حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ عُمَرَ حَدَّثَنَا هَمَّامٌ حَدَّثَنَا قَتَادَةُ عَنْ زُرَارَةَ بْنِ أَوْفَى عَنْ سَعْدِ بْنِ هِشَامٍ قَالَ : طَلَّقْتُ امْرَأَتِى فَأَتَيْتُ الْمَدِينَةَ لأَبِيعَ عَقَارًا كَانَ لِى بِهَا ، فَأَشْتَرِىَ بِهِ السِّلاَحَ وَأَغْزُوَ ، فَلَقِيتُ نَفَرًا مِنْ أَصْحَابِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَقَالُوا : قَدْ أَرَادَ نَفَرٌ مِنَّا سِتَّةٌ أَنْ يَفْعَلُوا ذَلِكَ فَنَهَاهُمُ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم وَقَالَ: "لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِى رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ." فَأَتَيْتُ ابْنَ عَبَّاسٍ فَسَأَلْتُهُ عَنْ وِتْرِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ : أَدُلُّكَ عَلَى أَعْلَمِ النَّاسِ بِوِتْرِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَأْتِ عَائِشَةَ رضى الله عنها . فَأَتَيْتُهَا فَاسْتَتْبَعْتُ حَكِيمَ بْنَ أَفْلَحَ فَأَبَى فَنَاشَدْتُهُ فَانْطَلَقَ مَعِى ، فَاسْتَأْذَنَّا عَلَى عَائِشَةَ ، فَقَالَتْ : مَنْ هَذَا قَالَ : حَكِيمُ بْنُ أَفْلَحَ . قَالَتْ : وَمَنْ مَعَكَ قَالَ : سَعْدُ بْنُ هِشَامٍ . قَالَتْ : هِشَامُ بْنُ عَامِرٍ الَّذِى قُتِلَ يَوْمَ أُحُدٍ قَالَ قُلْتُ : نَعَمْ . قَالَتْ : نِعْمَ الْمَرْءُ كَانَ عَامِرًا . قَالَ قُلْتُ : يَا أُمَّ الْمُؤْمِنِينَ حَدِّثِينِى عَنْ خُلُقِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم . قَالَتْ : أَلَسْتَ تَقْرَأُ الْقُرْآنَ فَإِنَّ خُلُقَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَانَ الْقُرْآنَ . قَالَ قُلْتُ : حَدِّثِينِى عَنْ قِيَامِ اللَّيْلِ قَالَتْ : أَلَسْتَ تَقْرَأُ ( يَا أَيُّهَا الْمُزَّمِّلُ ) قَالَ قُلْتُ : بَلَى . قَالَتْ : فَإِنَّ أَوَّلَ هَذِهِ السُّورَةِ نَزَلَتْ ، فَقَامَ أَصْحَابُ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم حَتَّى انْتَفَخَتْ أَقْدَامُهُمْ ، وَحُبِسَ خَاتِمَتُهَا فِى السَّمَاءِ اثْنَىْ عَشَرَ شَهْرًا ، ثُمَّ نَزَلَ آخِرُهَا فَصَارَ قِيَامُ اللَّيْلِ تَطَوُّعًا بَعْدَ فَرِيضَةٍ . قَالَ قُلْتُ : حَدِّثِينِى عَنْ وِتْرِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم . قَالَتْ : كَانَ يُوتِرُ بِثَمَانِ رَكَعَاتٍ لاَ يَجْلِسُ إِلاَّ فِى الثَّامِنَةِ ، ثُمَّ يَقُومُ فَيُصَلِّى رَكْعَةً أُخْرَى ، لاَ يَجْلِسُ إِلاَّ فِى الثَّامِنَةِ وَالتَّاسِعَةِ ، وَلاَ يُسَلِّمُ إِلاَّ فِى التَّاسِعَةِ ، ثُمَّ يُصَلِّى رَكْعَتَيْنِ وَهُوَ جَالِسٌ فَتِلْكَ إِحْدَى عَشْرَةَ رَكْعَةً يَا بُنَىَّ ، فَلَمَّا أَسَنَّ وَأَخَذَ اللَّحْمَ أَوْتَرَ بِسَبْعِ رَكَعَاتٍ لَمْ يَجْلِسْ إِلاَّ فِى السَّادِسَةِ وَالسَّابِعَةِ ، وَلَمْ يُسَلِّمْ إِلاَّ فِى السَّابِعَةِ ، ثُمَّ يُصَلِّى رَكْعَتَيْنِ وَهُوَ جَالِسٌ ، فَتِلْكَ هِىَ تِسْعُ رَكَعَاتٍ يَا بُنَىَّ ، وَلَمْ يَقُمْ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لَيْلَةً يُتِمُّهَا إِلَى الصَّبَاحِ ، وَلَمْ يَقْرَإِ الْقُرْآنَ فِى لَيْلَةٍ قَطُّ ، وَلَمْ يَصُمْ شَهْرًا يُتِمُّهُ غَيْرَ رَمَضَانَ ، وَكَانَ إِذَا صَلَّى صَلاَةً دَاوَمَ عَلَيْهَا ، وَكَانَ إِذَا غَلَبَتْهُ عَيْنَاهُ مِنَ اللَّيْلِ بِنَوْمٍ صَلَّى مِنَ النَّهَارِ ثِنْتَىْ عَشْرَةَ رَكْعَةً . قَالَ : فَأَتَيْتُ ابْنَ عَبَّاسٍ فَحَدَّثْتُهُ . فَقَالَ : هَذَا وَاللَّهِ هُوَ الْحَدِيثُ ، وَلَوْ كُنْتُ أُكَلِّمُهَا لأَتَيْتُهَا حَتَّى أُشَافِهَهَا بِهِ مُشَافَهَةً . قَالَ قُلْتُ : لَوْ عَلِمْتُ أَنَّكَ لاَ تُكَلِّمُهَا مَا حَدَّثْتُكَ .

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 317, /313

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ عَنْ ثَابِتٍ الْبُنَانِىِّ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم ح وَحَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ الصَّبَّاحِ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ إِسْحَاقَ أَخْبَرَنَا حَمَّادُ بْنُ سَلَمَةَ عَنْ ثَابِتٍ الْبُنَانِىِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى رَبَاحٍ عَنْ أَبِى قَتَادَةَ: أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم خَرَجَ لَيْلَةً فَإِذَا هُوَ بِأَبِى بَكْرٍ - رضى الله عنه - يُصَلِّى يَخْفِضُ مِنْ صَوْتِهِ - قَالَ - وَمَرَّ بِعُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ وَهُوَ يُصَلِّى رَافِعًا صَوْتَهُ - قَالَ - فَلَمَّا اجْتَمَعَا عِنْدَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم: "يَا أَبَا بَكْرٍ مَرَرْتُ بِكَ وَأَنْتَ تُصَلِّى تَخْفِضُ صَوْتَكَ." قَالَ: قَدْ أَسْمَعْتُ مَنْ نَاجَيْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ. قَالَ وَقَالَ لِعُمَرَ: "مَرَرْتُ بِكَ وَأَنْتَ تُصَلِّى رَافِعًا صَوْتَكَ." قَالَ فَقَالَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ أُوقِظُ الْوَسْنَانَ وَأَطْرُدُ الشَّيْطَانَ. [زَادَ الْحَسَنُ فِى حَدِيثِهِ: فَقَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم: "يَا أَبَا بَكْرٍ ارْفَعْ مِنْ صَوْتِكَ شَيْئًا." وَقَالَ لِعُمَرَ: "اخْفِضْ مِنْ صَوْتِكَ شَيْئًا."]

Bize Musa b. İsmail, ona Hammad, ona Sabit el-Bünanî Hz. Peygamber'den (sav); (T) Bize el-Hasan b. es-Sabbah, ona Yahya b. İshak, ona Hammad b. Seleme, ona Sabit el-Bünanî, ona Abdullah b. Ebu Rabah, ona da Ebu Katade (ra) rivayet etmiştir: Hz. Peygamber (sav) bir gece dışarı çıktı. Kısık bir sesle namaz kılmakta olan Hz. Ebu Bekir'e (ra) uğradı. Sonra Ömer b. el-Hattab'a uğradı, o da namazı yüksek sesle kılmakta idi. Sonra ikisi Hz. Peygamber'in (sav) yanına geldiklerinde, Rasulullah (sav); "Ey Ebu Bekir, sana uğramıştım, sesini kısarak namaz kılıyordun" deyince Hz. Ebu Bekir, Ey Allah'ın Rasulü, ben kendisine münâcâtta bulunduğum zâta sesimi işittiriyorum diye cevap verdi. Sonra Hz. Ömer'e; "sana da uğramıştım, sen de yüksek sesle namaz kılıyordun," dedi. O da şu cevabı verdi: Ey Allah'ın Rasulü, uyuklamakta olan kimseyi uyandırmak ve şeytanı kovmak için (böyle yapıyorum). [Ravi el-Hasan hadise şunları da ilâve etti: Hz. Peygamber (sav) Ebu Bekir'e; "Ey Ebu Bekir, sesini biraz yükselt!". Hz. Ömer'e de "sen de sesini biraz kıs!" dedi.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 316, /311

حَدَّثَنَا أَبُو حَصِينِ بْنُ يَحْيَى الرَّازِىُّ حَدَّثَنَا أَسْبَاطُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرٍو عَنْ أَبِى سَلَمَةَ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم بِهَذِهِ الْقِصَّةِ لَمْ يَذْكُرْ فَقَالَ لأَبِى بَكْرٍ : "ارْفَعْ مِنْ صَوْتِكَ شَيْئًا." وَلِعُمَرَ: "اخْفِضْ شَيْئًا." زَادَ : "وَقَدْ سَمِعْتُكَ يَا بِلاَلُ وَأَنْتَ تَقْرَأُ مِنْ هَذِهِ السُّورَةِ وَمِنْ هَذِهِ السُّورَةِ." قَالَ : كَلاَمٌ طَيِّبٌ يَجْمَعُ اللَّهُ تَعَالَى بَعْضَهُ إِلَى بَعْضٍ . فَقَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم: "كُلُّكُمْ قَدْ أَصَابَ."

Bize Ebu Husayn b. Yahya er-Râzî, ona Esbat b. Muhammed, ona Muhammed b. Amr, ona Ebu Seleme, ona da Ebu Hureyre (ra), Hz. Peygamber'den bir önceki hadiste geçen hâdiseyi rivayet etti. Yalnız orada geçen Rasulullah'ın (sav) Hz. Ebu Bekir'e söylediği, "Ey Ebu Bekir sesini biraz yükselt" ve Hz. Ömer'e söylediği, "sen de sesini biraz kıs!" cümlelerini nakletmedi. Buna karşılık şunu ilave etti: Rasulullah (sav) Bilâl'e, "Ey Bilal, senin de biraz şu sureden, biraz da bu sureden okuduğunu duydum," dedi. Bilal de, Kur'ân tatlı bir kelâmdır. Allah onun bir kısmını bir kısmıyla beraber benim dilimde bir araya getiriyor diye cevap verdi. Bunun üzerine Hz. Peygamber (sav), "hepiniz de doğru hareket ettiniz," buyurdu.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 316, /311

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ عُرْوَةَ عَنْ عَائِشَةَ رضى الله عنها : أَنَّ رَجُلاً قَامَ مِنَ اللَّيْلِ فَقَرَأَ فَرَفَعَ صَوْتَهُ بِالْقُرْآنِ ، فَلَمَّا أَصْبَحَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "يَرْحَمُ اللَّهُ فُلاَنًا ، كَأَيِّنْ مِنْ آيَةٍ أَذْكَرَنِيهَا اللَّيْلَةَ كُنْتُ قَدْ أَسْقَطْتُهَا." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ : رَوَاهُ هَارُونُ النَّحْوِىُّ عَنْ حَمَّادِ بْنِ سَلَمَةَ فِى سُورَةِ آلِ عِمْرَانَ فِى الْحُرُوفِ ( وَكَأَيِّنْ مِنْ نَبِىٍّ ).]

Bize Musa b. İsmail, ona Hammâd, ona Hişâm b. Urve, ona Urve, ona da Hz. Aişe (ra) şöyle dedi: Bir adam geceleyin kalkıp Kur'ân okumuş, sesin de yükseltmişti. Sabah olunca Rasulullah (sav) şöyle dedi: "Allah falan kimseye merhamet buyursun. Bana bu gece, unutmuş olduğum nice ayetleri hatırlattı." [Ebû Davud dedi ki: Bu hadisi Harun en-Nahvî de Hammad b. Seleme'den şöyle rivayet etti: Hz. Peygamber, "...Bana Âl-i İmrân suresindeki bazı ayetleri, yani "Nice Peygamber vardır ki..."(Âl-i İmrân, 3/146) mealindeki ayeti hatırlattı" dedi.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 316, /311

حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِىٍّ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ أَخْبَرَنَا مَعْمَرٌ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ أُمَيَّةَ عَنْ أَبِى سَلَمَةَ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ قَالَ : اعْتَكَفَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِى الْمَسْجِدِ فَسَمِعَهُمْ يَجْهَرُونَ بِالْقِرَاءَةِ ، فَكَشَفَ السِّتْرَ وَقَالَ: "أَلاَ إِنَّ كُلَّكُمْ مُنَاجٍ رَبَّهُ فَلاَ يُؤْذِيَنَّ بَعْضُكُمْ بَعْضًا ، وَلاَ يَرْفَعْ بَعْضُكُمْ عَلَى بَعْضٍ فِى الْقِرَاءَةِ." أَوْ قَالَ: "فِى الصَّلاَةِ ."

Bize el-Hasan b. Ali, ona Abdurrezzak, ona Mamer, ona İsmail b. Ümeyye, ona Ebu Seleme, ona da Ebu Said (ra) şöyle dedi: Rasulullah (sav) mescidde itikâfa girmişti. Sesli Kur'ân okumakta olan halkı işitince perdeyi açtı ve: "Dikkatli olun her biriniz Rabbine münacatta bulunuyorsa, kimse kimseyi rahatsız etmesin. Kur'an okurken -veya namaz kılarken dedi- birbirinizin sesini bastırmaya çalışmayın!" buyurdu.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 316, /311

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ وَمُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ قَالاَ حَدَّثَنَا أَبَانُ عَنْ يَحْيَى عَنْ أَبِى سَلَمَةَ عَنْ عَائِشَةَ: "أَنَّ نَبِىَّ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَانَ يُصَلِّى مِنَ اللَّيْلِ ثَلاَثَ عَشْرَةَ رَكْعَةً، وَكَانَ يُصَلِّى ثَمَانِىَ رَكَعَاتٍ، وَيُوتِرُ بِرَكْعَةٍ، ثُمَّ يُصَلِّى - قَالَ مُسْلِمٌ: بَعْدَ الْوِتْرِ، ثُمَّ اتَّفَقَا - رَكْعَتَيْنِ وَهُوَ قَاعِدٌ، فَإِذَا أَرَادَ أَنْ يَرْكَعَ قَامَ فَرَكَعَ، وَيُصَلِّى بَيْنَ أَذَانِ الْفَجْرِ وَالإِقَامَةِ رَكْعَتَيْنِ."

Bize Musa b. İsmail ile Müslim b. İbrahim, onlara Ebân, ona Yahya, ona Ebu Seleme, ona da Hz. Aişe (r.anha) rivayet etmiştir: "Hz. Peygamber (sav.) geceleyin on üç rekât namaz kılardı; sekiz rekât kılar, sonra bir rekât da vitir kılardı. Sonra -Müslim, vitirden sonra dedi- oturarak iki rekât daha kılardı. Sonra rükû yapmak istediği zaman ayağa kalkarak rükûa giderdi. Sabah ezanıyla kamet arasında da iki rekât daha (sabahın sünnetini) kılardı."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 317, /313

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ عَيَّاشٍ عَنْ بَحِيرِ بْنِ سَعْدٍ عَنْ خَالِدِ بْنِ مَعْدَانَ عَنْ كَثِيرِ بْنِ مُرَّةَ الْحَضْرَمِىِّ عَنْ عُقْبَةَ بْنِ عَامِرٍ الْجُهَنِىِّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "الْجَاهِرُ بِالْقُرْآنِ كَالْجَاهِرِ بِالصَّدَقَةِ ، وَالْمُسِرُّ بِالْقُرْآنِ كَالْمُسِرِّ بِالصَّدَقَةِ ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 316, /311

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بِشْرٍ حَدَّثَنَا سَعِيدٌ بِهَذَا الْحَدِيثِ قَالَ: "يُسَلِّمُ تَسْلِيمًا يُسْمِعُنَا كَمَا قَالَ يَحْيَى بْنُ سَعِيدٍ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 317, /315

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ عَنْ ثَابِتٍ الْبُنَانِىِّ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم ح وَحَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ الصَّبَّاحِ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ إِسْحَاقَ أَخْبَرَنَا حَمَّادُ بْنُ سَلَمَةَ عَنْ ثَابِتٍ الْبُنَانِىِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى رَبَاحٍ عَنْ أَبِى قَتَادَةَ: أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم خَرَجَ لَيْلَةً فَإِذَا هُوَ بِأَبِى بَكْرٍ - رضى الله عنه - يُصَلِّى يَخْفِضُ مِنْ صَوْتِهِ - قَالَ - وَمَرَّ بِعُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ وَهُوَ يُصَلِّى رَافِعًا صَوْتَهُ - قَالَ - فَلَمَّا اجْتَمَعَا عِنْدَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم: "يَا أَبَا بَكْرٍ مَرَرْتُ بِكَ وَأَنْتَ تُصَلِّى تَخْفِضُ صَوْتَكَ." قَالَ: قَدْ أَسْمَعْتُ مَنْ نَاجَيْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ. قَالَ وَقَالَ لِعُمَرَ: "مَرَرْتُ بِكَ وَأَنْتَ تُصَلِّى رَافِعًا صَوْتَكَ." قَالَ فَقَالَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ أُوقِظُ الْوَسْنَانَ وَأَطْرُدُ الشَّيْطَانَ. [زَادَ الْحَسَنُ فِى حَدِيثِهِ: فَقَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم: "يَا أَبَا بَكْرٍ ارْفَعْ مِنْ صَوْتِكَ شَيْئًا." وَقَالَ لِعُمَرَ: "اخْفِضْ مِنْ صَوْتِكَ شَيْئًا."]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 316, /311

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ وَمُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ قَالاَ حَدَّثَنَا أَبَانُ عَنْ يَحْيَى عَنْ أَبِى سَلَمَةَ عَنْ عَائِشَةَ: "أَنَّ نَبِىَّ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَانَ يُصَلِّى مِنَ اللَّيْلِ ثَلاَثَ عَشْرَةَ رَكْعَةً، وَكَانَ يُصَلِّى ثَمَانِىَ رَكَعَاتٍ، وَيُوتِرُ بِرَكْعَةٍ، ثُمَّ يُصَلِّى - قَالَ مُسْلِمٌ: بَعْدَ الْوِتْرِ، ثُمَّ اتَّفَقَا - رَكْعَتَيْنِ وَهُوَ قَاعِدٌ، فَإِذَا أَرَادَ أَنْ يَرْكَعَ قَامَ فَرَكَعَ، وَيُصَلِّى بَيْنَ أَذَانِ الْفَجْرِ وَالإِقَامَةِ رَكْعَتَيْنِ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 317, /313