حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ عَنْ أَبِى نَعَامَةَ السَّعْدِىِّ عَنْ أَبِى نَضْرَةَ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ الْخُدْرِىِّ قَالَ: " بَيْنَمَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يُصَلِّى بِأَصْحَابِهِ إِذْ خَلَعَ نَعْلَيْهِ فَوَضَعَهُمَا عَنْ يَسَارِهِ فَلَمَّا رَأَى ذَلِكَ الْقَوْمُ أَلْقَوْا نِعَالَهُمْ فَلَمَّا قَضَى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم صَلاَتَهُ قَالَ 'مَا حَمَلَكُمْ عَلَى إِلْقَائِكُمْ نِعَالَكُمْ' قَالُوا 'رَأَيْنَاكَ أَلْقَيْتَ نَعْلَيْكَ فَأَلْقَيْنَا نِعَالَنَا' فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم 'إِنَّ جِبْرِيلَ صلى الله عليه وسلم أَتَانِى فَأَخْبَرَنِى أَنَّ فِيهِمَا قَذَرًا' وَقَالَ 'إِذَا جَاءَ أَحَدُكُمْ إِلَى الْمَسْجِدِ فَلْيَنْظُرْ فَإِنْ رَأَى فِى نَعْلَيْهِ قَذَرًا أَوْ أَذًى فَلْيَمْسَحْهُ وَلْيُصَلِّ فِيهِمَا'."

Bize Musa b. İsmail, ona Hammad b. Zeyd, ona Ebu Ne'âme es-Sa'dî, ona Ebu Nadre, ona da Ebu Said el-Hudrî şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) ashabına namaz kıldırırken sandaletlerini çıkarıverip onları sol tarafına koydu. Cemaat bunu gördüğünde onlar da sandaletlerini çıkardılar. Nebi (sav), namazı bitirince 'sandaletlerinizi niçin çıkardınız?' buyurdu. Onlar da senin sandaletlerini çıkarırken gördük; biz de çıkardık dediler. Hz. Peygamber (sav), 'Cebrâîl (as) bana gelip sandaletlerimin altında pislik/necaset bulunduğunu haber verdi' dedi ve 'sizden biri mescide geldiğinde sandaletlerine baksın; eğer sandaletlerinde necaset -ravilerden biri şüpheye düşüp pislik dedi- görürse onu temizlesin ve onlarla namaz kılsın' buyurdu."

Açıklama: Mescid-i Nebi'nin ilk halinde, namaz kılınan alanda zemin toprak/kum olduğu için, aşırı sıcak, soğuk ya da yağmur gibi farklı şartlarda namaz esnasında naline ihtiyaç duyulabilmektedir. Mimari yapı ve şartlar değiştiğinde doğal olarak ayakkabı çıkarılmış; namazın fıkhı da buna göre oluşmuştur.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 90, /156

حَدَّثَنَا ابْنُ بَشَّارٍ حَدَّثَنَا أَبُو عَاصِمٍ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ يَحْيَى بْنِ ثَوْبَانَ قَالَ أَخْبَرَنِى عَمِّى عُمَارَةُ بْنُ ثَوْبَانَ عَنْ عَطَاءٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "خِيَارُكُمْ أَلْيَنُكُمْ مَنَاكِبَ فِى الصَّلاَةِ." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ جَعْفَرُ بْنُ يَحْيَى مِنْ أَهْلِ مَكَّةَ.]

Bize İbn Beşşâr, ona Ebu Âsım, ona Cafer b. Yahya b. Sevban, ona amcası Umare b. Sevban, ona Ata, ona da İbn Abbas, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "En hayırlınız, namazda omuzları en yumuşak olanınızdır." [Ebu Davud şöyle demiştir: Cafer b. Yahya, Mekke'lilerdendir.]

Açıklama: Bu hadis ile, kişinin, safa girmek isteyen diğer insanlara karşı nazik olması, boşluğu doldurması istendiğinde büyüklenmeyip kardeşinin talimatını yerine getirmesi gerektiği kastedilmiştir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 95, /160

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا يَحْيَى عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ حَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ عَبَّادِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنِ ابْنِ سُفْيَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ السَّائِبِ قَالَ : "رَأَيْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم يُصَلِّى يَوْمَ الْفَتْحِ وَوَضَعَ نَعْلَيْهِ عَنْ يَسَارِهِ."

Bize Müsedded, ona Yahya, ona İbn Cüreyc, ona Muhammed b. Abbad b. Cafer, ona İbn Süfyan, ona da Abdullah b. Saib şöyle rivayet etmiştir: "Nebi'yi (sav) Mekke'nin fetih günü nalinlerini sol tarafına koymuş vaziyette namaz kılarken gördüm."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 90, /156

حَدَّثَنَا مُوسَى - يَعْنِى ابْنَ إِسْمَاعِيلَ - حَدَّثَنَا أَبَانُ حَدَّثَنَا قَتَادَةُ حَدَّثَنِى بَكْرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم بِهَذَا قَالَ "فِيهِمَا خَبَثًا. قَالَ فِى الْمَوْضِعَيْنِ "خَبَثًا.

Bize Musa b. İsmail, ona Eban, ona Katade, ona da Bekir b. Abdullah, Hz. Peygamber'den (sav) bu hadisi rivayet edip kazer kelimesi yerine "habes" kelimesini zikretmiştir. Bu hadisin iki yerinde de 'habes' kelimesi kaydedilmiştir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 90, /156

حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِىٍّ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ وَأَبُو عَاصِمٍ قَالاَ أَخْبَرَنَا ابْنُ جُرَيْجٍ قَالَ سَمِعْتُ مُحَمَّدَ بْنَ عَبَّادِ بْنِ جَعْفَرٍ يَقُولُ أَخْبَرَنِى أَبُو سَلَمَةَ بْنُ سُفْيَانَ وَعَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْمُسَيَّبِ الْعَابِدِىُّ وَعَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَمْرٍو عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ السَّائِبِ قَالَ : "صَلَّى بِنَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم الصُّبْحَ بِمَكَّةَ فَاسْتَفْتَحَ سُورَةَ الْمُؤْمِنِينَ حَتَّى إِذَا جَاءَ ذِكْرُ مُوسَى وَهَارُونَ - أَوْ ذِكْرُ مُوسَى وَعِيسَى ابْنُ عَبَّادٍ يَشُكُّ أَوِ اخْتَلَفُوا - أَخَذَتْ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم سُعْلَةٌ فَحَذَفَ فَرَكَعَ وَعَبْدُ اللَّهِ بْنُ السَّائِبِ حَاضِرٌ لِذَلِكَ."

Bize Hasan b. Ali, ona Abdürrezzak ve Ebu Âsım, onlara İbn Cüreyc, ona Muhammed b. Abbad b. Cafer, ona Ebu Seleme b. Süfyan, Abdullah b. Müseyyeb ve Abdullah b. Amr, onlara da Abdullah b. Saib şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav), Mekke'nin fethi günü bize sabah namazını kıldırdı. Namazda Müminûn suresini okumaya başladı; ancak Musa ve Harun (peygamberlerin) -İbn Abbad şüpheye düşüp Musa ve İsa (peygamberlerin) dedi ya da raviler bunda ihtilaf ettiler- anlatıldığı yere gelip kendisini öksürme tutana dek okumaya devam etti. Hz. Peygamber (sav), öksürük nedeniyle okumayı kesip rükûa gitti. Abdullah b. Saib de buna şahit oldu."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 90, /156

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ حَدَّثَنَا مَرْوَانُ بْنُ مُعَاوِيَةَ الْفَزَارِىُّ عَنْ هِلاَلِ بْنِ مَيْمُونٍ الرَّمْلِىِّ عَنْ يَعْلَى بْنِ شَدَّادِ بْنِ أَوْسٍ عَنْ أَبِيهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم : "خَالِفُوا الْيَهُودَ فَإِنَّهُمْ لاَ يُصَلُّونَ فِى نِعَالِهِمْ وَلاَ خِفَافِهِمْ."

Bize Kuteybe b. Said, ona Mervan b. Muaviye el-Fezârî, ona Hilâl b. Meymun er-Remlî, ona Ya'la b. Şeddad b. Evs, ona da babası (Şeddad b. Evs), Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Yahudilere muhalefet edin. Çünkü onlar, sandaletleri ve mestleri ile namaz kılmazlar."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 90, /156

حَدَّثَنَا مُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ الْمُبَارَكِ عَنْ حُسَيْنٍ الْمُعَلِّمِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شُعَيْبٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ قَالَ: "رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يُصَلِّى حَافِيًا وَمُنْتَعِلاً."

Bize Müslim b. İbrahim, ona Ali b. Mübarek, ona Hüseyin el-Muallim, ona Amr b. Şuayb, ona babası (Şuayb b. Muhammed), ona da (Amr'ın) dedesi (Abdullah b. Amr) şöyle rivayet etmiştir: "Ben Hz. Peygamber'i (sav) sandaletli ve çıplak ayakla namaz kılarken gördüm."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 90, /157

حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِىٍّ حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ عُمَرَ حَدَّثَنَا صَالِحُ بْنُ رُسْتُمَ أَبُو عَامِرٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ قَيْسٍ عَنْ يُوسُفَ بْنِ مَاهَكَ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "إِذَا صَلَّى أَحَدُكُمْ فَلاَ يَضَعْ نَعْلَيْهِ عَنْ يَمِينِهِ وَلاَ عَنْ يَسَارِهِ فَتَكُونَ عَنْ يَمِينِ غَيْرِهِ إِلاَّ أَنْ لاَ يَكُونَ عَنْ يَسَارِهِ أَحَدٌ وَلْيَضَعْهُمَا بَيْنَ رِجْلَيْهِ."

Bize Hasan b. Ali, ona Osman b. Ömer, ona Ebu Âmir Salih b. Rüstem, ona Abdurrahman b. Kays, ona Yusuf b. Mâhek, ona da Ebu Hureyre, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Sizden biri namaza durduğunda sandaletlerini sağına ve soluna koymasın. Zira onun sol tarafı, başkasının sağ tarafı olmaktadır. Solunda kimse yoksa (soluna koyabilir. Sol tarafı dolu ise, sandaletlerini ayaklarının önüne koysun."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 91, /157

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ يَحْيَى بْنِ هَانِئٍ عَنْ عَبْدِ الْحَمِيدِ بْنِ مَحْمُودٍ قَالَ "صَلَّيْتُ مَعَ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ يَوْمَ الْجُمُعَةِ فَدُفِعْنَا إِلَى السَّوَارِى فَتَقَدَّمْنَا وَتَأَخَّرْنَا فَقَالَ أَنَسٌ كُنَّا نَتَّقِى هَذَا عَلَى عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم."

Açıklama: ''Konular'' kısmına ''Namaz, direkler arasında'' şeklinde bir alt başlık eklenebilir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 96, /160

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سَلَمَةَ حَدَّثَنَا ابْنُ وَهْبٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ الْحَارِثِ أَنَّ بُكَيْرًا حَدَّثَهُ أَنَّ كُرَيْبًا مَوْلَى ابْنِ عَبَّاسٍ حَدَّثَهُ أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عَبَّاسٍ رَأَى عَبْدَ اللَّهِ بْنَ الْحَارِثِ يُصَلِّى وَرَأْسُهُ مَعْقُوصٌ مِنْ وَرَائِهِ فَقَامَ وَرَاءَهُ فَجَعَلَ يَحُلُّهُ وَأَقَرَّ لَهُ الآخَرُ فَلَمَّا انْصَرَفَ أَقْبَلَ إِلَى ابْنِ عَبَّاسٍ فَقَالَ مَا لَكَ وَرَأْسِى قَالَ إِنِّى سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ "إِنَّمَا مَثَلُ هَذَا مَثَلُ الَّذِى يُصَلِّى وَهُوَ مَكْتُوفٌ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 89, /156