- حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا جَرِيرٌ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ هِلاَلِ بْنِ يِسَافٍ عَنْ فَرْوَةَ بْنِ نَوْفَلٍ الأَشْجَعِىِّ قَالَ سَأَلْتُ عَائِشَةَ أُمَّ الْمُؤْمِنِينَ عَمَّا كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَدْعُو بِهِ قَالَتْ كَانَ يَقُولُ "اللَّهُمَّ إِنِّى أَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ مَا عَمِلْتُ وَمِنْ شَرِّ مَا لَمْ أَعْمَلْ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Vitr 368, /360

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا أَبُو حَفْصٍ الأَبَّارُ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ عَمْرِو بْنِ مُرَّةَ عَنْ أَبِى عُبَيْدَةَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم بِمَعْنَاهُ زَادَ فَقَالَ أَعْرَابِىٌّ مَا تَقُولُ فَقَالَ "لَيْسَ لَكَ وَلاَ لأَصْحَابِكَ."

Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Ebu Hafs el-Ebbâr, ona el-A'meş, ona Amr b. Mürre, ona Ebu Ubeyde, ona da Abdullah, (önceki hadisle) aynı manada bir hadisi Rasulullah'tan (sav) rivayet etmiş ve şu ilaveyi yapmıştır: Bir bedevi (Abdullah b. Mesud'a), bu konuda ne diyorsun? diye sormuş, o da "seninle ve arkadaşlarınla bir ilgisi yok" cevabını vermiş.

Açıklama: İbn Mesud'un cevabı, vitir konusunda farklı düşündüğünü gösterir. Bedevîye verdiği cevapta, sana ve senin durumunda olanlara vitir namazı gerekmez anlamı çıkmaktadır. Bir önceki hadiste Hz. Peygamber, “Ey ehl-i Kur'an!” diye belli bir zümreye hitap etmektedir. İbn Mesud, buna dayanarak, Kur'an ehli olmayan bedevîler için vitir namazının gerekli olmadığını düşünmüş olmalıdır. Bu durumda İbn Mesud'a göre vitir namazı, sadece geceleri Kur'an okuyup gece namazı kılanlar için söz konusudur. Ancak bu rivayet, munkatı’dır, delil olmaya elverişli değildir. Çünkü ravi Ebû Ubeyde, İbn Mesud'un oğlu olmakla birlikte ondan Hadis dinlememiştir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Vitr 337, /335

حَدَّثَنَا ابْنُ الْمُثَنَّى حَدَّثَنَا أَبُو إِسْحَاقَ الطَّالْقَانِىُّ حَدَّثَنَا الْفَضْلُ بْنُ مُوسَى عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْعَتَكِىِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُرَيْدَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ "الْوِتْرُ حَقٌّ فَمَنْ لَمْ يُوتِرْ فَلَيْسَ مِنَّا الْوِتْرُ حَقٌّ فَمَنْ لَمْ يُوتِرْ فَلَيْسَ مِنَّا الْوِتْرُ حَقٌّ فَمَنْ لَمْ يُوتِرْ فَلَيْسَ مِنَّا."

Bize İbnu'l-Müsenna, ona Ebu İshak et-Tâlekânî, ona el-Fadl b. Musa, ona Ubeydullah b. Abdullah el-Atekî, ona Abdullah b. Büreyde, ona da babası, Rasulullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu işittim, dedi: "Vitir haktır, vitir kılmayan bizden değildir. Vitir haktır, kılmayan bizden değildir. Vitir haktır vitri kılmayan bizden değildir."

Açıklama: “Haktır” lafzı; vâcibdir, kılınması gereklidir anlamına gelir. “Bizden değildir” cümlesi, müslüman değildir anlamına gelmez. Bizim sünnetimize uygun davranmış olmaz anlamındadır. Bir vâcibin terki ve hatta inkârı, küfrü gerektirmez. Keza bir farzın inkâr edilmeden ihmali dahi, insanı küfre götürmez. Bu rivâyet, vitrin vâcib olduğunu söyleyen Ebû Hanîfe’nin delilidir. Çünkü “hak” lafzı ile “bizden değildir” şeklindeki tehdit ifâde eden sözler, sünnetler için kullanılmaz, asgarî vâcib için kullanılır. Ancak hadîsin râvîlerinden Ubeydullah b. Abdullah el-Atekî’nin sika olup olmadığı tartışmalıdır. Bazı âlimler onun sika olduğunu söylerken bazıları zayıf olduğunu belirtmektedirler.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Vitr 338, /335

حَدَّثَنَا الْقَعْنَبِىُّ عَنْ مَالِكٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ سَعِيدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى بْنِ حَبَّانَ عَنِ ابْنِ مُحَيْرِيزٍ أَنَّ رَجُلاً مِنْ بَنِى كِنَانَةَ يُدْعَى الْمُخْدَجِىَّ سَمِعَ رَجُلاً بِالشَّامِ يُدْعَى أَبَا مُحَمَّدٍ يَقُولُ إِنَّ الْوِتْرَ وَاجِبٌ . قَالَ الْمُخْدَجِىُّ فَرُحْتُ إِلَى عُبَادَةَ بْنِ الصَّامِتِ فَأَخْبَرْتُهُ فَقَالَ عُبَادَةُ كَذَبَ أَبُو مُحَمَّدٍ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ "خَمْسُ صَلَوَاتٍ كَتَبَهُنَّ اللَّهُ عَلَى الْعِبَادِ فَمَنْ جَاءَ بِهِنَّ لَمْ يُضَيِّعْ مِنْهُنَّ شَيْئًا اسْتِخْفَافًا بِحَقِّهِنَّ كَانَ لَهُ عِنْدَ اللَّهِ عَهْدٌ أَنْ يُدْخِلَهُ الْجَنَّةَ وَمَنْ لَمْ يَأْتِ بِهِنَّ فَلَيْسَ لَهُ عِنْدَ اللَّهِ عَهْدٌ إِنْ شَاءَ عَذَّبَهُ وَإِنْ شَاءَ أَدْخَلَهُ الْجَنَّةَ."

Bize el-Ka'neb, ona Malik, ona Yahya b. Said, ona Muhammed b. Yahya b. Habbân, ona da İbn Muhayrîz'in rivayet ettiğine göre; Benû Kinane kabilesinden el-Muhdicî adında biri, Şam'da Ebu Muhammed adlı (Ensâr'dan bir sahabenin) şüphesiz vitr vâcibtir dediğini işitir. el-Muhdici der ki: Hemen Ubade b. Samit'e gidip bunu haber verdim. Ubade şöyle dedi: Ebu Muhammed yanlış söylemiş. Ben Rasulullah'ı (sav) şöyle buyururken işittim: "Allah, kullarına beş vakit namazı farz kılmıştır. Kim onları eda eder, değerlerini küçümsemez ve onlardan bir şeyi zayi etmezse, Allah'ın, onu cennete sokacağına dair ahdi vardır. Bunları eda etmeyene de Allah'ın böyle bir ahdi yoktur; dilerse azap eder, dilerse cennete sokar."

Açıklama: Bu rivayet, vitrin sünnet olduğuna delalet etmektedir. Çünkü burada beş vakit namazdan söz edilmektedir. Eğer vitri de buna ilâve edecek olursak, altı vakte çıkar. Halbuki hadiste beş vakit denmektedir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Vitr 338, /335

حَدَّثَنَا أَبُو الْوَلِيدِ الطَّيَالِسِىُّ وَقُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ - الْمَعْنَى - قَالاَ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ عَنْ يَزِيدَ بْنِ أَبِى حَبِيبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ رَاشِدٍ الزَّوْفِىِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى مُرَّةَ الزَّوْفِىِّ عَنْ خَارِجَةَ بْنِ حُذَافَةَ - قَالَ أَبُو الْوَلِيدِ الْعَدَوِىُّ - قَالَ خَرَجَ عَلَيْنَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ "إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ قَدْ أَمَدَّكُمْ بِصَلاَةٍ وَهِىَ خَيْرٌ لَكُمْ مِنْ حُمْرِ النَّعَمِ وَهِىَ الْوِتْرُ فَجَعَلَهَا لَكُمْ فِيمَا بَيْنَ الْعِشَاءِ إِلَى طُلُوعِ الْفَجْرِ."

Bize Ebu'l-Velid et-Tayâlisî ve Kuteybe b. Said -manen-, onlara el-Leys, ona Yazid b. Ebu Habib, ona Abdullah b. Raşid ez-Zevfi, ona Abdullah b. Ebu Mürre ez-Zevfi, ona da Harice b. Huzafe -ravi Ebu'l-Velid'e Harice'ye el-Adevi dedi- demiştir ki: Rasulullah (sav) yanımıza ve şöyle buyurdu: "Aziz ve Celil olan Allah size öyle bir namaz lütfetti ki, sizin için kırmızı develerden daha hayırlıdır. O vitir namazıdır. Onu sizin için yatsı ile fecrin doğuşu arasına koydu."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Vitr 337, /335

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ كَثِيرٍ أَخْبَرَنَا هَمَّامٌ عَنْ قَتَادَةَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ شَقِيقٍ عَنِ ابْنِ عُمَرَ "أَنَّ رَجُلاً مِنْ أَهْلِ الْبَادِيَةِ سَأَلَ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم عَنْ صَلاَةِ اللَّيْلِ فَقَالَ بِأُصْبُعَيْهِ هَكَذَا مَثْنَى مَثْنَى وَالْوِتْرُ رَكْعَةٌ مِنْ آخِرِ اللَّيْلِ."

Bize Muhammed b. Kesir, ona Hemmâm, ona Katade, ona Abdullah b. Şekik, ona da İbn Ömer'in (ra) rivayet ettiğine göre; "Bedevilerden bir adam Rasulullah'a (sav) gece namazını sordu. Efendimiz; İkişer ikişer diye iki parmağı ile şöylece işaret etti. Vitrin de gecenin sonunda bir rekât olduğunu söyledi."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Vitr 339, /336

- حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عُبَيْدِ اللَّهِ الْغُدَانِىُّ أَخْبَرَنَا غَسَّانُ بْنُ عَوْفٍ أَخْبَرَنَا الْجُرَيْرِىُّ عَنْ أَبِى نَضْرَةَ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ الْخُدْرِىِّ قَالَ دَخَلَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ذَاتَ يَوْمٍ الْمَسْجِدَ فَإِذَا هُوَ بِرَجُلٍ مِنَ الأَنْصَارِ يُقَالُ لَهُ أَبُو أُمَامَةَ فَقَالَ "يَا أَبَا أُمَامَةَ مَا لِى أَرَاكَ جَالِسًا فِى الْمَسْجِدِ فِى غَيْرِ وَقْتِ الصَّلاَةِ." قَالَ هُمُومٌ لَزِمَتْنِى وَدُيُونٌ يَا رَسُولَ اللَّهِ . قَالَ "أَفَلاَ أُعَلِّمُكَ كَلاَمًا إِذَا أَنْتَ قُلْتَهُ أَذْهَبَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ هَمَّكَ وَقَضَى عَنْكَ دَيْنَكَ." قَالَ قُلْتُ بَلَى يَا رَسُولَ اللَّهِ . قَالَ "قُلْ إِذَا أَصْبَحْتَ وَإِذَا أَمْسَيْتَ اللَّهُمَّ إِنِّى أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْهَمِّ وَالْحَزَنِ وَأَعُوذُ بِكَ مِنَ الْعَجْزِ وَالْكَسَلِ وَأَعُوذُ بِكَ مِنَ الْجُبْنِ وَالْبُخْلِ وَأَعُوذُ بِكَ مِنْ غَلَبَةِ الدَّيْنِ وَقَهْرِ الرِّجَالِ." قَالَ فَفَعَلْتُ ذَلِكَ فَأَذْهَبَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ هَمِّى وَقَضَى عَنِّى دَيْنِى .

Açıklama: Kültürümüzde Hadisler projesini ilgilendiren kısım: اللَّهُمَّ إِنِّى أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْجُبْنِ

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Vitr 368, /361

- حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَرَ حَدَّثَنَا مَكِّىُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ حَدَّثَنِى عَبْدُ اللَّهِ بْنُ سَعِيدٍ عَنْ صَيْفِىٍّ مَوْلَى أَفْلَحَ مَوْلَى أَبِى أَيُّوبَ عَنْ أَبِى الْيَسَرِ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَانَ يَدْعُو "اللَّهُمَّ إِنِّى أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْهَدْمِ وَأَعُوذُ بِكَ مِنَ التَّرَدِّى وَأَعُوذُ بِكَ مِنَ الْغَرَقِ وَالْحَرَقِ وَالْهَرَمِ وَأَعُوذُ بِكَ أَنْ يَتَخَبَّطَنِى الشَّيْطَانُ عِنْدَ الْمَوْتِ وَأَعُوذُ بِكَ أَنْ أَمُوتَ فِى سَبِيلِكَ مُدْبِرًا وَأَعُوذُ بِكَ أَنْ أَمُوتَ لَدِيغًا."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Vitr 368, /361

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ حَنْبَلٍ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الزُّبَيْرِ ح وَحَدَّثَنَا أَحْمَدُ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ - الْمَعْنَى - عَنْ سَعْدِ بْنِ أَوْسٍ عَنْ بِلاَلٍ الْعَبْسِىِّ عَنْ شُتَيْرِ بْنِ شَكَلٍ عَنْ أَبِيهِ فِى حَدِيثِ أَبِى أَحْمَدَ شَكَلِ بْنِ حُمَيْدٍ - قَالَ - قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ عَلِّمْنِى دُعَاءً قَالَ "قُلِ اللَّهُمَّ إِنِّى أَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ سَمْعِى وَمِنْ شَرِّ بَصَرِى وَمِنْ شَرِّ لِسَانِى وَمِنْ شَرِّ قَلْبِى وَمِنْ شَرِّ مَنِيِّى."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Vitr 368, /360

حَدَّثَنَا أَبُو الْوَلِيدِ الطَّيَالِسِىُّ وَقُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ - الْمَعْنَى - قَالاَ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ عَنْ يَزِيدَ بْنِ أَبِى حَبِيبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ رَاشِدٍ الزَّوْفِىِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى مُرَّةَ الزَّوْفِىِّ عَنْ خَارِجَةَ بْنِ حُذَافَةَ - قَالَ أَبُو الْوَلِيدِ الْعَدَوِىُّ - قَالَ خَرَجَ عَلَيْنَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ "إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ قَدْ أَمَدَّكُمْ بِصَلاَةٍ وَهِىَ خَيْرٌ لَكُمْ مِنْ حُمْرِ النَّعَمِ وَهِىَ الْوِتْرُ فَجَعَلَهَا لَكُمْ فِيمَا بَيْنَ الْعِشَاءِ إِلَى طُلُوعِ الْفَجْرِ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Vitr 337, /335