حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ حَدَّثَنَا غُنْدَرٌ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ سَعْدٍ عَنْ طَلْحَةَ قَالَ صَلَّيْتُ خَلْفَ ابْنِ عَبَّاسٍ - رضى الله عنهما - . حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ كَثِيرٍ أَخْبَرَنَا سُفْيَانُ عَنْ سَعْدِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ طَلْحَةَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَوْفٍ قَالَ صَلَّيْتُ خَلْفَ ابْنِ عَبَّاسٍ - رضى الله عنهما - عَلَى جَنَازَةٍ فَقَرَأَ بِفَاتِحَةِ الْكِتَابِ قَالَ لِيَعْلَمُوا أَنَّهَا سُنَّةٌ .

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Cenâiz 65, 1/449

حَدَّثَنَا حَجَّاجُ بْنُ مِنْهَالٍ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ قَالَ حَدَّثَنِى سُلَيْمَانُ الشَّيْبَانِىُّ قَالَ سَمِعْتُ الشَّعْبِىَّ قَالَ أَخْبَرَنِى مَنْ مَرَّ مَعَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم عَلَى قَبْرٍ مَنْبُوذٍ فَأَمَّهُمْ وَصَلَّوْا خَلْفَهُ . قُلْتُ مَنْ حَدَّثَكَ هَذَا يَا أَبَا عَمْرٍو قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ - رضى الله عنهما - .

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Cenâiz 66, 1/449

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْفَضْلِ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ عَنْ ثَابِتٍ عَنْ أَبِى رَافِعٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ - رضى الله عنه - أَنَّ أَسْوَدَ - رَجُلاً أَوِ امْرَأَةً - كَانَ يَقُمُّ الْمَسْجِدَ فَمَاتَ ، وَلَمْ يَعْلَمِ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم بِمَوْتِهِ فَذَكَرَهُ ذَاتَ يَوْمٍ فَقَالَ « مَا فَعَلَ ذَلِكَ الإِنْسَانُ » . قَالُوا مَاتَ يَا رَسُولَ اللَّهِ . قَالَ « أَفَلاَ آذَنْتُمُونِى » . فَقَالُوا إِنَّهُ كَانَ كَذَا وَكَذَا قِصَّتَهُ . قَالَ فَحَقَرُوا شَأْنَهُ . قَالَ « فَدُلُّونِى عَلَى قَبْرِهِ » . فَأَتَى قَبْرَهُ فَصَلَّى عَلَيْهِ .

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Cenâiz 66, 1/449

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا جَرِيرٌ عَنِ الشَّيْبَانِىِّ عَنِ الشَّعْبِىِّ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ - رضى الله عنهما - قَالَ صَلَّى النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم عَلَى رَجُلٍ بَعْدَ مَا دُفِنَ بِلَيْلَةٍ قَامَ هُوَ وَأَصْحَابُهُ ، وَكَانَ سَأَلَ عَنْهُ فَقَالَ « مَنْ هَذَا » . فَقَالُوا فُلاَنٌ ، دُفِنَ الْبَارِحَةَ . فَصَلَّوْا عَلَيْهِ .

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Cenâiz 69, 1/450

حَدَّثَنَا ابْنُ مُقَاتِلٍ أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ أَخْبَرَنَا لَيْثُ بْنُ سَعْدٍ حَدَّثَنِى ابْنُ شِهَابٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ كَعْبِ بْنِ مَالِكٍ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ - رضى الله عنهما - أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَانَ يَجْمَعُ بَيْنَ الرَّجُلَيْنِ مِنْ قَتْلَى أُحُدٍ فِى ثَوْبٍ وَاحِدٍ ثُمَّ يَقُولُ « أَيُّهُمْ أَكْثَرُ أَخْذًا لِلْقُرْآنِ » . فَإِذَا أُشِيرَ لَهُ إِلَى أَحَدِهِمَا قَدَّمَهُ فِى اللَّحْدِ وَقَالَ « أَنَا شَهِيدٌ عَلَى هَؤُلاَءِ » . وَأَمَرَ بِدَفْنِهِمْ بِدِمَائِهِمْ ، وَلَمْ يُصَلِّ عَلَيْهِمْ وَلَمْ يُغَسِّلْهُمْ .

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Cenâiz 75, 1/451

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ قَالَ حَدَّثَنِى ابْنُ شِهَابٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ كَعْبِ بْنِ مَالِكٍ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ رضى الله عنهما قَالَ: "كَانَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم يَجْمَعُ بَيْنَ الرَّجُلَيْنِ مِنْ قَتْلَى أُحُدٍ فِى ثَوْبٍ وَاحِدٍ، ثُمَّ يَقُولُ يُّهُمْ أَكْثَرُ أَخْذًا لِلْقُرْآنِ؟ فَإِذَا أُشِيرَ لَهُ إِلَى أَحَدِهِمَا قَدَّمَهُ فِى اللَّحْدِ. وَقَالَ أَنَا شَهِيدٌ عَلَى هَؤُلاَءِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ. وَأَمَرَ بِدَفْنِهِمْ فِى دِمَائِهِمْ، وَلَمْ يُغَسَّلُوا وَلَمْ يُصَلَّ عَلَيْهِمْ."

Bize Abdullah b. Yusuf, ona Leys, ona İbn Şihâb, ona da Abdurrahman b. Ka'b b. Mâlik, Câbir b. Abdullah'ın (r.anhüma) şöyle dediğini rivayet demiştir: "Hz. Peygamber (sav), Uhud şehitlerinden iki kişiyi, bir örtünün içine sarıyor, ardından 'Hangisi Kur'an'ı daha çok biliyordu?' diye soruyordu. O iki şehitten biri kendisine gösterilince, mezara önce onu yerleştiriyor ve 'Ben, bu şehitler için kıyamet günü şahitlik yapacağım' diyordu. Hz. Peygamber (sav), şehitlerin kanlarıyla beraber, yıkanmadan ve cenaze namazları da kılınmadan defnedilmelerini istemiştir."

Açıklama: Ölen bir müslüman için kılınan cenaze namazı, onun müslüman olup hayırlı bir insan olduğuna namazını kılan müslüman cemaat tarafından bir şahitliktir. Hz. Peygamber'in (sav) 'Onlar için kıyamet günü ben şahit olacağım' buyurması, muhtemelen şehitlerin cenaze namazlarının kılınmadan defnedilmeleri sebebiyledir.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Cenâiz 72, 1/451

حَدَّثَنَا عَيَّاشٌ حَدَّثَنَا عَبْدُ الأَعْلَى حَدَّثَنَا سَعِيدٌ قَالَ وَقَالَ لِى خَلِيفَةُ حَدَّثَنَا ابْنُ زُرَيْعٍ حَدَّثَنَا سَعِيدٌ عَنْ قَتَادَةَ عَنْ أَنَسٍ - رضى الله عنه - عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: " الْعَبْدُ إِذَا وُضِعَ فِى قَبْرِهِ ، وَتُوُلِّىَ وَذَهَبَ أَصْحَابُهُ حَتَّى إِنَّهُ لَيَسْمَعُ قَرْعَ نِعَالِهِمْ ، أَتَاهُ مَلَكَانِ فَأَقْعَدَاهُ فَيَقُولاَنِ لَهُ مَا كُنْتَ تَقُولُ فِى هَذَا الرَّجُلِ مُحَمَّدٍ صلى الله عليه وسلم فَيَقُولُ أَشْهَدُ أَنَّهُ عَبْدُ اللَّهِ وَرَسُولُهُ . فَيُقَالُ انْظُرْ إِلَى مَقْعَدِكَ مِنَ النَّارِ ، أَبْدَلَكَ اللَّهُ بِهِ مَقْعَدًا مِنَ الْجَنَّةِ - قَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم فَيَرَاهُمَا جَمِيعًا - وَأَمَّا الْكَافِرُ - أَوِ الْمُنَافِقُ - فَيَقُولُ لاَ أَدْرِى ، كُنْتُ أَقُولُ مَا يَقُولُ النَّاسُ . فَيُقَالُ لاَ دَرَيْتَ وَلاَ تَلَيْتَ . ثُمَّ يُضْرَبُ بِمِطْرَقَةٍ مِنْ حَدِيدٍ ضَرْبَةً بَيْنَ أُذُنَيْهِ ، فَيَصِيحُ صَيْحَةً يَسْمَعُهَا مَنْ يَلِيهِ إِلاَّ الثَّقَلَيْنِ" .

Bize Ayyaş, ona Abdüla'la, ona Said; (T) Bana Halife, ona İbn Zürey', ona Said, ona da Enes'in (ra) söylediğine göre Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurmuştur: "Kul kabrine konulduğu ve arkadaşları geri dönüp gittiğinde ölü onların ayakkabılarının sesini duyar. (Derken) ona iki melek gelir. Bunlar ölüyü oturturlar ve ona 'Şu Muhammed (sav) denilen kimse hakkında ne dersin?' diye sorarlar. Mümin kul, 'O'nun Allah'ın kulu ve Rasulü olduğuna şehadet ederim' der. Bunun üzerine melekler ona: 'Ey mümin! Cehennemdeki yerine bak. Allah bu azap yerini senin için cennetten bir makama çevirdi' derler. Hz Peygamber (sav), o mümin, cehennem ve cennetteki iki yerini birden görmüştür' buyurdu. Kafir veya münafık olarak ölene gelince o, (meleklerin sorusuna): 'Muhammed (sav) hakkında bir şey bilmiyorum. İnsanların onun hakkında söylediklerini duyar söylerdim' diye cevap verir. Bu iki melek tarafından o kafir veya münafık kimseye: 'Sen anlamaz ve uymaz olaydın! denilir. Sonra bu kafir veya münafık kişinin iki kulağı arasına de­mir bir topuzla vurulur. Bu kişi feryat ederek bağırır. Onun feryadını insan ve cin dışında bu ölüye yakın olan her şey işitir."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Cenâiz 67, 1/449

حَدَّثَنَا عَيَّاشٌ حَدَّثَنَا عَبْدُ الأَعْلَى حَدَّثَنَا سَعِيدٌ قَالَ وَقَالَ لِى خَلِيفَةُ حَدَّثَنَا ابْنُ زُرَيْعٍ حَدَّثَنَا سَعِيدٌ عَنْ قَتَادَةَ عَنْ أَنَسٍ - رضى الله عنه - عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: " الْعَبْدُ إِذَا وُضِعَ فِى قَبْرِهِ ، وَتُوُلِّىَ وَذَهَبَ أَصْحَابُهُ حَتَّى إِنَّهُ لَيَسْمَعُ قَرْعَ نِعَالِهِمْ ، أَتَاهُ مَلَكَانِ فَأَقْعَدَاهُ فَيَقُولاَنِ لَهُ مَا كُنْتَ تَقُولُ فِى هَذَا الرَّجُلِ مُحَمَّدٍ صلى الله عليه وسلم فَيَقُولُ أَشْهَدُ أَنَّهُ عَبْدُ اللَّهِ وَرَسُولُهُ . فَيُقَالُ انْظُرْ إِلَى مَقْعَدِكَ مِنَ النَّارِ ، أَبْدَلَكَ اللَّهُ بِهِ مَقْعَدًا مِنَ الْجَنَّةِ - قَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم فَيَرَاهُمَا جَمِيعًا - وَأَمَّا الْكَافِرُ - أَوِ الْمُنَافِقُ - فَيَقُولُ لاَ أَدْرِى ، كُنْتُ أَقُولُ مَا يَقُولُ النَّاسُ . فَيُقَالُ لاَ دَرَيْتَ وَلاَ تَلَيْتَ . ثُمَّ يُضْرَبُ بِمِطْرَقَةٍ مِنْ حَدِيدٍ ضَرْبَةً بَيْنَ أُذُنَيْهِ ، فَيَصِيحُ صَيْحَةً يَسْمَعُهَا مَنْ يَلِيهِ إِلاَّ الثَّقَلَيْنِ " .

Bize Ayyaş, ona Abdüla'la, ona Said; (T) Bana Halife, ona İbn Zürey', ona Said, ona da Enes'in (ra) söylediğine göre Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurmuştur: "Kul kabrine konulduğu ve arkadaşları geri dönüp gittiğinde ölü onların ayakkabılarının sesini duyar. (Derken) ona iki melek gelir. Bunlar ölüyü oturturlar ve ona 'Şu Muhammed (sav) denilen kimse hakkında ne dersin?' diye sorarlar. Mümin kul, 'O'nun Allah'ın kulu ve Rasulü olduğuna şehadet ederim' der. Bunun üzerine melekler ona: 'Ey mümin! Cehennemdeki yerine bak. Allah bu azap yerini senin için cennetten bir makama çevirdi' derler. Hz Peygamber (sav), o mümin, cehennem ve cennetteki iki yerini birden görmüştür' buyurdu. Kafir veya münafık olarak ölene gelince o, (meleklerin sorusuna): 'Muhammed (sav) hakkında bir şey bilmiyorum. İnsanların onun hakkında söylediklerini duyar söylerdim' diye cevap verir. Bu iki melek tarafından o kafir veya münafık kimseye: 'Sen anlamaz ve uymaz olaydın! denilir. Sonra bu kafir veya münafık kişinin iki kulağı arasına de­mir bir topuzla vurulur. Bu kişi feryat ederek bağırır. Onun feryadını insan ve cin dışında bu ölüye yakın olan her şey işitir."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Cenâiz 67, 1/449

حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ قَالَ حَدَّثَنِى مَالِكٌ عَنْ هِشَامٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَائِشَةَ - رضى الله عنها - قَالَتْ لَمَّا اشْتَكَى النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم ذَكَرَتْ بَعْضُ نِسَائِهِ كَنِيسَةً رَأَيْنَهَا بِأَرْضِ الْحَبَشَةِ ، يُقَالُ لَهَا مَارِيَةُ ، وَكَانَتْ أُمُّ سَلَمَةَ وَأُمُّ حَبِيبَةَ - رضى الله عنهما - أَتَتَا أَرْضَ الْحَبَشَةِ ، فَذَكَرَتَا مِنْ حُسْنِهَا وَتَصَاوِيرَ فِيهَا ، فَرَفَعَ رَأْسَهُ فَقَالَ « أُولَئِكَ إِذَا مَاتَ مِنْهُمُ الرَّجُلُ الصَّالِحُ بَنَوْا عَلَى قَبْرِهِ مَسْجِدًا ، ثُمَّ صَوَّرُوا فِيهِ تِلْكَ الصُّورَةَ ، أُولَئِكَ شِرَارُ الْخَلْقِ عِنْدَ اللَّهِ » .

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Cenâiz 70, 1/450

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ حَدَّثَنِى يَزِيدُ بْنُ أَبِى حَبِيبٍ عَنْ أَبِى الْخَيْرِ عَنْ عُقْبَةَ بْنِ عَامِرٍ أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم خَرَجَ يَوْمًا فَصَلَّى عَلَى أَهْلِ أُحُدٍ صَلاَتَهُ عَلَى الْمَيِّتِ ، ثُمَّ انْصَرَفَ إِلَى الْمِنْبَرِ فَقَالَ « إِنِّى فَرَطٌ لَكُمْ ، وَأَنَا شَهِيدٌ عَلَيْكُمْ ، وَإِنِّى وَاللَّهِ لأَنْظُرُ إِلَى حَوْضِى الآنَ ، وَإِنِّى أُعْطِيتُ مَفَاتِيحَ خَزَائِنِ الأَرْضِ - أَوْ مَفَاتِيحَ الأَرْضِ - وَإِنِّى وَاللَّهِ مَا أَخَافُ عَلَيْكُمْ أَنْ تُشْرِكُوا بَعْدِى ، وَلَكِنْ أَخَافُ عَلَيْكُمْ أَنْ تَنَافَسُوا فِيهَا » .

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Cenâiz 72, 1/451