle rivayet etti: "Medine'ye, Hz. Peygamber'in yanına geldik. O ikindi namazını, güneş ışıdığı saf beyaz olduğu müddetçe erteliyordu."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 5, /104

حَدَّثَنَا الْقَعْنَبِىُّ عَنْ مَالِكٍ عَنْ زَيْدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنِ الْقَعْقَاعِ بْنِ حَكِيمٍ عَنْ أَبِى يُونُسَ مَوْلَى عَائِشَةَ - رَضِىَ اللَّهُ عَنْهَا - أَنَّهُ قَالَ: " أَمَرَتْنِى عَائِشَةُ أَنْ أَكْتُبَ لَهَا مُصْحَفًا وَقَالَتْ إِذَا بَلَغْتَ هَذِهِ الآيَةَ فَآذِنِّى ( حَافِظُوا عَلَى الصَّلَوَاتِ وَالصَّلاَةِ الْوُسْطَى) فَلَمَّا بَلَغْتُهَا آذَنْتُهَا فَأَمْلَتْ عَلَىَّ (حَافِظُوا عَلَى الصَّلَوَاتِ وَالصَّلاَةِ الْوُسْطَى وَصَلاَةِ الْعَصْرِ وَقُومُوا لِلَّهِ قَانِتِينَ) ثُمَّ قَالَتْ عَائِشَةُ سَمِعْتُهَا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ."

Bize Ka'neb, ona Malik, ona Zeyd b. Eslem, ona Ka'ka' b. Hakim, ona Ayşe'nin azadlısı Ebu Yunus'un şöyle dediğini rivayet etti: "Aişe (r.anha) kendisi için bir mushaf yazmamı emretti ve 'Namazlara ve orta namazına devam edin' ayetine sıra gelince bana haber ver' dedi. Ben de o ayete varınca kendisine haber verdim. Bana o ayeti 'Namazlara, orta namazına ve ikindi namazına devam edin, Allah için tevazu halinde namaz kılın' şeklinde yazdırdı. Sonra da Aişe, ben bunu Rasulullah'tan (sav) bu şekilde duydum, dedi."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 5, /105

حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ الرَّبِيعِ حَدَّثَنِى ابْنُ الْمُبَارَكِ عَنْ مَعْمَرٍ عَنِ ابْنِ طَاوُسٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "مَنْ أَدْرَكَ مِنَ الْعَصْرِ رَكْعَةً قَبْلَ أَنْ تَغْرُبَ الشَّمْسُ فَقَدْ أَدْرَكَ وَمَنْ أَدْرَكَ مِنَ الْفَجْرِ رَكْعَةً قَبْلَ أَنْ تَطْلُعَ الشَّمْسُ فَقَدْ أَدْرَكَ."

Bize Hasan b. Rabi', ona İbn Mübarek, ona Mamer, Ona İbn Tavus, ona babası (Tavus), ona İbn Abbas, ona da Ebu Hureyre, Hz. Peygamber'in şöyle buyurduğunu rivayet etti: "Güneş batmadan önce ikindi namazından bir rekâta, güneş doğmadan önce de sabah namazından bir rekâta yetişen, namazı idrak etmiş olur."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 5, /105