حَدَّثَنَا هَنَّادُ بْنُ السَّرِىِّ عَنْ عَبْدَةَ عَنِ ابْنِ إِسْحَاقَ قَالَ "الْعَرَايَا أَنْ يَهَبَ الرَّجُلُ لِلرَّجُلِ النَّخَلاَتِ فَيَشُقَّ عَلَيْهِ أَنْ يَقُومَ عَلَيْهَا فَيَبِيعَهَا بِمِثْلِ خَرْصِهَا."

Açıklama: 'Arâyâ/ariyye'nin, dînî terminolojideki tanımı konusunda alimler farklı görüşler ortaya koymuşlardır. Bu rivayet İbn İshâk'ın tanımını içermektedir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Buyû' 22, /785

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ النُّفَيْلِىُّ حَدَّثَنَا ابْنُ عُلَيَّةَ عَنْ أَيُّوبَ عَنْ نَافِعٍ عَنِ ابْنِ عُمَرَ "أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم نَهَى عَنْ بَيْعِ النَّخْلِ حَتَّى يَزْهُوَ وَعَنِ السُّنْبُلِ حَتَّى يَبْيَضَّ وَيَأْمَنَ الْعَاهَةَ نَهَى الْبَائِعَ وَالْمُشْتَرِىَ."

Açıklama: Hurmanın sararması/kızarması ve ekinin beyazlamasından maksat, don veya başka doğal afetlerden dolayı ürünün yanma ve telef olma tehlikesinin ortadan kalkmasıdır.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Buyû' 23, /785

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ صَالِحٍ حَدَّثَنَا عَنْبَسَةُ بْنُ خَالِدٍ حَدَّثَنِى يُونُسُ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا الزِّنَادِ عَنْ بَيْعِ الثَّمَرِ قَبْلَ أَنْ يَبْدُوَ صَلاَحُهُ وَمَا ذُكِرَ فِى ذَلِكَ فَقَالَ كَانَ عُرْوَةُ بْنُ الزُّبَيْرِ يُحَدِّثُ عَنْ سَهْلِ بْنِ أَبِى حَثْمَةَ عَنْ زَيْدِ بْنِ ثَابِتٍ قَالَ كَانَ النَّاسُ يَتَبَايَعُونَ الثِّمَارَ قَبْلَ أَنْ يَبْدُوَ صَلاَحُهَا فَإِذَا جَدَّ النَّاسُ وَحَضَرَ تَقَاضِيهِمْ قَالَ الْمُبْتَاعُ قَدْ أَصَابَ الثَّمَرَ الدُّمَانُ وَأَصَابَهُ قُشَامٌ وَأَصَابَهُ مُرَاضٌ عَاهَاتٌ يَحْتَجُّونَ بِهَا فَلَمَّا كَثُرَتْ خُصُومَتُهُمْ عِنْدَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَالْمَشُورَةِ يُشِيرُ بِهَا "فَإِمَّا لاَ فَلاَ تَتَبَايَعُوا الثَّمَرَةَ حَتَّى يَبْدُوَ صَلاَحُهَا." لِكَثْرَةِ خُصُومَتِهِمْ وَاخْتِلاَفِهِمْ .

Açıklama: Bazı alimler, hadiste geçen "nasihat olarak" kaydından dolayı söz konusu nehyi harama değil mekruha delalet olarak değerlendirmişlerdir. bkz. Hüseyin b. Muhammed el-Mağribî, el-Bedru't-temmâm fi şerhi Bulûği'l-meram, VI, 212 (Şamile programına göre).

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Buyû' 23, /786

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ وَيَحْيَى بْنُ مَعِينٍ قَالاَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ حُمَيْدٍ الأَعْرَجِ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ عَتِيقٍ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم نَهَى عَنْ بَيْعِ السِّنِينَ وَوَضَعَ الْجَوَائِحَ." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ لَمْ يَصِحَّ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فِى الثُّلُثِ شَىْءٌ وَهُوَ رَأْىُ أَهْلِ الْمَدِينَةِ.]

Açıklama: Hadisin başka bir tarikinde Rasulullah doğal afetler sonucu telef olan meyvelerin ücretinin müşteriye iade edilmesini emretti yer almakla birlikte söz konusu ifade istihbab anlamı taşıdığından dolayı tavsiye etti diye çevrilmiştir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Buyû' 24, /786

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ عَنْ أَيُّوبَ عَنْ أَبِى الزُّبَيْرِ وَسَعِيدِ بْنِ مِينَاءَ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم نَهَى عَنِ الْمُعَاوَمَةِ." [وَقَالَ أَحَدُهُمَا بَيْعِ السِّنِينَ.]

Açıklama: Hadiste kastedilen, bir kişinin bahçesinin üç beş yıllığına meyvesini satmasıdır. Oysaki gelecek yıllarda meyvenin olup olmayacağı belli değildir. Yani satılan meyve aslında ortada yoktur. Satılan ürünün meçhul olması sebebiyle bu türden satış yasaklanmıştır. bkz. Azîmâbâdî, Avnu'l-Ma'bûd (cc) fî şerhi Süneni Ebu Dâvûd (Mektebetü'ş-Şamile), IX, 164.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Buyû' 24, /787

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مَسْلَمَةَ عَنْ مَالِكٍ عَنْ نَافِعٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ "أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم نَهَى عَنْ بَيْعِ حَبَلِ الْحَبَلَةِ."

Açıklama: Tercümeye de yansıtıldığı üzere alimler bu hadiste kastedilen satıma ilişkin iki farklı yorum ortaya koymuşlardır. Birinci yoruma göre hadiste kastedilen hamile hayvanın doğuracağı yavrusunun doğuracağı yavrusunun satımıdır. Tabiri caizse hamile hayvanın henüz ortada olmayan "torununu" satma söz konusudur. İkinci yoruma göre ise hadiste kastedilen satış hamile hayvanın, doğurduktan sonra müşteriye teslim edilmesi şartıyla satımıdır. Her ikisi de meçhul bir şeyin satımını içerdiğinden garar (aldatma) satışı olarak değerlendirilmiştir. bkz. Mağribî, el-Bedru't-temmâm şerhu Bulûği'l-merâm (Şamile Programı online arayüzü), VI, 63-66.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Buyû' 25, /788

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مَسْلَمَةَ الْقَعْنَبِىُّ عَنْ مَالِكٍ عَنْ نَافِعٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ "أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم نَهَى عَنْ بَيْعِ الثِّمَارِ حَتَّى يَبْدُوَ صَلاَحُهَا نَهَى الْبَائِعَ وَالْمُشْتَرِىَ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Buyû' 23, /785

حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِىٍّ حَدَّثَنَا أَبُو الْوَلِيدِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ سَلَمَةَ عَنْ حُمَيْدٍ عَنْ أَنَسٍ "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم نَهَى عَنْ بَيْعِ الْعِنَبِ حَتَّى يَسْوَدَّ وَعَنْ بَيْعِ الْحَبِّ حَتَّى يَشْتَدَّ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Buyû' 23, /786

حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ الطَّالْقَانِىُّ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ عَنْ عَطَاءٍ عَنْ جَابِرٍ "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم نَهَى عَنْ بَيْعِ الثَّمَرِ حَتَّى يَبْدُوَ صَلاَحُهُ وَلاَ يُبَاعُ إِلاَّ بِالدِّينَارِ أَوْ بِالدِّرْهَمِ إِلاَّ الْعَرَايَا."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Buyû' 23, /786

حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِىٍّ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ أَخْبَرَنَا مَعْمَرٌ عَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ عَطَاءِ بْنِ يَزِيدَ اللَّيْثِىِّ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ الْخُدْرِىِّ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم بِهَذَا الْحَدِيثِ. [زَادَ وَاشْتِمَالُ الصَّمَّاءِ أَنْ يَشْتَمِلَ فِى ثَوْبٍ وَاحِدٍ يَضَعُ طَرَفَىِ الثَّوْبِ عَلَى عَاتِقِهِ الأَيْسَرِ وَيُبْرِزُ شِقَّهُ الأَيْمَنَ وَالْمُنَابَذَةُ أَنْ يَقُولَ إِذَا نَبَذْتُ إِلَيْكَ هَذَا الثَّوْبَ فَقَدْ وَجَبَ الْبَيْعُ وَالْمُلاَمَسَةُ أَنْ يَمَسَّهُ بِيَدِهِ وَلاَ يَنْشُرُهُ وَلاَ يُقَلِّبُهُ فَإِذَا مَسَّهُ وَجَبَ الْبَيْعُ.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Buyû' 25, /787