حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَفْصِ بْنِ هِشَامِ بْنِ زَيْدِ بْنِ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ كَثِيرٍ أَبُو النَّضْرِ صَاحِبُ الْبَصْرِىِّ عَنْ يَزِيدَ الرَّقَاشِىِّ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ: "كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِذَا تَوَضَّأَ خَلَّلَ لِحْيَتَهُ، وَفَرَّجَ أَصَابِعَهُ مَرَّتَيْنِ."

Bize Muhammed b. Abdullah b. Hafs b. Hişam b. Zeyd b. Enes b. Malik, ona Yahya b. Kesir Abu Nadr Sahib el-Basrî, ona da Yezid er-Rakaşî, Enes b. Malik'in şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) abdest alırken sakallarını (parmaklarıyla) aralar ve parmaklarını iki kere sakalının içinden geçirirdi."

Açıklama: Elbani bu hadisin مَرَّتَيْنِ lafzı dışındaki bölümünün sahih olduğunu ifade etmiştir

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 50, /80

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِى خَالِدٍ الْقَزْوِينِىُّ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ عَنْ إِسْرَائِيلَ عَنْ عَامِرِ بْنِ شَقِيقٍ الأَسَدِىِّ عَنْ أَبِى وَائِلٍ عَنْ عُثْمَانَ: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم تَوَضَّأَ، فَخَلَّلَ لِحْيَتَهُ.

Bize Muhammed b. Ebu Halid el-Kazvinî, ona Abdürrezak, ona İsrail (b. Yunus), ona Amir b. Şakik el-Esedî, ona da Ebu Vail (Şakik b. Seleme), Osman'ın (b. Affan) şöyle dediğini rivayet etmiştir: Rasulullah (sav) abdest aldı. (Bunu yaparken) sakallarını (parmaklarıyla) araladı (suyu sakallarının arasına ulaştırırdı.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 50, /80

حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ عَمَّارٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْحَمِيدِ بْنُ حَبِيبٍ حَدَّثَنَا الأَوْزَاعِىُّ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ بْنُ قَيْسٍ حَدَّثَنِى نَافِعٌ عَنِ ابْنِ عُمَرَ قَالَ: "كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِذَا تَوَضَّأَ عَرَكَ عَارِضَيْهِ بَعْضَ الْعَرْكِ، ثُمَّ شَبَكَ لِحْيَتَهُ بِأَصَابِعِهِ مِنْ تَحْتِهَا."

Bize Hişam b. Ammar, ona Abdülhamid b. Habib, ona Evzaî, ona Abdülvahid b. Kays, ona da Nafi', İbn Ömer'in şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) abdest alırken yanaklarını hafifçe ovalar, sonra parmaklarını aşağıdan (yukarıya doğru) sakalının içinden geçirirdi."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 50, /80

حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الرَّقِّىُّ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ رَبِيعَةَ الْكِلاَبِىُّ حَدَّثَنَا وَاصِلُ بْنُ السَّائِبِ الرَّقَاشِىُّ عَنْ أَبِى سَوْرَةَ عَنْ أَبِى أَيُّوبَ الأَنْصَارِىِّ قَالَ: رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم تَوَضَّأَ فَخَلَّلَ لِحْيَتَهُ.

Bize İsmail b. Abdullah er-Rakki, ona Muhammed b. Rabi'a el-Kilâbî, ona Vasıl b. es-Sâib er-Rakaşî, ona da Ebu Sevre, Ebu Eyyüb el-Ensari’nin şöyle dediğini rivayet etmiştir: Rasûlullah’ın (sav) abdest aldığını ve (bu esnada) sakalını (parmaklarıyla) araladığını gördüm.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 50, /80

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا عَبَّادُ بْنُ الْعَوَّامِ عَنْ حَجَّاجٍ عَنْ عَطَاءٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ قَالَ رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم تَوَضَّأَ فَمَسَحَ رَأْسَهُ مَرَّةً .

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona Abbâ b. Avvâm, ona Haccâc, ona Atâ, ona da Osman b. Affan şöyle rivayet etmiştir: Rasulullah'ı (sav) abdest alırken gördüm; başını bir kere meshetti.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 51, /81

حَدَّثَنَا الرَّبِيعُ بْنُ سُلَيْمَانَ وَحَرْمَلَةُ بْنُ يَحْيَى قَالاَ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِدْرِيسَ الشَّافِعِىُّ قَالَ أَنْبَأَنَا مَالِكُ بْنُ أَنَسٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ يَحْيَى عَنْ أَبِيهِ: أَنَّهُ قَالَ لِعَبْدِ اللَّهِ بْنِ زَيْدٍ - وَهُوَ جَدُّ عَمْرِو بْنِ يَحْيَى -: ’هَلْ تَسْتَطِيعُ أَنْ تُرِيَنِى كَيْفَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَتَوَضَّأُ؟’ فَقَالَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ زَيْدٍ: ’نَعَمْ.’ فَدَعَا بِوَضُوءٍ، فَأَفْرَغَ عَلَى يَدَيْهِ، فَغَسَلَ يَدَيْهِ مَرَّتَيْنِ. ثُمَّ تَمَضْمَضَ، وَاسْتَنْثَرَ ثَلاَثًا. ثُمَّ غَسَلَ وَجْهَهُ ثَلاَثًا. ثُمَّ غَسَلَ يَدَيْهِ مَرَّتَيْنِ مَرَّتَيْنِ إِلَى الْمِرْفَقَيْنِ. ثُمَّ مَسَحَ رَأْسَهُ بِيَدَيْهِ، فَأَقْبَلَ بِهِمَا وَأَدْبَرَ، بَدَأَ بِمُقَدَّمِ رَأْسِهِ، ثُمَّ ذَهَبَ بِهِمَا إِلَى قَفَاهُ، ثُمَّ رَدَّهُمَا حَتَّى رَجَعَ إِلَى الْمَكَانِ الَّذِى بَدَأَ مِنْهُ. ثُمَّ غَسَلَ رِجْلَيْهِ.

Bize Rabi' b. Süleyman ve Harmele b. Yahya, o ikisine Muhammed b. İdris eş-Şâfiî, ona Malik b. Enes, ona da Amr b. Yahya, babasının (Yahya b. Umare) şöyle dediğini rivayet etmiştir: Yahya b. Umare, Abdullah b. Zeyd'e -bu şahıs, Amr b. Yahya'nın dedesidir- 'bana Rasulullah'ın (sav) nasıl abdest aldığını gösterebilir misin?' diye sordu. Abdullah b. Zeyd de 'Evet' cevabını verdi ve abdest suyu istedi. (Su gelince) Önce eline su döküp iki defa yıkadı. Sonra üç kez ağzına su aldı, (üç kez de) burnunu (sümkürerek) iyice temizledi. Daha sonra yüzünü üç kez, kollarını da ikişer kez dirseklerine kadar yıkadı. Sonrasında başını eliyle mesh etti. (Bunu yaparken) Ellerini (başına sürerek) başının önüne ve arkasına hareket ettirdi; (ellerini) başının ön tarafından başlayıp ensesine kadar götürdü, sonra arkadan öne doğru getirerek tekrar başladığı yere döndü. En sonunda da ayaklarını yıkadı.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 51, /80

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ وَعَلِىُّ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالاَ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَقِيلٍ عَنِ الرُّبَيِّعِ بِنْتِ مُعَوِّذِ ابْنِ عَفْرَاءَ قَالَتْ: "تَوَضَّأَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم فَأَدْخَلَ إِصْبَعَيْهِ فِى جُحْرَىْ أُذُنَيْهِ."

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe ve Ali b. Muhammed, onlara Vekî' (b. Cerrah), ona Hasan b. Salih, ona da Abdullah b. Muhammed b. Akîl, Rubeyyi' bt. Muavviz b. Afrâ'nın şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Hz. Peygamber (sav), abdest alırken iki parmağını kulak deliklerine soktu."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 52, /81

حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ عَمَّارٍ حَدَّثَنَا الْوَلِيدُ حَدَّثَنَا حَرِيزُ بْنُ عُثْمَانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ مَيْسَرَةَ عَنِ الْمِقْدَامِ بْنِ مَعْدِيكَرِبَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم تَوَضَّأَ فَمَسَحَ بِرَأْسِهِ وَأُذُنَيْهِ ظَاهِرَهُمَا وَبَاطِنَهُمَا .

Bize Hişâm b. Ammâr, ona Velîd, ona Harîz b. Osman, ona Abdurrahman b. Meysere, ona da Mikdâm b. Ma'dikerib şöyle rivayet etmiştir: Rasulullah (sav) abdest alırken başını, kulaklarının içini ve dışını meshetti.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 52, /81

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْمُصَفَّى الْحِمْصِىُّ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ حِمْيَرَ عَنِ ابْنِ لَهِيعَةَ حَدَّثَنِى يَزِيدُ بْنُ عَمْرٍو الْمَعَافِرِىُّ عَنْ أَبِى عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْحُبُلِىِّ عَنِ الْمُسْتَوْرِدِ بْنِ شَدَّادٍ قَالَ: رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم تَوَضَّأَ فَخَلَّلَ أَصَابِعَ رِجْلَيْهِ بِخِنْصِرِهِ. [قَالَ أَبُو الْحَسَنِ بْنُ سَلَمَةَ: حَدَّثَنَا خَازِمُ بْنُ يَحْيَى الْحُلْوَانِىُّ حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ حَدَّثَنَا ابْنُ لَهِيعَةَ فَذَكَرَ نَحْوَهُ.]

Bize Muhammed b. Musaffa el-Hımsî, ona Muhammed b. Hımyer, ona İbn Lehîa, ona Yezid b. Amr el-Meâfirî, ona da Ebu Abdurrahman el-Hubulî, Müstevrid b. Şeddad'ın şöyle dediğini rivayet etmiştir: Rasulullah’ı (sav) abdest alırken serçe parmağı ile her iki ayak parmaklarının arasını ovaladığını gördüm. [Bize Ebu'l-Hasen b. Seleme, ona Hazim b. Yahya el-Hulvânî, ona Kuteybe, ona da İbn Lehîa hadisin benzerini nakletmiştir.]

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 54, /82

حَدَّثَنَا يَعْقُوبُ بْنُ حُمَيْدِ بْنِ كَاسِبٍ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ بْنُ حَمْزَةَ عَنْ كَثِيرِ بْنِ زَيْدٍ عَنِ الْوَلِيدِ بْنِ رَبَاحٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم قَالَ « كَفَّارَاتُ الْخَطَايَا إِسْبَاغُ الْوُضُوءِ عَلَى الْمَكَارِهِ وَإِعْمَالُ الأَقْدَامِ إِلَى الْمَسَاجِدِ وَانْتِظَارُ الصَّلاَةِ بَعْدَ الصَّلاَةِ » .

Bize Yakub b. Humeyd b. Kâsib, ona Süfyân b. Hamza, ona Kesîr b. Zeyd, ona Velid b. Rabâh, ona da Ebu Hüreyre, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: “Güçlüklere rağmen adabına riayet ederek abdest almak, mescitlere gitmek için yürümek ve (bir) namazdan sonra da diğer namazı beklemek günahlara kefarettir."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 49, /80