حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا جَرِيرٌ وَوَكِيعٌ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ أَبِى سُفْيَانَ عَنْ جَابِرٍ قَالَ رَكِبَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَرَسًا بِالْمَدِينَةِ فَصَرَعَهُ عَلَى جِذْمِ نَخْلَةٍ فَانْفَكَّتْ قَدَمُهُ فَأَتَيْنَاهُ نَعُودُهُ فَوَجَدْنَاهُ فِى مَشْرَبَةٍ لِعَائِشَةَ يُسَبِّحُ جَالِسًا قَالَ فَقُمْنَا خَلْفَهُ فَسَكَتَ عَنَّا ثُمَّ أَتَيْنَاهُ مَرَّةً أُخْرَى نَعُودُهُ فَصَلَّى الْمَكْتُوبَةَ جَالِسًا فَقُمْنَا خَلْفَهُ فَأَشَارَ إِلَيْنَا فَقَعَدْنَا. قَالَ فَلَمَّا قَضَى الصَّلاَةَ قَالَ : "إِذَا صَلَّى الإِمَامُ جَالِسًا فَصَلُّوا جُلُوسًا وَإِذَا صَلَّى الإِمَامُ قَائِمًا فَصَلُّوا قِيَامًا وَلاَ تَفْعَلُوا كَمَا يَفْعَلُ أَهْلُ فَارِسَ بِعُظَمَائِهَا."

Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Cerir ve Veki', onlara el-A'meş, ona Ebu Süfyan, ona da Cabir b. Abdullah şöyle rivayet etmiştir: Rasulullah (sav), Medine'de bir ata binmiş, at ise onu hurma ağacı kökü üzerine atmıştı. (Bundan dolayı) da ayağı çıkmıştı. Bizler ziyaret etmek için yanına gelmiştik. Kendisini Aişe'nin odasında oturur vaziyette namaz kılarken bulduk. Biz de onun arkasında saf tuttuk. Bununla alakalı bize bir şey demedi. Ardından bir kez daha ziyaret etmek için yanına geldik. (Yine) oturur vaziyette farz namazı kılıyordu. Bizler (yine) arkasında saf tuttuk da (bu defa), eliyle bize işaret etti, biz de oturduk. Namazı bitirince; "imam oturarak namaz kıldığında siz de oturarak namaz kılın. İmam ayakta namaz kıldığında siz de ayakta namaz kılın. Fârisîlerin krallarına davrandıkları gibi davranmayın," buyurdu.

Açıklama: Bildirildiğine göre hadis sahih olsa da bu rivayet, senetteki Ebu Süfyan'dan dolayı ''kavî''dir. Kendisi sadûk olup ''lâ be's bih'' bir râvidir. Senetteki diğer râviler ise sika kimselerdir (Ebu Davud, Sünen, thk. Şuayb Arnaut ve Muhammed Karabelli, Dârü'r-Risâleti'l-'Âlemiyye, I, 451, dpt. 1)

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 69, /147

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ آدَمَ الْمَصِّيصِىُّ حَدَّثَنَا أَبُو خَالِدٍ عَنِ ابْنِ عَجْلاَنَ عَنْ زَيْدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ أَبِى صَالِحٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "إِنَّمَا جُعِلَ الإِمَامُ لِيُؤْتَمَّ بِهِ. بِهَذَا الْخَبَرِ زَادَ وَإِذَا قَرَأَ فَأَنْصِتُوا." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ وَهَذِهِ الزِّيَادَةُ "وَإِذَا قَرَأَ . لَيْسَتْ بِمَحْفُوظَةٍ الْوَهَمُ عِنْدَنَا مِنْ أَبِى خَالِدٍ.]

Bize Muhammed b. Adem el-Messîsî, ona Ebu Halid, ona İbn Aclân, ona Zeyd b. Eslem, ona Ebu Salih, ona da Ebu Hureyre, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "İmam, ancak kendisine uyulsun diye tayin edilmiştir." Bu hadisi "imam okuduğunda sizler susun" ifadesiyle nakletmiştir. bulunulmuştur. [Ebu Davud şöyle demiştir: "imam okuduğunda sizler susun" ilavesi, mahfûz olmayıp bize göre yanılgı, Ebu Halid'den kaynaklanmaktadır.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 69, /147

حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ حَرْبٍ وَمُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ - الْمَعْنَى - عَنْ وُهَيْبٍ عَنْ مُصْعَبِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِى صَالِحٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم : "إِنَّمَا جُعِلَ الإِمَامُ لِيُؤْتَمَّ بِهِ فَإِذَا كَبَّرَ فَكَبِّرُوا وَلاَ تُكَبِّرُوا حَتَّى يُكَبِّرَ وَإِذَا رَكَعَ فَارْكَعُوا وَلاَ تَرْكَعُوا حَتَّى يَرْكَعَ وَإِذَا قَالَ سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ فَقُولُوا اللَّهُمَّ رَبَّنَا لَكَ الْحَمْدُ ' قَالَ مُسْلِمٌ "وَلَكَ الْحَمْدُ.' "وَإِذَا سَجَدَ فَاسْجُدُوا وَلاَ تَسْجُدُوا حَتَّى يَسْجُدَ وَإِذَا صَلَّى قَائِمًا فَصَلُّوا قِيَامًا وَإِذَا صَلَّى قَاعِدًا فَصَلُّوا قُعُودًا أَجْمَعُونَ." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ "اللَّهُمَّ رَبَّنَا لَكَ الْحَمْدُ." أَفْهَمَنِى بَعْضُ أَصْحَابِنَا عَنْ سُلَيْمَانَ.]

Bize Süleyman b. Harb ve Müslim b. İbrahim, -mana aynıdır- onlara Vüheyb, ona Musab b. Muhammed, ona Ebû Salih, ona da Ebu Hureyre, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "İmam, ancak kendisine uyulsun diye tayin edilmiştir. O tekbir getirdiğinde siz de tekbir getirin. O tekbir getirmedikçe sizler tekbir getirmeyin. O rükûa gittiğinde siz de rükûa gidin. O rükûa gitmedikçe sizler rükûa gitmeyin. O semi'allâhu li-men hamide dediğinde sizler, Allahümme! Rabbenâ leke'l-hamd deyin. -(Hadisin ravilerinden) Müslim ise "ve leke'l-hamd" şeklinde rivayette bulunmuştur- O secde yaptığında siz de secde yapın. O secde yapmadıkça siz secde yapmayın. O namazı ayakta kıldığında siz de ayakta namaz kılın. O namazı oturarak kıldığında sizler de topluca oturarak namaz kılın." [Ebû Davud şöyle demiştir: "Allahümme! Rabbenâ leke'l-hamd" lafzını, bana, ashabımızdan bir kısım insanlar Süleyman'dan naklen bildirmiştir.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 69, /147

حَدَّثَنَا الْقَعْنَبِىُّ عَنْ مَالِكٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَائِشَةَ زَوْجِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم أَنَّهَا قَالَتْ: " صَلَّى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِى بَيْتِهِ وَهُوَ جَالِسٌ فَصَلَّى وَرَاءَهُ قَوْمٌ قِيَامًا فَأَشَارَ إِلَيْهِمْ أَنِ اجْلِسُوا فَلَمَّا انْصَرَفَ قَالَ : إِنَّمَا جُعِلَ الإِمَامُ لِيُؤْتَمَّ بِهِ فَإِذَا رَكَعَ فَارْكَعُوا وَإِذَا رَفَعَ فَارْفَعُوا وَإِذَا صَلَّى جَالِسًا فَصَلُّوا جُلُوسًا."

Bize el-Ka'neb, ona Mâlik, ona Hişam b. Urve, ona babası (Urve b. Zübeyr), ona da Hz. Peygamber'in (sav) hanımı Aişe şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) oturur vaziyette evinde namaz kıldı. Bir topluluk da onun arkasında ayakta durarak namaz kıl(maya başla)dı. Hz. Peygamber (sav), onlara oturmalarını işaret etti. (Namazı) bitince 'imam, ancak kendisine uyulsun diye tayin edilmiştir. O, rükûa gittiğinde sizler de rükûa gidin. O, (başını) kaldırdığında sizler de (başınızı) kaldırın. O oturur vaziyette namaz kıldığında sizler de oturarak namaz kılın, buyurdu."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 69, /148

حَدَّثَنَا عَبْدَةُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ أَخْبَرَنَا زَيْدٌ - يَعْنِى ابْنَ الْحُبَابِ - عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ صَالِحٍ حَدَّثَنِى حُصَيْنٌ مِنْ وَلَدِ سَعْدِ بْنِ مُعَاذٍ عَنْ أُسَيْدِ بْنِ حُضَيْرٍ أَنَّهُ كَانَ يَؤُمُّهُمْ - قَالَ - فَجَاءَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَعُودُهُ فَقَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ إِمَامَنَا مَرِيضٌ . فَقَالَ: "إِذَا صَلَّى قَاعِدًا فَصَلُّوا قُعُودًا." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ هذا الْحَدِيثُ لَيْسَ بِمُتَّصِلٍ.]

Bize Abde b. Abdullah, ona Zeyd b. Hubab, ona Muhammed b. Salih, ona Sa'd b. Muaz'ın evlatlarından Husayn, ona da Üseyd b. Hudayr şöyle rivayet etmiştir: (Üseyd), mahallelisindekilere imamlık edermiş. Rasulullah (sav), onu ziyaret etmek için Üseyd'in yanına gelmiş. (Oradaki) insanlar, ya Rasulullah, imamımız hastadır demişler. Hz. Peygamber (sav) ise "(imamınız) oturarak namaz kıldığında sizler de oturarak namaz kılın," buyurmuştur. [Ebu Davud şöyle demiştir: Bu hadis muttasıl değildir.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 69, /148

حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ عُمَرَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُخْتَارِ عَنْ مُوسَى بْنِ أَنَسٍ يُحَدِّثُ عَنْ أَنَسٍ: "أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَمَّهُ وَامْرَأَةً مِنْهُمْ فَجَعَلَهُ عَنْ يَمِينِهِ وَالْمَرْأَةَ خَلْفَ ذَلِكَ."

Bize Hafs b. Ömer, ona Şube, ona Abdullah b. Muhtar, ona Musa b. Enes, ona da Enes şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav), Enes'e ve onlardan bir kadına imamlık yapmış; Enes'i sağına, kadına ise onun arkasına almıştır."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 70, /148

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا يَحْيَى عَنْ عَبْدِ الْمَلِكِ بْنِ أَبِى سُلَيْمَانَ عَنْ عَطَاءٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ : "بِتُّ فِى بَيْتِ خَالَتِى مَيْمُونَةَ فَقَامَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم مِنَ اللَّيْلِ فَأَطْلَقَ الْقِرْبَةَ فَتَوَضَّأَ ثُمَّ أَوْكَأَ الْقِرْبَةَ ثُمَّ قَامَ إِلَى الصَّلاَةِ فَقُمْتُ فَتَوَضَّأْتُ كَمَا تَوَضَّأَ ثُمَّ جِئْتُ فَقُمْتُ عَنْ يَسَارِهِ فَأَخَذَنِى بِيَمِينِهِ فَأَدَارَنِى مِنْ وَرَائِهِ فَأَقَامَنِى عَنْ يَمِينِهِ فَصَلَّيْتُ مَعَهُ."

Bize Müsedded, ona Yahya, ona Abdülmelik b. Ebu Süleyman, ona Ata, ona da İbn Abbas şöyle rivayet etmiştir: "Halam Meymûne'nin evinde kaldım. Rasulullah (sav), geceleyin kalkıp su kırbasını açtı ve abdest aldı. Sonra namaza durdu. Ben de kalkıp onun abdest aldığı gibi abdest aldım. Ardından onun solunda namaza durdum. O ise beni sağ tarafımdan tuttu, arka tarafından dolandırıp sağ tarafına aldı. Ben de onunla beraber namaz kıldım."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 70, /148

حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ عَوْنٍ أَخْبَرَنَا هُشَيْمٌ عَنْ أَبِى بِشْرٍ عَنْ سَعِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ: "فِى هَذِهِ الْقِصَّةِ قَالَ فَأَخَذَ بِرَأْسِى أَوْ بِذُؤَابَتِى فَأَقَامَنِى عَنْ يَمِينِهِ."

Bize Amr b. Avn, ona Hüşeym, ona Ebu Bişr, ona Said b. Cübeyr, ona da İbn Abbas bu kıssayı rivayet edip ve şöyle dedi: "Hz. Peygamber (sav) başımdan -ravilerden biri şüpheye düşüp saçımdan dedi- tutup beni sağına aldı şeklinde aktardı."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 70, /149

حَدَّثَنَا الْقَعْنَبِىُّ عَنْ مَالِكٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى طَلْحَةَ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ أَنَّ جَدَّتَهُ مُلَيْكَةَ دَعَتْ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لِطَعَامٍ صَنَعَتْهُ فَأَكَلَ مِنْهُ ثُمَّ قَالَ : 'قُومُوا فَلأُصَلِّىَ لَكُمْ.' قَالَ أَنَسٌ: فَقُمْتُ إِلَى حَصِيرٍ لَنَا قَدِ اسْوَدَّ مِنْ طُولِ مَا لُبِسَ فَنَضَحْتُهُ بِمَاءٍ فَقَامَ عَلَيْهِ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَصَفَفْتُ أَنَا وَالْيَتِيمُ وَرَاءَهُ وَالْعَجُوزُ مِنْ وَرَائِنَا فَصَلَّى لَنَا رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ انْصَرَفَ صلى الله عليه وسلم .

Bize el-Ka'neb, ona Malik, ona İshak b. Abdullah b. Ebu Talha, ona da Enes b. Malik şöyle rivayet etmiştir: Enes'in ninesi, Rasulullah'ı (sav), hazırladığı bir yemeğe davet etti. Hz. Peygamber, yemekten sonra 'kalkın, size namaz kıldırayım' buyurdu. Enes dedi ki: Uzun zaman kullanılmaktan dolayı kararmış hasırımızı aldım, onu su ile çitiledim. Rasulullah (sav) da onun üzerinde namaza durdu. Ben ve yetim (bir çocuk), onun arkasında saf tuttuk. Yaşlı ninem ise bizim arkamızda namaza durdu. Nebi (sav), bize iki rekât namaz kıldırdı. Sonra Hz. Peygamber evden ayrıldı.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 71, /149

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ فُضَيْلٍ عَنْ هَارُونَ بْنِ عَنْتَرَةَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الأَسْوَدِ عَنْ أَبِيهِ قَالَ : "اسْتَأْذَنَ عَلْقَمَةُ وَالأَسْوَدُ عَلَى عَبْدِ اللَّهِ وَقَدْ كُنَّا أَطَلْنَا الْقُعُودَ عَلَى بَابِهِ فَخَرَجَتِ الْجَارِيَةُ فَاسْتَأْذَنَتْ لَهُمَا فَأَذِنَ لَهُمَا ثُمَّ قَامَ فَصَلَّى بَيْنِى وَبَيْنَهُ ثُمَّ قَالَ هَكَذَا رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَعَلَ."

Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Muhammed b. Fudayl, ona Harun b. Antere, ona Abdurrahman b. Esved, ona da babası (Esved b. Yezid) şöyle rivayet etmiştir: "Alkame ve Esved, Abdullah (b. Mesud'un huzuruna girmek için) izin istediler. (Esved diyor ki): Kapısı önünde uzun bir müddet oturduk. (Ravi devam ediyor: Nihayet) cariye çıkıp ikisi için (Abdullah'tan) izin istemiş, o da ikisine izin vermiş. (Esved diyor ki: Bir zaman) sonra Abdullah kalktı, benim ve Alkame arasında namaza durdu. Akabinde Rasulullah (sav)'ı işte böyle yaparken gördüm dedi."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 71, /149